Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Qori (gürc. გორი) – Gürcüstanda şəhər. Qori Gürcüstanın şərqində yerleşen bir şəhər, Şida Kartli mərkəzi kənar və eyni adlı bələdiyyə mərkəzidir. Şəhərin əsası Qurucu David tərəfindən qurulub. Şəhərin əhalisi 50 min nəfərdir.
| Qori | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| გორი | |||||
 | |||||
| |||||
| Ölkə | |||||
| Tarixi və coğrafiyası | |||||
| Sahəsi |
| ||||
| Mərkəzin hündürlüyü | 588 ± 1 m | ||||
| Saat qurşağı | | ||||
| Əhalisi | |||||
| Əhalisi |
| ||||
| Rəsmi dili | |||||
| Rəqəmsal identifikatorlar | |||||
| Telefon kodu | +995 (370) | ||||
| Poçt indeksi | 1400 | ||||
| Digər | |||||
| gori.gov.ge | |||||
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |||||
Tarixi
Qori ərazisində erkən tunc dövrünə aid insan məskənləri tapılmışdır. Orta əsrlər gürcü salnamələrinə görə, Qori şəhəri Ermənistandan gələn qaçqınları məskunlaşdırmaq üçün IV David(1089-1125) tərəfindən qurulmuşdur. Ancaq (gürc. გორის ციხე, "Qoris Tsixe") 7-ci əsrə aid olduğu ehtimal olunur və arxeoloji dəlillər qədim dövrlərə aid şəhər icmasının mövcudluğunu göstərir. 1299-cu ildə Qori əsl vətənləri Şimali Qafqazdan monqollar tərəfindən qovulan alan qəbilələri tərəfindən tutulur. Gürcüstan kralı 1320-ci ildə alanları yenidən Qafqaz dağlarına geri qovaraq şəhəri bərpa edir.
1477-ci ildə Ağqoyunlu dövlətinin hökmdarı Uzun Həsən gözlənilmədən Qoriyə hücum edərək şəhəri tutsa da, tezliklə geri çəkilib. XVI əsrin ortalarında Qorinin az bir müddət ərzində Səfəvi şahı I Təhmasib ələ keçirib. XVI əsrin sonlarında Qori şəhəri və ətraf ərazilər Osmanlı türkləri ilə Səfəvilər dövləti arasında mübarizə meydanına çevrilib. Bu mübarizədən osmanlılar qalib çıxır. 1599-cu ildə gürcü çarı I qəfildən Qoriyə hücum edərək şəhərdəki Osmanlı qarnizonunu məğlub edir və şəhəri tutur. 1614-cü ildə Səfəvi şahı I Abbas Qorini ələ keçirir və buradan Gürcüstanın qalan ərazilərini fəth etməyə başlayır.
Fransız səyahətçisi Jan Şardenin sözlərinə görə XVII əsrin 70-ci illərində Qori mühüm ticarət mərkəzi idi. 1723-cü ildə Osmanlı türkləri Qoriyə hücum edərək şəhəri dağıdırlar. Osmanlılar bir müddət şəhərdə hakimiyyəti əllərində saxlayır. 1735-ci ildə Qorini İran dövləti ələ keçirir. Lakin Nadir şahın ölümündən sonra İranda mərkəzi hakimiyyətin zəifləməsindən istifadə edən yerli gürcü çarları XVIII əsrin 40-cı illərində Qoridə hakimiyyəti ələ keçirirlər. XIX əsrin əvvəlində Cənubi Qafqaza hücum edən rus qoşunları Qori də daxil olmaqla bütün Gürcüstanı Rusiyaya birləşdirirlər. 1920-ci ildə baş verən Qori zəlzələsi nəticəsində şəhərdə güclü dağıntılar baş verib. Sovet dövründə vacib bir sənaye mərkəzi olan Qori 1990-cı illərin postsovet böhranı illərində iqtisadi çöküşdən və əhalinin digər şəhərlərə çıxıb getməsindən əziyyət çəkirdi.
