Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Turfan (uyğ. تۇرپان, çin. sadə. 吐鲁番, pinyin: Tulufán) — Çinin Sinzyan-Uyğur Muxtar Rayonunda şəhər dairəsi. Ərazisi — 69,3 min. km². Dairənin hökuməti Qaoçan rayonunda yerləşir.
| Turfan | |
|---|---|
 | |
| Ölkə | |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Sahəsi |
|
| İqlimi | quraq iqlim |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi |
|
| Rəqəmsal identifikatorlar | |
| Telefon kodu | +86 995 |
| Poçt indeksi | 838000 |
| Nəqliyyat kodu | 新K |
| Digər | |
| tlf.gov.cn | |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Relyefi
Qərbində , şimalqərbində Urumçi şəhəri, şimalında və , şərqində , şimalında ilə həmsərhəddir.
Qəsəbə və kəndləri
Turfan şəhəri, iki məhəllə komitəsi (社区居民委员会; jūmínwěiyuánhùi), iki qəsəbə (镇 zhèn), yeddi çöl qışlağı (乡 xiāng) və üç özəl çöl qışlağı (虚拟乡) kimi məntəqələrdən ibarətdir.
Coğrafya və İqlim
Turfan şəhəri şimal kənarında qurulmuş, hövzənin ən çuxur yerində , dəniz seviyəsindən 154,50 metr dərinlikdə olan bölgədə yerləşir. Beləcə Turfan dünyada sonra ikinci çuxur olan hövzəsidır. Dünyanın ən isti bölgələrindən birisidir. Şərqi Türkistanda hava istiliyinin ən yüksək olduğu bir bölgədə qurulmuş olan Turfan, "Alov vahəsi" olaraq da adlandırılır.
Üzüm bağları ilə çevrili mərmər yolları ilə bütün kavlaklar birbirine bağlanmıştır. Halkı misafir perverdirlerdir. Turfan çok eskiden beri çok verimli bir (Karez denilen kanal suyu ile beslenen) ve önemli bir ticaret merkezidir. Karez Turfan'da yaşayan insanların çok önemli bir buluşudur.Karez yerel Uygur dilinde "kaynak" anlamındadır. Tanrı Dağlarından eriyen kar suları, Karez denilen yer altı su kanalları ile 'nı besler. Turfan'dan ortalama otuz kilometre güneydoğusundaki Gülbah köyünde 'ın en tatlı 'u burada yetişir.
Tarix
Diğer verilen isimler: T'u-lu-fan, Turfan, T'u-lu-fan-chen, Tufan, T'u-lu-fan-hsien, Tourfan, Lukchun ve T'urfang.
Tarihsel olaraq şimal güzergahında, o zamanlarda Turfannın güneybatısında ve Krallıkları ve güneydoğusunda da (Gaochang) Krallığı bulunurdu.
Miladdan öncə, erkən II yüzyıllarında Yuezhi'ler və ya Rouzhi (Çincə: 月支, yuè zhī və ya ròu zhī; ayrıca 月氏, yuè shì veya ròu shì), ayrıca bilinir. Da Yuezhi və ya Da Rouzhi (Çincə: 大月支, dà yuè zhī veya dà ròu zhī, "büyük Yuezhi"; ayrıca Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi) Hunlardan şərqə Bəlxə doğru qaçırlar, sonradan Kuşan dövlətini qururlar.
Turfanın 10 km. qərbində Yamaz vadisinde milattan önce 108 - 450 yılları arasındaki dönemde eski krallıklara başkentlik yapmış tarihi (: Yarghol qedimki shehiri, : Yarƣol k̡ədimki xəhiri; eski ismi: Yarkhoto, Yarχoto) harabeleri bulunur.
Qaoçan Uyğur idikutluğuna (866 - 1209) Turfan qış aylarında, isə yay aylarında paytaxtlıq etmişdir.
Etnik tərkibi
Bu şəhər də diğər Şərqi Türkistan şəhərləri kimi aşırı miqdarda Çinlilərin köçünə məruz qalıb, Uyğurlar azlığa düşürülmüşdür.
