Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Paul İohann Lüdviq fon Heyze (alm. Paul Johann Ludwig von Heyse, 15 mart 1830[…], Berlin – 2 aprel 1914[…], Münxen) — alman yazıçısı, Ədəbiyyat üzrə Nobel mükafatı laureatı (1910).
| Paul fon Heyze | |
|---|---|
 | |
| Doğum adı | Paul Johann Ludwig von Heyse |
| Doğum tarixi | 15 mart 1830[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 aprel 1914[…](84 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | şair, dramaturq, tərcüməçi, roman yazıçısı, yazıçı, boyakar[d] |
| Əsərlərinin dili | alman dili |
| Mükafatları |  |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Alman şairi, nasir və dramaturq Paul İohann Lüdviq fon Heyze Berlində, professor ailəsində doğulmuşdu. Atası ixtisasca filoloq olsa da, sənətə məhəbbət, yaradıcılıq istəyi və istedadı ona "emosional, qeyri-adi dərəcədə parlaq qadın" kimi xatırladığı yəhudi əsilli anasından keçmişdi. Təbii ki, Berlin bomondunun toplaşdığı evləri və ailə mühiti də burada mühüm rol oynamışdı.
Paul Hayze Berlin və Bonn universitetlərində klassik ədəbiyyat və roman filologiyası üzrə mühazirələr kursu dinləmişdi. Sonra təhsilini İtaliyada davam etdirmişdi. İtaliyaya uzun müddətli səfər alman şairini həmişəlik bu ölkəyə bağlamış və onu italyan poeziyasının alman dilinə ən yaxşı tərcüməçilərindən biri kimi tanıtmışdı. Heyzenin ədəbi zövqünün müəyyənləşməsinə Dante, Bokkaçço və Cakomo Leonardi kimi İntibah şairlərinin böyük təsiri olmuşdur.
1854-cü ildə kral II Maksimillian 24 yaşlı gənci Münhenə, öz sarayına dəvət etmişdi. Monarxdan aldığı səxavətli təqaüd müqabilində Heyzenin bütün işi sadəcə sarayın intellektual həyatında iştirakdan ibarət idi. Heç bir maddi problemi olmayan Paul Heyze tezliklə müəlliminin qızı Marqaret Kuqlerə evlənmiş, xanımı və dörd uşaqının əhatəsində Münhendəki villasında rahat və zəngin həyat yaşamışdı.
Burada o, ədəbiyyatçı dostları E.Heybel, T.Linq və F.Bodenştedtlə (Mirzə Şəfi Vazehin tələbəsi, onun şeirlərini alman dilinə çevirən, sonralar isə müəlliminin yaradıcılığını öz adına çıxan həmin Bodenştedtdir) birlikdə Münhen estet-şairlər klubunu yaratmışdı. Klubun üzvləri "təmiz sənət" şüarı ilə çıxış edir, xüsusilə kapitalist qaydalarının, bürger əxlaqının və texniki tərəqqinin cəmiyyət həyatının bütün sahələrinə sürətlə daxil olduğu bir şəraitdə poeziyanın ilkinliyini və saflığını qorumağı əsas vəzifələri sayırdılar.
Həyatdan hər vasitə ilə zövq almaq, epikürizm, estetçilik və müəyyən erotika ünsürləri Paul Heyzenin XIX əsrin 60-70-ci illər yaradıcılığı üçün səciyyəvidir. O, müxtəlif janrlarda çox və asan yazmağı bacarırdı.
Şair Paul Heyzenin "Nəğmələr və şəkillər" (1877), "İtaliya şeirləri" (1880) kitablarında toplanan bir sıra poetik parçaları mütəxəssislər indi də alman lirikasının diqqətəlayiq nümunələri kimi dəyərləndirirlər.
Yazıçı Paul Heyze tarixi-romantik və müasir mövzulu "Marion" (1855), "Trepldən olan qız" (1858), "Sonuncu kentavr" (1863), "Əsrin övladları" (1873), "Cənnət" (1875), "Bütün zirvələrdən yüksəkdə" (1895), "Merlin" (1892) "Veneranın doğuluşu" (1909) və s. povest və romanların müəllifidir.
O, həm də 100-dən çox novella yazmışdır. Alman ədəbiyyatı mütəxəssislərinin fikrincə, Heyze–nasirin istedadı, müşahidə qabiliyyəti, obraz və xarakter yaratmaq bacarığı özünü daha çox bu novellalarda göstərmişdir. Lakin Avropa ədəbiyyatında realizm və naturalizmə, sosial problemlərə güclənən maraq fonunda alman yazıçısının romantik üslub, süjet və qəhrəmanlar üzərində köklənən, gerçəklikdən uzaq əsərləri ümumi ədəbi proseslə dissonans təşkil edirdi. Bu baxımdam Heyze hələ şöhrətinin zirvəsinə yüksəldiyi dövrdə nisbətən gənc həmkarlarından bir sıra tənqidi iradlar eşitməli olmuşdu.