Qori gürcü-osetin münaqişə zonasına yaxındır. Bura 1990-cı illərin əvvəllərindən bəri işləməyən bir dəmir yolu ilə Cənubi Osetiyanın paytaxtı Tsxinvali ilə birləşir. 2000-ci illərdən bəri Gürcüstan şəhərdə və ətrafındakı hərbi infrastrukturu artırıdı. Beləliklə, Mərkəzi Hərbi Xəstəxana Tiflisdən Qori şəhərinə köçürüldü və 2006-cı ilin oktyabrında yenidən təchizatlaşdırıldı.18 yanvar 2008-ci ildə Qoridə Gürcüstan Quru Qoşunlarının 1-ci Piyada Briqadasını (Gürcüstan) yerləşdirmək üçün Gürcüstanda NATO-nun ikinci bazası yaradıldı.
1995-ci ildə şəhərdə Gürcüstan Aqrar Elmlər Akademiyasının filialı yaradıldı; bura 2003-cü ildə oldu.
2008 münaqişəsi
2008-ci il Rusiya-Gürcüstan müharibəsində qəsəbə Rusiya Hərbi Hava Qüvvələri tərəfindən hələ qarşıdurma başlamadan hava hücumuna məruz qaldı. Qori şəhərinin hərbi obyektləri və yaşayış məntəqələri hava zərbələri ilə vuruldu, nəticədə mülki şəxslər yaralandı və öldürüldü.Human Rights Watch (HRW) Rusiya qüvvələrinin Qori ətrafındakı mülki bölgələrə atdığını iddia etdi. HRW-nin məlumatına görə, avqustun 12-də Rusiya qüvvələri Qori şəhərinin mərkəzinə bomba atara, 11 mülki vətəndaşın ölümünə və daha çox insanın yaralanmasına səbəb oldu. Rusiya hərbi rəsmiləri HRW iddiasını "böhtan" adlandıraraq və qurumun obyektivliyini sorğulayaraq, münaqişədə bu bombadan istifadə etdiklərini qəbul etmədi. Çox sayda partlamamış "bombalar" yerli sakinlər və HRW işçiləri tərəfindən tapıldı.
Avqustun 11-dək gürcü hərbçiləri, hökumət və əksər sakinlər Rusiya hərbçiləri və Cənubi Osetiya separatçı milisləri tərəfindən tutulub işğal edilən şəhərdən qaçdılar. HRW milisləri qalan mülki əhaliyə qarşı talan, yandırma, qaçırma və digər zorakılıq kampaniyalarını başlatmaqda ittiham etdi.Rusiya və Cənubi Osetiya qüvvələri 22 avqust 2008-ci ildə şəhərdən çıxdılar.
Coğrafiyası
Şəhər Gürcüstanın mərkəzində, Kür çayının sol sahilində, çayının Kürə töküldüyü yerdə, dəniz səviyyəsindən 588 metr yüksəklikdə yerləşir.
İqlimi
İqlimi nəmli kontinental, mülayim isti çöldən mülayim rütubətliyə keçidlidir. Yay,ümumiyyətlə, isti olur. Orta illik temperatur 10.6 °C, yanvar ayında minimum (−1.0 °C), iyul və avqust aylarında isə maksimal (21.4 °C) olur. Maksimum yağıntı may ayında (76 mm), minimum yağıntı fevralda (34 mm) müşahidə olunur. Yağıntı orta hesabla 603 mm-dir.
| Qori şəhəri iqlimi | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Göstərici | Yan | Fev | Mar | Apr | May | İyn | İyl | Avq | Sen | Okt | Noy | Dek | İl |
| Maksimum orta, °C | 3,4 | 5,1 | 9,7 | 16,3 | 21,6 | 25,0 | 27,5 | 27,6 | 23,3 | 17,6 | 10,5 | 5,4 | 16,1 |
| Minimum orta, °C | −5,4 | −4,2 | −0,5 | 4,1 | 9,1 | 12,6 | 15,4 | 15,3 | 11,0 | 6,0 | 1,1 | −3,1 | 5,1 |
| Yağıntı norması, mm | 36 | 34 | 36 | 53 | 76 | 72 | 54 | 49 | 44 | 55 | 52 | 42 | 603 |
| Mənbə: Climate-data.org | |||||||||||||
Əhalisi
| İllər | 1865 | 1897 | 1914 | 1977 | 1989 | 2002 | 2014 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Əhali | 5,100 | 10,500 | 25,700 | 54,100 | 68,924 | 49,522 | 48,143 |
Şəkilləri
-
![image]()
Qala -
![image]()
-
![image]()
Məşhur şəxslər
- Qoqebaşvili, Yakov Semenoviç (1840-1912) - Gürcü müəllim, uşaq yazıçı və jurnalist, Gürcüstan elmi pedaqogikanın banisi hesab olunur.
