Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gürcü xalq rəqsləri — gürcü xalqının rəqs sənətidir.
Gürcülərin xalq rəqsləri qədim tarixə malikdir. Bunu çoxsaylı tarixi mənbələr və arxeoloji tapıntılar da təsdiq edir.
Xristianlığın yayılmasından bir neçə əsr əvvəl gürcü tayfaları Qara dəniz sahillərinin şərq hissəsində məskunlaşmışdılar. Qədim yunan coğrafiyaşünası Strabonun əsərlərində gürcülərin bütpərəstlik rituallarının parlaq təsviri var, burada rəqs elementləri də öz əksini tapmışdır. Xristianlığın yaranması insanların həyatında əhəmiyyətli dəyişikliklər etdi, lakin bir çox rituallar yeni dinə uyğunlaşdırılaraq hələ də qorunub saxlanıldı. Bu rituallarda rəqs tədricən ön plana çıxır və dini məzmununu itirir. Beləliklə, gürcü rəqsləri xalq folklorunun bir elementi kimi formalaşır.
Akademik İvane Cavaxişvilinin fikrincə, "Lamproba" rəqsi bütpərəstlərin Aya sitayiş ritualının qalığıdır. Svanların bir çox kənd təsərrüfatı rəqsləri, məhsuldarlıq tanrısına həsr olunmuş, "Adrekilay" və ya "Sakmisay" kimi bütpərəst köklərə malikdir.
Məlumdur ki, e.ə. IV əsrdə gürcü tayfalarında dünyəvi musiqi geniş yayılmışdır. Çan tayfaları döyüşlərə döyüş mahnıları və rəqsləri ilə başlayırdılar.
Rəqs gürcü xalqının gündəlik həyatının mühüm hissəsinə çevrilib. İvane Cavaxişvilinin fikrincə, "XIV əsrin birinci yarısına qədər "Lamproba" və "Mrqvali" kimi dəyirmi rəqslər (şairebi) kral sarayında o qədər möhkəm kök salmışdı ki, hökmdarlar bu rəqsləri saraylarından əsirgəmirdilər.
Xor musiqisi rəqslə ayrılmaz kontras təşkil edir. Heyvanların hərəkətlərini təqlid edən, ovçuluğu, kənd təsərrüfatı əməyini təsvir edən dairəvi rəqslər belə ortaya çıxdı.
Gürcü rəqsləri tədricən təkamül etdi, onların forma və məzmunu dəyişdi. Döyüş, toy, sevgi, əyləncə, idman və rəqabətli rəqslər belə formalaşdı.
Orta əsrlərdə rəqslər daha peşəkar xarakter qazanır, onlar tez-tez padşahların və feodalların saraylarında ifa olunurdu. Bu dövrdə solo və cüt rəqslər inkişaf etdirildi. Kanonik rəqs hərəkətləri də formalaşdı.
Gürcü xalq rəqslərinə Kartuli, Mtiuluri, Perxuli, Xorumi, Mtskemsuri, Mxedruli, Moxeuri, Çeruli, Saxumaro, Zemkrelo, Samaya, Doluri, Salxino, Baqdaduri, Saşairo, Çartmeviya, Şuşpəri, Qeretaşiko, Naçaduri, Qeretaşixar və başqaları daxildir. Gürcü dairəvi rəqslərinə: "Mze şina da mve qareta", "Uşqulasi", "Kavsan Kipiane", "Şayama Şamarera", "Şinavorgil", "Amiran", "Adrekilay" və s. daxildir.
Gürcü rəqsində özünü ifadə etməyin bir neçə vasitəsi var. Gənclər güclərini, çevikliklərini və cəsarətlərini nümayiş etdirməyə çalışırlar. Kişilərin rəqsində bir çox kəskin hərəkətlər: dönüşlər, atışlar, barmaq və diz üstü hərəkətlər var. Bunun əksi olaraq, qadın rəqsləri hamar və zərifdir. Milli geyim rəqsdə mühüm rol oynayır.