Heyze-dramaturq da kifayət qədər məhsuldar idi. Onun qələmindən 60-a yaxın pyes çıxmışdır. Səhnə əsərlərinin çoxu mövzu etibarı ilə İncillə, yaxud alman tarixi ilə əlaqəli idi. "Meleager" (1854), "Adrian" (1865), "Qolberq" (1868) "Hans Lanqe" (1886) tarixi dramları, "Mariya Maqdalena" (1899) faciəsi bir vaxtlar alman səhnəsində uğurla tamaşaya qoyulsa da, bu gün maraq və diqqət cəlb etmirlər.
Nəhayət, Heyze-memuarist özünün təxminən yarım əsrlik yaradıcılıq yoluna 1900-cu ildə çap etdirdiyi "Gənclik xatirələri və etiraflar" əsəri ilə yekun vurmuşdu. Bu xatirələr təkcə müəllifin deyil, alman cəmiyyətinin və ədəbiyyatının XIX əsrin ikinci yarısında keçdiyi yola ümumiləşdirilmiş baxış idi.
1910-cu ildə 80 yaşlı Paul Heyze tarixçi Teodor Mommzen və filosof Rudolf Eyken istisna olunmaqla, alman yazıçıları arasında ilk Nobel mükafatı laureatı oldu. İsveç Akademiyasının daimi katibi K.Virsen təqdimat nitqində onu "müasir Almaniyanın ən maraqlı şairi" adlandırmış, "haqlı olaraq müasir psixoloji novellanın yaradıcısı sayıldığını" bildirmişdi.
Mükafat Paul Heyzeyə "lirik şair, dramaturq, romançı və dünya miqyasında tanınan novellalar müəllifi kimi uzun və məhsuldar yaradıcılığı zamanı nümayiş etdirdiyi bədiilik və idealizmə görə" verilmişdi. Müəllif xəstə olduğundan Nobel mükafatı laureatı medalı və diplomu Stokholmdakı alman səfiri qraf fon Puklerə təqdim edilmişdi.
Ədəbi uzunömürlülüyünə və məhsuldarlığına (24 cildlik novellalar, 6 roman, 60-a yaxın pyes, 9 cildlik poeziya, 2 cildlik memuarlar) baxmayaraq artıq Nobel mükafatı aldığı dövrdə Paul Heyze alman ədəbiyyatının unudulmağa başlayan simalarından idi. Müasir dövrdə isə onun yaradıcılığı daha çox filoloqları və ədəbiyyat tarixçilərini maraqlandırır.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Paul Heyse // Geneological database Merkel-Zeller.
- Хейзе Пауль // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
Mənbə
- Vilayət Quliyev. Ədəbiyyat sahəsində Nobel mükafatı laureatları. Bakı: "Kitab aləmi" Nəşriyyat-Poliqrafiya Mərkəzi, 2009, səh.
Xarici keçidlər
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Paul Iohann Ludviq fon Heyze alm Paul Johann Ludwig von Heyse 15 mart 1830 Berlin 2 aprel 1914 Munxen alman yazicisi Edebiyyat uzre Nobel mukafati laureati 1910 Paul fon HeyzeDogum adi Paul Johann Ludwig von HeyseDogum tarixi 15 mart 1830 1830 03 15 Dogum yeri Berlin Brendenburq eyaleti d Prussiya Almaniya ittifaqiVefat tarixi 2 aprel 1914 1914 04 02 84 yasinda Vefat yeri Munxen Yuxari Bavariya Bavariya Almaniya imperiyasiTehsili Bonn Universiteti Humboldt adina Berlin UniversitetiFealiyyeti sair dramaturq tercumeci roman yazicisi yazici boyakar d Eserlerinin dili alman diliMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiAlman sairi nasir ve dramaturq Paul Iohann Ludviq fon Heyze Berlinde professor ailesinde dogulmusdu Atasi ixtisasca filoloq olsa da senete mehebbet yaradiciliq isteyi ve istedadi ona emosional qeyri adi derecede parlaq qadin kimi xatirladigi yehudi esilli anasindan kecmisdi Tebii ki Berlin bomondunun toplasdigi evleri ve aile muhiti de burada muhum rol oynamisdi Paul Hayze Berlin ve Bonn universitetlerinde klassik edebiyyat ve roman filologiyasi uzre muhazireler kursu dinlemisdi Sonra tehsilini Italiyada davam etdirmisdi Italiyaya uzun muddetli sefer alman sairini hemiselik bu olkeye baglamis ve onu italyan poeziyasinin alman diline en yaxsi tercumecilerinden biri kimi tanitmisdi Heyzenin edebi zovqunun mueyyenlesmesine Dante Bokkacco ve Cakomo Leonardi kimi Intibah sairlerinin boyuk tesiri olmusdur 1854 cu ilde kral II Maksimillian 24 yasli genci Munhene oz sarayina devet etmisdi Monarxdan aldigi sexavetli teqaud muqabilinde Heyzenin butun isi sadece sarayin intellektual heyatinda istirakdan ibaret idi Hec bir maddi problemi olmayan Paul Heyze tezlikle muelliminin qizi Marqaret Kuqlere evlenmis xanimi ve dord usaqinin ehatesinde