Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Rəqəmsal valyuta, həmçinin rəqəmsal pul, elektron pul, e-pul və ya elektron valyuta — əsasən rəqəmsal kompüter sistemlərində, xüsusən də internet üzərindən idarə olunan, saxlanılan və ya dəyişdirilən hər hansı valyuta, pul və ya pula bənzər aktiv. Rəqəmsal valyuta növlərinə kriptovalyuta, və daxildir. Rəqəmsal valyuta internetdə paylanmış verilənlər bazasında, şirkət və ya banka məxsus mərkəzləşdirilmiş elektron kompüter databazasında, rəqəmsal fayllar daxilində və ya hətta öncədən ödənişli kartda saxlana bilər.
Rəqəmsal valyutalar ənənəvi valyutalara bənzər xüsusiyyətlərə malikdirlər, lakin ümumiyyətlə, çap edilmiş əskinaslar və ya sikkələr olan valyutalar kimi əldə saxlanıla bilən klassik fiziki formasına malik deyillər. Bununla belə, onlar kompüterdən kompüterə və kompüterdən insanlarla qarşılıqlı əlaqəyə, pulu saxlayan və izləyən serverlərin məlumat və emal gücünə qədər klassik olmayan fiziki formaya malikdirlər. Bu klassik olmayan fiziki forma internet üzərindən, demək olar ki, ani əməliyyatlara imkan verir, əskinas və sikkələrin paylanması ilə bağlı xərcləri xeyli aşağı salır. Məsələn, Birləşmiş Krallıq iqtisadiyyatında pul növlərinin 3%-i əskinaslar və sikkələr, 79%-i isə elektron pullardır. Virtual valyutalar adətən dövlət orqanı tərəfindən buraxılmır, qanuni ödəniş vasitəsi hesab edilmir və onlar mülkiyyət hüququnun dövlət sərhədlərindən keçməsinə imkan verir.
Bu valyuta növü fiziki mal və xidmətlərin alınması üçün istifadə oluna bilər, lakin həm də onlayn oyun daxilində istifadə kimi müəyyən icmalarla məhdudlaşdırıla bilər.
Rəqəmsal pul ya bank kimi pul kütləsinə nəzarətin mərkəzi nöqtəsi olduğu yerdə mərkəzləşdirilmiş, ya da pul kütləsinə nəzarətin əvvəlcədən müəyyən edildiyi və ya demokratik şəkildə razılaşdırıldığı yerdə desentralizasiya edilmiş ola bilər.
Tarixi
Rəqəmsal valyutalar üçün zəmin ideyalar "" kimi elektron ödəniş üsullarında təqdim edilmişdir. 1983-cü ildə tərəfindən "İzlənə bilməyən ödənişlər üçün kor imzalar" adlı tədqiqat məqaləsi rəqəmsal nağd pul ideyasını təqdim etmişdir. O, 1989-cu ildə öz tədqiqatında ideyaları kommersiyalaşdırmaq üçün Amsterdamda elektron nağd pul şirkəti ""ı qurmuşdur. 1998-ci ildə iflas etdiyi elan olunmuşdur.
1996-cı ildə təqdim edilən ilk geniş istifadə olunan internet pul idi və ABŞ hökuməti 2008-ci ildə onu bağlayana qədər bir neçə milyon istifadəçiyə çatmışdır. E-qızıl həm ABŞ rəsmiləri, həm də akademik dairələr tərəfindən "rəqəmsal valyuta" kimi ifadə edilir. 1997-ci ildə "Coca-Cola" mobil ödənişlərdən istifadə edən avtomatlardan alış təklif etmişdir. "PayPal" 1998-ci ildə ABŞ dolları ilə xidmətə başlamışdır. 2009-cu ildə bitcoin istifadəyə verilmişdir. Bu, mərkəzi serveri olmayan və ehtiyatda saxlanılan maddi aktivləri olmayan mərkəzləşdirilməmiş blokçeyn əsaslı rəqəmsal valyutaların başlanğıcı olmuşdur. Kriptovalyutalar olaraq da bilinən blokçeyn əsaslı rəqəmsal valyutalar hökumətin onları tənzimləmək cəhdinə qarşı müqavimət göstərmişdir, çünki onları söndürmək səlahiyyətinə malik olan heç bir mərkəzi təşkilat və ya şəxs yoxdur.
