Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mihri Müşfik Xanım (26 fevral 1886, Konstantinopol – 1954, Nyu-York, Nyu-York ştatı) – Türkiyə rəssamı.
| Mihri Müşfik Hanım | |
|---|---|
| Mihri Müşfik Hanım | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | İstanbul |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Nyu York |
| Milliyyəti | Türk |
| Vətəndaşlığı | Türkiyə |
| Fəaliyyəti | rəssam |
| Janr | portret |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Türkiyədə müasir şəkil işlərini ilk başladan qadın rəssamdır. Xüsusilə portretləri ilə tanınır. O, bir çox tanınmış şəxslərin portretlərini çəkib; portretini çəkdiyi insanlar arasında Mustafa Kemal Atatürk və Papa XV Benedictus da var. Qızlar üçün Gözəl Sənətlər Akademiyası olan İnas (Qızlar) Sənayesi Nesiş Məktəbi'nin ilk qadın meneceri oldu və bir çox qadın rəssamların üzə çıxmasında əməyi keçdi. Rəsmə olan sevgisinə görə aristokrat həyat tərzini tərk etdi, bohem və kasıb bir həyat yaşadı. O, rəssam Hale Asafın xalasıdır.
Həyatı
Bohem rəssamı Mihri Müşfik Xanım Ançabadze, 26 fevral 1886-cı ildə İstanbul, Kadıköydə olan Rasim Paşa Konağında, Baklatarlası Məhəlləsində doğulmuşdur. Onun atası Dr. Əhməd Rasim Paşa anatomiya mütəxəssisi idi və Hərbi Tibb Məktəbində hörmətli təlimatçı idi. O, rəsmi sənədlərdə və ailə məktublarında bu təşkilatın prezidenti də adlanır. Dr. Əhməd Rasim Paşanın zərif dadı və musiqiyə, şəkilə və ədəbiyyata marağı qızının formalaşmasında əhəmiyyətli rol oynadı. Rasim Paşa həkim kimi tanınması ilə yanaşı musiqiyə olan marağı və axşam yığıncaqlarında saz çalmağı ilə də məşhurdur. Mihri Xanımın abxazlı anası, Fatma Neşedil Xanım, Rasim Paşanın həyat yoldaşlarından biri idi. Onun kiçik bacısı Enise Xanım mərhum Osmanlı cəmiyyətinin digər tanınmış qadın sənətçisi olan rəssam Hale Asafın anası idi. Mihri Xanım rəsmdən əlavə ədəbiyyat və musiqi ilə də maraqlanmışdı, lakin rəsmə olan marağı digərlərindən daha üstün idi. O, çəkdiyi bir rəsm əsərini Sultan II Abdulhamidə göstərəndə saray rəssamı Zonaronun tələbəsi oldu və ondan Beşiktaşdakı rəsm studiyasında təhsil aldı. Beləliklə, Türkiyədə müasir rəsm əsərləri işlərini başladan ilk qadın rəssam ünvanını aldı.
Avropaya gedişi
Hələ 17 yaşında olanda musiqi konsertində gördüyü İtalyan əsilli bir musiqiçi ilə Romaya qaçdı. Saxta pasportla getdiyi İtaliyada bir müddət tanıdıqlarının yanında qaldıqdan sonra sənət dünyasının mərkəzi sayılan Parisə getdi. 52 Montparnasse Bulvarı adresində kirayə tutduğu yeri həm ev, həm də studiya olaraq istifadə etdi. O, sonradan Sorbonne Universietində siyasət tələbəsi olan Müşfiq Selami bəy ilə evləndi. Müşfiq Bəy, Bursalı tanınmış bir şəxsiyyət olan Selami Beyin oğludur. O, siyasət, tarix və ədəbiyyatla maraqlanırdı.
İstanbula qayıdışı
Mihri Xanım, Osmanlı Maliyyə naziri Cevit Bəy'ə, Balkan Savaşları sonrasında Fransız hökumətiylə müqavilə düzənləmək üçün Paris'də tanıdıldı. Cavit Bəy tərəfindən Təhsil Nazirliyinə göndərilən Mihri Xanımı tövsiyə edən teleqramlar nəticəsində 1913-cü ildə İstanbul Qızlar üçün Müəllimlər Məktəbində sənət müəllimliyi vəzifəsində işə başladı. Qızlar üçün Gözəl Sənətlər Məktəbi 1914-cü ildə qurulduğunda, riyaziyyatçı Saleh Zeki Bəyin təyin edilməsindən sonra burada rejissorluq və gözəl sənət təlimçisi olaraq işləmişdir. Mihri Xanımın Qızlar üçün Gözəl Sənətlər Məktəbinə etdiyi qatqılar hətta inqilabi idi.