- Zozirov, Zaza Dianozovik - Sovet və Ukrayna güləşçisi, iki dəfə Avropa çempionu və bürünc Atlanta mükafatçısı Yay Olimpiya Oyunlarının bürünc Atlanta mükafatçısı,əməkdar güləş idman ustası.
- Zumbulidze Boris Z. (1905-2000) - Sovet İttifaqı Qəhrəmanı.
- İosif Stalin (1879-1953) - Sovet dövlət xadimi, siyasi partiya və hərbi lideri. Burada onun ev-muzeyi var.
- (1974.) - Gürcüstanın peşəkar boksçu, dünya və Avropa çempionu.
- Lomouri, Niko (1852-1915) - Yazıçı və şair.
- (1930-1990) - Sovet filosofu.
- Maçavariani, Aleksey Davidoviç (1913-1995) - gürcüstanlı sovet bəstəkarı, SSRİ xalq artisti.
- Muradeli Vano İliç (1908-1970) - bəstəkar, SSRİ xalq artisti.
- Nadiradze, Aleksandr Davidoviç (1914-1987) - Sovet dizayner-raketqayıran, tətbiqi mexanika və mühəndislik mütəxəssisi.
- Poqosyan, David Levanovik (1974.) - Gürcüstan güləşçisi, iki dəfə Avropa çempionu (1997, 1998), Dünya Kubokunun çempionu (2001)
- Ter-Petrosyan, Arshakovik Simon (1882-1922) - əfsanəvi rus inqilabiçısı və Stalin uşaqlıq dostu.
- Tsintsadze, Sulxan Fedorovik (1925-1991) - bəstəkar, pedaqoq, SSRİ və Gürcüstan SSR xalq artisti.
İstinadlar
- http://pop-stat.mashke.org/georgia-cities.htm.
- Georgian Post. 1805.
- Georgia Today: "Georgian Armed Forces modernize infrastructure" 2007-10-12 at the Wayback Machine, October 4, 2007.
- New military base in Gori 2011-07-21 at the Wayback Machine. Ministry of Defense of Georgia, January 18, 2008.
- "Russian jets attack Georgian town" 2020-09-12 at the Wayback Machine, BBC News, 9 August 2008
- "Georgia conflict: Screams of the injured rise from residential streets" 2008-08-11 at the Wayback Machine, The Telegraph, 10 Aug 2008
- "Georgia: Russian Cluster Bombs Kill Civilians. Stop Using Weapon Banned by 107 Nations" 2008-08-17 at the Wayback Machine Human Rights Watch, August 15, 2008,
- Russia Today: "Violence in South Ossetia conflict zone is over – Russian military" 2008-08-15 at the Wayback Machine, August 15, 2008
- Russia Today: «Violence in South Ossetia conflict zone is over — Russian military» 2008-08-15 at the Wayback Machine, Августа 15, 2008
- Александр Брод: западных правозащитников не интересует трагедия Южной Осетии 2008-09-16 at the Wayback Machine // , 21 августа 2008
- "Georgia: Civilians Killed by Russian Cluster Bomb ‘Duds’. More Attacks Confirmed; Unexploded Ordnance Threatens Many" 2008-08-25 at the Wayback Machine, Human Rights Watch, August 21, 2008
- Russia/Georgia: Militias Attack Civilians in Gori Region; Russia Should Curb Militias and Allow in Humanitarian Aid 2008-08-18 at the Wayback Machine, Human Rights Watch, August 17, 2008,
- Civil Georgia: "Police Back in Gori" 2008-08-27 at the Wayback Machine, 23 August 2008
- "Гори (город)". 2022-04-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-10-18.
