Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Mələk İbrahim Paşa (d. 1595 - ö. 3 dekabr 1685) — Osmanlı sultanı IV Mehmed dönəmində müxtəlif vəzifələrdə xidmət etmiş dövlət xadimi.
| Mələk İbrahim Paşa | |
|---|---|
| osman. شيطان ابراهيم پاشا | |
| Əvvəlki | Gürcü Mustafa Paşa |
| Sonrakı | Silahdar Ömər Paşa |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Sivas |
| Vəfat tarixi | 3 dekabr 1685 |
| Vəfat yeri | Belqrad |
| Vəfat səbəbi | Edam |
| Dəfn yeri | |
| Fəaliyyəti | siyasətçi |
| Həyat yoldaşı | Ruqiyə Sultan |
| Uşaqları | Ayşə xanım Sultan Fatma xanım Sultan |
Həyatı
Təxminən 1595-ci ildə Sivasda dünyaya gəldi. Gənc yaşlarında İstanbula gələrək həmyerlisi olan Seyid Mustafa Paşanın himayəsinə girdi. Müxtəlif vəzifələrdə çalışdıqdan sonra Seyid Mustafa Paşanın baş dəftərdarlığa gəlməsiylə, İbrahim Paşa da onun kəndxudalığına gətirildi. Bu vəzifədə ikən qıvraq zəkası və çoxbilmişliyi səbəbilə Şeytan ləqəbi almışdır. Ancaq sonrakı illərdə bu ləqəbi IV Mehmed tərəfindən Mələk olaraq dəyişdirildi.
2 dekabr 1656-cı ildə baş dəftərdalığa gətirilən və 4 ildən çox bu vəzifədə çalışan İbrahim Paşa bu vəzifədə ikən sədrəzəm Körpülü Mehmed Paşanın bir çox səfərlərinə qatılmışdır. Yüksək xidmətləri səbəbilə sədrəzəm tərəfindən vəzirliyə gətirilmişdir. 3 may 1661-ci ildə, ona qarşı çıxan üsyan səbəbilə vəzifədən alınan Gürcü Mustafa Paşanın yerinə Misir bəylərbəyi təyin edildi. Bu vəzifədə ikən Qahirədə bir məscid inşa etdirmişdir. 3 il boyunca bölgəni əmin-amanlıqla idarə edən İbrahim Paşa 1663-cü ildə Sultan Muradın qızlarından Ruqiyə Sultanla nigahlandı. Ancaq həmin il paytaxta gətirdiyi Misir xəzinəsinin əskik olması səbəbilə vəzifədən alındı və həbs edildi. 7 ay həbs tutulduqdan sonra 700 kisə axca müsadirə edilərək azadlığa buraxıldı və həmin ilin sonlarında Diyarbəkir bəylərbəyliyi ilə paytaxtdan uzaqlaşdırıldı. 1672-ci ildə qübbə vəziri seçilərək Lehistan səfərinə çağırıldı. 23 fevral 1673-cü ildə Kandiyə qalasının mühafizəsi ilə vəzifələndirilmiş, 1675-ci ildə Şam bəylərbəyi və Lehistan sərdarlığına gətirilmişdir. Ertəsi il bu cəbhədə qazandığı qələbələr nəticəsində indiki Ukrayna torpaqları Osmanlı himayəsinə girmişdir. Qışı Babadağ ətrafında keçirdikdən sonra 1677-ci ildə Özü bəylərbəyi olaraq Ukraynanın mərkəzindəki Çəhrin qalasının geri alınmasıyla vəzifələndirildi. May 1677-ci ildə bölgəyə doğru hərəkət edən İbrahim Paşa Krım tatarlarıyla birləşərək iyun ayında qalanı mühasirəyə aldı. Ruslardan alınan dəstək qüvvələrlə mühasirə müddəti uzandı və 7 sentyabrda Osmanlı ordusu mühasirəni qaldıraraq Bəndərə geri çəkildi. Bu məğlubiyyətin ardından vəzifədən alınan İbrahim Paşa mərkəzə çağırıldı və Çatalcada Sultan Mehmedin qarşısına çıxarıldı. Sultan tərəfindən təqsirli görülən İbrahim Paşa 53 gün boyunca Yeddiqüllə zindanlarında həbs tutuldu.
