Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqaləni lazımdır. |
Elektra kompleksi — psixoanalizə məxsus anlayışdır.Edip kompleksinin analoqu olmaqla, qızların öz valideynlərinə münasibətində yaranan kompleksdir.
Psixoanaliz nəzəriyyəsinə əsasən, Elektra kompleksinin məzmunu qız övladının şüuraltı formada atasına olan meyilliyi, həmçinin anasına olan düşmən və rəqib münasibətidir. Elektra kompleksi inkişafın falistik mərhələsində yaranır. Kompleksın adı atasını öldürdüyünə görə anasından intiqam almış çar Miken Aqamemnonun qızı Elektranın adından götürülmüşdür. Bu termin ilk dəfə 1913-cü ildə Karl Qustav Yunqun "Psixoanaliz nəzəriyyənin şərh edilməsi təcrübəsi" əsərində təklif edilmişdir. Freyd "Elektra kompleksi" terminini "Edip kompleksi" ilə eyniləşdirirdi və təklif edirdi ki, Edip kompleksi hər iki cinsə şamil edilsin. Freyd "Elektra kompleksi" faydasız termin adlandırmışdır. Ehtimal edilir ki, bunun səbəbi Freyd və Yunq arasında möcvud olmuş şəxsi ədavətlə bağlıdır. Bir çox psixoanalitiklər bu termini köhnəlmiş hesab edirlər və "Edip kompleksi"nin qadın versiyasından istifadə etməyə üstünlük verirlər.
Qızlarda müşahidə edilən Edip kompleksi
Freydin qadının seksual inkişafı ilə bağlı fikirləri bir çox psixoanalitiklər tərəfindən etirazla qarşılanmışdır.
Tənqid
Bu terminin məşhur olmasına baxmayaraq, əksər psixoloq və psixiatrlar tərəfindən qəbul və istifadə edilməmişdir.
Həmçinin oxu
Edip kompleksi ,uşağın anasına qarşı cinsi marağı və atasına qarşı düşmənlik duyğularının olmasına deyilir. Ziqmund Freyd irəli sürdüyü və bütün nevroz nəzəriyyəsini üzərinə oturtduğu ən əhəmiyyətli nəzəriyyədir.
"Antik yunan teatr yazıçılarından olan Sophokles atasını öldürərək anasıyla evlənən Edip adlı bir gənc qəhrəmananının hekayəsindən bəhs edir. Thebai kralı ,Kral Laios ,Pelopsun oğuluna təcavüz etdiyi üçün lənətlənmişdir. Doğulacaq oğulu kral Laiosu öldürəcək. Laios ,doğan uşağı öldürmək üzrə ayaqlarını iplərlə bağlayaraq meşəyə göndərir(oedipus: ayaqları qabarıq olan deməkdir). Qurda quşa yem olmasını istəyir. Ancaq Edipi meşəyə aparan köməkçi ona xəyanət edərək uşağı bir çobana verir.Oda kiçik uşağı də uşaqları olmayan Corinth kralı Polybusa təslim edir.Edip kralın uşağı kimi xoşbəxt bir uşaqlıq və gənclik keçirir. Ancaq bir gün övladlıq olduğunu düşündürən bir vəziyyətlə qarşılaşır. Vəziyyəti anlamaq üzrə Delphoi kahininə gedəndə kahin ona ,onu gözləyən acı taleyini bildirir.Kahin bildirirki Edip atasını öldürəcək və anasıyla evlənərək zina məhsulu bir nəsil yaradacaq. Delphoi deyil çıxarkən qarşılaşdığı bir yaşlı adam və ona yoldaşlıq edən müşayiətçilərlə yol prioriteti üzündən mübahisə edər. Çıxan döyüşdə yaşlı adamı və müşayiətçilərini öldürər. Ölən adam atası kral Laios olduğunu bilməz. Yoluna davam edəndə qarşısına hər kəsə bir tapmaca soruşan və tapmacanı bilməyəni öldürən Sfenks çıxar. Sfenksə görə Thebaililər bir yerdə toplaşaraq bir həll yolu axtarırlar. Kralları Laios öldüyü üçün onları Sfenksten qurtaracaq adamı kral elan edəcəklərinə söz verirlər.Sfenksin sualı belədir: əvvəl dörd sonra iki və ən sonunda üç ayaqla gedən ancaq ayaqları çoxalarkən gücsüzləşən varlıq nədir. Edip bu varlığın insan olduğunu deyir və cavabı düz çıxır.Belə ki əvvəl iməkləyən ,sonra yeriyən və ən sonunda çəlik istifadə edən insan iməkləmə çağındada yəni qocalanda ən gücsüz dövrünü yaşayır. Sualı bilən Sfenks intihar edir. Thebailililer Edipi kral seçirlər. Edip anası kraliça Lokaste ilə anası olduğunu bilmədən evlənir . Anasından iki qızı və iki oğlu olur .Xoşbəxt keçən günləri vəba epidemiyası yayılır. Bu fəlakətdən qurutulmaq üçün Delphoi dəkı kahindən məsləhət alırlar. Kahinin cavabı bu fəlakətin