Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Max 3,2 sürətlə uçmaq qabiliyyətinə malik SR-71 “Blackbird” istifadədə olduğu dövrün ən sürətli təyyarəsi idi. O, Soyuq müharibənin sonlarına yaxın istifadədən çıxarılan zaman belə onun sürətinə çata bilən ikinci bir təyyarə yox idi.
| Lockheed SR-71 Blackbird | |
|---|---|
 | |
| İstehsalçı | Lockheed Corporation |
| İlk uçuş | 22 dekabr 1964[…] |
| İstismara verilmə tarixi | 7 yanvar 1966 |
| İstimarının bitmə tarixi | 9 oktyabr 1999 |
| İstismarçılar | |
| Buraxılış sayı | 29, 2, 1 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
“Blackbird” ilkin olaraq 1990-ci ildə, Sovet İttifaqının dağılmasından az öncə təqaüdə çıxdı. Nəhayət Konqresin təkidi ilə ABŞ HHQ bu təyyarələrin üçünü qısa müddətliyinə, 1995-1998-ci illərdə yenidən istifadəyə verdi. 1999-cu ildə NASA təyyarə ilə tədqiqat missiyası həyata keçirdi və sonda o, başqa bir təyyarə ilə əvəzlənmədən istifadədən təmamilə çıxarıldı.
SR-71 analoqsuz imkanlar təmin etsə də, ən böyük problemi çox yüksək xərcləri idi. Üstəlik ABŞ HHQ təyyarənin yeni nəsil Sovet HHM sistemlərinə qarşı mübarizədə sağ qala biləcəyindən şübhəli idi. Əslində struktur bu səbəblərdən dolayı Konqresin təkidinə qarşı xeyli etiraz da etmişdi.
Bu təyyarələrin istifadəsinin dayandırılması qərarı bir neçə faktora əsaslanırdı. Dövrün HHQ komandanı Larri Uelç bildirirdi ki, kəşfiyyat peyklərinin imkanlarının artması ilə SR-71-lər Sovetlərin SAM-5 yer-hava raketləri qarşısında aciz qala bilər. Eyni zamanda onların baxımı xeyli baha başa gəlir. Hələ Reyqan administrasiyasının HHQ komandanı Edvard Oldric bildirmişdi ki, bir SR-71 eskadrilyasının saxlanmasına çəkilən vəsaitlə iki taktiki qırıcı eskadrilyası saxlamaq olar.
Bəzi hesablamalara görə, SR-71-in bir saatlıq uçuşuna 200 min dollar xərclənirdi. Bu xərcin bir hissəsi ondan dolayı idi ki, o kiçik ixtisaslaşmış eskadrilya idi. Az sayda belə təyyarənin istehsalı və onun unikal dizaynı baxımını da baha edirdi. Onun saxlanması üçün həm də ixtisaslaşdırılmış logistik təlim tələb olunurdu ki, bu da 1989-cu ildə saatda 18 min dollara başa gəlirdi.
Lockheed SR-71 Blackbird qabaqcıl, uzunmənzilli, strateji Mach 3+ sürətinə kimi çıxa bilən kəşfiyyat təyyarəsidir. O dünyanın ən sürətli reaktiv təyyarəsidir. 1966-cı ildə istehsal edilmişdir. Təyyarənin adı əslində RS-71 olmalı idi, ancaq təyyarənin inkişaf mərhələsində ABŞ prezidenti Lindon Conson səhvən təyyarənin adını SR-71 kimi elan etmişdir. Bundan sonra prezidentin bu səhvini ört-basdır etmək üçün təyyarənin adını dəyişdirib SR-71 etmişdirlər. YF-12A təyyarələrindən təkmilləşdirilmiş 2 nəfərlik heyəti mövcuddur. Clarence “Kelly” Johnson tərəfindən konstruksiya edilmişdir. Radara görünməsinə baxmayaraq, olduqca sürətli olması onun ən böyük xüsusiyyətidir. Uzun məsafələrdə ən yaxşı qırıcı təyyarələrdən daha sürətlidir (Mach 3= Saatda 2.500 mil və ya 3.500 km-dən çox) və düşmən hücumlarından müdafiə oluna biləcək məsafədə (25.000 m və ya 95.000 feet hündürlükdə) uçmağı bacarır. Təyyarələr 1995-ci ildə xidmətdən tamamilə kənarlaşdırılmışdırlar.