Rəqəmsal valyutaların mənşəyi 1990-cı illərin Dotkom köpüyünə gedib çıxır. Digər tanınmış rəqəmsal valyuta xidməti 2006-cı ildə qurulan "" idi. Burada istifadəçilərə dollar və ya avronu "Liberty Reserve" dollarına və ya avrosuna çevirməyə, onları 1% ödənişlə bir-biri ilə sərbəst mübadilə etməyə imkan verir. Bir çox rəqəmsal valyuta əməliyyatlarının Ponzi sxemləri və çirkli pulların yuyulması üçün istifadə edildiyi bilinir. Onlar MSB lisenziyaları olmadan fəaliyyət göstərdiyinə görə ABŞ hökuməti tərəfindən mühakimə olunmuşdur. 2005-ci ilin ortalarında buraxılmış Q sikkələri və ya QQ sikkələri "Tencent QQ"nun mesajlaşma platformasında əmtəə əsaslı rəqəmsal valyuta növü kimi istifadə edilmişdir. Q sikkələri Çində o qədər təsirli olmuşdur ki, onların spekulyasiyaya görə Çinin yuan valyutasına sabitliyi pozacaq dərəcədə təsir göstərdiyi bildirilmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Al-Laham, Mohamad; Al-Tarawneh, Haroon; Abdallat, Najwan. "Development of Electronic Money and Its Impact on the Central Bank Role and Monetary Policy" (PDF). Issues in Informing Science and Information Technology. 6. 2009: 339–349. doi:10.28945/1063. 21 July 2018 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 12 May 2020.
- "How is money created? - Bank of England". 1 September 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 4 September 2022.
- Committee on Payments and Market Infrastructures. "Digital Currencies" (PDF). bis.org. Bank for International Settlements. November 2015. 13 May 2023 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 11 May 2020.
- Offgamers. 22 November 2018 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 6 November 2018.
- Goedicke, M.; Neuhold, E.; Rannenberg, K. Advancing Research in Information and Communication Technology: IFIP's Exciting First 60+ Years, Views from the Technical Committees and Working Groups. IFIP Advances in Information and Communication Technology. Springer International Publishing. 2021. səh. 301. ISBN . 2023-01-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-01-22.
- Chaum, David. "Blind signatures for untraceable payments" (PDF). Department of Computer Science, University of California, Santa Barbara, CA. 1982. 2011-09-03 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-26.
- "What Was the First Cryptocurrency?". Investopedia (ingilis). 2022-11-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-11-18.
- Pitta, Julie. "Requiem for a Bright Idea". Forbes. November 1, 1999. August 30, 2017 tarixində . İstifadə tarixi: October 26, 2023.
- "Digicash files Chapter 11". CNET. January 2, 2002. December 10, 2019 tarixində . İstifadə tarixi: October 26, 2023.
- Zetter, Kim. "Bullion and Bandits: The Improbable Rise and Fall of E-Gold". Wired (ingilis). 2009-06-09. 2015-07-27 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-19.
- Bender, Christian. "A Gold Standard for the Internet? An Introductory Assessment". Electronic Markets. 11 (1). CiteSeerX 10.1.1.543.5010.
- White, Lawrence H. "The Troubling Suppression of Competition from Alternative Monies: The Cases of the Liberty Dollar and E-gold" (PDF). Cato Journal. 34 (2): 281–301. 2023-07-21 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-10-26.
- Mullan, Carl P. The Digital Currency Challenge: Shaping Online Payment Systems through US Financial Regulations. New York: Palgrave Macmillan. 2014. 20–29. ISBN .
- "Deleting Commercial Pornography Sites From The Internet: The U.S. Financial Industry's Efforts To Combat This Problem". www.govinfo.gov. 2006-09-21. 2023-08-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-19.
- "History of Mobile & Contactless Payment Systems". 2018-10-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-10-26.
- Wired.
