Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yan Tinberqen (nid. Jan Tinbergen; 12 aprel 1903, Haaqa, Niderland — 9 iyun 1994, Haaqa, Niderland) — Niderland iqtisadçısı. 1969-cu ildə Raqnar Friş ilə birlikdə ilk dəfə olaraq İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görülmüşdür. Həmçinin Raqnar Frişlə birlikdə ekonometrikanın qurucularından hesab olunan və zəif inkişaf etmiş ölkələrdə iqtisadi planlama mövzusunda apardığı tədqiqatlarla məşhurlaşmış bir iqtisadçıdır.
| Yan Tinberqen | |
|---|---|
| nid. Jan Tinbergen | |
 | |
| Doğum tarixi | |
| Doğum yeri | Haaqa  Niderland |
| Vəfat tarixi | (91 yaşında) |
| Vəfat yeri | Haaqa Niderland |
| Vətəndaşlığı | Niderland |
| Elm sahəsi | İqtisadiyyat |
| İş yeri | Erasmus Universiteti |
| Təhsili |
|
| Elmi rəhbəri | Pol Ehrenfest |
| Tanınır | İlk makroekonometrik modelləşdirmə |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları |  1969 İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatı |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Beş uşaqlı bir ailənin ilk övladı idi. Demək olar ki, bütün ailə üzvləri elm sahəsində öz sözünü demiş insanlardı. Atası orta məktəbdə dil bilgisi üzrə müəllimdi. Yan Tinberqenin yazdığı əsərlərin sadə dildə olmasında da atasının xüsusi təsiri vardı. Ailəsindən təsirlənərək onda da siyasi maraq formalaşmışdı. O, ilk əvvəl Sosialist Gənclər Təşkilatına, daha sonra isə Sosial Demokrat Partiyasına qoşuldu. Siyasi düşüncələrinə görə hərbi xidmətdən imtina etdi və bunun əvəzində hökumət işlərində məcburi xidmətə başladı. Məcburi xidmətinin bir hissəsini Dövlət Statistika Bürosunda yerinə yetirdi.
Bir müddət universitetdə köməkçi kimi fəaliyyət göstərdikdən sonra yenidən statistika bürosunda işə başladı. Universitetdə fizika ixtisası üzrə təhsil almışdı. Buna baxmayaraq doktorluq müdafiəsinin adı "Fizika və iqtisadiyyatda minimum problemlər" idi. Bundan sonra fəaliyyət sahəsi getdikcə iqtisadiyyata meylləndi. Universitetdə qazandığı riyazi biliklər və statistika bürosunda qazandığı təcrübə iqtisadiyyat sahəsindəki fəaliyyətində bu iki elmdən də qarşılıqlı şəkildə istifadə etməsinə səbəb oldu. Yan Tinberqen məsələlərə bu şəkildə yanaşmağını iqtisadi konyukturada dalğalanmalar mövzusunda da tətbiq etməyə çalışdı. Həm dalğalanmaları izah edən, həm də konyuktura nəzəriyyələrini emprik olaraq sınaqdan keçirən ekonometrik modellər qurdu. Bu işlərində C.M.Keynsin düşüncələrindən də istifadə etməsinə baxmayaraq, Keyns tərəfindən tənqid olundu. Bu işlər 1960-cı illərə qədər lazımi diqqəti çəkə bilmədi.
Yan Tinberqen daha sonralar rifah iqtisadiyyatı və inkişaf mövzusunda tədqiqatlara başladı. Xüsusilə bu sahədə bir sıra beynəlxalq qurumlarda işlədi.
Türkiyədə Dövlət Planlama Təşkilatının qurulmasında aktiv fəaliyyət göstərdi. İlk planların giriş-çıxış analizlərinə əsasən hazırlanmasında xüsusi rol oynadı.
Düşüncələri gəlirlərin bölüşdürülməsində ədalət prinsipi üzərində qərarlaşdı. Ancaq analizləri gəlirlərin ədalətli bölüşdürülməsindən çox rifahın ədalətliliyinə əsaslanırdı. 1969-cu ildə Raqnar Frişlə birlikdə "dinamik modelləri təkmilləşdirərək iqtisadi analizlərə uyğunlaşdıran" tədqiqatlarına görə İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatına layiq görüldü.
Əsərləri
- Amerika Birləşmiş Ştatlarının biznes tsiklı (1919-1932). 1939
- Biznes tsiklı nəzəriyyəsinin statistik sınaqları. 1939
- Beynəlxalq İqtisadi Kooperasiyalar. 1946
- İqtisadi siyasət nəzəriyyəsi. 1952
- İqtisadi siyasət: prinsipləri və quruluşu. 1956
- Biznes tsikllarının dinamikası: iqtisadi dəyişikliklərin öyrənilməsi. 1974.
- Gəlirlərin paylanması: analiz və siyasətlər. 1975
- İqtisadi siyasət: prinsipləri və quruluşu. 1978
- İqtisadi siyasətdə mərkəzləşmə və mərkəzdənyayınma. 1981.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Yan Tinberqen haqqında Nobel mükafatı e-muzeyində məlumat.
- Yan Tinberqen haqqında faktlar.
- Yan Tinberqenin İqtisadiyyat üzrə Nobel mükafatının təqdimolunma mərasimindəki çıxışı.
İstinadlar
- Maktutor riyaziyyat tarixi arxivi. 1994.