Edebiyat-ı Cedide (Yeni Ədəbiyyat)
Mihri Xanım həmçinin Edebiyat-ı Cedide (Yeni Ədəbiyyat) şairləri arasında, İbrahim Çallı, Hikmet Onat, Fikret Adil, Namık İsmail ilə yanaşı həmçinin Tevfik Fikretlə də dost olmuşdur. Ruşen Eşref Ünaydın, Tefvik Fikret ilə əlaqəli xatirələrində, şairin Mihri Xanım ilə bağlı fikirlərini bu cür dilə gətirir: “Yuxarıda mənim portretimi çəkən bir xanım var. O, həm də “Rübab”ı o qədər gözəl təsvir edir ki, yazdıqlarım bu qədər mənalı imiş! deyə təəccüblənirəm.” Yeni Ədəbiyyat şairləri, Realizm, Parnassiyanizm və Sembolizmdən təsirlənmişdirlər, hansı ki, XIX əsrdə Fransız ədəbiyyatında bunlar üstünlük təşkil edirdi.
Qurtuluş Savaşı dövrü
1919-cu ildə anidən İtaliyaya getdi. Bu ani gedişin səbəbi İttihad və Tərəqqi Cəmiyyəti ilə yaxın münasibətdə olması, onu işğal altındakı Türkiyədə pis vəziyyətə salması ilə əlaqələnir. Bu müddətdə həbsdə olan Hüseyn Cahit və Cavid Bəyi ziyarət etməsi, onun əleyhinə fikirlər yaranması ilə nəticələndi. Daha sonra 1 illik getdiyi İtaliyadan qayıtdıqda, Sanay-i Nefisedə 2 il dərs verdi.
Mihri Xanım 1922-ci ildə Yunan ordusunun dənizə hücumunun ardından Mustafa Kemal Atatürkün ayaqüstə forma ilə, 3m hündürlükdə portretini çəkir və Çankaya Köşkünə gətirərək ona təqdim edir. Bu Cumhuriyyətin elanından sonra bir Türk rəssamın ilk dəfə Atatürkün portretini çəkməyi idi. Daha sonra Yuqoslav kralı Aleksander xatirəsinə Yuqoslaviyaya hədiyyə edilən bu tablo II Dünya Müharibəsi əsnasında Belqrad sarayının təxrib olması nəticəsində itdi, 1990-cı illərdə isə yenidən tapıldı.
Yenidən Avropaya gedişi və ABŞ illəri
1922-ci ilin sonuna doğru yenidən İtaliyaya getdi. Portretlər çəkərək uzun müddət həyatna davam etdi. Mövzu olaraq həmişə məşhur insanları seçirdi. İtalyan şair Gabrielle dʹAnnunzio ilə birlikdə olduğu müddətdə onun vasitəsilə bir neçə dəfə Vatikana qəbul edildi və Papanın bir portretini çəkdi. Vatikanda ilk dəfə bir Papa, başqa dindən bir qadın rəssama poz vermişdi. Bu tablo yeni Papanın seçiminə qədər Vatikan Muzeyində qaldı. İtaliyadan sonra Parisə gedən Mihri Xanım bu dönəmdə “Çingene” adlı tablosunun Louvre Muzeyinə qəbul olduğuna görə çox sevinirdi (tablonun bir nüsxəsi İstanbul Rəsm və Heykəl Muzeyindədir) ancaq bacısı Enise Salih Xanım və bacısı qızı Hale Asaf vəfat etdikdən sonra Parisdə yaşamaq istəmədi. Ana vətənində isə ona qarşı sərt düşüncələr olduundan o, Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşamağı tərcih etdi. Bir müddət Nyu York, Vaşinqton, Çikaqo Universitetlərində qonaq rəssam professorluğu etdi və varlı Amerikan ailələrinə özəl dərslər verərək həyatına davam etdi. 26 dekabr 1928-ci il tarixdə Cumhuriyyət Qazetinin xəbərinə görə Nyu Yorkun Geroge de Maziroff Qalereyasında şəxsi sərgisi işıq üzü gördü. Yaşlılığı kasıblıqla keçdi. 1954-cü ildə Nyu Yorkda vəfat etdi.