Ayrıca olaraq bu təyyarələr radara tutulma ehtimalının azaldılması üçün qara rəngdə boyanırdı. Rəngi və xidmətinə görə (gizli kəşfiyyat məlumatları yığmaq) bu təyyarələrə “Blackbird” (“Qaraquş”) deyilmişdir. Aşkarlama cihazları, hava-hava və yer-hava tipli döyüş raketlərini yanıltmaq üçün nəzərdə tutulmuş olan sistemlər ilə bol bir şəkildə təchiz edilmişdir. infraqırmızı kameralar, istilik qəbulediciləri və üzərindən uçduğu sahənin görüntülərini anındaca çəkməyə xidmət edən qəbuledicilər ilə təchiz edilmişdir. Blackbird təyyarələrində olan qəbuledicilər saatda 155.000 km-dən artıq bir sahəni müşahidə etməyə imkan verirdi. SR 71-lər soyuq müharibə dövründə Rusiyanın gizli hərbi birləşmələrinin yerini müəyyənləşdirmək, nöqtəvi (yəni olduqca dəqiq) hədəf yerlərinin istiqamətlərinin müəyyənləşdirilməsi üçün həyata keçirilmiş olan çox məxfi bir proqram olmuşdur. Bu çox vacib və gizli olan proqram 1991-ci ildə SSRİ-nin süqutunda mühüm bir rol oynamışdır. Buna oxşayan ABŞ kəşfiyyat təyyarələri və ELF ötürücü stansiyaları bunun kimi kəşfiyyat timlərinin bir parçası idi. 1990-cı illərdə həyata keçirilmiş olan testlərdə SR-71 təyyarəsi saatda 5682 km-dən artıq sürət yığmasına baxmayaraq, xarici səthində istilik 1500 F (təxminən 815 °C dərəcə) olduğu halda, təyyarənin hərəkətində hər hansı bir problemin olduğu görünməmişdi. SR-71 döyüş təyyarəsi baza olaraq A-12 əsas götürülərək yaradılmış və modernizasiya edilmişdir. Bu döyüş təyyarəsinin SSRİ-də rəqibi Tu-22 BLINDER (TUPOLEV) olmuşdur.
Ümumi xüsusiyyətləri
- Heyət: 2 nəfər (pilot və kəşfiyyat sistemləri operatoru)
- Uzunluq: 32.74 m (107 ft. 5 in)
- Qanad qolayı: 16.94 m (55 ft. 7 in)
- Hündürlüyü: 5.64 m (18 ft. 6 in)
- Qanad sahəsi: 170 m² (1,800 ft²)
- Boş çəkisi: 30,617 kq (67,500 lb)
- Tam yüklənmiş (yanacaq və yük ilə) çəkisi: 68,946 kq (152,000 lb)
- Maksimum qalxma çəkisi: 78,018 kq (172,000 lb)
- Mühərrik: 2 ədəd "Pratt & Whitney J58" ("JT11D-20J" və ya "JT11D-20K" model) davamlı ardyanmalı (Afterburner) mühərrik
- İtələmə gücü: hər bir mühərrik üçün 25,000 lbf (110 kN və ya 11,340 kqQ (kiloqram×Qüvvə))
Performans
- Sürət: 3.3 Mach (2.200+ mph, 3540+ km/saat, 1910+ knot)
- Mənzil: 5.400 km (2.900 nmi)
- Xidmət tavanı: 25.900 m (85.000 ft)
- Yüksəlmə dəyəri: 11.820 fit/dəqiqə (60 m/san)
- Qanad yüklənməsi: 410 kq/m²
- Çəkici güc/Ağırlıq miqdarı: 0.44
Rekordları
1976-cı ildə 61-7958 seriya nömrəli SR-71 təyyarəsi 25.929 m hündürlüyə qalxaraq maksimum yüksəlmə rekordunu, ayrıca olaraq saatda 3529.6 km/saat sürət yığaraq “Mütləq sürət rekordu”nu qırmışdır. Bundan başqa SR-71 ABŞ-nin Nyu-York şəhərindən Böyük Britaniyanın London şəhərinə əvvəlcədən müəyyənləşdirilmiş rotada 1 saat 54 dəqiqə 56 saniyəyə çataraq bir daha rekord qırmağı bacarmışdır.
- https://airandspace.si.edu/collection-objects/lockheed-sr-71-blackbird/nasm_A19920072000.
- https://www.smithsonianmag.com/smithsonian-institution/why-sr-71-blackbird-epitome-cold-war-spycraft-180953402/.
- https://www.lockheedmartin.com/en-us/news/features/history/blackbird.html.