- [1]
- "Climate: Gori". 15 September 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 16 February 2016.
- Kakabadze, V., Gvasalia, J., Gagoshidze I., Menabde, L., Zakaria, P. (1978), გორი ("Gori"). Georgian Soviet Encyclopedia, vol. 3, p. 226. Tbilisi.
- (PDF). National Statistics Office of Georgia. 14 September 2016 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 10 May 2016.
![[1]](http://epmaps.wfp.org/maps/02809_20080922_GEO_A4_GeorgiaGovernment_Georgia__Shida_Kartli,13_September_2008.jpg){kind=link}
Xarici keçidlər
- Qori haqqında
- Qorinin təbiəti 2007-09-28 at the Wayback Machine
- Qori
- Qori.ge
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Qori gurc გორი Gurcustanda seher Qori Gurcustanin serqinde yerlesen bir seher Sida Kartli merkezi kenar ve eyni adli belediyye merkezidir Seherin esasi Qurucu David terefinden qurulub Seherin ehalisi 50 min neferdir QoriგორიBayraq Gerb41 58 54 sm e 44 06 44 s u Olke GurcustanTarixi ve cografiyasiSahesi 16 85 km Merkezin hundurluyu 588 1 mSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 44 524 nef 2022 Resmi dili gurcu diliReqemsal identifikatorlarTelefon kodu 995 370 Poct indeksi 1400Digergori gov geQori Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixi1642 ci il Qori erazisinde erken tunc dovrune aid insan meskenleri tapilmisdir Orta esrler gurcu salnamelerine gore Qori seheri Ermenistandan gelen qacqinlari meskunlasdirmaq ucun IV David 1089 1125 terefinden qurulmusdur Ancaq gurc გორის ციხე Qoris Tsixe 7 ci esre aid oldugu ehtimal olunur ve arxeoloji deliller qedim dovrlere aid seher icmasinin movcudlugunu gosterir 1299 cu ilde Qori esl vetenleri Simali Qafqazdan monqollar terefinden qovulan alan qebileleri terefinden tutulur Gurcustan krali 1320 ci ilde alanlari yeniden Qafqaz daglarina geri qovaraq seheri berpa edir 1477 ci ilde Agqoyunlu dovletinin hokmdari Uzun Hesen gozlenilmeden Qoriye hucum ederek seheri tutsa da tezlikle geri cekilib XVI esrin ortalarinda Qorinin az bir muddet erzinde Sefevi sahi I Tehmasib ele kecirib XVI esrin sonlarinda Qori seheri ve etraf eraziler Osmanli turkleri ile Sefeviler dovleti arasinda mubarize meydanina cevrilib Bu mubarizeden osmanlilar qalib cixir 1599 cu ilde gurcu cari I qefilden Qoriye hucum ederek seherdeki Osmanli qarnizonunu meglub edir ve seheri tutur 1614 cu ilde Sefevi sahi I Abbas Qorini ele kecirir ve buradan Gurcustanin qalan erazilerini feth etmeye baslayir Fransiz seyahetcisi Jan Sardenin sozlerine gore XVII esrin 70 ci illerinde Qori muhum ticaret merkezi idi 1723 cu ilde Osmanli turkleri Qoriye hucum ederek seheri dagidirlar Osmanlilar bir muddet seherde hakimiyyeti ellerinde saxlayir 1735 ci ilde Qorini Iran dovleti ele kecirir Lakin Nadir sahin olumunden sonra Iranda merkezi hakimiyyetin zeiflemesinden istifade eden yerli gurcu carlari XVIII esrin 40 ci illerinde Qoride hakimiyyeti ele kecirirler XIX esrin evvelinde Cenubi Qafqaza hucum eden rus qosunlari Qori de daxil olmaqla butun Gurcustani Rusiyaya birlesdirirler 1920 ci ilde bas veren Qori zelzelesi neticesinde