Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tibbi jurnalistika — tibbi və məqalələr barədə xəbərlər hesabatıdır. Tibbi jurnalistika rəngarəngdir. Tibbi jurnalistikaya daxil olan əsas bölmələr ümumi cəmiyyət üçün yazılan yazılar və və peşəkarlar üçün yazılan məqalələrdən ibarətdir. Tibbi jurnalistikada dəqiqlik anlayışı çox dəyişkəndir. Kütləvi informasiya vasitələrinin rəylərində bir çox insanların məqalələrdən razı qalma nümunələri olsa da, əksər məqalələr qeyri-kafi qiymətləndirilir. Digər ön izləmələr kütləvi informasiya vasitələrində yayımlanan səhvlərin əksəriyyətinin orijinal jurnal məqalələrində və ya qurumun mətbuat orqanının yayımladığı yazılarda təkrarlanan səhvlərin nəticəsi olduğunu müəyyən etdi. Kolumbia Jurnalistika İcmalı və Hippokrat Med Review kimi bəzi veb saytlar tibbi jurnalistika sahəsinə aid yazılar dərc dərc edir və bu sahədə araşdırmalar aparır.
Mənbələr
- Tibbi jurnalistika müxtəlif vasitələrlə yayımlana/nəşr oluna bilər:
- Televiziya xəbərləri
- Qəzetlər
- İnternet veb-səhifələri
- Elmi jurnallar (sağlamlıq haqda və tibbi xəbərlər yayımlayan növlərində)
Dəqiqlik
Xəbərlərin yayılmasında əksər səhvlər və fərziyyələr elmi icma və ümumi cəmiyyət arasındakı bir neçə maneə ilə əlaqələndirilə bilər ki, bu da müxbirlərin biliklərinin kifayət qədər olmaması, müvafiq hesabat hazırlamaq üçün vaxtın olmaması və nəşrdə kifayət qədər yer olmaması səbəbilə qeyri — dəqiq yazılan məqalələr nəticəsində yarana bilər. Əksər xəbər məqalələri sübutların keyfiyyəti, xərclər və fayda ilə risklər kimi vacib məsələlərin müzakirəsində uğursuz olurlar. Necə olsa da, tibbi jurnalistika təkcə kommersiya məqsədli sahə deyil. Tibbi sübutlara əsaslanan daha geniş, daha akademik bir şöbə də var. Sübutlara əsaslanan tədqiqat daha dəqiqdir və beləliklə tabloidlərin yaydığı tibbi xəbərlərdən daha etibarlı bir mənbədir. Tibbi jurnalistikanın bu sahəsi peşəkar bir sahədir və çox vaxt diqqətdən kənarda qalır. Tibb tədqiqatçılarına daha etibarlı tədqiqatlar aparmağa imkan verən bəzi tibbi jurnalistika qurumları da var. 2009-cu ildə edilən bir araşdırma Avstraliyada tibbi hesabatların bəzi sahələrində kiçik irəliləyişlərə səbəb oldu, lakin ümumi keyfiyyət, xüsusən də insanların maraq göstərdiyi televiziya proqramlarında bu vəziyyət hələ də acınacaqlı olaraq qalır.
Maraqların toqquşması
Elm adamları ilə jurnalistlər arasında
Nəyin daha xəbər ağırlıqlı olduğuna qərar verməyə gəldikdə isə bu məqam jurnalistik və elmi icma arasında böyük boşluq yaradır. Elmi cəmiyyətin hər zaman davam edən araşdırma xarakteri bir çox elmi kəşflər barədə məlumatların xəbər kimi hazırlanmasını çətinləşdirir. Nəticə etibarilə bu, tibbin və elmin mənfi tərəfləri üzərində fokus yarada bilər; jurnalistlərin həkimlərin səhvləri və ya araşdırmanın nəticələrini səhv göstərməsi barədə məlumat vermələrinə səbəb olur. Bununla yanaşı, bu situasiyada günahkar olanlar sadəcə jurnalistlər deyil, çünki alimlər gələcək perspektivləri təmin etmək cəhdləri ilə öz perspektivli ilkin araşdırmalarını mediaya yayımlayırlar. Məsələn, 1993-cü ildə Corc Vaşinqton Universiteti tərəfindən in-vitro gübrələmə mövzusunda aparılan araşdırma KİV tərəfindən dəhşətli şəkildə insan klonlaşdırılmasına aid aparılan araşdırma kimi təqdim olundu.
