Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Skolependrokimilər dəstəsi (lat. Scolopendromorpha)-Buğumayaqlılar tipinin Dodaqayaqlılar sinfinə aid olan dəstə.
| Skolopendrlər | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Skolopendrlər | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| ||||||||||||
| ||||||||||||
Xarici quruluşu
Skolependrokimilərın nisbətən enli sıx bədəni, kriptopidlərin solğun, sqolodirlərin tünd rəngi, 15-23 cüt ayaqları olur. Skolependrokimilərin ayaqları təkcə sürətli yerişə və qaçışa deyil, həm də qidanı möhkəm tutmağa uyğunlaşmışdır.
Həyat tərzi
Skolependrokimilər – başlıca olaraq tropiklərdə və subtropiklərdə yaşayan ən iri çoxayaqlılardır. Skolependrokimilərin çoxu daşların altında, qayaların yarıqlarında və b. bu kimi sığınacaqlarda yaşayırlar. İstisnasız olaraq gecələr sığınacaqdan çıxıb, müxtəlif onurğasızları ovlayırlar. İri skolependrokimilərin, məsələn nəhəng skolependrokimilər (Scolopendra gigantea) quşlara, kərtənkələlərə, quru qurbağalara hücum halları da məlumdur. Əsl skolopendrlər fəsiləsinin (Scolopendridae) nümayəndələri yırtıcıdırlar. Onlar torpağın səthinə çıxır, başlarının böyürlərində sadə gözcük topalarından ibarət olan gözləri olur. Skolopendr müxtəlif həşəratlarla (böcəklər və onların sürfələri, yüyrəklər, düzqanadlılar), hörümçəklərlə, bəzən isə molyusklarla qidalanırlar. Halqalı skolopendr çox kəskin təsirli zəhər ifraz edir, ancaq onun sancması insan üçün ölümcül deyil. Əsl skolopendrlər tək-tük halda Kür-Araz ovalığında və Abşeronda yovşan- bitkilər altındakı torpaqlarda da tapılmışdır. Kor skolopendrlər fəsiləsi (Cryptopidae) ikinci dəfə torpaqda yaşamağa keçmiş və qaranlıqda yaşaması ilə bağlı olaraq görmə qabiliyyətini itirmiş çoxayaqlıları birləşdirir.
Yayılması
Skolependrokimilərin 540, MDB ərazisində 13 növü məlumdur. Rusiyanın Avropa hissəsinin cənubunda və Aralıq dənizi ölkələrində uzunluğu 10 sm-ə çatan halqalı skolopendr (Scolopendra singulata) yayılmışdır. Azərbaycanda Abşeronun quraq yerlərində daşların altında, şərqi Aralıq dənizi ərazilərində yayılmış Scolopendra aralocaspia Kessl. və Scolopendra singulata Latz. tez-tez rast gəlmək olar.Bu fəsilədən Şəki rayonunda Cryptops punctatus C.L.koch tapılmışdır. Lənkəran zonası və Kiçik Qafqazın xam və mədəniləşmiş torpaqlarında 1 m²-də bir neçə kor skolopendrə Gryptops sp. rast gəlmək olar.
İstinadlar
- Integrated Taxonomic Information System (ing.). 2013.
- Minelli A. Class Chilopoda, Class Symphyla and Class Pauropoda. // Animal Biodiversity: An Outline of Higher-level Classification and Survey of Taxonomic Richness / red. Z. Zhang 2011. C. 3148, burax. 1. S. 157–158. , 978-1-86977-850-7
- Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Ədəbiyyat
- Azərbayvcanın heyvanlar aləmi, II cild. Bakı, Elm, 2004
Xarici keçidlər
- Skolopendrlər[ölü keçid]
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Skolependrokimiler destesi lat Scolopendromorpha Bugumayaqlilar tipinin Dodaqayaqlilar sinfine aid olan deste SkolopendrlerElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir SkolopendrlerBeynelxalq elmi adiScolopendromorpha Reginald Innes Pocock 1895Sekil axtarisiITIS 913857NCBI 41361EOL 6370FW 290420Xarici qurulusuSkolependrokimilerin nisbeten enli six bedeni kriptopidlerin solgun sqolodirlerin tund rengi 15 23 cut ayaqlari olur Skolependrokimilerin ayaqlari tekce suretli yerise ve qacisa deyil hem de qidani mohkem tutmaga uygunlasmisdir Heyat terziSkolependrokimiler baslica olaraq tropiklerde ve subtropiklerde yasayan en iri coxayaqlilardir Skolependrokimilerin coxu daslarin altinda qayalarin yariqlarinda ve b bu kimi siginacaqlarda yasayirlar Istisnasiz olaraq geceler siginacaqdan cixib muxtelif onurgasizlari ovlayirlar Iri skolependrokimilerin meselen neheng skolependrokimiler Scolopendra gigantea quslara kertenkelelere quru qurbagalara hucum hallari da melumdur Esl skolopendrler fesilesinin Scolopendridae numayendeleri yirticidirlar Onlar torpagin sethine cixir baslarinin boyurlerinde sade gozcuk topalarindan ibaret olan gozleri olur Skolopendr muxtelif heseratlarla bocekler ve onlarin surfeleri yuyrekler duzqanadlilar horumceklerle bezen ise molyusklarla qidalanirlar Halqali skolopendr cox keskin tesirli zeher ifraz edir ancaq onun sancmasi insan ucun olumcul deyil Esl skolopendrler tek tuk halda Kur Araz ovaliginda ve Abseronda yovsan bitkiler altindaki torpaqlarda da tapilmisdir Kor skolopendrler fesilesi Cryptopidae ikinci defe torpaqda yasamaga kecmis ve qaranliqda yasamasi ile bagli olaraq gorme qabiliyyetini itirmis coxayaqlilari birlesdirir YayilmasiSkolependrokimilerin 540 MDB erazisinde 13 novu melumdur Rusiyanin Avropa hissesinin cenubunda ve Araliq denizi olkelerinde uzunlugu 10 sm e catan halqali skolopendr Scolopendra singulata yayilmisdir Azerbaycanda Abseronun quraq yerlerinde daslarin altinda serqi Araliq denizi erazilerinde yayilmis Scolopendra aralocaspia Kessl ve Scolopendra singulata Latz tez tez rast gelmek olar Bu fesileden Seki rayonunda Cryptops punctatus C L koch tapilmisdir Lenkeran zonasi ve Kicik Qafqazin xam ve medenilesmis torpaqlarinda 1 m de bir nece kor skolopendre Gryptops sp rast gelmek olar IstinadlarIntegrated Taxonomic Information System ing 2013 Minelli A Class Chilopoda Class Symphyla and Class Pauropoda Animal Biodiversity An Outline of Higher level Classification and Survey of Taxonomic Richness red Z Zhang 2011 C 3148 burax 1 S 157 158 ISBN 978 1 86977 849 1 978 1 86977 850 7 Azerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004EdebiyyatAzerbayvcanin heyvanlar alemi II cild Baki Elm 2004Xarici kecidlerSkolopendrler olu kecid Hemcinin bax