Munhendeki villasinda rahat ve zengin heyat yasamisdi Paul fon Heyze 1860 Burada o edebiyyatci dostlari E Heybel T Linq ve F Bodenstedtle Mirze Sefi Vazehin telebesi onun seirlerini alman diline ceviren sonralar ise muelliminin yaradiciligini oz adina cixan hemin Bodenstedtdir birlikde Munhen estet sairler klubunu yaratmisdi Klubun uzvleri temiz senet suari ile cixis edir xususile kapitalist qaydalarinin burger exlaqinin ve texniki tereqqinin cemiyyet heyatinin butun sahelerine suretle daxil oldugu bir seraitde poeziyanin ilkinliyini ve safligini qorumagi esas vezifeleri sayirdilar Heyatdan her vasite ile zovq almaq epikurizm estetcilik ve mueyyen erotika unsurleri Paul Heyzenin XIX esrin 60 70 ci iller yaradiciligi ucun seciyyevidir O muxtelif janrlarda cox ve asan yazmagi bacarirdi Sair Paul Heyzenin Negmeler ve sekiller 1877 Italiya seirleri 1880 kitablarinda toplanan bir sira poetik parcalari mutexessisler indi de alman lirikasinin diqqetelayiq numuneleri kimi deyerlendirirler Yazici Paul Heyze tarixi romantik ve muasir movzulu Marion 1855 Treplden olan qiz 1858 Sonuncu kentavr 1863 Esrin ovladlari 1873 Cennet 1875 Butun zirvelerden yuksekde 1895 Merlin 1892 Veneranin dogulusu 1909 ve s povest ve romanlarin muellifidir O hem de 100 den cox novella yazmisdir Alman edebiyyati mutexessislerinin fikrince Heyze nasirin istedadi musahide qabiliyyeti obraz ve xarakter yaratmaq bacarigi ozunu daha cox bu novellalarda gostermisdir Lakin Avropa edebiyyatinda realizm ve naturalizme sosial problemlere guclenen maraq fonunda alman yazicisinin romantik uslub sujet ve qehremanlar uzerinde koklenen gerceklikden uzaq eserleri umumi edebi prosesle dissonans teskil edirdi Bu baximdam Heyze hele sohretinin zirvesine yukseldiyi dovrde nisbeten genc hemkarlarindan bir sira tenqidi iradlar esitmeli olmusdu Paul fon Heyze dekabr 1878 Heyze dramaturq da kifayet qeder mehsuldar idi Onun qeleminden 60 a yaxin pyes cixmisdir Sehne eserlerinin coxu movzu etibari ile Incille yaxud alman tarixi ile elaqeli idi Meleager 1854 Adrian 1865 Qolberq 1868 Hans Lanqe 1886 tarixi dramlari Mariya Maqdalena 1899 faciesi bir vaxtlar alman sehnesinde ugurla tamasaya qoyulsa da bu gun maraq ve diqqet celb etmirler Nehayet Heyze memuarist ozunun texminen yarim esrlik yaradiciliq yoluna 1900 cu ilde cap etdirdiyi Genclik xatireleri ve etiraflar eseri ile yekun vurmusdu Bu xatireler tekce muellifin deyil alman cemiyyetinin ve edebiyyatinin XIX esrin ikinci yarisinda kecdiyi yola umumilesdirilmis baxis idi 1910 cu ilde 80 yasli Paul Heyze tarixci Teodor Mommzen ve filosof Rudolf Eyken istisna olunmaqla alman yazicilari arasinda ilk Nobel mukafati laureati oldu Isvec Akademiyasinin daimi katibi K Virsen teqdimat nitqinde onu muasir Almaniyanin en maraqli sairi adlandirmis haqli olaraq muasir psixoloji novellanin yaradicisi sayildigini bildirmisdi Mukafat Paul Heyzeye lirik sair dramaturq romanci ve dunya miqyasinda taninan novellalar muellifi kimi uzun ve mehsuldar yaradiciligi zamani numayis etdirdiyi bediilik ve idealizme gore verilmisdi Muellif xeste oldugundan Nobel mukafati laureati medali ve diplomu Stokholmdaki alman sefiri qraf fon Puklere teqdim edilmisdi Edebi uzunomurluluyune ve mehsuldarligina 24 cildlik novellalar 6 roman 60 a yaxin pyes 9 cildlik poeziya 2 cildlik memuarlar baxmayaraq artiq Nobel mukafati aldigi dovrde Paul Heyze alman edebiyyatinin unudulmaga baslayan simalarindan idi Muasir dovrde ise onun yaradiciligi daha cox filoloqlari ve edebiyyat tarixcilerini maraqlandirir IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Paul Heyse Geneological database Merkel Zeller Hejze Paul Bolshaya sovetskaya enciklopediya rus v 30 t pod red A M Prohorov 3 e izd Moskva Sovetskaya enciklopediya 1969 MenbeVilayet Quliyev Edebiyyat sahesinde Nobel mukafati laureatlari Baki Kitab alemi Nesriyyat Poliqrafiya Merkezi 2009 seh Xarici kecidlerHemcinin bax