Korporativ təsirə görə
Tibbi jurnalistlər də maraqların toqquşması səbəbindən çətinliklərlə üzləşirlər. Əczaçılıq sənayesi nağd və ya xarici səfərlərdə böyük mükafatlar daşıyan jurnalistika müsabiqələrinə sponsorluq etmişdir. Səhiyyə Jurnalistləri Birliyi (The Association of Health Care Journalists (AHCJ) jurnalistləri yarışları yarışlara daxil olmazdan əvvəl diqqətlə nəzərdən keçirməyə çağırır və əksər jurnalistlər isə buna məhəl qoymurlar. Elmi Yazıçılar Birliyi (The National Association of Science Writers) isə bu sənayenin maliyyələşdirilməsini qəbul etmir və dəstəkləmir. Medianın dəyişkən təbiəti, daha çox müxbirlərin böyük paytaxt qəzetləri kimi ənənəvi xəbər agentlikləri xaricində sərbəst işləməsinə səbəb oldu, bu da maraq ziddiyyəti standartlarını kənara qoymağa təkan verdi.
Tədqiqat maliyyəsinə birbaşa korporativ sərmayelərin təsiri də var. Elm adamları tərəfindən təqdir edilsə də, bunu mənfəət kimi görən jurnalistlərlə qarşıdurmaya səbəb ola bilər.
Cəmiyyətə təsiri
Tibbi xəbər məqalələri tez-tez ictimai səhiyyə ilə bağlı mesajları effektiv şəkildə təqdim etsələr də, əksər hallarda müxbirlərin klinik tədqiqatların nəticələrini bilmədikləri və ya çatdıra bilmədikləri və qismən ağlabatan kontekst təmin etmədikləri hallarda səhiyyə ilə bağlı yanlış məlumatları çatdırırlar. Bu, radikal tibbi prosedurların və təcrübi texnologiyanın əhatə dairəsinə görə real olmayan gözləntilərlə nəticələnə bilər. Kütləvi informasiya vasitələrinin xəbər agentlikləri ayrıca bir sağlamlıq məsələsinə diqqəti yönəltmək üçün "rabitə fırtınası" yarada bilər. Cəmiyyətdə sağlamlıq bilgilərinin olmaması və ya az olması, bir insanların müəyyən şəkildə təqdim olunan səhv və ya düz məlumata asanlıqla inana biləcəyi bir vəziyyət yaradır. Nəticə etibarilə, bu, əslində nisbətən nadir olan bir xəstəliyə potensial olaraq sağlam olmayan bir fokus yarada bilər.
Tibbi jurnalistika ayrıca bir insanın səhiyyə xidmətinə təsir göstərə bilər. İnternetdə məlumat əldə etməyin nisbi asanlığı səbəbindən, indi bir çox insan həkimləri yeni dərmanlar və onların vəziyyətləri üçün müalicələr barədə soruşacaq. Daha ekstremal hallarda isə insanlar simptomlarını, həqiqi və ya təsəvvür edilənləri müqayisə edəcək, özü özünə diaqnoz qoymaq cəhdləri olacaq. Son zamanlar səhiyyə məlumatlarına səhiyyə xidmətinə əlavələr və ya əvəzedici kimi baxmağa çalışan bir neçə tədqiqat aparılmışdır, lakin birbaşa əlaqə tapılmadı. Bu, çox güman ki, bilik çatışmazlığı və ya fərdin sağlamlıq məlumatlarını bir dəfə tibbi yardım istəməsi ilə nəticələnən məlumatları tətbiq etmək qabiliyyətinin olmaması ilə əlaqədardır.
Təlimlər
Dünyada yalnız barmaqla sayıla biləcək sayda universitet və institut tibb jurnalistikası ilə əlaqəli lisenziya, aspirantura və ya diplom səviyyəli proqramlar təklif edir. İngiltərənin Westminster Universiteti Tibbi Jurnalistika ixtisası üzrə bakalavr dərəcəsi verir.
