Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vətənə qayıt — Əzizə Cəfərzadənin 1973-cü ildə yazdığı və "Şirvan" trilogiyasının 1-ci kitabı olan roman.
| Vətənə qayıt | |
|---|---|
 İlk nəşr (1977) | |
| Janr | roman |
| Müəllif | Əzizə Cəfərzadə |
| Orijinal dili | azərbaycanca |
| Yazılma ili | 1973 |
| Nəşr ili | 1977 |
| Nəşriyyat | Gənclik |
| Sonrakı | Aləmdə səsim var mənim |
Əzizə Cəfərzadə 1973-1978-ci illərdə ilk tarixi romanı olan “Aləmdə səsim var mənim” adlı əsəri yazarkən, eyni vaxtda “Vətənə qayıt” tarixi romanını da yazmış və bu əsəri XVIII əsrdə rus qoşunlarının Azərbaycana ilk yürüşü zamanı şair Nişat Şirvaninin həyatında baş verən hadisələrə həsr etmişdir.
Məzmun
Xəbərdarlıq: Yazının davamı əsərin məzmunu haqqında məlumat ehtiva edir.Romanda vətən və məhəbbət xətti aparıcı yer tutmaqdadır. Yazıçı bütün roman boyu bu sujet xətlərini paralel, bəzənsə qovşaq təsvirini vermişdir. Əsərdə yalnız Nişat Şirvaninin deyil, taleyini vətənlə bağlamış bir sıra qəhrəmanların obrazları da bədii inikasını tapmışdır. "Vətənə qayıt" əsərində hadisələrin cərəyan etdiyi tarixi dövr haqqında oxucuda bitkin təsəvvür yarada bilmişdir. Romanın başlanğıcı olan "Beş qız idik..." hekayəsi xüsusilə diqqət çəkir. Təsvir edilən hadisə Azərbaycan xalqının faciəvi həyatını öyrənmək üçün oxucunu keçmişə aparır.
Əsərin qəhrəmanlarından biri olan Sürəyya xanımın gözəl qızı Nisəbəyimin yad ellərə düşməkdənsə övladı ilə birlikdə od içində yanması xalqın sonsuz qəzəbindən xəbər verir.
Romanda təsvir olunan hadisələr, əsasən, qədim Şamaxıda cərəyan edir. XVIII əsrdə artıq böyük ticarət mərkəzi olan Şamaxı həm də elm, mədəniyyət və memarlıq sahəsində böyük müvəffəqiyyət qazanmışdır. Sonralar Nadir şahın Şirvana hücumu Şamaxını bərbad vəziyyətə salmışdır. Bir müddət istiqlaliyyət qazana bilməyən Şirvan Türkiyə soltanlığının əlinə keçmiş, beləliklə, Zaqafqaziyada İran və Türkiyəyə qarşı münasibətinin kəskinləşməsi Rusiyaya tərəf meylin yaranmasına səbəb olmuşdur. Belə ziddiyyətli bir dövrdə Şirvanda yaşayıb-yaradan Nişat Şirvani, Zülali, Ağa Məsih Şirvani, Raci Şirvanlı, Rəşid və digər şairlər özlərini bu mübarizələrə həsr etmiş, hamısı vətəndən didərgin düşmüşdür.
Əsərin süjet xətti qeyd olunan tarixi hadisələrə uyğun inkişaf etsə də, bəzi tarixi şəxsiyyətlərin adları olduğu kimi saxlanılsa da, müəllifin hadisələrə qabarıq münasibəti aydın nəzərə çarpır.
Əslində belə romanda bu iki cəhət gözlənilmiş, biri digərini tamamlamışdır. Xüsusən, Nişat Şirvaninin qəzəllərinin təsiri, Maro əhvalatı, onların məhəbbətlərinə inamı daha da gücləndirmişdir. Əsərdə təsvir edilən Əsgər bəy və Şəbnəm yazıçı tərəfindən çox xarakterik təsvir edilmişdir. Feodalizmin nümayəndələri olan bu bacı-qardaşın xarakterləri psixoloji vəziyyətləri ilə qarşılaşdırılmışdır. Belə halda oxucu Şəbnəmə qarşı rəğbət hissi ilə yanaşır.
