Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Əliəkbər Meşkini (2 dekabr 1922, Meşginşəhr, Ərdəbil ostanı – 30 iyul 2007, Tehran) — müctəhid, İslam alimi.
| Əli Meşkini | |
|---|---|
| Feyz Alni (Meşkini) Əliəkbər Əli oğlu | |
 | |
| Digər adı | Əliəkbər Meşkini |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | xərçəng xəstəliyi |
| Fəaliyyəti | klirik[d], axund, ilahiyyatçı, siyasətçi |
| Partiyası |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Feyz Alni (Meşkini) Əliəkbər Əli oğlu 1921-ci ildə Meşkin şəhərinin ətraf kəndlərinin birində anadan olmuşdur. Rəhbərliyin Xübrəqan Məclisinin 1-ci, 2-ci və 3-cü məclislərinin sədri, Qum Elmi Hövzəsinin Müəllimlər birliyinin üzvü, Xuzestan İslam İnqilabı məhkəmələrinin şəri hakimi, Konstitusiyaya yenidən baxan şuranın sədridir. Uşaqlıq illərində Nəcəf şəhərində - atası dini elmləri öyrənmək üçün orada idi – təqribən 4 il ibtidai təhsil alıb. Sonra atası ilə birlikdə doğma vətənə qayıdıb və dini elmlərin müqəddimə dərslərini ondan öyrənib. Atası vəfat etdikdə onun dini elmlər sahəsində təhsili davam etdirmək barədə təkidli tövsiyəsinə əməl etmək üçün Ərdəbil şəhərinə gedib. Orada bir neçə ay ərəb dilinin qrammatikası dərslərini oxuduqdan sonra pəhrizkar bir alimlə görüşü həyatında dəyişilik yaradıb. Bu, Rza xan Pəhləvinin əmri ilə hücuma məruz qalmış Məşhəd şəhərinin Gövhərşad məscidində ölən və yaralanların arasından sağ çıxmış bir şəxs idi. Əliəkbər onunla tanış olduqdan sonra təhsilini davam etdirmək üçün Ərdəbil tələbələri ilə birlikdə Qum şəhərinə getməyi qərara alıb.
Rza xan hakimiyyətinin sonuncu illəri idi. Əliəkbər Qum elmi hövzəsinin digər tələbələri kimi təzyiq və qorxu altında təhsil alırdı. Nəhayət, Rza Pəhləvinin qaranlıq kölgəsi İran xalqının başı üzərindən çəkildi və bir müddət oxumaq üçün münasib şərait yarandı. Bu müddətdə Meşkini mərhum Ayətullah Höccət Kuh Kəmərinin, mərhum Ayətullah Burucerdi və Ayətullah Mühəqqiq Damadın xaric dərslərində iştirak edə bilib. Get-gedə ikinci Pəhləvi Məhəmməd Rzanın diktatorluq dövrü başladı. Məhəmməd Rza şah mərhum Ayətullah Burucerdi sağ olana qədər İslamla aşkar şəkildə mübarizə etmirdi, lakin ərbablarının əmrinə uyğun olaraq İslamın əsasları, onun hökm və qanunlarının aradan aparılması, İran cəmiyyətinin pisliklərə və pozğunluqlara sürüklənməsi yolunda əlindən gələni əsirgəmirdi. Burucerdinin vəfatından sonra Pəhləvi hakimiyyətinin İslamın hökmlərini və ruhaniyyəti yox etmək, İran İslam xalqını ideologiyasız və qərbyönlü bir xalqa çevirmək üçün hövzələrə və ruhaniyyətə həmlələri şiddətli şəkildə aşkar oldu və şah rejiminin qorxunc təhlükəsizlik təşkilatı -SAVAK vasitəsilə məzlum İran xalqında, xüsusilə dindarlar arasında elə bir qorxu və xof yaratdı ki, heç kəs nəfəs ala bilmirdi. Yezidin zülmü hər yeri bürüdüyü belə bir vaxtda zəmanənin Hüseyninin səsi Qumdan qalxdı və şah rejiminə qarşı mübarizələr artdı. Ayətullahül-üzma