ABŞ-də Boston Universiteti Rabitə Kolleci vasitəsi ilə Master dərəcəsinə aparan bir Elm və Tibbi ABŞ-də Boston Universiteti Rabitə Kolleci vasitəsi ilə Master dərəcəsinə aparan bir Elm və Tibbi Jurnalistika proqramı həyata keçirir. Onlayn təhsil rejimini axtaranlar üçün James Lind İnstitutu Elmi Yazı və Tibbi Jurnalistika ilə əlaqəli diplom və mütərəqqi diplom proqramları həyata keçirir.
Həmçinin bax
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tibbi jurnalistika tibbi ve meqaleler barede xeberler hesabatidir Tibbi jurnalistika rengarengdir Tibbi jurnalistikaya daxil olan esas bolmeler umumi cemiyyet ucun yazilan yazilar ve ve pesekarlar ucun yazilan meqalelerden ibaretdir Tibbi jurnalistikada deqiqlik anlayisi cox deyiskendir Kutlevi informasiya vasitelerinin reylerinde bir cox insanlarin meqalelerden razi qalma numuneleri olsa da ekser meqaleler qeyri kafi qiymetlendirilir Diger on izlemeler kutlevi informasiya vasitelerinde yayimlanan sehvlerin ekseriyyetinin orijinal jurnal meqalelerinde ve ya qurumun metbuat orqaninin yayimladigi yazilarda tekrarlanan sehvlerin neticesi oldugunu mueyyen etdi Kolumbia Jurnalistika Icmali ve Hippokrat Med Review kimi bezi veb saytlar tibbi jurnalistika sahesine aid yazilar derc derc edir ve bu sahede arasdirmalar aparir MenbelerTibbi jurnalistika muxtelif vasitelerle yayimlana nesr oluna biler Televiziya xeberleri Qezetler Internet veb sehifeleri Elmi jurnallar saglamliq haqda ve tibbi xeberler yayimlayan novlerinde DeqiqlikXeberlerin yayilmasinda ekser sehvler ve ferziyyeler elmi icma ve umumi cemiyyet arasindaki bir nece manee ile elaqelendirile biler ki bu da muxbirlerin biliklerinin kifayet qeder olmamasi muvafiq hesabat hazirlamaq ucun vaxtin olmamasi ve nesrde kifayet qeder yer olmamasi sebebile qeyri deqiq yazilan meqaleler neticesinde yarana biler Ekser xeber meqaleleri subutlarin keyfiyyeti xercler ve fayda ile riskler kimi vacib meselelerin muzakiresinde ugursuz olurlar Nece olsa da tibbi jurnalistika tekce kommersiya meqsedli sahe deyil Tibbi subutlara esaslanan daha genis daha akademik bir sobe de var Subutlara esaslanan tedqiqat daha deqiqdir ve belelikle tabloidlerin yaydigi tibbi xeberlerden daha etibarli bir menbedir Tibbi jurnalistikanin bu sahesi pesekar bir sahedir ve cox vaxt diqqetden kenarda qalir Tibb tedqiqatcilarina daha etibarli tedqiqatlar aparmaga imkan veren bezi tibbi jurnalistika qurumlari da var 2009 cu ilde edilen bir arasdirma Avstraliyada tibbi hesabatlarin bezi sahelerinde kicik irelileyislere sebeb oldu lakin umumi keyfiyyet xususen de insanlarin maraq gosterdiyi televiziya proqramlarinda bu veziyyet hele de acinacaqli olaraq qalir Maraqlarin toqqusmasiElm adamlari ile jurnalistler arasinda Neyin daha xeber agirliqli olduguna qerar vermeye geldikde ise bu meqam jurnalistik ve elmi icma arasinda boyuk bosluq yaradir Elmi cemiyyetin her zaman davam eden arasdirma xarakteri bir cox elmi kesfler barede melumatlarin xeber kimi hazirlanmasini cetinlesdirir Netice etibarile bu tibbin ve elmin menfi terefleri uzerinde fokus yarada biler jurnalistlerin hekimlerin sehvleri ve ya arasdirmanin neticelerini sehv gostermesi barede melumat vermelerine sebeb olur Bununla yanasi bu situasiyada gunahkar olanlar sadece jurnalistler deyil cunki alimler gelecek perspektivleri temin etmek cehdleri ile oz perspektivli ilkin arasdirmalarini mediaya yayimlayirlar Meselen 1993 cu ilde Corc Vasinqton Universiteti terefinden in vitro gubreleme