Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Öncədən ödənişli kart və ya Saxlanmış dəyər kartı (ing. stored-value card) — xüsusi şifrələnmiş dəyərin saxlandığı mühit - pul, dəqiqələr, litrlər, səfərlərin sayı və s. mobil telefon, insan dərisi altına implantasiya edilmiş çip və s.
Saxlanılan dəyər kartı bank debet kartlarından əsaslı şəkildə fərqlənir, burada dəyər hər bir kart üçün emitentdə ayrıca depozitdə saxlanılır, saxlanılan dəyəri olan kartlar üçün isə nağd pul və ya digər vəsaitlər xüsusi konsolidasiya edilmiş hesabda uçota alınır. Saxlanılan dəyər kartları əsasən anonimdir, bank debet kartları isə konkret sahibin adına verilir.
Əvvəlcədən ödənilmiş kart termini əslində bazarda bu cür məhsulların böyük əksəriyyətinə aiddir. Saxlanılan dəyər kartı özündə əvvəlcədən ödənilmiş dəyərin kodlaşdırılmış məbləğini ehtiva edir, bank debet kartları isə emitent tərəfindən saxlanılan hesab idarəçiliyinə giriş imkanı verən yalnız identifikator açarıdır.
Tarixi
2000-ci illərin əvvəllərində VISA və American Express beynəlxalq ödəniş sistemləri ilk öncədən ödənişli kart layihəsini işə saldılar ki, bu da valideynlərə övladlarının xərclərini əvvəlcədən ödənilmiş bank kartına köçürməklə vəsait ayırmağa imkan verdi. Belə kartların istifadəsi uşaqlara nağd pul verməkdən daha əlverişli olduğunu sübut etdi və valideynlərə uşaqlarının xərclərinə nəzarət etməyə imkan verdi. ABŞ-da əvvəlcədən ödənilmiş kart bazarı sürətlə böyüdü. 2009-cu ildə 1,3 milyard əvvəlcədən ödənilmiş kart əməliyyatı olduğu halda, 2006-cı ildə ABŞ-da cəmi 300 milyon əvvəlcədən ödənilmiş kart əməliyyatı olmuşdur.
Hazırda qabaqcadan ödənişli kartlar bazarı elektron və mobil ödənişlərlə yanaşı, bütün dünyada nağdsız ödənişlər sahəsində ən sürətlə inkişaf edən bazarlardan biridir. 2014-cü ildə əvvəlcədən ödənilmiş bank kartları üzrə əməliyyatların sayının 16,9 milyarda yüksələcəyi güman edilir. Bununla belə, əksər əməliyyatlar hazırda digər bazarlarla müqayisədə əvvəlcədən ödənilmiş kartlardan ən çox istifadə edilən ABŞ-da həyata keçirilir.
İstifadə sahələri
Belə kartlar üçün çoxlu müraciətlər var: əmək haqqı kartları, nəqliyyat kartları, telefon kartları, yanacaq kartları, adi ödəniş kartları, hədiyyə kartları, sosial kartlar (subsidiyalar, müavinətlər və pensiyalar üçün), loyallıq kartları, səyahət çekləri, sığorta ödənişləri üçün kartlar və s. Bəzi kartlar bir neçə proqramı birləşdirə bilər. Bəzi kartlar - əmək haqqı, ödəniş, sosial, nəqliyyat - təkrar istifadə oluna bilər və doldurula bilər, yol çekləri, sığorta ödənişlərinin alınması üçün kartlar və hədiyyə kartları isə doldurula və təkrar istifadə edilə bilməz.
1980-ci illərdə şəhərlərarası telefon danışıqlarının ödənilməsi üçün əvvəlcədən ödənilmiş kartlardan (konsepsiya və onun adı yarananda) istifadə olunurdu. 1990-cı illərin ortalarından etibarən, əsas pərakəndə satış şəbəkələri əvvəlcədən ödənilmiş kartların rahatlığını və gücünü qəbul etdilər və ənənəvi kağız hədiyyə sertifikatlarını və endirim kuponlarını onlarla əvəz etməyə başladılar. Son on ildə əvvəlcədən ödənilmiş kart bazarı dramatik artım nümayiş etdirdi. Bu gün əvvəlcədən ödənişli kartlar bir çox məqsədlər üçün istifadə olunur, o cümlədən əmək haqqının ödənilməsi, mal və xidmətlərin ödənilməsi, yol çekləri, ünvanlı sosial müavinət və müavinətlərin ödənilməsi və onlara nəzarət, pərakəndə satış şəbəkələri tərəfindən müxtəlif ödənişlər və endirimlər və s. Belə kartların emitentləri lisenziyalı maliyyə institutları, fərdi pərakəndə satış şəbəkələri, dövlət qurumları və bank olmayan maliyyə institutlarıdır.
