Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə heç bir məlumatın mənbəsi . |
Edip kompleksi (ing. Oedipus complex) — oğlanın anasına qarşı duyduğu şüursuz yaxınlığa görə atasını qısqanması və bununla əlaqədar ruhi pozuntular kompleksinə verilən ad. Freydin qurucusu olduğu psixanalitik nəzəriyyəyə görə qarşı cins olan valideynləri sahiblənmə və öz cinsindən valideynləri itələmə mövzusunda uşağın bəslədiyi duyğu, düşüncə, impuls və fantaziyaların cəmidir.
Ümumi anlayış
Edip kompleksi , uşağın anasına qarşı cinsi marağı və atasına qarşı düşmənlik duyğularının olmasına deyilir. Ziqmund Freyd irəli sürdüyü və bütün nevroz nəzəriyyəsini üzərinə oturtduğu ən əhəmiyyətli nəzəriyyədir.
"Antik yunan teatr yazıçılarından olan Sophokles atasını öldürərək anasıyla evlənən Edip adlı bir gənc qəhrəmananının hekayəsindən bəhs edir. Thebai kralı , Kral Laios , Pelopsun oğuluna təcavüz etdiyi üçün lənətlənmişdir. Doğulacaq oğulu kral Laiosu öldürəcək. Laios , doğan uşağı öldürmək üzrə ayaqlarını iplərlə bağlayaraq meşəyə göndərir(oedipus: ayaqları qabarıq olan deməkdir). Qurda quşa yem olmasını istəyir. Ancaq Edipi meşəyə aparan köməkçi ona xəyanət edərək uşağı bir çobana verir. Oda kiçik uşağı də uşaqları olmayan Corinth kralı Polybusa təslim edir. Edip kralın uşağı kimi xoşbəxt bir uşaqlıq və gənclik keçirir. Ancaq bir gün övladlıq olduğunu düşündürən bir vəziyyətlə qarşılaşır. Vəziyyəti anlamaq üzrə Delphoi kahininə gedəndə kahin ona , onu gözləyən acı taleyini bildirir. Kahin bildirirki Edip atasını öldürəcək və anasıyla evlənərək zina məhsulu bir nəsil yaradacaq. Delphoi deyil çıxarkən qarşılaşdığı bir yaşlı adam və ona yoldaşlıq edən müşayiətçilərlə yol prioriteti üzündən mübahisə edər. Çıxan döyüşdə yaşlı adamı və müşayiətçilərini öldürər. Ölən adam atası kral Laios olduğunu bilməz. Yoluna davam edəndə qarşısına hər kəsə bir tapmaca soruşan və tapmacanı bilməyəni öldürən Sfenks çıxar. Sfenksə görə Thebaililər bir yerdə toplaşaraq bir həll yolu axtarırlar. Kralları Laios öldüyü üçün onları Sfenksten qurtaracaq adamı kral elan edəcəklərinə söz verirlər. Sfenksin sualı belədir: əvvəl dörd sonra iki və ən sonunda üç ayaqla gedən ancaq ayaqları çoxalarkən gücsüzləşən varlıq nədir. Edip bu varlığın insan olduğunu deyir və cavabı düz çıxır. Belə ki əvvəl iməkləyən , sonra yeriyən və ən sonunda çəlik istifadə edən insan iməkləmə çağındada yəni qocalanda ən gücsüz dövrünü yaşayır. Sualı bilən Sfenks intihar edir. Thebailililer Edipi kral seçirlər. Edip anası kraliça Lokaste ilə anası olduğunu bilmədən evlənir . Anasından iki qızı və iki oğlu olur . Xoşbəxt keçən günləri vəba epidemiyası yayılır. Bu fəlakətdən qurutulmaq üçün Delphoi dəkı kahindən məsləhət alırlar. Kahinin cavabı bu fəlakətin çatmasının ancaq bir yolu olduğunu deyir : içlərində yaşayan lənətli insanı tapıb ölkələrindən qovmalıdırlar. Kor kahin Teireisias lənətli insanın kral Laiosu öldürən Edipin özü olduğunu və anası ilə evləndiyini, zina məhsulu uşaqları olduğunu deyir. Edip isə o əsnada bir elçidən atası sandığı Polybosun əslində övladlığı olduğunu öyrənir. Anası Lokastedən isə keçmişdə atası tərəfindən qurda quşa yem olmaq üçün meşəyə atılan kiçik bir uşaqları olduğunu eşidir. Edip artıq öldürdüyü yaşlı adamın atası olduğundan əmin olur.bir sözlə Kəhanət gerçək olur. Edip krallığı hər kəs tərəfindən tərk edilir. Sonunda Edip gözlərini oyur, Lokaste isə özünü asır." Bu son dərəcə qəmli oyun, aydındır ki Freuda insanoğlunun sahib olduğunu düşündüyü universal ölçəkdəki "ensest arzusuna" və öz cinsindən olan valideynlərə olan "rəqabət və düşmənlik" şəklindəki romantik qarşı çıxışına dair meyllərin ipucunu vermişdir.