movzusunda aparilan arasdirma KIV terefinden dehsetli sekilde insan klonlasdirilmasina aid aparilan arasdirma kimi teqdim olundu Korporativ tesire gore Tibbi jurnalistler de maraqlarin toqqusmasi sebebinden cetinliklerle uzlesirler Eczaciliq senayesi nagd ve ya xarici seferlerde boyuk mukafatlar dasiyan jurnalistika musabiqelerine sponsorluq etmisdir Sehiyye Jurnalistleri Birliyi The Association of Health Care Journalists AHCJ jurnalistleri yarislari yarislara daxil olmazdan evvel diqqetle nezerden kecirmeye cagirir ve ekser jurnalistler ise buna mehel qoymurlar Elmi Yazicilar Birliyi The National Association of Science Writers ise bu senayenin maliyyelesdirilmesini qebul etmir ve desteklemir Medianin deyisken tebieti daha cox muxbirlerin boyuk paytaxt qezetleri kimi enenevi xeber agentlikleri xaricinde serbest islemesine sebeb oldu bu da maraq ziddiyyeti standartlarini kenara qoymaga tekan verdi Tedqiqat maliyyesine birbasa korporativ sermayelerin tesiri de var Elm adamlari terefinden teqdir edilse de bunu menfeet kimi goren jurnalistlerle qarsidurmaya sebeb ola biler Cemiyyete tesiriTibbi xeber meqaleleri tez tez ictimai sehiyye ile bagli mesajlari effektiv sekilde teqdim etseler de ekser hallarda muxbirlerin klinik tedqiqatlarin neticelerini bilmedikleri ve ya catdira bilmedikleri ve qismen aglabatan kontekst temin etmedikleri hallarda sehiyye ile bagli yanlis melumatlari catdirirlar Bu radikal tibbi prosedurlarin ve tecrubi texnologiyanin ehate dairesine gore real olmayan gozlentilerle neticelene biler Kutlevi informasiya vasitelerinin xeber agentlikleri ayrica bir saglamliq meselesine diqqeti yoneltmek ucun rabite firtinasi yarada biler Cemiyyetde saglamliq bilgilerinin olmamasi ve ya az olmasi bir insanlarin mueyyen sekilde teqdim olunan sehv ve ya duz melumata asanliqla inana bileceyi bir veziyyet yaradir Netice etibarile bu eslinde nisbeten nadir olan bir xesteliye potensial olaraq saglam olmayan bir fokus yarada biler Tibbi jurnalistika ayrica bir insanin sehiyye xidmetine tesir gostere biler Internetde melumat elde etmeyin nisbi asanligi sebebinden indi bir cox insan hekimleri yeni dermanlar ve onlarin veziyyetleri ucun mualiceler barede sorusacaq Daha ekstremal hallarda ise insanlar simptomlarini heqiqi ve ya tesevvur edilenleri muqayise edecek ozu ozune diaqnoz qoymaq cehdleri olacaq Son zamanlar sehiyye melumatlarina sehiyye xidmetine elaveler ve ya evezedici kimi baxmaga calisan bir nece tedqiqat aparilmisdir lakin birbasa elaqe tapilmadi Bu cox guman ki bilik catismazligi ve ya ferdin saglamliq melumatlarini bir defe tibbi yardim istemesi ile neticelenen melumatlari tetbiq etmek qabiliyyetinin olmamasi ile elaqedardir TelimlerDunyada yalniz barmaqla sayila bilecek sayda universitet ve institut tibb jurnalistikasi ile elaqeli lisenziya aspirantura ve ya diplom seviyyeli proqramlar teklif edir Ingilterenin Westminster Universiteti Tibbi Jurnalistika ixtisasi uzre bakalavr derecesi verir ABS de Boston Universiteti Rabite Kolleci vasitesi ile Master derecesine aparan bir Elm ve Tibbi ABS de Boston Universiteti Rabite Kolleci vasitesi ile Master derecesine aparan bir Elm ve Tibbi Jurnalistika proqrami heyata kecirir Onlayn tehsil rejimini axtaranlar ucun James Lind Institutu Elmi Yazi ve Tibbi Jurnalistika ile elaqeli diplom ve mutereqqi diplom proqramlari heyata kecirir Hemcinin baxIncesenet jurnalistikasi Herbi jurnalistika Eylence jurnalistikasi Yayim jurnalistikasiIstinadlar