Daha sonra 1677-ci ilin sonlarında Kandiyə, ardından Ərzurum və Diyarbəkir bəylərbəyliklərinə təyin edilərək paytaxtdan uzaqlaşdırıldı. Daha sonra Budin qalasının mühafizəsi ilə vəzifələndirildi və Qara Mehmed Paşanın vəfatının ardından Budin bəylərbəyliyinə təyin edildi. Bu vəzifədə ikən qalanı gücləndirmiş, ard-arda baş tutan Avstriya hücumlarına qarşı qalanı aylarca müdafiə etmişdir. Nəticədə 29 oktyabr 1684-cü ildə Avstriya qüvvələri mühasirəni qaldıraraq geri çəkildi və külli miqdarda ordu ləvazimatları ələ keçirildi. Onun bu zəfərinin ardından Sultan Mehmed onu və əmrindəki əsgərlərini mükafatlandırmış, Şeytan olaraq bilinən ləqəbini Mələk olaraq dəyişdirmişdir.
Ancaq cəbhədə qazandığı uğurlar ona mərkəzdə bir çox düşmən qazandırdı. Belə ki, sədarətə gətirilməsi barədə gəzən şayələrin ardından sədrəzəm Qara İbrahim Paşanın düşmənliyini qazandı. Paytaxta çağırılmaması üçün Macarıstan sərdarlığı verilərək cəbhədə tutulan Mələk İbrahim Paşa qışı Belqradda keçirdi və paytaxtdan gözlədiyi yardım qüvvələrinin gecikməsi səbəbilə zəif təhkimatlı orduyla səfərə çıxdı. Ancaq Esterqon yaxınlığındakı ani hücumla məğlub olan Osmanlı ordusu Budinə çəkilməyə məcbur oldu. Üstəlik mühasirədəki Uyvar qalası da itirilmiş, qaladakı müsəlman əhali qətlə yetirilmişdi.
28 noyabr 1685-ci ildə şeyxülislam Əli Əfəndi, sədarət naibi Sarı Süleyman Paşa, qazəsgərlər və yeniçəri ağasının iştirakıyla Sultan Mehmedin keçirdiyi məclisdə vəziyyət müzakirə edildi. İştirakçıların bir çoxu paşanın edamını tələb etdi. Xəstə olmasını bəhanə edərək məclisə qatılmayan sədrəzəm Qara İbrahim Paşa da göndərdiyi bir ərizəylə eyni fikirdə olduğunu bildirdi. Anadolu qazəsgəri Əbusəidzadə Feyzullah Əfəndinin etirazlarına baxmayaraq, Mələk İbrahim Paşa məclisin qərarı və şeyxülislam Əli Əfəndinin fətvası əsasında Sultan Mehmedin yazdığı fərmanla Belqradda edam edildi (3 dekabr 1685). Bədəni Belqradda, kəsik başı isə Ədirnədə dəfn edildi.
Ayşə xanım Sultan və Fatma xanım Sultan (ö. 1726) adlı qızlarının olduğu, kiçik qızının Bığlı Mehmed Paşanın xanımı olduğu bilinir.
Mənbə
- Özcan, Abdülkadir (1998). "Melek İbrahim Paşa". Güney - Doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi
- Miroğlu, İsmet (2003). Bin Atlının Akınları
- Evliya Çelebi, Seyahatnâme, I, 286.
- Defterdar Sarı Mehmed Paşa, Zübde-i Vekayiât (haz. Abdülkadir Özcan), Ankara 1995, s. 19, 35, 70, 80-81, 85, 86, 160, 177, 185-189, 191, 203, 208-210.
- Silâhdar, Târih, I, 352, 624, 651, 653, 663 vd.; II, 135, 147-152, 161 vd., 182-185, 211-217, 256-257.
- D. Kantemir, Osmanlı İmparatorluğunun Yükseliş ve Çöküş Tarihi (trc. Özdemir Çobanoğlu), Ankara 1980, III, 11-15, 23-24, 81-93, 103-105, 365.
- Râşid, Târih, I, 13, 256, 293, 421, 444, 454-459, 460-461, 474-475, 480-482.
- Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 109, 122, 264; II, 222-223.
- Ferâizîzâde Mehmed Said, Gülşen-i Maârif, İstanbul 1252, II, 956 vd.
- Hammer, HEO, XII, 12-14, 158 vd., 186-191.
- Sicill-i Osmânî, I, 109.
- Osman Nuri Peremeci, Edirne Tarihi, İstanbul 1939, s. 149-151.
- Danişmend, Kronoloji, III, 446, 447, 458-461, 587-588.
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, III/1, s. 429, 430, 467-468; III/2, s. 186.