2010-cu ildən etibarən gürcü məktəblərində xalq rəqsləri fənn olaraq tədris olunur. Hazırda gürcü xalq rəqsləri UNESCO-nun qeyri-maddi irsinə daxildir.
Rəqslərin növləri
Kartuli (Daisi) ən məşhur cüt ifa olunan gürcü rəqslərindən biridir. Musiqili rəqs ölçüsü 6/8-likdir. Rəqs böyük məharət və ifadəlilik tələb edir, burada rəqabət elementi var. Adətən davluridən sonra toy rəqsi hesab edilir.
Ceruli ənənəvi dağ rəqsidir. Bu rəqsi yalnız kişilər ifa edir. Ceruli rəqsinin texnikası olduqca mürəkkəbdir, başdan sona qədər barmaq uclarında ifa olunur. Solo, cüt və ya qrup şəklində ifa olunan rəqsdir. Ceruli rəqsinin texnikası olduqca mürəkkəbdir, başdan sona ayaq barmaqlarında ifa olunur.
Mtiuluri sürətli ifa olunan rəqsdir. Rəqs emosional ifa olunur.
Xorumi gürcülərin ən məşhur döyüş rəqslərindən biridir. Gürcülərin yadelli işğalçılara qarşı mübarizəsi zamanı formalaşıb. Xorumi yalnız kişilər tərəfindən həyata keçirilir və rəqsdə tək sayda iştirakçı olmalıdır (3, 5, 7, 11 və s). Rəqs dörd hissəyə: "Düşmənin yerləşdiyi yerdən uzaq olmayan əlverişli yerin axtarılması" , "kəşfiyyat", "döyüş" və "qələbə" bölünür.
İstinadlar
- Джавришвили, 1958
- Борзов, 1988
- "Саакашвили обучит школьников грузинским танцам". Lenta.ru. 2010-08-27. 2021-10-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2017-05-02.
- Gürcüstan xalq rəqsləri // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] (3-е изд.). М.: Советская энциклопедия. гл. ред.: А. М. Прохоров. 1969–1978.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
- Борзов А. А. Танцы разных народов СССР. М.: ГИТИС. 1988.
- Джавришвили, Давид Лаврентьевич. Грузинские народные танцы. Тбилиси: Государственное издательство «Сабчота Сакартвело». 1958.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Gurcu xalq reqsleri gurcu xalqinin reqs senetidir Kartuili reqsiMtiuli reqsi Gurculerin xalq reqsleri qedim tarixe malikdir Bunu coxsayli tarixi menbeler ve arxeoloji tapintilar da tesdiq edir Xristianligin yayilmasindan bir nece esr evvel gurcu tayfalari Qara deniz sahillerinin serq hissesinde meskunlasmisdilar Qedim yunan cografiyasunasi Strabonun eserlerinde gurculerin butperestlik rituallarinin parlaq tesviri var burada reqs elementleri de oz eksini tapmisdir Xristianligin yaranmasi insanlarin heyatinda ehemiyyetli deyisiklikler etdi lakin bir cox rituallar yeni dine uygunlasdirilaraq hele de qorunub saxlanildi Bu rituallarda reqs tedricen on plana cixir ve dini mezmununu itirir Belelikle gurcu reqsleri xalq folklorunun bir elementi kimi formalasir Akademik Ivane Cavaxisvilinin fikrince Lamproba reqsi butperestlerin Aya sitayis ritualinin qaligidir Svanlarin bir cox kend teserrufati reqsleri mehsuldarliq tanrisina hesr olunmus Adrekilay ve ya Sakmisay kimi butperest koklere malikdir Melumdur ki e e IV esrde gurcu tayfalarinda dunyevi musiqi genis yayilmisdir Can tayfalari doyuslere doyus mahnilari ve reqsleri ile baslayirdilar Reqs gurcu xalqinin gundelik heyatinin muhum hissesine