- https://www.codeonemagazine.com/article.html?item_id=153.
- https://www.nasa.gov/centers/armstrong/news/FactSheets/FS-030-DFRC.html.
- https://www.codeonemagazine.com/article.html?item_id=154.
- https://www.nasa.gov/pdf/736495main_Blackbird_FAQ.pdf.
- https://www.codeonemagazine.com/article.html?item_id=154re.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Max 3 2 suretle ucmaq qabiliyyetine malik SR 71 Blackbird istifadede oldugu dovrun en suretli teyyaresi idi O Soyuq muharibenin sonlarina yaxin istifadeden cixarilan zaman bele onun suretine cata bilen ikinci bir teyyare yox idi Lockheed SR 71 BlackbirdIstehsalci Lockheed CorporationIlk ucus 22 dekabr 1964 Istismara verilme tarixi 7 yanvar 1966Istimarinin bitme tarixi 9 oktyabr 1999Istismarcilar ABS Herbi Hava Quvveleri NASABuraxilis sayi 29 2 1 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Blackbird ilkin olaraq 1990 ci ilde Sovet Ittifaqinin dagilmasindan az once teqaude cixdi Nehayet Konqresin tekidi ile ABS HHQ bu teyyarelerin ucunu qisa muddetliyine 1995 1998 ci illerde yeniden istifadeye verdi 1999 cu ilde NASA teyyare ile tedqiqat missiyasi heyata kecirdi ve sonda o basqa bir teyyare ile evezlenmeden istifadeden temamile cixarildi Sierra Nevada silsilesi Kaliforniya uzerinden ucan bir SR 71B telim teyyaresi 1994 Hundurde yerlesen ikinci pilot kabinesi telim alan pilot ucun nezerde tutulmusdur SR 71 analoqsuz imkanlar temin etse de en boyuk problemi cox yuksek xercleri idi Ustelik ABS HHQ teyyarenin yeni nesil Sovet HHM sistemlerine qarsi mubarizede sag qala bileceyinden subheli idi Eslinde struktur bu sebeblerden dolayi Konqresin tekidine qarsi xeyli etiraz da etmisdi Bu teyyarelerin istifadesinin dayandirilmasi qerari bir nece faktora esaslanirdi Dovrun HHQ komandani Larri Uelc bildirirdi ki kesfiyyat peyklerinin imkanlarinin artmasi ile SR 71 ler Sovetlerin SAM 5 yer hava raketleri qarsisinda aciz qala biler Eyni zamanda onlarin baximi xeyli baha basa gelir Hele Reyqan administrasiyasinin HHQ komandani Edvard Oldric bildirmisdi ki bir SR 71 eskadrilyasinin saxlanmasina cekilen vesaitle iki taktiki qirici eskadrilyasi saxlamaq olar Bezi hesablamalara gore SR 71 in bir saatliq ucusuna 200 min dollar xerclenirdi Bu xercin bir hissesi ondan dolayi idi ki o kicik ixtisaslasmis eskadrilya idi Az sayda bele teyyarenin istehsali ve onun unikal dizayni baximini da baha edirdi Onun saxlanmasi ucun hem de ixtisaslasdirilmis logistik telim teleb olunurdu ki bu da 1989 cu ilde saatda 18 min dollara basa gelirdi Lockheed SR 71 Blackbird qabaqcil uzunmenzilli strateji Mach 3 suretine kimi cixa bilen kesfiyyat teyyaresidir O dunyanin en suretli reaktiv teyyaresidir 1966 ci ilde istehsal edilmisdir Teyyarenin adi eslinde RS 71 olmali idi ancaq teyyarenin inkisaf merhelesinde ABS prezidenti Lindon Conson sehven teyyarenin adini SR 71 kimi elan etmisdir Bundan sonra prezidentin bu sehvini ort basdir etmek ucun teyyarenin adini deyisdirib SR 71 etmisdirler YF 12A teyyarelerinden tekmillesdirilmis 2 neferlik heyeti movcuddur Clarence Kelly Johnson terefinden konstruksiya edilmisdir Radara gorunmesine baxmayaraq olduqca suretli olmasi onun en boyuk xususiyyetidir Uzun mesafelerde en yaxsi qirici teyyarelerden daha suretlidir Mach 3 Saatda 2 500 mil ve ya 3 500 km den cox ve dusmen hucumlarindan mudafie oluna bilecek mesafede 25 000 m ve ya 95 000 feet hundurlukde ucmagi