Əvvəlcədən ödənilmiş kartlar iki kateqoriyaya bölünür: tək buraxılışlı və çox buraxılışlı. Vahid emitentin əvvəlcədən ödənilmiş kartları emitent tərəfindən yalnız öz məqsədləri üçün istifadə olunur. Çox buraxılışlı əvvəlcədən ödənilmiş kartlar bank və ya ödəniş sistemi (məsələn, VISA və ya MasterCard) tərəfindən markasız və ya brend ola bilər. Belə kartlar brendin dəstəkləndiyi hər yerdə istifadə oluna bilər.
Tək emitent sistem
Tək emitent sistem (və ya qapalı sistem) termini belə bir sistemin kartlarının yalnız bir hüquqi şəxs (tacir) tərəfindən ödəniş üçün qəbul edildiyini bildirir. Alıcı kartı və onun üzərindəki dəyəri alır, lakin ondan yalnız belə kartı verən şirkətin mal və ya xidmətlərini almaq üçün istifadə edə bilər. Bir qayda olaraq, belə kartların buraxılması və istifadəsi dövlət tənzimləyicilərindən lisenziya və ya icazə tələb etmir. Belə bir sxem üzrə pul xarakterli axınlar yoxdur, çünki real alış alıcı (bir hüquqi şəxsin müştərisi) tərəfindən kartın alınması və ya doldurulması zamanı baş verib. Tək buraxılışlı saxlanılan dəyər kartı sistemləri ənənəvi hədiyyə sertifikatlarını əvəz edir.
Hal-hazırda tək emitent sistemlərin sahibləri üçün itirilmiş və ya oğurlanmış kartların əvəzini ödəmək üçün qanunla müəyyən edilmiş öhdəliklər yoxdur. Belə kompensasiya emitentlə kart sahibi arasında bağlanmış müqavilədə (ictimai ofertada) müvafiq bəndlər olduqda mümkündür. Həmçinin, əksər qapalı sistemlər kartda saxlanılan dəyərin fiat pula əks mübadilə edilməsini təmin etmir.
Yarı qapalı sistemlər
Yarı qapalı saxlanılan dəyər kartı sistemləri tək emitent sistemlərə bənzəyir, belə kartları yalnız müəyyən bir ərazidə və ya hüquqi şəxslərin açıq şəkildə məhdud dairəsində (məsələn, yerli ödəniş sisteminin üzvləri) ödəniş üçün qəbul etmək imkanı var. Bir qayda olaraq, bu halda kartların buraxılması və belə bir sistemdə pul dövriyyəsi sxemdə ödəniş xidməti təminatçısı və ya ödəniş sisteminin olmasını tələb edir; bir qayda olaraq, dövlət tənzimləyiciləri bu cür sistemlərə müxtəlif tələblər qoyurlar. Bəzən onlara pul köçürmə lisenziyası, bank lisenziyası, ödəniş sisteminin qeydiyyatı, qaydaların təsdiqi və belə bir sistemin sertifikatlaşdırılması və s. tələb olunur. Bir qayda olaraq, belə sistemlər idman klubunun və ya stadionun, kampusun ərazisində istifadə olunur. , böyük ticarət mərkəzi. Belə kartlar bir neçə hüquqi şəxs tərəfindən ödəniş üçün qəbul edilir, lakin onların siyahısı ciddi şəkildə məhduddur. Müxtəlif ölkələrdə bu cür sistemlər üçün tənzimləyici tələblər çox fərqlidir. Belə bir sistemə misal olaraq Hong Kong Octopus Card sistemini göstərmək olar.
Çox problemli sistemlər
Çox buraxılışlı və ya açıq əvvəlcədən ödənilmiş kart sistemləri kredit kartları deyil, baxmayaraq ki, onlar bəzən "öncədən ödənilmiş kredit kartları" adlandırılır. Belə əvvəlcədən ödənilmiş kartın emitenti heç bir kredit təqdim etmir; belə bir kartın sahibi yalnız əvvəlcədən ödədiyi pulu xərcləyə bilər. Bu tip əvvəlcədən ödənilmiş kartlar daha düzgün və daha çox "öncədən ödənilmiş debet kartları" və ya "öncədən ödənilmiş debet kartları" adlandırılır. Xərc fiziki olaraq belə bir kartda saxlanmır, kart bu kartda balansı saxlayan müəyyən bir məlumat anbarında yaddaş hüceyrəsinə daxil olmaq üçün unikal identifikatordur.
İstinadlar
- "Рекомендация Еврокомиссии № 97/489/ЕС Брюссель 30.07.1997". 2022-06-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-03.