cevrilib Ivane Cavaxisvilinin fikrince XIV esrin birinci yarisina qeder Lamproba ve Mrqvali kimi deyirmi reqsler sairebi kral sarayinda o qeder mohkem kok salmisdi ki hokmdarlar bu reqsleri saraylarindan esirgemirdiler Xor musiqisi reqsle ayrilmaz kontras teskil edir Heyvanlarin hereketlerini teqlid eden ovculugu kend teserrufati emeyini tesvir eden dairevi reqsler bele ortaya cixdi Gurcu reqsleri tedricen tekamul etdi onlarin forma ve mezmunu deyisdi Doyus toy sevgi eylence idman ve reqabetli reqsler bele formalasdi Orta esrlerde reqsler daha pesekar xarakter qazanir onlar tez tez padsahlarin ve feodallarin saraylarinda ifa olunurdu Bu dovrde solo ve cut reqsler inkisaf etdirildi Kanonik reqs hereketleri de formalasdi Gurcu xalq reqslerine Kartuli Mtiuluri Perxuli Xorumi Mtskemsuri Mxedruli Moxeuri Ceruli Saxumaro Zemkrelo Samaya Doluri Salxino Baqdaduri Sasairo Cartmeviya Susperi Qeretasiko Nacaduri Qeretasixar ve basqalari daxildir Gurcu dairevi reqslerine Mze sina da mve qareta Usqulasi Kavsan Kipiane Sayama Samarera Sinavorgil Amiran Adrekilay ve s daxildir Gurcu reqsinde ozunu ifade etmeyin bir nece vasitesi var Gencler guclerini cevikliklerini ve cesaretlerini numayis etdirmeye calisirlar Kisilerin reqsinde bir cox keskin hereketler donusler atislar barmaq ve diz ustu hereketler var Bunun eksi olaraq qadin reqsleri hamar ve zerifdir Milli geyim reqsde muhum rol oynayir 2010 cu ilden etibaren gurcu mekteblerinde xalq reqsleri fenn olaraq tedris olunur Hazirda gurcu xalq reqsleri UNESCO nun qeyri maddi irsine daxildir Reqslerin novleriKartuli Daisi en meshur cut ifa olunan gurcu reqslerinden biridir Musiqili reqs olcusu 6 8 likdir Reqs boyuk meharet ve ifadelilik teleb edir burada reqabet elementi var Adeten davluriden sonra toy reqsi hesab edilir Ceruli enenevi dag reqsidir Bu reqsi yalniz kisiler ifa edir Ceruli reqsinin texnikasi olduqca murekkebdir basdan sona qeder barmaq uclarinda ifa olunur Solo cut ve ya qrup seklinde ifa olunan reqsdir Ceruli reqsinin texnikasi olduqca murekkebdir basdan sona ayaq barmaqlarinda ifa olunur Mtiuluri suretli ifa olunan reqsdir Reqs emosional ifa olunur Xorumi gurculerin en meshur doyus reqslerinden biridir Gurculerin yadelli isgalcilara qarsi mubarizesi zamani formalasib Xorumi yalniz kisiler terefinden heyata kecirilir ve reqsde tek sayda istirakci olmalidir 3 5 7 11 ve s Reqs dord hisseye Dusmenin yerlesdiyi yerden uzaq olmayan elverisli yerin axtarilmasi kesfiyyat doyus ve qelebe bolunur IstinadlarDzhavrishvili 1958 Borzov 1988 Saakashvili obuchit shkolnikov gruzinskim tancam Lenta ru 2010 08 27 2021 10 23 tarixinde Istifade tarixi 2017 05 02 Gurcustan xalq reqsleri Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya gl red A M Prohorov 1969 1978 Hemcinin baxGurcustan Xalq Reqs AnsambliEdebiyyatBorzov A A Tancy raznyh narodov SSSR M GITIS 1988 Dzhavrishvili David Lavrentevich Gruzinskie narodnye tancy Tbilisi Gosudarstvennoe izdatelstvo Sabchota Sakartvelo 1958