Müəllif Əsgər bəyin də ziddiyyətli xarakterini ustalıqla qələmə almışdır. Zahirdə Türkiyə soltanının Şamaxıdakı hakimi Ehsan bəyin ən yaxın adamı olan Əsgər bəy daxilən müstəqil hakimiyyətə can atır. Nişatın qardaşları Qələmşah və Ələmşahın rəhbərliyi ilə baş verən el üsyanına qoşulur və son halda üsyana xəyanət edir. Onun xarakterindəki bu ziddiyyətlər yazıçı tərəfindən məharətlə işlənmişdir.
Xəbərdarlığın sonu.Nəşr və tərcümə
Roman ilk dəfə 1977-ci ildə, Bakıda, "Gənclik" nəşriyyatında Kiril qrafikalı Azərbaycan əlifbası ilə (məhz bu əsər) 272 səhifədə, "Əllərini mənə ver" povesti ilə birlikdə (ümumilikdə 302 səhifədə) 40 min tirajla çap edilib.
"Елге кайт" adı ilə qazax dilinə tərcümə olunub, 1983-cü ildə Qazaxıstanın o zamankı paytaxtı Alma-Atada 10 min tirajla çap edilib.
Əzizə Cəfərzadənin "Seçilmiş əsərləri"nin nəşri çərçivəsində 2021-ci ildə Bakıda, Elm və təhsil nəşriyyatında II cilddə 424 səhifədə təkrar çap edilib.
Qəbulu
Professor Şamil Qurbanov əsəri yüksək qiymətləndirərək yazır: "Vətənə qayıt" romanında ümumi xəttə daxil edilən lirik hadisələr əsərin daha oxunaqlı və maraqlı çıxmasına kömək etmişdir. Yazıçı tarixi mövzuya müraciət etsə də, hadisələrə bu günün gözü ilə baxır, onlara müasir tələblərdən yanaşır.
Romanın nəşri ilə bağlı yazdığı eyniadlı məqalədə ədəbiyyatşünas Qurban Bayramov qeyd edir ki, romanın süjet xətti tarixi hadisələrə uyğun inkişaf etsə də, bir sıra tarixi şəxsiyyətlərin adı olduğu kimi saxlanılsa da, müəllifin hadisələrə fəal müdaxiləsi qabarıq nəzərə çarpır. Əsərdə bu iki cəhət daim gözlənilmişdir və biri digərini tamamlamışdır.
Azərbaycan Dövlət Mədəniyyət və İncəsənət Universitetinin Ədəbiyyat və dillər kafedrasının dosenti, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru "Vətənə qayıt” romanının ideya mərkəzində iki xəttin - Vətən və məhəbbət motivlərinin durduğunu qeyd edir.
Filoloq Asifə Telmanqızı "Əzizə Cəfərzadənin bədii dünyası" adlı filologiya elmləri namizədi alimlik dərəcəsi almaq üçün təqdim olunmuş dissertasiyasında bu əsərdə məhəbbət xəttinin güclü və əhatəli verildiyini, həmçinin şair Nişat Şirvaninin başına gələn macəralar, həyat və tale çətinliklərinə geniş yer verildiyini , romanda təkcə N. Şirvani deyil, özünü vətənə həsr etmiş bir çox qəhrəmanların obrazlarının əks etdirildiyini bildirib.
Filologiya elmləri doktoru, professor Vaqif Sultanlı qeyd edir ki, «Vətənə qayıt» romanı vaxtilə sovet senzurasının ciddi «redaktə»sinə məruz qalmış, xüsusilə əsərin Qəbulə xanımla bağlı hissəsi bütünlüklə kəsilib çıxarılmışdır. Həmin hissə romanın müstəqillik illərindəki nəşrlərində bərpa olunmuşdur.