Turfan (şəhər)də yaşayan 2000-ci il sayımına göre xalqlar:
| Etnik qrup | Nüfus | Faiz (%) |
|---|---|---|
| Uyğurlar | 177.106 | 70,38% |
| 55.238 | 21,95% | |
| 18.482 | 7,34% | |
| 182 | 0,07% | |
| Mancurlar | 132 | 0,05% |
| 98 | 0,04% | |
| Monqol | 77 | 0,03% |
| Tibetlilər | 70 | 0,03% |
| Qazax | 56 | 0,02% |
| 45 | 0,02% | |
| Rus | 33 | 0,01% |
| 31 | 0,01% | |
| 30 | 0,01% | |
| diğerleri | 72 | 0,03% |
İnzibati bölgüsü
Turfan şəhər dairəsi şəhər tabeçiliyndə olan bir rayona və iki qəzaya bölünür:
 | |||||||||
| # | Status | Ad | Heroqriflər | Pinyin | Uyğur dili (ərəb şrifti) | Uyğur dili (latın şrifti) | Əhali (2003 qeyd.) | Ərazi (km²) | Sıxlıq (/km²) |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Rayon | 高昌区 | Gāochāng qū | تۇرپان شەھىرى | Qarahoja | 260,000 | 13,690 | 19 | |
| 2 | Qəza | (Şanşan) | 鄯善县 | Shànshàn xiàn | پىچان ناھىيىسى | Pichan Nahiyisi | 210,000 | 39,759 | 5 |
| 3 | Qəza | 托克逊县 | Tuōkèxùn xiàn | توقسۇن ناھىيىسى | Toqsun Nahiyisi | 110,000 | 16,171 | 7 | |
Şəkillər
-
![image]()
"Moğol səfirliyi" -
![image]()
Turfan Su Muzeyində Turfanın su təchizatı sestemi modeli: dağlardan toplanan su torpağın altı ilə əkin sahələrinə yönləndirilir -
![image]()
Alov dağlarının görünüşü -
![image]()
Turfanın Gənclər yolu (QingNianLu) adlanan küçəsi üzüm tənəkləri məhəccərləri ilə kölgəyə bürünmüş -
![image]()
Turfanın Şimal dəmiryolu vağzalı
İstinadlar
- Sixth National Population Census of the People's Republic of China.
- CIA Dünya Olgu kitabı 2016-10-13 at the Wayback Machine (ing.)
- Turpan 2002-06-14 at the Wayback Machine (ing.)
- Turfan 2002-06-14 at the Wayback Machine (ing.)
- Turpan, China Page 2007-03-26 at the Wayback Machine (ing.)
Xarici keçidlər
- Turfan (şehir) İklim arşivi (ing.)
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turfan uyg تۇرپان cin sade 吐鲁番 pinyin Tulufan Cinin Sinzyan Uygur Muxtar Rayonunda seher dairesi Erazisi 69 3 min km Dairenin hokumeti Qaocan rayonunda yerlesir Turfan42 57 00 sm e 89 10 56 s u Olke CinTarixi ve cografiyasiSahesi 69 759 31 km Iqlimi quraq iqlimSaat qursagi UTC 08 00EhalisiEhalisi 622 903 nef 2010 Reqemsal identifikatorlarTelefon kodu 86 995Poct indeksi 838000Neqliyyat kodu 新KDigertlf gov cnXeriteni goster gizle Turfan Vikianbarda elaqeli mediafayllar Tarim hovzesi III esrdeTurfanli buddist uygur krali nokerleri terefinden musayet olunur Dunxuandaki Moqao magaralinda tesvir olunub RelyefiQerbinde simalqerbinde Urumci seheri simalinda ve serqinde simalinda ile hemserheddir Qesebe ve kendleriTurfan seheri iki mehelle komitesi 社区居民委员会 juminweiyuanhui iki qesebe 镇 zhen yeddi col qislagi 乡 xiang ve uc ozel col qislagi 虚拟乡 kimi menteqelerden ibaretdir Cografya ve IqlimTurfan seheri simal kenarinda qurulmus hovzenin en cuxur yerinde deniz seviyesinden 154 50 metr derinlikde olan bolgede yerlesir Belece Turfan dunyada sonra ikinci cuxur olan hovzesidir Dunyanin en isti bolgelerinden birisidir Serqi Turkistanda hava istiliyinin en yuksek oldugu bir