Xomeyninin (r) sözləri, bəyanatları və qələmi güllə və ox kimi ikinci Pəhləviyə və onun amerikalı ağasına tərəf yağırdı. İmam Xomeyninin təbiri ilə desək, "Qum Elmi hövzəsi tərəfindən heç bir təhlükə gözləməyənlər birdən gördülər ki, ruhaniyyət tərəfindən gözə, qulağa və zehnə nəisə dəyir". Bu dövrdə hövzə tələbələri İmam Xomeyninin başladığı hərəkata qoşularaq şaha qarşı aşkar şəkildə mübarizəyə qalxdılar. Meşkini bu mübarizələrdə dəfələrlə Qum şəhərinin polis və təhlükəsizlik qüvvələri tərəfindən həbs olundu. İmam Xomeyninin əmrlərinin necə icra olunmasını müzakirə etmək üçün Qumda təşkil olunan gizli toplantılarda iştirak etdiyinə görə təqiblərə məruz qaldı və dörd aya yaxın Tehranda gizləndi. Tehranda saxta adlarla yaşayır və dostları ilə görüşürdü. Lakin dostlarının çoxu həbs olunub Qəsr və Evin həbsxanalarına salınmışdılar. O zaman həbsxanada olan mərhum Ayətullah Taleqani dəfələrlə Meşkiniyə xəbər göndərdi ki, gizli həyatını buraxıb özünü təslim etsin. Çünki həbsxana onun indiki vəziyyətindən yaxşıdır və orada ən azı sədaqətli dostlarla görüşə bilər. Lakin Əliəkbər mütaliə etməyə və kitab yazmağa böyük həvəs göstərdiyi və həbsxanada lazımi vasitələri tapa bilməyəcəyindən qorxduğu üçün özünü təslim etmirdi. O, bu dövrdə bir neçə kitab yazmağa müvəffəq oldu və nəhayət, dörd aydan sonra İraqa tərəf getdi. Yeddi ay Nəcəfi-Əşrəfdə dövrün bəzi mərcəyi-təqlidlərinin və İmam Xomeyninin dərslərindən bəhrələndi. Bədəninin zəifliyi və Nəcəf şəhərinin isti havası orada yaşamağa imkan vermirdi. Çarəsizlikdən Quma döndü. Elə ilk gündəcə dostlarının onunla görüşə gəldiyi üçün SAVAK tərəfindən çağırıldı. Ondan 48 saata Qumu tərk etmək barədə iltizam alındı. Həmin günün səhəri Məşhəd şəhərinə yollandı və 15 aya qədər Məşhəd elmi hövzəsində tədrislə məşğul oldu. Sonra yenidən Quma qayıtdı. Qumda İmam Xomeyninin əmrlərinin və bəyanatlarının necə yayılması haqqında təşkil olunmuş gizli iclaslarda iştirak edirdi. Bir müddət bu minvalla keçdi. Demək olar ki, Pəhləvi rejimi əleyhinə yayılan hər bir bəyanat və elanda hövzənin digər məsuliyyətli şəxsləri ilə bərabər onun da əməyi olurdu. Bir müddətdən sonra hövzədə bu insanların mövcudluğu rejim üçün təhlükəli sayıldı və SAVAK tərəfindən əsas təhlükə mənbəyi hesab olunan hövzənin 27-ə yaxın müəllimi haqqında sürgün hökmü kəsildi. Meşkimi də 3 il müddətinə sürgünə məhkum olundu. Hökm elan olunan vaxt yay tətillərinə təsadüf etdiyi üçün bir neçə günlük doğma diyara – Meşkinə səfər etdi. Qohumlarını ziyarət etdi. Lakin çox keçmədi ki, təhlükəsizlik əməkdaşları tərəfindən həbs edildi və Qum şəhərinin SAVAK-ına təhvil verildi. Orada onu bir neçə saatlıq polis idarəsinə aparıb bəzi suallar verdikdən sonra rəsmi sürgün hökmünü oxudular və Kerman vilayətinin Mahan məntəqəsinə yolladılar. Bir il orada nəzarət altında qaldı. Mahanda münasib zəmin yarandığını hiss edib Cümə namazını bərpa etdi. Yavaş-yavaş