Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kaali (est. Kaali kraater) və ya Kaalinyarvi (fin Kaalinjärvi) — Estoniyada Saaremaa adasında yerləşən bu krater 3470–3545 il əvvəl, holosen dövründə meteorit düşməsi nəticəsində yaranmışdır. Tartu universitetinin 2016-cı ildə apardığı radiokarbon analizlərinə görə krater e.ə 1500–1600 illərdə yaranmışdır. Kraterdə eyni adlı kiçik göl var. Kaali planetin səkkizinci ən gənc krateri hesab olunur.
| Kaali krateri | |
|---|---|
| est. Kaali kraater | |
 | |
| Kraterin diametri | 0,11 km |
| Ölkə |  Estoniya |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Ümumi məlumat
Krater Kuressaare şəhərindən 18 km məsafədə, Kaali kəndi yaxınlığındakı meşədədir. Hündürlüyü 16–22 metr, diametri 110 metr olan kraterin kənarları böyük (4–7 m) dolomit bloklarlarla əhatələnib. Yaxınlıqda diametri 15 ilə 40 metr arasında olan səkkiz daha kiçik krater var.
Yerli əhali arasında kraterin yaranması ilə bağlı etioloji məlumatlar mövcuddur. XVIII-XIX əsrlərdə kraterin vulkan püskürməsi nəticəsində yaraması haqqında fikirlər mövcud idi. Digər ehtimala görə krater karst prosesi nəticəsində formalaşmışdır.
1937-ci ildə geoloq I. Reinvald tərəfindən kraterdən parçalanmış ağac və meteorit parçaları aşkar edildi. Meteorit 8,3 % nikeldən ibarət idi. Bu göstərici artıq əraziyə dəmir meteoritin düşməsini sübut edirdi.
Sonrakı illərdə kraterdə geniş araşdırma işləri aparıldı. Müəyyənləşdirildi ki, kütləsi 400 ilə 10.000 ton arasında olan bir meteorit şimali-şərqdən 15–45 km/s sürətlə yer atmosferinə daxil olmuş və atmosfer sürtünməsi nəticəsində kütləsini itirərək 5–10 km yüksəklikdə bir neçə yerə parçalanmışdır. Kütləsi 20–80 ton arasında olan ən böyük fraqment 10–20 km/s sürətlə yer səthinə çırpılmış və ən böyük krateri əmələ gətirmişdir. Digər səkkiz parça daha kiçik kraterlər formalaşdırmışdır.
Zərbə zamanı 80 TC (20 kiloton trotilə ekvivalent) enerji ayrılmışdır. Bu Hiroşimoya atılan bombaya bərabər idi. 6 km-lik radiusda olan meşə örtüyü yanmışdır.
4227 Каали asteroidi kraterin adı ilə adlandırılmışdır. Krater Estoniyanın qorunan təbiət abidəsi hesab olunur. Kaali gölünün səviyyəsi mövsümdən asılı olaraq dəyişir. Yaz aylarında göl çevrəsinin uzunluğu 60 metrə çatır.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Описание кратера на Earth Impact Database (ing.)
- Kraterin fotoları [ölü keçid] (rus.)
İstinadlar
- Bianca Mikovitš. Teadlaste töö tulemus Kaali kraatri vanuse määramisel ühtib vana regilauluga 2016-01-27 at the Wayback Machine Maaleht, January 26, 2016
- "Кратер Каали и его меньшие сородичи с высоты". 2019-07-20 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-29.
- Siim Veski; Atko Heinsalu; Kalle Kirsimäe; Anneli Poska; Leili Saarse. (PDF). Meteoritics & Planetary Science. 36 (3). 2001: 1367–1375. Bibcode:2001M&PS...36.1367V. doi:10.1111/j.1945-5100.2001.tb01830.x. 2017-08-11 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-04-29.
- "Глубина метеоритного озера Каали (Эстония)". 2023-07-23 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-04-29.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kaali est Kaali kraater ve ya Kaalinyarvi fin Kaalinjarvi Estoniyada Saaremaa adasinda yerlesen bu krater 3470 3545 il evvel holosen dovrunde meteorit dusmesi neticesinde yaranmisdir Tartu universitetinin 2016 ci ilde apardigi radiokarbon analizlerine gore krater e e 1500 1600 illerde yaranmisdir Kraterde eyni adli kicik gol var Kaali planetin sekkizinci en genc krateri hesab olunur Kaali krateriest Kaali kraaterKraterin diametri 0 11 kmOlke EstoniyaKaali krateri Vikianbarda elaqeli mediafayllarUmumi melumatKrater kenarinda olan dolomit daslar Krater Kuressaare seherinden 18 km mesafede Kaali kendi yaxinligindaki mesededir Hundurluyu 16 22 metr diametri 110 metr olan kraterin kenarlari boyuk 4 7 m dolomit bloklarlarla ehatelenib Yaxinliqda diametri 15 ile 40 metr arasinda olan sekkiz daha kicik krater var Yerli ehali arasinda kraterin yaranmasi ile bagli etioloji melumatlar movcuddur XVIII XIX esrlerde kraterin vulkan puskurmesi neticesinde yaramasi haqqinda fikirler movcud idi Diger ehtimala gore krater karst prosesi neticesinde formalasmisdir 1937 ci ilde geoloq I Reinvald terefinden kraterden parcalanmis agac ve meteorit parcalari askar edildi Meteorit 8 3 nikelden ibaret idi Bu gosterici artiq eraziye demir meteoritin dusmesini subut edirdi Sonraki illerde kraterde genis arasdirma isleri aparildi Mueyyenlesdirildi ki kutlesi 400 ile 10 000 ton arasinda olan bir meteorit simali serqden 15 45 km s suretle yer atmosferine daxil olmus ve atmosfer surtunmesi neticesinde kutlesini itirerek 5 10 km yukseklikde bir nece yere parcalanmisdir Kutlesi 20 80 ton arasinda olan en boyuk fraqment 10 20 km s suretle yer sethine cirpilmis ve en boyuk krateri emele getirmisdir Diger sekkiz parca daha kicik kraterler formalasdirmisdir Zerbe zamani 80 TC 20 kiloton trotile ekvivalent enerji ayrilmisdir Bu Hirosimoya atilan bombaya beraber idi 6 km lik radiusda olan mese ortuyu yanmisdir 4227 Kaali asteroidi kraterin adi ile adlandirilmisdir Krater Estoniyanin qorunan tebiet abidesi hesab olunur Kaali golunun seviyyesi movsumden asili olaraq deyisir Yaz aylarinda gol cevresinin uzunlugu 60 metre catir Kraterin panoramasiHemcinin baxZerbe krateri Krater goluXarici kecidlerOpisanie kratera na Earth Impact Database ing Kraterin fotolari olu kecid rus IstinadlarBianca Mikovits Teadlaste too tulemus Kaali kraatri vanuse maaramisel uhtib vana regilauluga 2016 01 27 at the Wayback Machine Maaleht January 26 2016 Krater Kaali i ego menshie sorodichi s vysoty 2019 07 20 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 29 Siim Veski Atko Heinsalu Kalle Kirsimae Anneli Poska Leili Saarse PDF Meteoritics amp Planetary Science 36 3 2001 1367 1375 Bibcode 2001M amp PS 36 1367V doi 10 1111 j 1945 5100 2001 tb01830 x 2017 08 11 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 2020 04 29 Glubina meteoritnogo ozera Kaali Estoniya 2023 07 23 tarixinde Istifade tarixi 2020 04 29