bacarir Teyyareler 1995 ci ilde xidmetden tamamile kenarlasdirilmisdirlar Ayrica olaraq bu teyyareler radara tutulma ehtimalinin azaldilmasi ucun qara rengde boyanirdi Rengi ve xidmetine gore gizli kesfiyyat melumatlari yigmaq bu teyyarelere Blackbird Qaraqus deyilmisdir Askarlama cihazlari hava hava ve yer hava tipli doyus raketlerini yaniltmaq ucun nezerde tutulmus olan sistemler ile bol bir sekilde techiz edilmisdir infraqirmizi kameralar istilik qebuledicileri ve uzerinden ucdugu sahenin goruntulerini anindaca cekmeye xidmet eden qebulediciler ile techiz edilmisdir Blackbird teyyarelerinde olan qebulediciler saatda 155 000 km den artiq bir saheni musahide etmeye imkan verirdi SR 71 ler soyuq muharibe dovrunde Rusiyanin gizli herbi birlesmelerinin yerini mueyyenlesdirmek noqtevi yeni olduqca deqiq hedef yerlerinin istiqametlerinin mueyyenlesdirilmesi ucun heyata kecirilmis olan cox mexfi bir proqram olmusdur Bu cox vacib ve gizli olan proqram 1991 ci ilde SSRI nin suqutunda muhum bir rol oynamisdir Buna oxsayan ABS kesfiyyat teyyareleri ve ELF oturucu stansiyalari bunun kimi kesfiyyat timlerinin bir parcasi idi 1990 ci illerde heyata kecirilmis olan testlerde SR 71 teyyaresi saatda 5682 km den artiq suret yigmasina baxmayaraq xarici sethinde istilik 1500 F texminen 815 C derece oldugu halda teyyarenin hereketinde her hansi bir problemin oldugu gorunmemisdi SR 71 doyus teyyaresi baza olaraq A 12 esas goturulerek yaradilmis ve modernizasiya edilmisdir Bu doyus teyyaresinin SSRI de reqibi Tu 22 BLINDER TUPOLEV olmusdur Umumi xususiyyetleriHeyet 2 nefer pilot ve kesfiyyat sistemleri operatoru Uzunluq 32 74 m 107 ft 5 in Qanad qolayi 16 94 m 55 ft 7 in Hundurluyu 5 64 m 18 ft 6 in Qanad sahesi 170 m 1 800 ft Bos cekisi 30 617 kq 67 500 lb Tam yuklenmis yanacaq ve yuk ile cekisi 68 946 kq 152 000 lb Maksimum qalxma cekisi 78 018 kq 172 000 lb Muherrik 2 eded Pratt amp Whitney J58 JT11D 20J ve ya JT11D 20K model davamli ardyanmali Afterburner muherrik Iteleme gucu her bir muherrik ucun 25 000 lbf 110 kN ve ya 11 340 kqQ kiloqram Quvve Lockheed SR 71A reaktiv teyyaresinin ucolculu qrafik tesviriPerformansSuret 3 3 Mach 2 200 mph 3540 km saat 1910 knot Menzil 5 400 km 2 900 nmi Xidmet tavani 25 900 m 85 000 ft Yukselme deyeri 11 820 fit deqiqe 60 m san Qanad yuklenmesi 410 kq m Cekici guc Agirliq miqdari 0 44Blackbird Qaraqus SR 71 reaktiv teyyaresinin bezi hisseleriRekordlari1976 ci ilde 61 7958 seriya nomreli SR 71 teyyaresi 25 929 m hundurluye qalxaraq maksimum yukselme rekordunu ayrica olaraq saatda 3529 6 km saat suret yigaraq Mutleq suret rekordu nu qirmisdir Bundan basqa SR 71 ABS nin Nyu York seherinden Boyuk Britaniyanin London seherine evvelceden mueyyenlesdirilmis rotada 1 saat 54 deqiqe 56 saniyeye cataraq bir daha rekord qirmagi bacarmisdir Havada olan bir Blackbird Qaraqus https airandspace si edu collection objects lockheed sr 71 blackbird nasm A19920072000 https www smithsonianmag com smithsonian institution why sr 71 blackbird epitome cold war spycraft 180953402 https www lockheedmartin com en us news features history blackbird html https www codeonemagazine com article html item id 153 https www nasa gov centers armstrong news FactSheets FS 030 DFRC html https www codeonemagazine com article html item id 154 https www nasa gov pdf 736495main Blackbird FAQ pdf https www codeonemagazine com article html item id 154re