çatmasının ancaq bir yolu olduğunu deyir : içlərində yaşayan lənətli insanı tapıb ölkələrindən qovmalıdırlar.Kor kahin Teireisias lənətli insanın kral Laiosu öldürən Edipin özü olduğunu və anası ilə evləndiyini, zina məhsulu uşaqları olduğunu deyir.Edip isə o əsnada bir elçidən atası sandığı Polybosun əslində övladlığı olduğunu öyrənir. Anası Lokastedən isə keçmişdə atası tərəfindən qurda quşa yem olmaq üçün meşəyə atılan kiçik bir uşaqları olduğunu eşidir.Edip artıq öldürdüyü yaşlı adamın atası olduğundan əmin olur.bir sözlə Kəhanət gerçək olur.Edip krallığı hər kəs tərəfindən tərk edilir. Sonunda Edip gözlərini oyur, Lokaste isə özünü asır." Bu son dərəcə qəmli oyun, aydındır ki Freuda insanoğlunun sahib olduğunu düşündüyü universal ölçəkdəki "ensest arzusuna" və öz cinsindən olan valideynlərə olan "rəqabət və düşmənlik" şəklindəki romantik qarşı çıxışına dair meyllərin ipucunu vermişdir.
Ədəbiyyat
- Jill Scott. Electra After Freud: Myth and Culture.
- Hendrika C. Halberstadt-Freud. Electra Vs Oedipus: The Drama of the Mother-daughter Relationship.
Xarici keçidlər
- Психологический словарь.
- Комплекс Электры 2014-05-19 at the Wayback Machine // Лейбин В. Словарь-справочник по психоанализу, 2010 г.
- Профессор психологии Стрельченко о комплексе Электры.
- Роберт Фрейджер, Джеймс Фэйдиме. Личность: теории, упражнения, эксперименты. (с. 38–40) // РОЗНАК, 2004
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Elektra kompleksi psixoanalize mexsus anlayisdir Edip kompleksinin analoqu olmaqla qizlarin oz valideynlerine munasibetinde yaranan kompleksdir Elektra Aqamemnonun qebrinin ustunde Frederix Leyton 1869 cu il Psixoanaliz nezeriyyesine esasen Elektra kompleksinin mezmunu qiz ovladinin suuralti formada atasina olan meyilliyi hemcinin anasina olan dusmen ve reqib munasibetidir Elektra kompleksi inkisafin falistik merhelesinde yaranir Kompleksin adi atasini oldurduyune gore anasindan intiqam almis car Miken Aqamemnonun qizi Elektranin adindan goturulmusdur Bu termin ilk defe 1913 cu ilde Karl Qustav Yunqun Psixoanaliz nezeriyyenin serh edilmesi tecrubesi eserinde teklif edilmisdir Freyd Elektra kompleksi terminini Edip kompleksi ile eynilesdirirdi ve teklif edirdi ki Edip kompleksi her iki cinse samil edilsin Freyd Elektra kompleksi faydasiz termin adlandirmisdir Ehtimal edilir ki bunun sebebi Freyd ve Yunq arasinda mocvud olmus sexsi edavetle baglidir Bir cox psixoanalitikler bu termini kohnelmis hesab edirler ve Edip kompleksi nin qadin versiyasindan istifade etmeye ustunluk verirler Qizlarda musahide edilen Edip kompleksiFreydin fikrince inkisafin ilkin merhelesinde qiz ovladi her iki valideynine eyni derecede bagli olur Buna baxmayaraq qiz sonradan penisinin kisi cinsiyyet orqani olmadigini askar edir Bu kesf qadinin seksual inkisafinda helledici rola malikdir Ilkin merhelede penise olan nifret qizda atasina meyillik yaradir ve o atasindan hamile qalmagi arzulayir Eyni zamanda qiz ovladi ozunun natamamliginda anasini gunahkar hesab edir ve anasina olan dusmen munasibeti daha da keskinlesir Freydin fikrince qizlarda axtalanma qorxusu olmadigina gore atalari ile cinsi elaqede olmaq arzularini heyata kecire bilmediklerine gore daha az ezab cekirler ve Edip kompleskinin qeti sekilde aradan qaldirilmasina daha az ehtiyac duyurlar Neticede qizlar qeyri mueyyen uzun muddete Edip kompleksinde qala bilirler ve qadinin Supereqosu inkisafdan geri qalir Eyni zamanda qadinlara penise sahib olma isteyi daim temin edilmemis olaraq qalir ve onlari ozlerini natamam hiss etmeye mehkum edir Freydin qadinin seksual inkisafi ile bagli fikirleri bir cox psixoanalitikler terefinden etirazla qarsilanmisdir