- Dlabay, Les R.; Burrow, James L.; Brad, Brad. «Intro to Business». Mason, Ohio: South-Western Cengage Learning. 2009. 433. ISBN . (ing.)
- "The End of Cash: The Rise of Prepaid Cards, Their Potential, and Their Pitfalls - Center for American Progress". 2015-12-22 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-03.
- . Archived from the original on 2016-08-14. İstifadə tarixi: 2022-06-03.
- Sitat səhvi: Yanlış
<ref>teqi;Boardadlı istinad üçün mətn göstərilməyib
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Onceden odenisli kart ve ya Saxlanmis deyer karti ing stored value card xususi sifrelenmis deyerin saxlandigi muhit pul deqiqeler litrler seferlerin sayi ve s mobil telefon insan derisi altina implantasiya edilmis cip ve s Saxlanilan deyer karti bank debet kartlarindan esasli sekilde ferqlenir burada deyer her bir kart ucun emitentde ayrica depozitde saxlanilir saxlanilan deyeri olan kartlar ucun ise nagd pul ve ya diger vesaitler xususi konsolidasiya edilmis hesabda ucota alinir Saxlanilan deyer kartlari esasen anonimdir bank debet kartlari ise konkret sahibin adina verilir Evvelceden odenilmis kart termini eslinde bazarda bu cur mehsullarin boyuk ekseriyyetine aiddir Saxlanilan deyer karti ozunde evvelceden odenilmis deyerin kodlasdirilmis meblegini ehtiva edir bank debet kartlari ise emitent terefinden saxlanilan hesab idareciliyine giris imkani veren yalniz identifikator acaridir Tarixi2000 ci illerin evvellerinde VISA ve American Express beynelxalq odenis sistemleri ilk onceden odenisli kart layihesini ise saldilar ki bu da valideynlere ovladlarinin xerclerini evvelceden odenilmis bank kartina kocurmekle vesait ayirmaga imkan verdi Bele kartlarin istifadesi usaqlara nagd pul vermekden daha elverisli oldugunu subut etdi ve valideynlere usaqlarinin xerclerine nezaret etmeye imkan verdi ABS da evvelceden odenilmis kart bazari suretle boyudu 2009 cu ilde 1 3 milyard evvelceden odenilmis kart emeliyyati oldugu halda 2006 ci ilde ABS da cemi 300 milyon evvelceden odenilmis kart emeliyyati olmusdur Hazirda qabaqcadan odenisli kartlar bazari elektron ve mobil odenislerle yanasi butun dunyada nagdsiz odenisler sahesinde en suretle inkisaf eden bazarlardan biridir 2014 cu ilde evvelceden odenilmis bank kartlari uzre emeliyyatlarin sayinin 16 9 milyarda yukseleceyi guman edilir Bununla bele ekser emeliyyatlar hazirda diger bazarlarla muqayisede evvelceden odenilmis kartlardan en cox istifade edilen ABS da heyata kecirilir Istifade saheleriBele kartlar ucun coxlu muracietler var emek haqqi kartlari neqliyyat kartlari telefon kartlari yanacaq kartlari adi odenis kartlari hediyye kartlari sosial kartlar subsidiyalar muavinetler ve pensiyalar ucun loyalliq kartlari seyahet cekleri sigorta odenisleri ucun kartlar ve s Bezi kartlar bir nece proqrami birlesdire biler Bezi kartlar emek haqqi odenis sosial neqliyyat tekrar istifade oluna biler ve doldurula biler yol cekleri sigorta odenislerinin alinmasi ucun kartlar ve hediyye kartlari ise doldurula ve tekrar istifade edile bilmez 1980 ci illerde seherlerarasi telefon danisiqlarinin odenilmesi ucun evvelceden odenilmis kartlardan konsepsiya ve onun adi yarananda istifade olunurdu 1990 ci illerin ortalarindan etibaren esas perakende satis sebekeleri evvelceden odenilmis kartlarin rahatligini ve gucunu qebul etdiler ve enenevi kagiz hediyye sertifikatlarini ve endirim kuponlarini onlarla evez etmeye basladilar Son on ilde evvelceden odenilmis kart bazari dramatik artim numayis etdirdi Bu gun evvelceden odenisli kartlar bir cox meqsedler ucun istifade olunur o cumleden emek haqqinin odenilmesi mal ve xidmetlerin odenilmesi yol cekleri unvanli sosial muavinet ve muavinetlerin odenilmesi ve onlara nezaret perakende satis sebekeleri terefinden muxtelif odenisler ve endirimler ve s Bele kartlarin emitentleri lisenziyali maliyye institutlari