- https://www.econometricsociety.org/society/organization-and-governance/fellows/memoriam.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yan Tinberqen nid Jan Tinbergen 12 aprel 1903 Haaqa Niderland 9 iyun 1994 Haaqa Niderland Niderland iqtisadcisi 1969 cu ilde Raqnar Fris ile birlikde ilk defe olaraq Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafatina layiq gorulmusdur Hemcinin Raqnar Frisle birlikde ekonometrikanin qurucularindan hesab olunan ve zeif inkisaf etmis olkelerde iqtisadi planlama movzusunda apardigi tedqiqatlarla meshurlasmis bir iqtisadcidir Yan Tinberqennid Jan TinbergenDogum tarixi 12 aprel 1903Dogum yeri Haaqa NiderlandVefat tarixi 9 iyun 1994 91 yasinda Vefat yeri Haaqa NiderlandVetendasligi NiderlandElm sahesi IqtisadiyyatIs yeri Erasmus UniversitetiTehsili Leyden Universiteti 1921 1926 Elmi rehberi Pol EhrenfestTaninir Ilk makroekonometrik modellesdirmeUzvluyu Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi ABS Milli Elmler Akademiyasi 1974 Ekonometrik Cemiyyet 1933 Mukafatlari 1969 Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafati Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiM Pronk Yan Tinberqen ve De Seynes Haaqa iqtisadi simpoziumunda 23 may 1975 Bes usaqli bir ailenin ilk ovladi idi Demek olar ki butun aile uzvleri elm sahesinde oz sozunu demis insanlardi Atasi orta mektebde dil bilgisi uzre muellimdi Yan Tinberqenin yazdigi eserlerin sade dilde olmasinda da atasinin xususi tesiri vardi Ailesinden tesirlenerek onda da siyasi maraq formalasmisdi O ilk evvel Sosialist Gencler Teskilatina daha sonra ise Sosial Demokrat Partiyasina qosuldu Siyasi dusuncelerine gore herbi xidmetden imtina etdi ve bunun evezinde hokumet islerinde mecburi xidmete basladi Mecburi xidmetinin bir hissesini Dovlet Statistika Burosunda yerine yetirdi Bir muddet universitetde komekci kimi fealiyyet gosterdikden sonra yeniden statistika burosunda ise basladi Universitetde fizika ixtisasi uzre tehsil almisdi Buna baxmayaraq doktorluq mudafiesinin adi Fizika ve iqtisadiyyatda minimum problemler idi Bundan sonra fealiyyet sahesi getdikce iqtisadiyyata meyllendi Universitetde qazandigi riyazi bilikler ve statistika burosunda qazandigi tecrube iqtisadiyyat sahesindeki fealiyyetinde bu iki elmden de qarsiliqli sekilde istifade etmesine sebeb oldu Yan Tinberqen meselelere bu sekilde yanasmagini iqtisadi konyukturada dalgalanmalar movzusunda da tetbiq etmeye calisdi Hem dalgalanmalari izah eden hem de konyuktura nezeriyyelerini emprik olaraq sinaqdan keciren ekonometrik modeller qurdu Bu islerinde C M Keynsin dusuncelerinden de istifade etmesine baxmayaraq Keyns terefinden tenqid olundu Bu isler 1960 ci illere qeder lazimi diqqeti ceke bilmedi Yan Tinberqen daha sonralar rifah iqtisadiyyati ve inkisaf movzusunda tedqiqatlara basladi Xususile bu sahede bir sira beynelxalq qurumlarda isledi Turkiyede Dovlet Planlama Teskilatinin qurulmasinda aktiv fealiyyet gosterdi Ilk planlarin giris cixis analizlerine esasen hazirlanmasinda xususi rol oynadi Dusunceleri gelirlerin bolusdurulmesinde edalet prinsipi uzerinde qerarlasdi Ancaq analizleri gelirlerin edaletli bolusdurulmesinden cox rifahin edaletliliyine esaslanirdi 1969 cu ilde Raqnar Frisle birlikde dinamik modelleri tekmillesdirerek iqtisadi analizlere uygunlasdiran tedqiqatlarina gore Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafatina layiq goruldu EserleriAmerika Birlesmis Statlarinin biznes tsikli 1919 1932 1939 Biznes tsikli nezeriyyesinin statistik sinaqlari 1939 Beynelxalq Iqtisadi Kooperasiyalar 1946 Iqtisadi siyaset nezeriyyesi 1952 Iqtisadi siyaset prinsipleri ve qurulusu 1956 Biznes tsikllarinin dinamikasi iqtisadi deyisikliklerin oyrenilmesi 1974 ISBN 0 226 80418 6 Gelirlerin paylanmasi analiz ve siyasetler 1975 Iqtisadi siyaset prinsipleri ve qurulusu 1978 Iqtisadi siyasetde merkezlesme ve merkezdenyayinma 1981 ISBN 0 313 23077 3Hemcinin baxEkonometrika Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafati Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafati laureatlarinin siyahisiXarici kecidlerYan Tinberqen haqqinda Nobel mukafati e muzeyinde melumat Yan Tinberqen haqqinda faktlar Yan Tinberqenin Iqtisadiyyat uzre Nobel mukafatinin teqdimolunma merasimindeki cixisi IstinadlarMaktutor riyaziyyat tarixi arxivi 1994 https www econometricsociety org society organization and governance fellows memoriam