Filologiya üzrə elmlər doktoru, professor Almaz Əliqızı "Bakı Universitetinin Xəbərləri" jurnalındakı "Tarixi həqiqətlərin bədii ifadəsi" məqaləsində bu romanı ətraflı təhlil və şərh etmişdir.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Xalid Əlimirzəyev. Şair təbiətli nasir. "Azərbaycan qadını". 1982. No 1. səh. 6-7
- "Yazıçı Əzizə Cəfərzadənin Azərbaycan sevgisi". ZİM.Az | "ZİYA" İnformasiya Mərkəzi (az.). 2023-06-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-05.
- Vətənə qayıt 2021-10-22 at the Wayback Machine, azizajafarzade.com
- "Елге кайт (qazax dilində)". 2023-06-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-04.
- "AMEA Naxçıvan Bölməsi elektron kitabxana". www.e-kitab.ameanb.nmr.az. İstifadə tarixi: 2023-11-05.
- Şamil Qurbanov. Müasirlik mövqeyindən. “Ədəbiyyat və incəsənət”, 18 mart 1978
- Qurban Bayramov. "Vətənə qayıt". Bakı. 1 mart 1978
- İradə Qafur. Xalq yazıçısı Əzizə Cəfərzadənin yaradıcılıq yolu. Scientific Collection «InterConf», (132), 233–238. No. 132 (2022): 10th ISPC «Challenges in Science of Nowadays» (November 16-18, 2022; Washington, USA). səh. 234 2023-11-04 at the Wayback Machine
- Asifə Telmanqızı. Əzizə Cəfərzadənin bədii dünyası 2019-10-29 at the Wayback Machine. Bakı - 2000. səh. 55
- Telmanqızı. 2000. səh. 52
- Telmanqızı. 2000. səh. 54
- "Tarixi Yaddaşın Salnaməsi". azizajafarzade.com. 2022-12-31 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-05.
- Almaz Əliqızı. "Tarixi həqiqətlərin bədii ifadəsi". "Bakı Universitetinin Xəbərləri" jurnalı. Humanitar elmlər seriyası. 2009. № 2.
Həmçinin oxu
- Şövkət Əliyeva. "Vətənə qayıt". "Abşeron". 1978-12-10
Xarici keçidlər
- "Əzizə Cəfərzadə "Vətənə qayıt" və İohann Volfhanq Hötenin "Gənc Verterin İztirabları" əsərlərinin təhlili". PCC blog (az.). 2015-03-01. İstifadə tarixi: 2023-11-04.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vetene qayit Ezize Ceferzadenin 1973 cu ilde yazdigi ve Sirvan trilogiyasinin 1 ci kitabi olan roman Vetene qayitIlk nesr 1977 Janr romanMuellif Ezize CeferzadeOrijinal dili azerbaycancaYazilma ili 1973Nesr ili 1977Nesriyyat GenclikSonraki Alemde sesim var menim Ezize Ceferzade 1973 1978 ci illerde ilk tarixi romani olan Alemde sesim var menim adli eseri yazarken eyni vaxtda Vetene qayit tarixi romanini da yazmis ve bu eseri XVIII esrde rus qosunlarinin Azerbaycana ilk yurusu zamani sair Nisat Sirvaninin heyatinda bas veren hadiselere hesr etmisdir MezmunXeberdarliq Yazinin davami eserin mezmunu haqqinda melumat ehtiva edir Romanda veten ve mehebbet xetti aparici yer tutmaqdadir Yazici butun roman boyu bu sujet xetlerini paralel bezense qovsaq tesvirini vermisdir Eserde yalniz Nisat Sirvaninin deyil taleyini vetenle baglamis bir sira qehremanlarin obrazlari da bedii inikasini tapmisdir Vetene qayit eserinde hadiselerin cereyan etdiyi tarixi dovr haqqinda oxucuda bitkin tesevvur yarada bilmisdir Romanin baslangici olan