seherde guclu dagintilar bas verib Sovet dovrunde vacib bir senaye merkezi olan Qori 1990 ci illerin postsovet bohrani illerinde iqtisadi cokusden ve ehalinin diger seherlere cixib getmesinden eziyyet cekirdi Qori gurcu osetin munaqise zonasina yaxindir Bura 1990 ci illerin evvellerinden beri islemeyen bir demir yolu ile Cenubi Osetiyanin paytaxti Tsxinvali ile birlesir 2000 ci illerden beri Gurcustan seherde ve etrafindaki herbi infrastrukturu artiridi Belelikle Merkezi Herbi Xestexana Tiflisden Qori seherine kocuruldu ve 2006 ci ilin oktyabrinda yeniden techizatlasdirildi 18 yanvar 2008 ci ilde Qoride Gurcustan Quru Qosunlarinin 1 ci Piyada Briqadasini Gurcustan yerlesdirmek ucun Gurcustanda NATO nun ikinci bazasi yaradildi 1995 ci ilde seherde Gurcustan Aqrar Elmler Akademiyasinin filiali yaradildi bura 2003 cu ilde oldu 2008 munaqisesi Qoride bir sexsin evinin yataq otagina dusmus butov raket 2008 ci il Rusiya Gurcustan muharibesinde qesebe Rusiya Herbi Hava Quvveleri terefinden hele qarsidurma baslamadan hava hucumuna meruz qaldi Qori seherinin herbi obyektleri ve yasayis menteqeleri hava zerbeleri ile vuruldu neticede mulki sexsler yaralandi ve olduruldu Human Rights Watch HRW Rusiya quvvelerinin Qori etrafindaki mulki bolgelere atdigini iddia etdi HRW nin melumatina gore avqustun 12 de Rusiya quvveleri Qori seherinin merkezine bomba atara 11 mulki vetendasin olumune ve daha cox insanin yaralanmasina sebeb oldu Rusiya herbi resmileri HRW iddiasini bohtan adlandiraraq ve qurumun obyektivliyini sorgulayaraq munaqisede bu bombadan istifade etdiklerini qebul etmedi Cox sayda partlamamis bombalar yerli sakinler ve HRW iscileri terefinden tapildi Avqustun 11 dek gurcu herbcileri hokumet ve ekser sakinler Rusiya herbcileri ve Cenubi Osetiya separatci milisleri terefinden tutulub isgal edilen seherden qacdilar HRW milisleri qalan mulki ehaliye qarsi talan yandirma qacirma ve diger zorakiliq kampaniyalarini baslatmaqda ittiham etdi Rusiya ve Cenubi Osetiya quvveleri 22 avqust 2008 ci ilde seherden cixdilar CografiyasiSeher Gurcustanin merkezinde Kur cayinin sol sahilinde cayinin Kure tokulduyu yerde deniz seviyyesinden 588 metr yukseklikde yerlesir Iqlimi Iqlimi nemli kontinental mulayim isti colden mulayim rutubetliye kecidlidir Yay umumiyyetle isti olur Orta illik temperatur 10 6 C yanvar ayinda minimum 1 0 C iyul ve avqust aylarinda ise maksimal 21 4 C olur Maksimum yaginti may ayinda 76 mm minimum yaginti fevralda 34 mm musahide olunur Yaginti orta hesabla 603 mm dir Qori seheri iqlimiGosterici Yan Fev Mar Apr May Iyn Iyl Avq Sen Okt Noy Dek IlMaksimum orta C 3 4 5 1 9 7 16 3 21 6 25 0 27 5 27 6 23 3 17 6 10 5 5 4 16 1Minimum orta C 5 4 4 2 0 5 4 1 9 1 12 6 15 4 15 3 11 0 6 0 1 1 3 1 5 1Yaginti normasi mm 36 34 36 53 76 72 54 49 44 55 52 42 603Menbe Climate data orgEhalisiIller 1865 1897 1914 1977 1989 2002 2014Ehali 5 100 10 500 25 700 54 100 68 924 49 522 48 143SekilleriQalaMeshur sexslerStalinin Qoride heykeliQoqebasvili Yakov Semenovic 1840 1912 Gurcu muellim usaq yazici ve jurnalist Gurcustan elmi