ferdi perakende satis sebekeleri dovlet qurumlari ve bank olmayan maliyye institutlaridir Evvelceden odenilmis kartlar iki kateqoriyaya bolunur tek buraxilisli ve cox buraxilisli Vahid emitentin evvelceden odenilmis kartlari emitent terefinden yalniz oz meqsedleri ucun istifade olunur Cox buraxilisli evvelceden odenilmis kartlar bank ve ya odenis sistemi meselen VISA ve ya MasterCard terefinden markasiz ve ya brend ola biler Bele kartlar brendin desteklendiyi her yerde istifade oluna biler Tek emitent sistemTek emitent sistem ve ya qapali sistem termini bele bir sistemin kartlarinin yalniz bir huquqi sexs tacir terefinden odenis ucun qebul edildiyini bildirir Alici karti ve onun uzerindeki deyeri alir lakin ondan yalniz bele karti veren sirketin mal ve ya xidmetlerini almaq ucun istifade ede biler Bir qayda olaraq bele kartlarin buraxilmasi ve istifadesi dovlet tenzimleyicilerinden lisenziya ve ya icaze teleb etmir Bele bir sxem uzre pul xarakterli axinlar yoxdur cunki real alis alici bir huquqi sexsin musterisi terefinden kartin alinmasi ve ya doldurulmasi zamani bas verib Tek buraxilisli saxlanilan deyer karti sistemleri enenevi hediyye sertifikatlarini evez edir Hal hazirda tek emitent sistemlerin sahibleri ucun itirilmis ve ya ogurlanmis kartlarin evezini odemek ucun qanunla mueyyen edilmis ohdelikler yoxdur Bele kompensasiya emitentle kart sahibi arasinda baglanmis muqavilede ictimai ofertada muvafiq bendler olduqda mumkundur Hemcinin ekser qapali sistemler kartda saxlanilan deyerin fiat pula eks mubadile edilmesini temin etmir Yari qapali sistemler Yari qapali saxlanilan deyer karti sistemleri tek emitent sistemlere benzeyir bele kartlari yalniz mueyyen bir erazide ve ya huquqi sexslerin aciq sekilde mehdud dairesinde meselen yerli odenis sisteminin uzvleri odenis ucun qebul etmek imkani var Bir qayda olaraq bu halda kartlarin buraxilmasi ve bele bir sistemde pul dovriyyesi sxemde odenis xidmeti teminatcisi ve ya odenis sisteminin olmasini teleb edir bir qayda olaraq dovlet tenzimleyicileri bu cur sistemlere muxtelif telebler qoyurlar Bezen onlara pul kocurme lisenziyasi bank lisenziyasi odenis sisteminin qeydiyyati qaydalarin tesdiqi ve bele bir sistemin sertifikatlasdirilmasi ve s teleb olunur Bir qayda olaraq bele sistemler idman klubunun ve ya stadionun kampusun erazisinde istifade olunur boyuk ticaret merkezi Bele kartlar bir nece huquqi sexs terefinden odenis ucun qebul edilir lakin onlarin siyahisi ciddi sekilde mehduddur Muxtelif olkelerde bu cur sistemler ucun tenzimleyici telebler cox ferqlidir Bele bir sisteme misal olaraq Hong Kong Octopus Card sistemini gostermek olar Cox problemli sistemler Cox buraxilisli ve ya aciq evvelceden odenilmis kart sistemleri kredit kartlari deyil baxmayaraq ki onlar bezen onceden odenilmis kredit kartlari adlandirilir Bele evvelceden odenilmis kartin emitenti hec bir kredit teqdim etmir bele bir kartin sahibi yalniz evvelceden odediyi pulu xercleye biler Bu tip evvelceden odenilmis kartlar daha duzgun ve daha cox onceden odenilmis debet kartlari ve ya onceden odenilmis debet kartlari adlandirilir Xerc fiziki olaraq bele bir kartda saxlanmir kart bu kartda balansi saxlayan mueyyen bir melumat anbarinda yaddas huceyresine daxil olmaq ucun unikal identifikatordur Istinadlar Rekomendaciya Evrokomissii 97 489 ES Bryussel 30 07 1997 2022 06 03 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 03 Dlabay Les R Burrow James L Brad Brad Intro to Business Mason Ohio South Western Cengage Learning 2009 433 ISBN 9780538445610 ing The End of Cash The Rise of Prepaid Cards Their Potential and Their Pitfalls Center for American Progress 2015 12 22 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 03 Archived from the original on 2016 08 14 Istifade tarixi 2022 06 03 Sitat sehvi Yanlis lt ref gt teqi Board adli istinad ucun metn gosterilmeyib