Mihri Xanım və bacısı qızı Hale Asaf
Mihri Müşfiq Xanım Hale Asafın ilk rəsm müəlliməsi olması ilə birlikdə, ona rəsmdən əlçəkməsini nəsihət etdiyi və sonrakı vaxtlarda küsülü olduqları bilinir. Mihri Xanım, Hale Asafın 20 yaşlarında olduğu vaxtlardan başlayaraq onun rəsmdən uzaqlaşmasını istəmiş və bəzən “Mən rəsmlə məşğul oldum nə oldu? Sənət qarın doyurmur... Tablolarını yeyəcəksən?” ya da “...Mən gözələm, başımın çarəsinə baxaram, səndə o da yoxdu amma sən hələ də rəsmlə məşğul olmağa davam et!...” kimi sözlər deyirdi. Taha Taros Mihri Müşfiq Xanımın xaricdən göndərdiyi məktubunda bunları yazdığını deyir:
“... İllərlə işləməklə mən nəyə nail oldum? Heç... Üstəlik səhhətimi itirdim. O vaxt mən “Herakl” idim. İndi pilləkənləri çətin çıxıram. Sənət məni bu hala salıb. Hələ gözlərim heç görmür. Üst-üstə iki eynək taxıram. Pulsuzam. Bizim kimi Avropaya nəzərən geri qalan bir ölkədə sənətkarın yolu qədər çətin bir yol yoxdur. Bizimkisi həddindən artıq fədakarlıq istəyən bir sənətdir.
Bugün mənə gəncliyimi hədiyyə etsələr, bu sənət uğrunda çəkdiklərimi çəkmək qorxusundan, geri çevirərdim! Çəkdiyim məşəqqətləri bir mən bilirəm, bir də Allah.
...Hər sənətkar, qarşısındakı sənətkarı daima özündən ağılsız görür. Onun on ildə etdiyini, özünün bir ildə edəcəyini düşünür. Bir-iki il içində həyatını qurtaracağına, şeytanın ayağını qıracağına əmindir!
Bizim ailənin yeganə xüsusiyyəti tərsliyidir. Mən hər şeydə olduğu kimi sənət həyatımda da tərsliyimlə yaşadım. Bugün buna min dəfə peşmanam.” Bu sözlər Mihri Müşfik Xanımın içində bulunduğu vəziyyəti açıqlayır və hansı şərtlər altında bacısı qızına rəsmi buraxmasını deməyini də açıqlayır.
Əsərləri
Sənətçinin 1988 ilinə qədər aparılan araşdırmalar nəticəsində tapılan Türkiyədə 32, İtaliyada 36, Fransada 23 və Amerikada 60-dan çox olmaqla 150 əsəri üzə çıxmışdır. Sənətçi əsərlərində həyat yoldaşı Müşfik Selami İnegöllü ilə evli qaldığı (1905-1922) müddətdə Mihri Müşfik, digər dönəmlərdə isə Mihri Rasim imzasından istifadə edib.
İstinad
- Mihri Xanım
- Mihri Müşfik 2010-06-24 at the Wayback Machine
- Mihri Xanım Nyu-Yorkda sərgi 2017-02-28 at the Wayback Machine
- Mihri Müşfik Hanım // https://pantheon.world/profile/person/Mihri_Müşfik_Hanım.
- Mihri Müsfik // Artnet. 1998.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Mihri Musfik Xanim 26 fevral 1886 Konstantinopol 1954 Nyu York Nyu York stati Turkiye ressami Mihri Musfik HanimMihri Musfik HanimDogum tarixi 26 fevral 1886Dogum yeri IstanbulVefat tarixi 1954Vefat yeri Nyu YorkMilliyyeti TurkVetendasligi TurkiyeFealiyyeti ressamJanr portret Vikianbarda elaqeli mediafayllar Turkiyede muasir sekil islerini ilk basladan qadin ressamdir Xususile portretleri ile taninir O bir cox taninmis sexslerin portretlerini cekib portretini cekdiyi insanlar arasinda Mustafa Kemal Ataturk ve Papa XV Benedictus da var Qizlar ucun Gozel Senetler Akademiyasi olan Inas Qizlar Senayesi Nesis Mektebi nin ilk qadin meneceri oldu ve bir cox qadin ressamlarin uze cixmasinda emeyi kecdi Resme olan sevgisine gore aristokrat heyat terzini terk etdi bohem ve kasib bir heyat yasadi O ressam Hale Asafin xalasidir HeyatiBohem ressami Mihri Musfik Xanim Ancabadze 26 fevral 1886 ci ilde Istanbul Kadikoyde olan Rasim Pasa Konaginda Baklatarlasi Mehellesinde dogulmusdur Onun atasi Dr Ehmed Rasim Pasa anatomiya mutexessisi idi ve Herbi Tibb Mektebinde hormetli telimatci idi O resmi senedlerde ve aile mektublarinda bu teskilatin