Ad hoc hipotezi ad hok kimi tələffüz olunur lat ad hoc məqsədəmüvafiq elm və fəlsəfədə nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas

Ad hoc hipotezi (ad hok kimi tələffüz olunur; lat. ad hoc — "məqsədəmüvafiq") — elm və fəlsəfədə nəzəriyyəni yanlışlanmadan xilas etmək üçün ona əlavə edilən hipotez. Çox vaxt ad hoc hipotez nəzəriyyədə gözlənilməyən anomaliyaları dəyişdirilməmiş formada kompensasiya etmək üçün istifadə olunur.

Əgər kimsə leprekonlara inanmaq istəyirsə, *ad hoc* hipotezlərdən istifadə etməklə (məsələn, "onlar görünməzdir", sonra "onların motivləri mürəkkəbdir" və s. əlavə etməklə) səhv olmaqdan boyun qaçıra bilər.

Elmi ictimaiyyətdə

Elm adamları tez-tez onları dəstəkləmək üçün tez-tez, dəstəklənməyən düzəlişlərə arxalanan nəzəriyyələrə şübhə ilə yanaşırlar. Bunun səbəbi, əgər nəzəriyyəçi bunu seçirsə, onların əlavə edə biləcəyi ad hoc fərziyyələrin sayında heç bir məhdudiyyət yoxdur. Beləliklə, nəzəriyyə getdikcə mürəkkəbləşir, lakin heç vaxt saxtalaşdırılmır. Bununla belə, bu, çox vaxt nəzəriyyənin proqnozlaşdırıcı gücünə baha başa gəlir. Ad hoc fərziyyələr çox vaxt psevdoelmi subyektlər üçün xarakterikdir.

Ad hoc fərziyyə mütləq yanlış deyildir; bəzi hallarda nəzəriyyəyə cüzi dəyişiklik etmək ehtiyacı yaranır. Məsələn, Albert Eynşteynin statik bir kainata icazə vermək üçün ümumi nisbilik nəzəriyyəsinə kosmoloji sabiti əlavə etməsi ad hoc idi. O, sonradan bunu özünün "ən böyük səhvi" adlandırsa da, bu, qaranlıq enerji nəzəriyyələrinə uyğun ola bilər.

İstinadlar

Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33
Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." The Skeptic's Dictionary. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html 2009-04-27 at the Wayback Machine>.
Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ScienceDaily 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm 2019-06-29 at the Wayback Machine>.

Xarici keçidlər

Ad hoc hypothesis at PhilPapers

[Stanovich2007-1] Stanovich, Keith E. (2007). How to Think Straight About Psychology. Boston: Pearson Education. Pages 19–33

[2] Carroll, Robert T. "Ad hoc hypothesis." The Skeptic's Dictionary. 22 Jun. 2008 <http://skepdic.com/adhoc.html 2009-04-27 at the Wayback Machine>.

[3] Texas A&M University. "Einstein's Biggest Blunder? Dark Energy May Be Consistent With Cosmological Constant." ScienceDaily 28 November 2007. 22 June 2008 <https://www.sciencedaily.com/releases/2007/11/071127142128.htm 2019-06-29 at the Wayback Machine>.