Edip kompleksi ədəbiyyatda
Freydə görə dünya ədəbiyyatın üç ən güclü əsərində- Sofoklun , Şekspirin Hamlet və Dostoyevskinin Karamazov qardaşları əsərlərində eyni mövzunun — ata qatili olmanın əsas olması heç də təsadüf deyil. bütün bunların kökündə edip kompleksi dayanır. Kral Edip Sofokla görə bir əsər qəhrəmanı idisə, Freydə görə insan olmağın faciəvi hallarından biri idi.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalede hec bir melumatin menbesi gosterilmemisdir Lutfen etibarli menbeler elave etmekle meqaleni tekmillesdirmeye komek edin Qerez yaradan menbesiz hisseler muzakiresiz siline biler Edip kompleksi ing Oedipus complex oglanin anasina qarsi duydugu suursuz yaxinliga gore atasini qisqanmasi ve bununla elaqedar ruhi pozuntular kompleksine verilen ad Freydin qurucusu oldugu psixanalitik nezeriyyeye gore qarsi cins olan valideynleri sahiblenme ve oz cinsinden valideynleri iteleme movzusunda usagin beslediyi duygu dusunce impuls ve fantaziyalarin cemidir Umumi anlayisEdip kompleksi usagin anasina qarsi cinsi maragi ve atasina qarsi dusmenlik duygularinin olmasina deyilir Ziqmund Freyd ireli surduyu ve butun nevroz nezeriyyesini uzerine oturtdugu en ehemiyyetli nezeriyyedir Antik yunan teatr yazicilarindan olan Sophokles atasini oldurerek anasiyla evlenen Edip adli bir genc qehremananinin hekayesinden behs edir Thebai krali Kral Laios Pelopsun oguluna tecavuz etdiyi ucun lenetlenmisdir Dogulacaq ogulu kral Laiosu oldurecek Laios dogan usagi oldurmek uzre ayaqlarini iplerle baglayaraq meseye gonderir oedipus ayaqlari qabariq olan demekdir Qurda qusa yem olmasini isteyir Ancaq Edipi meseye aparan komekci ona xeyanet ederek usagi bir cobana verir Oda kicik usagi de usaqlari olmayan Corinth krali Polybusa teslim edir Edip kralin usagi kimi xosbext bir usaqliq ve genclik kecirir Ancaq bir gun ovladliq oldugunu dusunduren bir veziyyetle qarsilasir Veziyyeti anlamaq uzre Delphoi kahinine gedende kahin ona onu gozleyen aci taleyini bildirir Kahin bildirirki Edip atasini oldurecek ve anasiyla evlenerek zina mehsulu bir nesil yaradacaq Delphoi deyil cixarken qarsilasdigi bir yasli adam ve ona yoldasliq eden musayietcilerle yol prioriteti uzunden mubahise eder Cixan doyusde yasli adami ve musayietcilerini oldurer Olen adam atasi kral Laios oldugunu bilmez Yoluna davam edende qarsisina her kese bir tapmaca sorusan ve tapmacani bilmeyeni olduren Sfenks cixar Sfenkse gore Thebaililer bir yerde toplasaraq bir hell yolu axtarirlar Krallari Laios olduyu ucun onlari Sfenksten qurtaracaq adami kral elan edeceklerine soz verirler Sfenksin suali beledir evvel dord sonra iki ve en sonunda uc ayaqla geden ancaq ayaqlari coxalarken gucsuzlesen varliq nedir Edip bu varligin insan oldugunu deyir ve cavabi duz cixir Bele ki evvel imekleyen sonra yeriyen ve en sonunda celik istifade eden insan imekleme cagindada yeni qocalanda en gucsuz dovrunu yasayir Suali bilen Sfenks intihar edir Thebailililer Edipi kral secirler Edip anasi kralica Lokaste ile anasi oldugunu bilmeden evlenir Anasindan iki qizi ve iki oglu olur Xosbext kecen gunleri veba epidemiyasi yayilir Bu felaketden qurutulmaq ucun Delphoi deki kahinden meslehet alirlar Kahinin cavabi bu felaketin catmasinin ancaq bir yolu oldugunu deyir iclerinde yasayan lenetli insani tapib olkelerinden qovmalidirlar Kor kahin Teireisias lenetli insanin kral Laiosu olduren Edipin ozu oldugunu ve anasi ile evlendiyini zina mehsulu usaqlari oldugunu deyir Edip ise o esnada bir elciden atasi sandigi Polybosun eslinde ovladligi oldugunu oyrenir Anasi Lokasteden ise kecmisde atasi terefinden qurda qusa yem olmaq ucun meseye atilan kicik bir usaqlari oldugunu esidir Edip artiq oldurduyu yasli adamin atasi oldugundan emin olur bir sozle Kehanet gercek olur Edip kralligi her kes terefinden terk edilir Sonunda Edip gozlerini oyur Lokaste ise ozunu asir Bu son derece qemli oyun aydindir ki Freuda insanoglunun sahib oldugunu dusunduyu universal olcekdeki ensest arzusuna ve oz cinsinden olan valideynlere olan reqabet ve dusmenlik seklindeki romantik qarsi cixisina dair meyllerin ipucunu vermisdir Edip kompleksi edebiyyatdaFreyde gore dunya edebiyyatin uc en guclu eserinde Sofoklun Sekspirin Hamlet ve Dostoyevskinin Karamazov qardaslari eserlerinde eyni movzunun ata qatili olmanin esas olmasi hec de tesaduf deyil butun bunlarin kokunde edip kompleksi dayanir Kral Edip Sofokla gore bir eser qehremani idise Freyde gore insan olmagin facievi hallarindan biri idi Istinadlar