prezidenti de adlanir Dr Ehmed Rasim Pasanin zerif dadi ve musiqiye sekile ve edebiyyata maragi qizinin formalasmasinda ehemiyyetli rol oynadi Rasim Pasa hekim kimi taninmasi ile yanasi musiqiye olan maragi ve axsam yigincaqlarinda saz calmagi ile de meshurdur Mihri Xanimin abxazli anasi Fatma Nesedil Xanim Rasim Pasanin heyat yoldaslarindan biri idi Onun kicik bacisi Enise Xanim merhum Osmanli cemiyyetinin diger taninmis qadin senetcisi olan ressam Hale Asafin anasi idi Mihri Xanim resmden elave edebiyyat ve musiqi ile de maraqlanmisdi lakin resme olan maragi digerlerinden daha ustun idi O cekdiyi bir resm eserini Sultan II Abdulhamide gosterende saray ressami Zonaronun telebesi oldu ve ondan Besiktasdaki resm studiyasinda tehsil aldi Belelikle Turkiyede muasir resm eserleri islerini basladan ilk qadin ressam unvanini aldi Avropaya gedisi Hele 17 yasinda olanda musiqi konsertinde gorduyu Italyan esilli bir musiqici ile Romaya qacdi Saxta pasportla getdiyi Italiyada bir muddet tanidiqlarinin yaninda qaldiqdan sonra senet dunyasinin merkezi sayilan Parise getdi 52 Montparnasse Bulvari adresinde kiraye tutdugu yeri hem ev hem de studiya olaraq istifade etdi O sonradan Sorbonne Universietinde siyaset telebesi olan Musfiq Selami bey ile evlendi Musfiq Bey Bursali taninmis bir sexsiyyet olan Selami Beyin ogludur O siyaset tarix ve edebiyyatla maraqlanirdi Istanbula qayidisi Mihri Xanim Osmanli Maliyye naziri Cevit Bey e Balkan Savaslari sonrasinda Fransiz hokumetiyle muqavile duzenlemek ucun Paris de tanidildi Cavit Bey terefinden Tehsil Nazirliyine gonderilen Mihri Xanimi tovsiye eden teleqramlar neticesinde 1913 cu ilde Istanbul Qizlar ucun Muellimler Mektebinde senet muellimliyi vezifesinde ise basladi Qizlar ucun Gozel Senetler Mektebi 1914 cu ilde quruldugunda riyaziyyatci Saleh Zeki Beyin teyin edilmesinden sonra burada rejissorluq ve gozel senet telimcisi olaraq islemisdir Mihri Xanimin Qizlar ucun Gozel Senetler Mektebine etdiyi qatqilar hetta inqilabi idi Edebiyat i Cedide Yeni Edebiyyat Mihri Xanim hemcinin Edebiyat i Cedide Yeni Edebiyyat sairleri arasinda Ibrahim Calli Hikmet Onat Fikret Adil Namik Ismail ile yanasi hemcinin Tevfik Fikretle de dost olmusdur Rusen Esref Unaydin Tefvik Fikret ile elaqeli xatirelerinde sairin Mihri Xanim ile bagli fikirlerini bu cur dile getirir Yuxarida menim portretimi ceken bir xanim var O hem de Rubab i o qeder gozel tesvir edir ki yazdiqlarim bu qeder menali imis deye teeccublenirem Yeni Edebiyyat sairleri Realizm Parnassiyanizm ve Sembolizmden tesirlenmisdirler hansi ki XIX esrde Fransiz edebiyyatinda bunlar ustunluk teskil edirdi Qurtulus Savasi dovru 1919 cu ilde aniden Italiyaya getdi Bu ani gedisin sebebi Ittihad ve Tereqqi Cemiyyeti ile yaxin munasibetde olmasi onu isgal altindaki Turkiyede pis veziyyete salmasi ile elaqelenir Bu muddetde hebsde olan Huseyn Cahit ve Cavid Beyi ziyaret etmesi onun eleyhine fikirler yaranmasi ile neticelendi Daha sonra 1 illik getdiyi Italiyadan qayitdiqda Sanay i Nefisede 2 il ders verdi Mihri Xanim 1922 ci ilde Yunan ordusunun denize hucumunun ardindan Mustafa Kemal Ataturkun ayaquste forma ile 3m hundurlukde portretini cekir ve Cankaya Koskune getirerek ona teqdim edir Bu Cumhuriyyetin elanindan sonra bir Turk ressamin ilk defe Ataturkun portretini cekmeyi idi Daha sonra Yuqoslav krali Aleksander xatiresine Yuqoslaviyaya hediyye edilen bu tablo II Dunya Muharibesi esnasinda Belqrad sarayinin