Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Gültəpə (əvvəlki adı: Təkə Şıx) — Azərbaycan Respublikasının Quba rayonununda kənd.
| Gültəpə | |
|---|---|
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Rayon | Quba rayonu |
| Tarixi və coğrafiyası | |
| Saat qurşağı | |
| Əhalisi | |
| Əhalisi | 545 (2009) nəfər |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Təkə Şıx kəndi Təkəli tayfasının adı ilə bağlıdır. Türkmənlərdə bu adda tayfanın olması S.Ataniyazovun tədqiqatlarında da təsdiqlənir. O qeyd edir ki, Təkə türkmənlərin ən böyük Türk tayfalarından biridir. Təkə “keçi” deməkdir. Bu etnonim totem mənşəlidir. Bəzi tədqiqatçılar Təkəliləri qədim türk xalqı olan Massagetlərlə də əlaqələndirirlər.Yunanlar və romalılar oğuzları “massagetlər” adlandırmışlar.Latın dilində “mas”- “kişi, adam”; “sagetta” isə “ox” deməkdir.Onlar bizim Oğuz xalqının adının “ox” inancından yarandığını öyrənərək bu cür adlandırmışlar.Massaget tərcümədə “oğuzlar” mənasına gəlir..Massagetlər qədim oğuzların adı olaraqda hallanır.Təklələr cəsur,qorxmaz,döyüşkən bir tayfa kimi xarakterizə olunur. Xivə Xanı Əbül Qaziyə görə, Təkəli tayfası Salur boyundan gəlir və tayfa başçılarından birinin adıdır. kökü Salur Qazandan gəlir.Salurlar Oğuzların Üçoqlar qolundan (sol qolundan) Oğuz xanın oğlu soyundan gəldikləri qəbul edilir. "Salur" sözünün mənası "Qılınc yelləyən" deməkdir. 16-cı əsrdə Sivas, Ərzincan, Kayseri və Tokat ətrafında hökm sürmüş Qazı Bürhanəddin də dövləti Salur boyuna mənsubdur. Salurlar əsl Xəzər ətrafında yaşamışdır. Salurlar içərisindəki tayfa və tayfalar adında bu gün Salur baba yurdu olan Xəzər regionunda yer, əkiləcək tarla, kənd və yaşayış məntəqələri adları hələ də yaşamaqdadır. Salurlar içində ciddi ölçüdə qıpçaqlıq da var. Xəzər regionu hər zaman Oğuz və Qıpçaq tayfalarının birləşib bir arada yaşadığı bölgə olmuşdur. Eyni şəkildə Anadoluda Salurlar içində Oğuz və Qıpçaq tayfalar birlikdə Xəzər və İran ərazisindən köç edərək, qaynaşaraq bir arada yaşamağı davam etdirdilər. Təkəlilər Salurların üç əsas tirəsindən biridir.Bu tayfalar dünyanın bir çox ölkələrində, Antalyadan tutmuş Çinədək olan ərazilərdə özlərinə yurd-yuva qurublar. Azərbaycanda xidmət edən rus kazaklarından biri yazıçı Yevgeniy Markova 1880-1881-ci illərdə nəql edib: “Təkəlilərə halaldı! Onlar pis xalq deyillər, amma bizim kazaklar onlara çarmazlar! Nəyi pisdir ki, biri bizim beş kazaka qarşı vuruşar, heç vaxt da təslim olmaz”. Kazak heç də yalan danışmırdı. Bir çox mənbələr, harada ki, rus araşdırmacıları və çar məmurları Təkəli tayfasının rusların başına açdığı oyunlardan yazırlar. Təkə Türkmən qəbiləsi olmaqla yanaşı, hətta deyərdim ki, ən önəmli qəbilələrdəndir. Kifayətdir qeyd edək ki, müasir Türkmən dilinin bünövrəsində məhz Təkə dialekti durur.
Qədim Oğuz-Səlcuq türk tayfalarından biri də belə adlanır. Daha sonra bu tayfa Səfəvilərin formalaşmasında iştirak etmiş, lakin daha sonra, 1531-ci ildə Təkəli elinin I Şah Təhmasibə qarşı qiyamı, yəni "Afəti-Təkəli" (Təkəli Müsibəti) adlı hadisə baş vermişdir. 1596-cı ildə Təkəlilərin bir qismi Şah Abbas tərəfindən məhv edilmiş, bir qismi isə Azərbaycanın müxtəlif yerlərinə köçürülmüşdür. Quba xanlığı dövründə indiki Təkə Şıx kəndi 1796 ci ildə "Təklə", 1831-ci il sənədlərində "Təkəli", kimi gösdərilmişdir,həmin sənədlərdə kənddə 50 ailənin yaşadıqı, kişilərinsə sayının 142 olduqu gösdərilir. Həmçinin kənddə bir su dəyirmanının olduğu da gösdərilir, dəyirman yaxın zamanlara kimi kənd ərazisində qalırdı.1918-ci ilin sənədlərində kəndin adı "Təkə" olaraq gösdərilmişdir. Kəndin tarixi çox qədimdir. Kəndin yaşlı sakinlərinin dediynə görə kəndin adı və nəsli tək bir adamın adı ilə bağlıdır. Bu da Əbül Qazinin dedikləri ilə üst-üstə düşür. SSRİ dövründə kəndin adı dini-siyasi görüşlərə görə dəyişilərək "Gültəpə" adlanmağa başlanmışdır.