onun ətrafına yığışanların sayı çoxaldı və Kerman SAVAK-ı məsələni mərkəzə çatdırdı. Bir gün axşamçağı onu polis idarəsinə çağırdılar və orada maşına mindirib Kermana və oradan da Gülpayeqan şəhərinə apardılar. Lakin ailəsi Mahanda qaldı. Mahanda qaldığı müddətdə Kermanın və ətraf məntəqələrin möhtərəm ruhanilərinin lütfü və məhəbbəti onun halına şamil olurdu. Həmçinin, Gülpayeqanda da bir il daha şiddətli nəzarət altında yaşamalı oldu. Onu camaat namazı qılmağa qoymurdular. Çarəsizlikdən bir evdə müəllimlər üçün təfsir dərsləri deməli oldu. Bir ildən sonra yenidən onu yerini dəyişməyə məcbur etdilər və qəflətən Kaşmer şəhərinə apardılar. Bir il də orada qabaqkından daha şiddətli nəzarət altında qaldı. Bu dəfə hansı məsciddə camaat namazı qılmağa başlayırdısa, onu tapıb namaz qılmağa qoymurdular. Hətta qaldığı mədrəsədə belə camaat namazı qılmağına mane olurdular. Bəzən mədrəsədə qaranlıqda camaat namazı qılırdı. Dəfələrlə polis idarəsinin rəisi onu hədələyərək aqibətinin daha ağır olacağını deyirdi. Meşkini sürgün müddəti sona çatdıqdan sonra yenidən mübarizə meydanına atıldı və inqilab qələbə çalana qədər İslam yolunun döyüşçüləri ilə birlikdə bacardığı qədər küfrə qarşı mübarizədə iştirak etdi. O vaxta qədər ki, Haqq-Təalanın lütfü iranlılara şamil olana və İmam Xomeyninin peyğəmbərcəsinə rəhbərliyi iranlıları taqutların zillət və əsarətindən qurtarana və inqilab qələbə çalana qədər o, mübarizəsini davam etdirdi.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eliekber Meskini 2 dekabr 1922 Mesginsehr Erdebil ostani 30 iyul 2007 Tehran muctehid Islam alimi Eli MeskiniFeyz Alni Meskini Eliekber Eli ogluDiger adi Eliekber MeskiniDogum tarixi 1921Dogum yeri Mesginsehr Mesginsehr sehristani Erdebil ostani IranVefat tarixi 30 iyul 2007Vefat yeri Tehran Tehran sehristani Tehran ostani IranVefat sebebi xerceng xesteliyiFealiyyeti klirik d axund ilahiyyatci siyasetciPartiyasi Kombatant Ruhanileri Assosiasiyasi d Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiFeyz Alni Meskini Eliekber Eli oglu 1921 ci ilde Meskin seherinin etraf kendlerinin birinde anadan olmusdur Rehberliyin Xubreqan Meclisinin 1 ci 2 ci ve 3 cu meclislerinin sedri Qum Elmi Hovzesinin Muellimler birliyinin uzvu Xuzestan Islam Inqilabi mehkemelerinin seri hakimi Konstitusiyaya yeniden baxan suranin sedridir Usaqliq illerinde Necef seherinde atasi dini elmleri oyrenmek ucun orada idi teqriben 4 il ibtidai tehsil alib Sonra atasi ile birlikde dogma vetene qayidib ve dini elmlerin muqeddime derslerini ondan oyrenib Atasi vefat etdikde onun dini elmler sahesinde tehsili davam etdirmek barede tekidli tovsiyesine emel etmek ucun Erdebil seherine gedib Orada bir nece ay ereb dilinin qrammatikasi derslerini oxuduqdan sonra pehrizkar bir alimle gorusu heyatinda deyisilik yaradib Bu Rza xan Pehlevinin emri ile hucuma meruz qalmis Meshed seherinin Govhersad mescidinde