Bes qiz idik hekayesi xususile diqqet cekir Tesvir edilen hadise Azerbaycan xalqinin facievi heyatini oyrenmek ucun oxucunu kecmise aparir Eserin qehremanlarindan biri olan Sureyya xanimin gozel qizi Nisebeyimin yad ellere dusmekdense ovladi ile birlikde od icinde yanmasi xalqin sonsuz qezebinden xeber verir Romanda tesvir olunan hadiseler esasen qedim Samaxida cereyan edir XVIII esrde artiq boyuk ticaret merkezi olan Samaxi hem de elm medeniyyet ve memarliq sahesinde boyuk muveffeqiyyet qazanmisdir Sonralar Nadir sahin Sirvana hucumu Samaxini berbad veziyyete salmisdir Bir muddet istiqlaliyyet qazana bilmeyen Sirvan Turkiye soltanliginin eline kecmis belelikle Zaqafqaziyada Iran ve Turkiyeye qarsi munasibetinin keskinlesmesi Rusiyaya teref meylin yaranmasina sebeb olmusdur Bele ziddiyyetli bir dovrde Sirvanda yasayib yaradan Nisat Sirvani Zulali Aga Mesih Sirvani Raci Sirvanli Resid ve diger sairler ozlerini bu mubarizelere hesr etmis hamisi vetenden didergin dusmusdur Eserin sujet xetti qeyd olunan tarixi hadiselere uygun inkisaf etse de bezi tarixi sexsiyyetlerin adlari oldugu kimi saxlanilsa da muellifin hadiselere qabariq munasibeti aydin nezere carpir Eslinde bele romanda bu iki cehet gozlenilmis biri digerini tamamlamisdir Xususen Nisat Sirvaninin qezellerinin tesiri Maro ehvalati onlarin mehebbetlerine inami daha da guclendirmisdir Eserde tesvir edilen Esger bey ve Sebnem yazici terefinden cox xarakterik tesvir edilmisdir Feodalizmin numayendeleri olan bu baci qardasin xarakterleri psixoloji veziyyetleri ile qarsilasdirilmisdir Bele halda oxucu Sebneme qarsi regbet hissi ile yanasir Muellif Esger beyin de ziddiyyetli xarakterini ustaliqla qeleme almisdir Zahirde Turkiye soltaninin Samaxidaki hakimi Ehsan beyin en yaxin adami olan Esger bey daxilen musteqil hakimiyyete can atir Nisatin qardaslari Qelemsah ve Elemsahin rehberliyi ile bas veren el usyanina qosulur ve son halda usyana xeyanet edir Onun xarakterindeki bu ziddiyyetler yazici terefinden meharetle islenmisdir Xeberdarligin sonu Nesr ve tercumeRoman ilk defe 1977 ci ilde Bakida Genclik nesriyyatinda Kiril qrafikali Azerbaycan elifbasi ile mehz bu eser 272 sehifede Ellerini mene ver povesti ile birlikde umumilikde 302 sehifede 40 min tirajla cap edilib Elge kajt adi ile qazax diline tercume olunub 1983 cu ilde Qazaxistanin o zamanki paytaxti Alma Atada 10 min tirajla cap edilib Ezize Ceferzadenin Secilmis eserleri nin nesri cercivesinde 2021 ci ilde Bakida Elm ve tehsil nesriyyatinda II cildde 424 sehifede tekrar cap edilib QebuluProfessor Samil Qurbanov eseri yuksek qiymetlendirerek yazir Vetene qayit romaninda umumi xette daxil edilen lirik hadiseler eserin daha oxunaqli ve maraqli cixmasina komek etmisdir Yazici tarixi movzuya muraciet etse de hadiselere bu gunun gozu ile baxir onlara muasir teleblerden yanasir Romanin nesri ile bagli yazdigi eyniadli meqalede edebiyyatsunas Qurban