texrib olmasi neticesinde itdi 1990 ci illerde ise yeniden tapildi Yeniden Avropaya gedisi ve ABS illeri 1922 ci ilin sonuna dogru yeniden Italiyaya getdi Portretler cekerek uzun muddet heyatna davam etdi Movzu olaraq hemise meshur insanlari secirdi Italyan sair Gabrielle dʹAnnunzio ile birlikde oldugu muddetde onun vasitesile bir nece defe Vatikana qebul edildi ve Papanin bir portretini cekdi Vatikanda ilk defe bir Papa basqa dinden bir qadin ressama poz vermisdi Bu tablo yeni Papanin secimine qeder Vatikan Muzeyinde qaldi Italiyadan sonra Parise geden Mihri Xanim bu donemde Cingene adli tablosunun Louvre Muzeyine qebul olduguna gore cox sevinirdi tablonun bir nusxesi Istanbul Resm ve Heykel Muzeyindedir ancaq bacisi Enise Salih Xanim ve bacisi qizi Hale Asaf vefat etdikden sonra Parisde yasamaq istemedi Ana veteninde ise ona qarsi sert dusunceler olduundan o Amerika Birlesmis Statlarinda yasamagi tercih etdi Bir muddet Nyu York Vasinqton Cikaqo Universitetlerinde qonaq ressam professorlugu etdi ve varli Amerikan ailelerine ozel dersler vererek heyatina davam etdi 26 dekabr 1928 ci il tarixde Cumhuriyyet Qazetinin xeberine gore Nyu Yorkun Geroge de Maziroff Qalereyasinda sexsi sergisi isiq uzu gordu Yasliligi kasibliqla kecdi 1954 cu ilde Nyu Yorkda vefat etdi Mihri Xanim ve bacisi qizi Hale AsafMihri Musfiq Xanim Hale Asafin ilk resm muellimesi olmasi ile birlikde ona resmden elcekmesini nesihet etdiyi ve sonraki vaxtlarda kusulu olduqlari bilinir Mihri Xanim Hale Asafin 20 yaslarinda oldugu vaxtlardan baslayaraq onun resmden uzaqlasmasini istemis ve bezen Men resmle mesgul oldum ne oldu Senet qarin doyurmur Tablolarini yeyeceksen ya da Men gozelem basimin caresine baxaram sende o da yoxdu amma sen hele de resmle mesgul olmaga davam et kimi sozler deyirdi Taha Taros Mihri Musfiq Xanimin xaricden gonderdiyi mektubunda bunlari yazdigini deyir Illerle islemekle men neye nail oldum Hec Ustelik sehhetimi itirdim O vaxt men Herakl idim Indi pillekenleri cetin cixiram Senet meni bu hala salib Hele gozlerim hec gormur Ust uste iki eynek taxiram Pulsuzam Bizim kimi Avropaya nezeren geri qalan bir olkede senetkarin yolu qeder cetin bir yol yoxdur Bizimkisi heddinden artiq fedakarliq isteyen bir senetdir Bugun mene gencliyimi hediyye etseler bu senet ugrunda cekdiklerimi cekmek qorxusundan geri cevirerdim Cekdiyim meseqqetleri bir men bilirem bir de Allah Her senetkar qarsisindaki senetkari daima ozunden agilsiz gorur Onun on ilde etdiyini ozunun bir ilde edeceyini dusunur Bir iki il icinde heyatini qurtaracagina seytanin ayagini qiracagina emindir Bizim ailenin yegane xususiyyeti tersliyidir Men her seyde oldugu kimi senet heyatimda da tersliyimle yasadim Bugun buna min defe pesmanam Bu sozler Mihri Musfik Xanimin icinde bulundugu veziyyeti aciqlayir ve hansi sertler altinda bacisi qizina resmi buraxmasini demeyini de aciqlayir EserleriSenetcinin 1988 iline qeder aparilan arasdirmalar neticesinde tapilan Turkiyede 32 Italiyada 36 Fransada 23 ve Amerikada 60 dan cox olmaqla 150 eseri uze cixmisdir Senetci eserlerinde heyat yoldasi Musfik Selami Inegollu ile evli qaldigi 1905 1922 muddetde Mihri Musfik diger donemlerde ise Mihri Rasim imzasindan istifade edib IstinadMihri Xanim Mihri Musfik 2010 06 24 at the Wayback Machine Mihri Xanim Nyu Yorkda sergi 2017 02 28 at the Wayback MachineMihri Musfik Hanim https pantheon world profile person Mihri Musfik Hanim Mihri Musfik Artnet 1998