olen ve yaralanlarin arasindan sag cixmis bir sexs idi Eliekber onunla tanis olduqdan sonra tehsilini davam etdirmek ucun Erdebil telebeleri ile birlikde Qum seherine getmeyi qerara alib Rza xan hakimiyyetinin sonuncu illeri idi Eliekber Qum elmi hovzesinin diger telebeleri kimi tezyiq ve qorxu altinda tehsil alirdi Nehayet Rza Pehlevinin qaranliq kolgesi Iran xalqinin basi uzerinden cekildi ve bir muddet oxumaq ucun munasib serait yarandi Bu muddetde Meskini merhum Ayetullah Hoccet Kuh Kemerinin merhum Ayetullah Burucerdi ve Ayetullah Muheqqiq Damadin xaric derslerinde istirak ede bilib Get gede ikinci Pehlevi Mehemmed Rzanin diktatorluq dovru basladi Mehemmed Rza sah merhum Ayetullah Burucerdi sag olana qeder Islamla askar sekilde mubarize etmirdi lakin erbablarinin emrine uygun olaraq Islamin esaslari onun hokm ve qanunlarinin aradan aparilmasi Iran cemiyyetinin pisliklere ve pozgunluqlara suruklenmesi yolunda elinden geleni esirgemirdi Burucerdinin vefatindan sonra Pehlevi hakimiyyetinin Islamin hokmlerini ve ruhaniyyeti yox etmek Iran Islam xalqini ideologiyasiz ve qerbyonlu bir xalqa cevirmek ucun hovzelere ve ruhaniyyete hemleleri siddetli sekilde askar oldu ve sah rejiminin qorxunc tehlukesizlik teskilati SAVAK vasitesile mezlum Iran xalqinda xususile dindarlar arasinda ele bir qorxu ve xof yaratdi ki hec kes nefes ala bilmirdi Yezidin zulmu her yeri buruduyu bele bir vaxtda zemanenin Huseyninin sesi Qumdan qalxdi ve sah rejimine qarsi mubarizeler artdi Ayetullahul uzma Xomeyninin r sozleri beyanatlari ve qelemi gulle ve ox kimi ikinci Pehleviye ve onun amerikali agasina teref yagirdi Imam Xomeyninin tebiri ile desek Qum Elmi hovzesi terefinden hec bir tehluke gozlemeyenler birden gorduler ki ruhaniyyet terefinden goze qulaga ve zehne neise deyir Bu dovrde hovze telebeleri Imam Xomeyninin basladigi herekata qosularaq saha qarsi askar sekilde mubarizeye qalxdilar Meskini bu mubarizelerde defelerle Qum seherinin polis ve tehlukesizlik quvveleri terefinden hebs olundu Imam Xomeyninin emrlerinin nece icra olunmasini muzakire etmek ucun Qumda teskil olunan gizli toplantilarda istirak etdiyine gore teqiblere meruz qaldi ve dord aya yaxin Tehranda gizlendi Tehranda saxta adlarla yasayir ve dostlari ile gorusurdu Lakin dostlarinin coxu hebs olunub Qesr ve Evin hebsxanalarina salinmisdilar O zaman hebsxanada olan merhum Ayetullah Taleqani defelerle Meskiniye xeber gonderdi ki gizli heyatini buraxib ozunu teslim etsin Cunki hebsxana onun indiki veziyyetinden yaxsidir ve orada en azi sedaqetli dostlarla goruse biler Lakin Eliekber mutalie etmeye ve kitab yazmaga boyuk heves gosterdiyi ve hebsxanada lazimi vasiteleri tapa bilmeyeceyinden qorxdugu ucun ozunu teslim etmirdi O bu dovrde bir nece kitab yazmaga muveffeq oldu ve nehayet dord aydan sonra Iraqa teref getdi Yeddi ay Necefi Esrefde dovrun bezi merceyi teqlidlerinin ve Imam Xomeyninin