Bayramov qeyd edir ki romanin sujet xetti tarixi hadiselere uygun inkisaf etse de bir sira tarixi sexsiyyetlerin adi oldugu kimi saxlanilsa da muellifin hadiselere feal mudaxilesi qabariq nezere carpir Eserde bu iki cehet daim gozlenilmisdir ve biri digerini tamamlamisdir Azerbaycan Dovlet Medeniyyet ve Incesenet Universitetinin Edebiyyat ve diller kafedrasinin dosenti filologiya uzre felsefe doktoru Vetene qayit romaninin ideya merkezinde iki xettin Veten ve mehebbet motivlerinin durdugunu qeyd edir Filoloq Asife Telmanqizi Ezize Ceferzadenin bedii dunyasi adli filologiya elmleri namizedi alimlik derecesi almaq ucun teqdim olunmus dissertasiyasinda bu eserde mehebbet xettinin guclu ve ehateli verildiyini hemcinin sair Nisat Sirvaninin basina gelen maceralar heyat ve tale cetinliklerine genis yer verildiyini romanda tekce N Sirvani deyil ozunu vetene hesr etmis bir cox qehremanlarin obrazlarinin eks etdirildiyini bildirib Filologiya elmleri doktoru professor Vaqif Sultanli qeyd edir ki Vetene qayit romani vaxtile sovet senzurasinin ciddi redakte sine meruz qalmis xususile eserin Qebule xanimla bagli hissesi butunlukle kesilib cixarilmisdir Hemin hisse romanin musteqillik illerindeki nesrlerinde berpa olunmusdur Filologiya uzre elmler doktoru professor Almaz Eliqizi Baki Universitetinin Xeberleri jurnalindaki Tarixi heqiqetlerin bedii ifadesi meqalesinde bu romani etrafli tehlil ve serh etmisdir Hemcinin baxAlemde sesim var menim Yad et meniIstinadlarXalid Elimirzeyev Sair tebietli nasir Azerbaycan qadini 1982 No 1 seh 6 7 Yazici Ezize Ceferzadenin Azerbaycan sevgisi ZIM Az ZIYA Informasiya Merkezi az 2023 06 08 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 05 Vetene qayit 2021 10 22 at the Wayback Machine azizajafarzade com Elge kajt qazax dilinde 2023 06 06 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 04 AMEA Naxcivan Bolmesi elektron kitabxana www e kitab ameanb nmr az Istifade tarixi 2023 11 05 Samil Qurbanov Muasirlik movqeyinden Edebiyyat ve incesenet 18 mart 1978 Qurban Bayramov Vetene qayit Baki 1 mart 1978 Irade Qafur Xalq yazicisi Ezize Ceferzadenin yaradiciliq yolu Scientific Collection InterConf 132 233 238 No 132 2022 10th ISPC Challenges in Science of Nowadays November 16 18 2022 Washington USA seh 234 2023 11 04 at the Wayback Machine Asife Telmanqizi Ezize Ceferzadenin bedii dunyasi 2019 10 29 at the Wayback Machine Baki 2000 seh 55 Telmanqizi 2000 seh 52 Telmanqizi 2000 seh 54 Tarixi Yaddasin Salnamesi azizajafarzade com 2022 12 31 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 05 Almaz Eliqizi Tarixi heqiqetlerin bedii ifadesi Baki Universitetinin Xeberleri jurnali Humanitar elmler seriyasi 2009 2 Hemcinin oxuSovket Eliyeva Vetene qayit Abseron 1978 12 10Xarici kecidler Ezize Ceferzade Vetene qayit ve Iohann Volfhanq Hotenin Genc Verterin Iztirablari eserlerinin tehlili PCC blog az 2015 03 01 Istifade tarixi 2023 11 04