- Jack Cloherty. "'Black Market Bank' Accused of Laundering $6B in Criminal Proceeds". . 28 May 2013. 28 May 2019 tarixində . İstifadə tarixi: 28 May 2013.
- . Asia Times Online. 5 December 2006. Archived from the original on 6 December 2006. İstifadə tarixi: 14 May 2016.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Reqemsal valyuta hemcinin reqemsal pul elektron pul e pul ve ya elektron valyuta esasen reqemsal komputer sistemlerinde xususen de internet uzerinden idare olunan saxlanilan ve ya deyisdirilen her hansi valyuta pul ve ya pula benzer aktiv Reqemsal valyuta novlerine kriptovalyuta ve daxildir Reqemsal valyuta internetde paylanmis verilenler bazasinda sirket ve ya banka mexsus merkezlesdirilmis elektron komputer databazasinda reqemsal fayllar daxilinde ve ya hetta onceden odenisli kartda saxlana biler Morten Linnemann Bex ve Rodni Qarratt terefinden Merkezi Bank kriptovalyutalari esasinda pul taksonomiyasi Reqemsal valyutalar enenevi valyutalara benzer xususiyyetlere malikdirler lakin umumiyyetle cap edilmis eskinaslar ve ya sikkeler olan valyutalar kimi elde saxlanila bilen klassik fiziki formasina malik deyiller Bununla bele onlar komputerden komputere ve komputerden insanlarla qarsiliqli elaqeye pulu saxlayan ve izleyen serverlerin melumat ve emal gucune qeder klassik olmayan fiziki formaya malikdirler Bu klassik olmayan fiziki forma internet uzerinden demek olar ki ani emeliyyatlara imkan verir eskinas ve sikkelerin paylanmasi ile bagli xercleri xeyli asagi salir Meselen Birlesmis Kralliq iqtisadiyyatinda pul novlerinin 3 i eskinaslar ve sikkeler 79 i ise elektron pullardir Virtual valyutalar adeten dovlet orqani terefinden buraxilmir qanuni odenis vasitesi hesab edilmir ve onlar mulkiyyet huququnun dovlet serhedlerinden kecmesine imkan verir Bu valyuta novu fiziki mal ve xidmetlerin alinmasi ucun istifade oluna biler lakin hem de onlayn oyun daxilinde istifade kimi mueyyen icmalarla mehdudlasdirila biler Reqemsal pul ya bank kimi pul kutlesine nezaretin merkezi noqtesi oldugu yerde merkezlesdirilmis ya da pul kutlesine nezaretin evvelceden mueyyen edildiyi ve ya demokratik sekilde razilasdirildigi yerde desentralizasiya edilmis ola biler TarixiReqemsal valyutalar ucun zemin ideyalar kimi elektron odenis usullarinda teqdim edilmisdir 1983 cu ilde terefinden Izlene bilmeyen odenisler ucun kor imzalar adli tedqiqat meqalesi reqemsal nagd pul ideyasini teqdim etmisdir O 1989 cu ilde oz tedqiqatinda ideyalari kommersiyalasdirmaq ucun Amsterdamda elektron nagd pul sirketi i qurmusdur 1998 ci ilde iflas etdiyi elan olunmusdur 1996 ci ilde teqdim edilen ilk genis istifade olunan internet pul idi ve ABS hokumeti 2008 ci ilde onu baglayana qeder bir nece milyon istifadeciye catmisdir E qizil hem ABS resmileri hem de akademik daireler terefinden reqemsal valyuta kimi ifade edilir 1997 ci ilde Coca Cola mobil odenislerden istifade eden avtomatlardan alis teklif etmisdir PayPal 1998 ci ilde ABS dollari ile xidmete baslamisdir 2009 cu ilde bitcoin istifadeye verilmisdir Bu merkezi serveri olmayan ve ehtiyatda saxlanilan maddi aktivleri olmayan merkezlesdirilmemis blokceyn esasli reqemsal valyutalarin baslangici olmusdur Kriptovalyutalar olaraq da bilinen blokceyn esasli reqemsal valyutalar hokumetin onlari tenzimlemek cehdine qarsi muqavimet gostermisdir cunki onlari sondurmek selahiyyetine malik olan hec bir merkezi teskilat ve ya sexs yoxdur Reqemsal valyutalarin menseyi 1990 ci illerin Dotkom kopuyune gedib cixir Diger taninmis reqemsal valyuta xidmeti 2006 ci ilde qurulan idi Burada istifadecilere dollar ve ya