pedaqogikanin banisi hesab olunur Zozirov Zaza Dianozovik Sovet ve Ukrayna gulescisi iki defe Avropa cempionu ve burunc Atlanta mukafatcisi Yay Olimpiya Oyunlarinin burunc Atlanta mukafatcisi emekdar gules idman ustasi Zumbulidze Boris Z 1905 2000 Sovet Ittifaqi Qehremani Iosif Stalin 1879 1953 Sovet dovlet xadimi siyasi partiya ve herbi lideri Burada onun ev muzeyi var 1974 Gurcustanin pesekar bokscu dunya ve Avropa cempionu Lomouri Niko 1852 1915 Yazici ve sair 1930 1990 Sovet filosofu Macavariani Aleksey Davidovic 1913 1995 gurcustanli sovet bestekari SSRI xalq artisti Muradeli Vano Ilic 1908 1970 bestekar SSRI xalq artisti Nadiradze Aleksandr Davidovic 1914 1987 Sovet dizayner raketqayiran tetbiqi mexanika ve muhendislik mutexessisi Poqosyan David Levanovik 1974 Gurcustan gulescisi iki defe Avropa cempionu 1997 1998 Dunya Kubokunun cempionu 2001 Ter Petrosyan Arshakovik Simon 1882 1922 efsanevi rus inqilabicisi ve Stalin usaqliq dostu Tsintsadze Sulxan Fedorovik 1925 1991 bestekar pedaqoq SSRI ve Gurcustan SSR xalq artisti Istinadlarhttp pop stat mashke org georgia cities htm Georgian Post 1805 Georgia Today Georgian Armed Forces modernize infrastructure 2007 10 12 at the Wayback Machine October 4 2007 New military base in Gori 2011 07 21 at the Wayback Machine Ministry of Defense of Georgia January 18 2008 Russian jets attack Georgian town 2020 09 12 at the Wayback Machine BBC News 9 August 2008 Georgia conflict Screams of the injured rise from residential streets 2008 08 11 at the Wayback Machine The Telegraph 10 Aug 2008 Georgia Russian Cluster Bombs Kill Civilians Stop Using Weapon Banned by 107 Nations 2008 08 17 at the Wayback Machine Human Rights Watch August 15 2008 Russia Today Violence in South Ossetia conflict zone is over Russian military 2008 08 15 at the Wayback Machine August 15 2008 Russia Today Violence in South Ossetia conflict zone is over Russian military 2008 08 15 at the Wayback Machine Avgusta 15 2008 Aleksandr Brod zapadnyh pravozashitnikov ne interesuet tragediya Yuzhnoj Osetii 2008 09 16 at the Wayback Machine 21 avgusta 2008 Georgia Civilians Killed by Russian Cluster Bomb Duds More Attacks Confirmed Unexploded Ordnance Threatens Many 2008 08 25 at the Wayback Machine Human Rights Watch August 21 2008 Russia Georgia Militias Attack Civilians in Gori Region Russia Should Curb Militias and Allow in Humanitarian Aid 2008 08 18 at the Wayback Machine Human Rights Watch August 17 2008 Civil Georgia Police Back in Gori 2008 08 27 at the Wayback Machine 23 August 2008 Gori gorod 2022 04 22 tarixinde Istifade tarixi 2020 10 18 1 Climate Gori 15 September 2017 tarixinde Istifade tarixi 16 February 2016 Kakabadze V Gvasalia J Gagoshidze I Menabde L Zakaria P 1978 გორი Gori Georgian Soviet Encyclopedia vol 3 p 226 Tbilisi PDF National Statistics Office of Georgia 14 September 2016 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 10 May 2016 Xarici kecidlerVikianbarda Qori ile elaqeli mediafayllar var Qori haqqinda Qorinin tebieti 2007 09 28 at the Wayback Machine Qori Qori ge