TenqidBu terminin meshur olmasina baxmayaraq ekser psixoloq ve psixiatrlar terefinden qebul ve istifade edilmemisdir Hemcinin oxuEdip kompleksi usagin anasina qarsi cinsi maragi ve atasina qarsi dusmenlik duygularinin olmasina deyilir Ziqmund Freyd ireli surduyu ve butun nevroz nezeriyyesini uzerine oturtdugu en ehemiyyetli nezeriyyedir Antik yunan teatr yazicilarindan olan Sophokles atasini oldurerek anasiyla evlenen Edip adli bir genc qehremananinin hekayesinden behs edir Thebai krali Kral Laios Pelopsun oguluna tecavuz etdiyi ucun lenetlenmisdir Dogulacaq ogulu kral Laiosu oldurecek Laios dogan usagi oldurmek uzre ayaqlarini iplerle baglayaraq meseye gonderir oedipus ayaqlari qabariq olan demekdir Qurda qusa yem olmasini isteyir Ancaq Edipi meseye aparan komekci ona xeyanet ederek usagi bir cobana verir Oda kicik usagi de usaqlari olmayan Corinth krali Polybusa teslim edir Edip kralin usagi kimi xosbext bir usaqliq ve genclik kecirir Ancaq bir gun ovladliq oldugunu dusunduren bir veziyyetle qarsilasir Veziyyeti anlamaq uzre Delphoi kahinine gedende kahin ona onu gozleyen aci taleyini bildirir Kahin bildirirki Edip atasini oldurecek ve anasiyla evlenerek zina mehsulu bir nesil yaradacaq Delphoi deyil cixarken qarsilasdigi bir yasli adam ve ona yoldasliq eden musayietcilerle yol prioriteti uzunden mubahise eder Cixan doyusde yasli adami ve musayietcilerini oldurer Olen adam atasi kral Laios oldugunu bilmez Yoluna davam edende qarsisina her kese bir tapmaca sorusan ve tapmacani bilmeyeni olduren Sfenks cixar Sfenkse gore Thebaililer bir yerde toplasaraq bir hell yolu axtarirlar Krallari Laios olduyu ucun onlari Sfenksten qurtaracaq adami kral elan edeceklerine soz verirler Sfenksin suali beledir evvel dord sonra iki ve en sonunda uc ayaqla geden ancaq ayaqlari coxalarken gucsuzlesen varliq nedir Edip bu varligin insan oldugunu deyir ve cavabi duz cixir Bele ki evvel imekleyen sonra yeriyen ve en sonunda celik istifade eden insan imekleme cagindada yeni qocalanda en gucsuz dovrunu yasayir Suali bilen Sfenks intihar edir Thebailililer Edipi kral secirler Edip anasi kralica Lokaste ile anasi oldugunu bilmeden evlenir Anasindan iki qizi ve iki oglu olur Xosbext kecen gunleri veba epidemiyasi yayilir Bu felaketden qurutulmaq ucun Delphoi deki kahinden meslehet alirlar Kahinin cavabi bu felaketin catmasinin ancaq bir yolu oldugunu deyir iclerinde yasayan lenetli insani tapib olkelerinden qovmalidirlar Kor kahin Teireisias lenetli insanin kral Laiosu olduren Edipin ozu oldugunu ve anasi ile evlendiyini zina mehsulu usaqlari oldugunu deyir Edip ise o esnada bir elciden atasi sandigi Polybosun eslinde ovladligi oldugunu oyrenir Anasi Lokasteden ise kecmisde atasi terefinden qurda qusa yem olmaq ucun meseye atilan kicik bir usaqlari oldugunu esidir Edip artiq oldurduyu yasli adamin atasi oldugundan emin olur bir sozle Kehanet gercek olur Edip kralligi her kes terefinden terk edilir Sonunda Edip gozlerini oyur Lokaste ise ozunu asir Bu son derece qemli oyun aydindir ki Freuda insanoglunun sahib oldugunu dusunduyu universal olcekdeki ensest arzusuna ve oz cinsinden olan valideynlere olan reqabet ve dusmenlik seklindeki romantik qarsi cixisina dair meyllerin ipucunu vermisdir EdebiyyatJill Scott Electra After Freud Myth and Culture Hendrika C Halberstadt Freud Electra Vs Oedipus The Drama of the Mother daughter Relationship Xarici kecidlerPsihologicheskij slovar Kompleks Elektry 2014 05 19 at the Wayback Machine Lejbin V Slovar spravochnik po psihoanalizu 2010 g Professor psihologii Strelchenko o komplekse Elektry Robert Frejdzher Dzhejms Fejdime Lichnost teorii uprazhneniya eksperimenty s 38 40 ROZNAK 2004