avronu Liberty Reserve dollarina ve ya avrosuna cevirmeye onlari 1 odenisle bir biri ile serbest mubadile etmeye imkan verir Bir cox reqemsal valyuta emeliyyatlarinin Ponzi sxemleri ve cirkli pullarin yuyulmasi ucun istifade edildiyi bilinir Onlar MSB lisenziyalari olmadan fealiyyet gosterdiyine gore ABS hokumeti terefinden muhakime olunmusdur 2005 ci ilin ortalarinda buraxilmis Q sikkeleri ve ya QQ sikkeleri Tencent QQ nun mesajlasma platformasinda emtee esasli reqemsal valyuta novu kimi istifade edilmisdir Q sikkeleri Cinde o qeder tesirli olmusdur ki onlarin spekulyasiyaya gore Cinin yuan valyutasina sabitliyi pozacaq derecede tesir gosterdiyi bildirilmisdir Hemcinin baxNagdsiz cemiyyetElektron cuzdanIstinadlarAl Laham Mohamad Al Tarawneh Haroon Abdallat Najwan Development of Electronic Money and Its Impact on the Central Bank Role and Monetary Policy PDF Issues in Informing Science and Information Technology 6 2009 339 349 doi 10 28945 1063 21 July 2018 tarixinde PDF Istifade tarixi 12 May 2020 How is money created Bank of England 1 September 2022 tarixinde Istifade tarixi 4 September 2022 Committee on Payments and Market Infrastructures Digital Currencies PDF bis org Bank for International Settlements November 2015 13 May 2023 tarixinde PDF Istifade tarixi 11 May 2020 Offgamers 22 November 2018 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 November 2018 Goedicke M Neuhold E Rannenberg K Advancing Research in Information and Communication Technology IFIP s Exciting First 60 Years Views from the Technical Committees and Working Groups IFIP Advances in Information and Communication Technology Springer International Publishing 2021 seh 301 ISBN 978 3 030 81701 5 2023 01 22 tarixinde Istifade tarixi 2023 01 22 Chaum David Blind signatures for untraceable payments PDF Department of Computer Science University of California Santa Barbara CA 1982 2011 09 03 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 10 26 What Was the First Cryptocurrency Investopedia ingilis 2022 11 18 tarixinde Istifade tarixi 2022 11 18 Pitta Julie Requiem for a Bright Idea Forbes November 1 1999 August 30 2017 tarixinde Istifade tarixi October 26 2023 Digicash files Chapter 11 CNET January 2 2002 December 10 2019 tarixinde Istifade tarixi October 26 2023 Zetter Kim Bullion and Bandits The Improbable Rise and Fall of E Gold Wired ingilis 2009 06 09 2015 07 27 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 19 Bender Christian A Gold Standard for the Internet An Introductory Assessment Electronic Markets 11 1 CiteSeerX 10 1 1 543 5010 White Lawrence H The Troubling Suppression of Competition from Alternative Monies The Cases of the Liberty Dollar and E gold PDF Cato Journal 34 2 281 301 2023 07 21 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 10 26 Mullan Carl P The Digital Currency Challenge Shaping Online Payment Systems through US Financial Regulations New York Palgrave Macmillan 2014 20 29 ISBN 978 1137382559 Deleting Commercial Pornography Sites From The Internet The U S Financial Industry s Efforts To Combat This Problem www govinfo gov 2006 09 21 2023 08 22 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 19 History of Mobile amp Contactless Payment Systems 2018 10 18 tarixinde Istifade tarixi 2023 10 26 Wired Jack Cloherty Black Market Bank Accused of Laundering 6B in Criminal Proceeds 28 May 2013 28 May 2019 tarixinde Istifade tarixi 28 May 2013 Asia Times Online 5 December 2006 Archived from the original on 6 December 2006 Istifade tarixi 14 May 2016 Vikianbarda Reqemsal valyuta ile elaqeli mediafayllar var