derslerinden behrelendi Bedeninin zeifliyi ve Necef seherinin isti havasi orada yasamaga imkan vermirdi Caresizlikden Quma dondu Ele ilk gundece dostlarinin onunla goruse geldiyi ucun SAVAK terefinden cagirildi Ondan 48 saata Qumu terk etmek barede iltizam alindi Hemin gunun seheri Meshed seherine yollandi ve 15 aya qeder Meshed elmi hovzesinde tedrisle mesgul oldu Sonra yeniden Quma qayitdi Qumda Imam Xomeyninin emrlerinin ve beyanatlarinin nece yayilmasi haqqinda teskil olunmus gizli iclaslarda istirak edirdi Bir muddet bu minvalla kecdi Demek olar ki Pehlevi rejimi eleyhine yayilan her bir beyanat ve elanda hovzenin diger mesuliyyetli sexsleri ile beraber onun da emeyi olurdu Bir muddetden sonra hovzede bu insanlarin movcudlugu rejim ucun tehlukeli sayildi ve SAVAK terefinden esas tehluke menbeyi hesab olunan hovzenin 27 e yaxin muellimi haqqinda surgun hokmu kesildi Meskimi de 3 il muddetine surgune mehkum olundu Hokm elan olunan vaxt yay tetillerine tesaduf etdiyi ucun bir nece gunluk dogma diyara Meskine sefer etdi Qohumlarini ziyaret etdi Lakin cox kecmedi ki tehlukesizlik emekdaslari terefinden hebs edildi ve Qum seherinin SAVAK ina tehvil verildi Orada onu bir nece saatliq polis idaresine aparib bezi suallar verdikden sonra resmi surgun hokmunu oxudular ve Kerman vilayetinin Mahan menteqesine yolladilar Bir il orada nezaret altinda qaldi Mahanda munasib zemin yarandigini hiss edib Cume namazini berpa etdi Yavas yavas onun etrafina yigisanlarin sayi coxaldi ve Kerman SAVAK i meseleni merkeze catdirdi Bir gun axsamcagi onu polis idaresine cagirdilar ve orada masina mindirib Kermana ve oradan da Gulpayeqan seherine apardilar Lakin ailesi Mahanda qaldi Mahanda qaldigi muddetde Kermanin ve etraf menteqelerin mohterem ruhanilerinin lutfu ve mehebbeti onun halina samil olurdu Hemcinin Gulpayeqanda da bir il daha siddetli nezaret altinda yasamali oldu Onu camaat namazi qilmaga qoymurdular Caresizlikden bir evde muellimler ucun tefsir dersleri demeli oldu Bir ilden sonra yeniden onu yerini deyismeye mecbur etdiler ve qefleten Kasmer seherine apardilar Bir il de orada qabaqkindan daha siddetli nezaret altinda qaldi Bu defe hansi mescidde camaat namazi qilmaga baslayirdisa onu tapib namaz qilmaga qoymurdular Hetta qaldigi medresede bele camaat namazi qilmagina mane olurdular Bezen medresede qaranliqda camaat namazi qilirdi Defelerle polis idaresinin reisi onu hedeleyerek aqibetinin daha agir olacagini deyirdi Meskini surgun muddeti sona catdiqdan sonra yeniden mubarize meydanina atildi ve inqilab qelebe calana qeder Islam yolunun doyusculeri ile birlikde bacardigi qeder kufre qarsi mubarizede istirak etdi O vaxta qeder ki Haqq Tealanin lutfu iranlilara samil olana ve Imam Xomeyninin peygembercesine rehberliyi iranlilari taqutlarin zillet ve esaretinden qurtarana ve inqilab qelebe calana qeder o mubarizesini davam etdirdi Istinadlar