- Tahsin Öz, İstanbul Camileri, Ankara 1965, II, 19-20.
- Mehmet Zeki Pakalın, Maliye Teşkilâtı Tarihi (1442-1930), Ankara 1978, I, 442-453.
- Abdülkadir Özcan, “Melek İbrahim Paşa”, GDAAD, sy. 12 (1998), s. 221-235.
- Kāmûsü’l-a‘lâm, I, 560-561.
- Tarkan Okçuoğlu, “İbrahim Paşa Mescidi”, DBİst.A, IV, 127-128.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Melek Ibrahim Pasa d 1595 o 3 dekabr 1685 Osmanli sultani IV Mehmed doneminde muxtelif vezifelerde xidmet etmis dovlet xadimi Melek Ibrahim Pasaosman شيطان ابراهيم پاشاMisir beylerbeyiEvvelkiGurcu Mustafa PasaSonrakiSilahdar Omer PasaSexsi melumatlarDogum tarixi 1595Dogum yeri SivasVefat tarixi 3 dekabr 1685 1685 12 03 Vefat yeri BelqradVefat sebebi EdamDefn yeri EdirneFealiyyeti siyasetciHeyat yoldasi Ruqiye SultanUsaqlari Ayse xanim Sultan Fatma xanim SultanHeyatiTexminen 1595 ci ilde Sivasda dunyaya geldi Genc yaslarinda Istanbula gelerek hemyerlisi olan Seyid Mustafa Pasanin himayesine girdi Muxtelif vezifelerde calisdiqdan sonra Seyid Mustafa Pasanin bas defterdarliga gelmesiyle Ibrahim Pasa da onun kendxudaligina getirildi Bu vezifede iken qivraq zekasi ve coxbilmisliyi sebebile Seytan leqebi almisdir Ancaq sonraki illerde bu leqebi IV Mehmed terefinden Melek olaraq deyisdirildi 2 dekabr 1656 ci ilde bas defterdaliga getirilen ve 4 ilden cox bu vezifede calisan Ibrahim Pasa bu vezifede iken sedrezem Korpulu Mehmed Pasanin bir cox seferlerine qatilmisdir Yuksek xidmetleri sebebile sedrezem terefinden vezirliye getirilmisdir 3 may 1661 ci ilde ona qarsi cixan usyan sebebile vezifeden alinan Gurcu Mustafa Pasanin yerine Misir beylerbeyi teyin edildi Bu vezifede iken Qahirede bir mescid insa etdirmisdir 3 il boyunca bolgeni emin amanliqla idare eden Ibrahim Pasa 1663 cu ilde Sultan Muradin qizlarindan Ruqiye Sultanla nigahlandi Ancaq hemin il paytaxta getirdiyi Misir xezinesinin eskik olmasi sebebile vezifeden alindi ve hebs edildi 7 ay hebs tutulduqdan sonra 700 kise axca musadire edilerek azadliga buraxildi ve hemin ilin sonlarinda Diyarbekir beylerbeyliyi ile paytaxtdan uzaqlasdirildi 1672 ci ilde qubbe veziri secilerek Lehistan seferine cagirildi 23 fevral 1673 cu ilde Kandiye qalasinin muhafizesi ile vezifelendirilmis 1675 ci ilde Sam beylerbeyi ve Lehistan serdarligina getirilmisdir Ertesi il bu cebhede qazandigi qelebeler neticesinde indiki Ukrayna torpaqlari Osmanli himayesine girmisdir Qisi Babadag etrafinda kecirdikden sonra 1677 ci ilde Ozu beylerbeyi olaraq Ukraynanin merkezindeki Cehrin qalasinin geri alinmasiyla vezifelendirildi May 1677 ci ilde bolgeye dogru hereket eden Ibrahim Pasa Krim tatarlariyla birleserek iyun ayinda qalani muhasireye aldi Ruslardan alinan destek quvvelerle muhasire muddeti uzandi ve 7 sentyabrda Osmanli ordusu muhasireni qaldiraraq Bendere geri cekildi Bu meglubiyyetin ardindan vezifeden alinan Ibrahim Pasa merkeze cagirildi ve Catalcada Sultan Mehmedin qarsisina cixarildi Sultan terefinden teqsirli gorulen Ibrahim Pasa 53 gun boyunca Yeddiqulle zindanlarinda hebs tutuldu Daha sonra 1677 ci ilin sonlarinda Kandiye ardindan Erzurum ve Diyarbekir beylerbeyliklerine