bolgede qurulmus olan Turfan Alov vahesi olaraq da adlandirilir Uzum baglari ile cevrili mermer yollari ile butun kavlaklar birbirine baglanmistir Halki misafir perverdirlerdir Turfan cok eskiden beri cok verimli bir Karez denilen kanal suyu ile beslenen ve onemli bir ticaret merkezidir Karez Turfan da yasayan insanlarin cok onemli bir bulusudur Karez yerel Uygur dilinde kaynak anlamindadir Tanri Daglarindan eriyen kar sulari Karez denilen yer alti su kanallari ile ni besler Turfan dan ortalama otuz kilometre guneydogusundaki Gulbah koyunde in en tatli u burada yetisir TarixDiger verilen isimler T u lu fan Turfan T u lu fan chen Tufan T u lu fan hsien Tourfan Lukchun ve T urfang Tarihsel olaraq simal guzergahinda o zamanlarda Turfannin guneybatisinda ve Kralliklari ve guneydogusunda da Gaochang Kralligi bulunurdu Miladdan once erken II yuzyillarinda Yuezhi ler ve ya Rouzhi Cince 月支 yue zhi ve ya rou zhi ayrica 月氏 yue shi veya rou shi ayrica bilinir Da Yuezhi ve ya Da Rouzhi Cince 大月支 da yue zhi veya da rou zhi buyuk Yuezhi ayrica Ta Yuezhi ya da Ta Rouzhi Hunlardan serqe Belxe dogru qacirlar sonradan Kusan dovletini qururlar Turfanin 10 km qerbinde Yamaz vadisinde milattan once 108 450 yillari arasindaki donemde eski kralliklara baskentlik yapmis tarihi Yarghol qedimki shehiri Yarƣol k edimki xehiri eski ismi Yarkhoto Yarxoto harabeleri bulunur Qaocan Uygur idikutluguna 866 1209 Turfan qis aylarinda ise yay aylarinda paytaxtliq etmisdir Etnik terkibiBu seher de diger Serqi Turkistan seherleri kimi asiri miqdarda Cinlilerin kocune meruz qalib Uygurlar azliga dusurulmusdur Turfan seher de yasayan 2000 ci il sayimina gore xalqlar Etnik qrup Nufus Faiz Uygurlar 177 106 70 38 55 238 21 95 18 482 7 34 182 0 07 Mancurlar 132 0 05 98 0 04 Monqol 77 0 03 Tibetliler 70 0 03 Qazax 56 0 02 45 0 02 Rus 33 0 01 31 0 01 30 0 01 digerleri 72 0 03 Inzibati bolgusuTurfan seher dairesi seher tabeciliynde olan bir rayona ve iki qezaya bolunur Status Ad Heroqrifler Pinyin Uygur dili ereb srifti Uygur dili latin srifti Ehali 2003 qeyd Erazi km Sixliq km 1 Rayon 高昌区 Gaochang qu تۇرپان شەھىرى Qarahoja 260 000 13 690 192 Qeza Sansan 鄯善县 Shanshan xian پىچان ناھىيىسى Pichan Nahiyisi 210 000 39 759 53 Qeza 托克逊县 Tuōkexun xian توقسۇن ناھىيىسى Toqsun Nahiyisi 110 000 16 171 7Sekiller Mogol sefirliyi Turfan Su Muzeyinde Turfanin su techizati sestemi modeli daglardan toplanan su torpagin alti ile ekin sahelerine yonlendirilir Alov daglarinin gorunusu Turfanin Gencler yolu QingNianLu adlanan kucesi uzum tenekleri meheccerleri ile kolgeye burunmus Turfanin Simal demiryolu vagzaliIstinadlarSixth National Population Census of the People s Republic of China CIA Dunya Olgu kitabi 2016 10 13 at the Wayback Machine ing Turpan 2002 06 14 at the Wayback Machine ing Turfan 2002 06 14 at the Wayback Machine ing Turpan China Page 2007 03 26 at the Wayback Machine ing Xarici kecidlerTurfan sehir Iklim arsivi ing Hemcinin bax Vikianbarda Turfan ile elaqeli mediafayllar var