Toponimikası
- Gültəpə oyk, sadə.
- Quba r-nunda Böyük Qafqaz dağlarının ətəyindədir.Təkə Şıx, "Təkəlilərin şeyxi" deməkdir. Şeyx-Ərəbcə hörmət ifadəsini yetirən tituldur. Söz "yaşlı" deməkdir. "Lider" və ya "vali" mənasını verir. Kənd (köhnə,qədim) Dərə adlanan ərazidə yerləşir. Keçmiş adı Təkə Şıx olmuşdur. Qubanın ən qədim kəndlərindəndir. Kənd əvvəl çayın sağ sahilində "Səgərdan" adlanan yerdə olmuşdur, kəndin dəmir darvazaları olmuşdur,yəqinki kənd ətrafı hasarla örtülmüşdür.Sonradan bu kəndin əhalisinin çoxu tələf olmuş və indiki ərazidə yenidən kənd salınmışdır. Əvvəlki ərazidə indidə qəbristanlıq qalmaqdadır.Kənddə və kənd ətrafında qəbristanlıqların çox olması bu kəndin nə qədər qədim və köklü olduqunu göstərir.Təxmini olaraq kəndin 2000 ildən çox yaşı olduqu bilinir.Kənddə Skiflərlə bağlı adət-ənənələr indidə qalmaqdadır.
1965-ci ildə kəndin adı dəyişdirilərək yaxınlıqdakı təpənin adı ilə Gültəpə (güllü-çiçəkli təpə) adlandırılmışdır;
Əhalisi
2009-cu ilin siyahıyaalınmasına əsasən kəndə 545 nəfər əhali yaşayır.
Din
Kənddə Şeyx Baba Məhəmməd piri və türbəsi vardır. Kənddə Gültəpə kənd məscidi dini icması fəaliyyət göstərir. Kəndin əhalisi tarixən əhli-sünnənin Şafii fiqhi məzhəbinə aiddirlər.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- Azərbaycan Respublikası Quba Rayon İcra Hakimiyyəti
- azerbaijanphoto.com saytındakı şəkilləri{{Dead link|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot
Fayl:Gültəpə kəndində məscid.JPG| </gallery>
İstinadlar
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
- Azərbaycan Respublikası Əhalisinin Siyahıyaalınması. Azərbaycan Respublikasının Dövlət Statistika Komitəsi. Bakı-2010. Səh. 629
- MÜSƏLMAN DİNİ İCMALAR - 2016-cı ildə qeydiyyatdan keçənlər 2019-12-21 at the Wayback Machine. scwra.gov.az (az.)
 | Quba rayonu ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Gultepe Gultepe evvelki adi Teke Six Azerbaycan Respublikasinin Quba rayonununda kend Gultepe41 17 38 sm e 48 28 30 s u Olke AzerbaycanRayon Quba rayonuTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00EhalisiEhalisi 545 2009 neferXeriteni goster gizle Gultepe Vikianbarda elaqeli mediafayllar Teke Six kendi Tekeli tayfasinin adi ile baglidir Turkmenlerde bu adda tayfanin olmasi S Ataniyazovun tedqiqatlarinda da tesdiqlenir O qeyd edir ki Teke turkmenlerin en boyuk Turk tayfalarindan biridir Teke keci demekdir Bu etnonim totem menselidir Bezi tedqiqatcilar Tekelileri qedim turk xalqi olan Massagetlerle de elaqelendirirler Yunanlar ve romalilar oguzlari massagetler adlandirmislar Latin dilinde mas kisi adam sagetta ise ox demekdir Onlar bizim Oguz xalqinin adinin ox inancindan yarandigini oyrenerek bu cur adlandirmislar Massaget tercumede oguzlar menasina gelir Massagetler qedim oguzlarin adi olaraqda hallanir Tekleler cesur qorxmaz doyusken bir tayfa kimi xarakterize olunur Xive Xani Ebul Qaziye gore Tekeli tayfasi Salur boyundan gelir ve tayfa bascilarindan birinin adidir koku Salur Qazandan gelir Salurlar Oguzlarin Ucoqlar qolundan sol qolundan Oguz xanin oglu soyundan geldikleri qebul edilir Salur sozunun menasi Qilinc yelleyen demekdir 16 ci esrde Sivas Erzincan Kayseri ve Tokat etrafinda hokm surmus Qazi Burhaneddin de dovleti Salur boyuna mensubdur Salurlar esl Xezer etrafinda yasamisdir Salurlar icerisindeki tayfa ve tayfalar adinda bu gun Salur baba yurdu olan Xezer regionunda yer ekilecek tarla kend ve yasayis menteqeleri adlari hele de yasamaqdadir Salurlar icinde ciddi olcude qipcaqliq da var Xezer regionu her zaman Oguz ve Qipcaq tayfalarinin birlesib bir arada yasadigi bolge olmusdur Eyni sekilde Anadoluda Salurlar icinde Oguz ve Qipcaq tayfalar birlikde Xezer ve