teyin edilerek paytaxtdan uzaqlasdirildi Daha sonra Budin qalasinin muhafizesi ile vezifelendirildi ve Qara Mehmed Pasanin vefatinin ardindan Budin beylerbeyliyine teyin edildi Bu vezifede iken qalani guclendirmis ard arda bas tutan Avstriya hucumlarina qarsi qalani aylarca mudafie etmisdir Neticede 29 oktyabr 1684 cu ilde Avstriya quvveleri muhasireni qaldiraraq geri cekildi ve kulli miqdarda ordu levazimatlari ele kecirildi Onun bu zeferinin ardindan Sultan Mehmed onu ve emrindeki esgerlerini mukafatlandirmis Seytan olaraq bilinen leqebini Melek olaraq deyisdirmisdir Ancaq cebhede qazandigi ugurlar ona merkezde bir cox dusmen qazandirdi Bele ki sedarete getirilmesi barede gezen sayelerin ardindan sedrezem Qara Ibrahim Pasanin dusmenliyini qazandi Paytaxta cagirilmamasi ucun Macaristan serdarligi verilerek cebhede tutulan Melek Ibrahim Pasa qisi Belqradda kecirdi ve paytaxtdan gozlediyi yardim quvvelerinin gecikmesi sebebile zeif tehkimatli orduyla sefere cixdi Ancaq Esterqon yaxinligindaki ani hucumla meglub olan Osmanli ordusu Budine cekilmeye mecbur oldu Ustelik muhasiredeki Uyvar qalasi da itirilmis qaladaki muselman ehali qetle yetirilmisdi 28 noyabr 1685 ci ilde seyxulislam Eli Efendi sedaret naibi Sari Suleyman Pasa qazesgerler ve yeniceri agasinin istirakiyla Sultan Mehmedin kecirdiyi meclisde veziyyet muzakire edildi Istirakcilarin bir coxu pasanin edamini teleb etdi Xeste olmasini behane ederek meclise qatilmayan sedrezem Qara Ibrahim Pasa da gonderdiyi bir erizeyle eyni fikirde oldugunu bildirdi Anadolu qazesgeri Ebuseidzade Feyzullah Efendinin etirazlarina baxmayaraq Melek Ibrahim Pasa meclisin qerari ve seyxulislam Eli Efendinin fetvasi esasinda Sultan Mehmedin yazdigi fermanla Belqradda edam edildi 3 dekabr 1685 Bedeni Belqradda kesik basi ise Edirnede defn edildi Ayse xanim Sultan ve Fatma xanim Sultan o 1726 adli qizlarinin oldugu kicik qizinin Bigli Mehmed Pasanin xanimi oldugu bilinir MenbeOzcan Abdulkadir 1998 Melek Ibrahim Pasa Guney Dogu Avrupa Arastirmalari Dergisi Miroglu Ismet 2003 Bin Atlinin Akinlari Evliya Celebi Seyahatname I 286 Defterdar Sari Mehmed Pasa Zubde i Vekayiat haz Abdulkadir Ozcan Ankara 1995 s 19 35 70 80 81 85 86 160 177 185 189 191 203 208 210 Silahdar Tarih I 352 624 651 653 663 vd II 135 147 152 161 vd 182 185 211 217 256 257 D Kantemir Osmanli Imparatorlugunun Yukselis ve Cokus Tarihi trc Ozdemir Cobanoglu Ankara 1980 III 11 15 23 24 81 93 103 105 365 Rasid Tarih I 13 256 293 421 444 454 459 460 461 474 475 480 482 Ayvansarayi Hadikatu l cevami I 109 122 264 II 222 223 Feraizizade Mehmed Said Gulsen i Maarif Istanbul 1252 II 956 vd Hammer HEO XII 12 14 158 vd 186 191 Sicill i Osmani I 109 Osman Nuri Peremeci Edirne Tarihi Istanbul 1939 s 149 151 Danismend Kronoloji III 446 447 458 461 587 588 Uzuncarsili Osmanli Tarihi III 1 s 429 430 467 468 III 2 s 186 Tahsin Oz Istanbul Camileri Ankara 1965 II 19 20 Mehmet Zeki Pakalin Maliye Teskilati Tarihi 1442 1930 Ankara 1978 I 442 453 Abdulkadir Ozcan Melek Ibrahim Pasa GDAAD sy 12 1998 s 221 235 Kamusu l a lam I 560 561 Tarkan Okcuoglu Ibrahim Pasa Mescidi DBIst A IV 127 128