Iran erazisinden koc ederek qaynasaraq bir arada yasamagi davam etdirdiler Tekeliler Salurlarin uc esas tiresinden biridir Bu tayfalar dunyanin bir cox olkelerinde Antalyadan tutmus Cinedek olan erazilerde ozlerine yurd yuva qurublar Azerbaycanda xidmet eden rus kazaklarindan biri yazici Yevgeniy Markova 1880 1881 ci illerde neql edib Tekelilere halaldi Onlar pis xalq deyiller amma bizim kazaklar onlara carmazlar Neyi pisdir ki biri bizim bes kazaka qarsi vurusar hec vaxt da teslim olmaz Kazak hec de yalan danismirdi Bir cox menbeler harada ki rus arasdirmacilari ve car memurlari Tekeli tayfasinin ruslarin basina acdigi oyunlardan yazirlar Teke Turkmen qebilesi olmaqla yanasi hetta deyerdim ki en onemli qebilelerdendir Kifayetdir qeyd edek ki muasir Turkmen dilinin bunovresinde mehz Teke dialekti durur Qedim Oguz Selcuq turk tayfalarindan biri de bele adlanir Daha sonra bu tayfa Sefevilerin formalasmasinda istirak etmis lakin daha sonra 1531 ci ilde Tekeli elinin I Sah Tehmasibe qarsi qiyami yeni Afeti Tekeli Tekeli Musibeti adli hadise bas vermisdir 1596 ci ilde Tekelilerin bir qismi Sah Abbas terefinden mehv edilmis bir qismi ise Azerbaycanin muxtelif yerlerine kocurulmusdur Quba xanligi dovrunde indiki Teke Six kendi 1796 ci ilde Tekle 1831 ci il senedlerinde Tekeli kimi gosderilmisdir hemin senedlerde kendde 50 ailenin yasadiqi kisilerinse sayinin 142 olduqu gosderilir Hemcinin kendde bir su deyirmaninin oldugu da gosderilir deyirman yaxin zamanlara kimi kend erazisinde qalirdi 1918 ci ilin senedlerinde kendin adi Teke olaraq gosderilmisdir Kendin tarixi cox qedimdir Kendin yasli sakinlerinin dediyne gore kendin adi ve nesli tek bir adamin adi ile baglidir Bu da Ebul Qazinin dedikleri ile ust uste dusur SSRI dovrunde kendin adi dini siyasi goruslere gore deyisilerek Gultepe adlanmaga baslanmisdir ToponimikasiGultepe oyk sade Quba r nunda Boyuk Qafqaz daglarinin eteyindedir Teke Six Tekelilerin seyxi demekdir Seyx Erebce hormet ifadesini yetiren tituldur Soz yasli demekdir Lider ve ya vali menasini verir Kend kohne qedim Dere adlanan erazide yerlesir Kecmis adi Teke Six olmusdur Qubanin en qedim kendlerindendir Kend evvel cayin sag sahilinde Segerdan adlanan yerde olmusdur kendin demir darvazalari olmusdur yeqinki kend etrafi hasarla ortulmusdur Sonradan bu kendin ehalisinin coxu telef olmus ve indiki erazide yeniden kend salinmisdir Evvelki erazide indide qebristanliq qalmaqdadir Kendde ve kend etrafinda qebristanliqlarin cox olmasi bu kendin ne qeder qedim ve koklu olduqunu gosterir Texmini olaraq kendin 2000 ilden cox yasi olduqu bilinir Kendde Skiflerle bagli adet eneneler indide qalmaqdadir 1965 ci ilde kendin adi deyisdirilerek yaxinliqdaki tepenin adi ile Gultepe gullu cicekli tepe adlandirilmisdir Ehalisi2009 cu ilin siyahiyaalinmasina esasen kende 545 nefer ehali yasayir DinKendde Seyx Baba Mehemmed piri ve turbesi vardir Kendde Gultepe kend mescidi dini icmasi fealiyyet gosterir Kendin ehalisi tarixen ehli sunnenin Safii fiqhi mezhebine aiddirler Hemcinin baxQuba rayonu Tekeli tayfasiXarici kecidlerAzerbaycan Respublikasi Quba Rayon Icra HakimiyyetiVikianbarda Gultepe ile elaqeli mediafayllar var azerbaijanphoto com saytindaki sekilleri Dead link date February 2021 bot InternetArchiveBot Fayl Gultepe kendinde mescid JPG lt gallery gt IstinadlarAzerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427 Azerbaycan Respublikasi Ehalisinin Siyahiyaalinmasi Azerbaycan Respublikasinin Dovlet Statistika Komitesi Baki 2010 Seh 629 MUSELMAN DINI ICMALAR 2016 ci ilde qeydiyyatdan kecenler 2019 12 21 at the Wayback Machine scwra gov az az Quba rayonu ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin