Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
"Əsrarül-məlakut" (Kainatın sirləri) — XIX əsr Azərbaycan maarifçi-alimi, tarixçisi Abbasqulu ağa Bakıxanovun 1839–1840-cı illərdə yazdığı astronomiyaya dair essesi. Əsər fars dilindədir və kosmoqrafiya məsələlərinə həsr olunub. Əsəri ərəb dilinə müəllif özü tərcümə edib. Bakıxanovun fikrincə, bu əsər onun yarımçıq qalmış "Ümumi coğrafiya"sının "riyazi hissəsini" təmsil edir. Əlyazmanın ərəb dilinə tərcüməsi eyni nüsxələrdə mühafizə olunur.
Əsərin tarixi
Yaranması
Abbasqulu ağa Bakıxanov 19-cu əsrin 30-cu illərinin sonlarından Polşa astronomu Nikolay Kopernikin vəfatının 300 illiyinə hazırlıqla əlaqədar kosmoqrafiya məsələlərini öyrənməyə başladı. Hələ 30-cu illərin əvvəllərində Bakıxanovun diqqətini Böyük coğrafi kəşflər və Varşavada olarkən Bakıxanovun sistemi ilə maraqlandığı Kopernik tərəfindən dünyanın heliosentrik sistemi cəlb etmişdi. Həmin vaxt Bakıxanovun əlində "Kəşfül-Karaib" əsərinin əlyazması var idi, onun son səhifəsində belə bir qeyd vardı: "Kopernik 1543-cü ildə Yerin fırlanmasını sübut etdi. Varşava, 8 noyabr 1833-cü il".
Kopernikin "Göy cisimlərinin fırlanması haqqında" adlı əsərinin Tiflisdə nəşri ilə əlaqədar "astronom Kopernikin abidəsinin ucaldılması üçün" könüllü ianələr toplanmağa başlaması da Bakıxanovun kosmoqrafiya məsələlərinə diqqətini çəkdi. " (abidə 1853-cü ildə qoyulmuşdur) . Bakıxanov tərcümeyi-halında yazırdı:
“Əsrarül-məlakut” kosmoqrafiya ilə bağlı farsca yazılmış əsərdir; köhnə qaydaları yeni qayda və qanunlarla müqayisə edərək və şifahi ənənələrlə əsaslı dəlilləri təsdiq edərək, yer kürəsinin və digər göy cisimlərinin mümkün vəziyyətini və mövqeyini, habelə onların nizamlanmasına səbəb olan qanunları izah edir və eyni zamanda araşdırır. Bu kitabı ərəb dilinə tərcümə etmişəm.
Əsərin əlyazmaları
Əsərin farsca orijinal əlyazması hələ aşkarlanmayıb. Müəllif tərəfindən bu əsərin ərəb dilinə tərcüməsi demək olar ki, eyni olan iki siyahıda qorunub saxlanılmışdır ki, onlar bu gün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Əlyazmalar İnstitutunda 23373 və 24295 nömrələri ilə saxlanılır. Onlardan biri 1845-ci ildə, digəri isə 1867/68-ci illərdə itmişdir. A. V. Saqadeyevin rus dilinə tərcümə etdiyi ilk siyahı 1983-cü ildə Bakıda nəşr edilmişdir.
İstinadlar
- Ахмедов, 1989
- Николай Коперник. М.: . 1973. 170.
- А. К. Бакиханов. Сочинения…, 1983
Ədəbiyyat
- Ахмедов Э. М. А. К. Бакиханов: эпоха, жизнь, деятельность. — Б.: Элм, 1989.
- А. К. Бакиханов. Сочинения, записки, письма / Вступительная статья, составление и подготовка текстов, а также примечания и указания Э. М. Ахмедова. — Баку: Элм, 1983.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Esrarul melakut Kainatin sirleri XIX esr Azerbaycan maarifci alimi tarixcisi Abbasqulu aga Bakixanovun 1839 1840 ci illerde yazdigi astronomiyaya dair essesi Eser fars dilindedir ve kosmoqrafiya meselelerine hesr olunub Eseri ereb diline muellif ozu tercume edib Bakixanovun fikrince bu eser onun yarimciq qalmis Umumi cografiya sinin riyazi hissesini temsil edir Elyazmanin ereb diline tercumesi eyni nusxelerde muhafize olunur Eserin tarixiYaranmasi Abbasqulu aga Bakixanov 19 cu esrin 30 cu illerinin sonlarindan Polsa astronomu Nikolay Kopernikin vefatinin 300 illiyine hazirliqla elaqedar kosmoqrafiya meselelerini oyrenmeye basladi Hele 30 cu illerin evvellerinde Bakixanovun diqqetini Boyuk cografi kesfler ve Varsavada olarken Bakixanovun sistemi ile maraqlandigi Kopernik terefinden dunyanin heliosentrik sistemi celb etmisdi Hemin vaxt Bakixanovun elinde Kesful Karaib eserinin elyazmasi var idi onun son sehifesinde bele bir qeyd vardi Kopernik 1543 cu ilde Yerin firlanmasini subut etdi Varsava 8 noyabr 1833 cu il Kopernikin Goy cisimlerinin firlanmasi haqqinda adli eserinin Tiflisde nesri ile elaqedar astronom Kopernikin abidesinin ucaldilmasi ucun konullu ianeler toplanmaga baslamasi da Bakixanovun kosmoqrafiya meselelerine diqqetini cekdi abide 1853 cu ilde qoyulmusdur Bakixanov tercumeyi halinda yazirdi Esrarul melakut kosmoqrafiya ile bagli farsca yazilmis eserdir kohne qaydalari yeni qayda ve qanunlarla muqayise ederek ve sifahi enenelerle esasli delilleri tesdiq ederek yer kuresinin ve diger goy cisimlerinin mumkun veziyyetini ve movqeyini habele onlarin nizamlanmasina sebeb olan qanunlari izah edir ve eyni zamanda arasdirir Bu kitabi ereb diline tercume etmisem Eserin elyazmalariEserin farsca orijinal elyazmasi hele askarlanmayib Muellif terefinden bu eserin ereb diline tercumesi demek olar ki eyni olan iki siyahida qorunub saxlanilmisdir ki onlar bu gun Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasinin Elyazmalar Institutunda 23373 ve 24295 nomreleri ile saxlanilir Onlardan biri 1845 ci ilde digeri ise 1867 68 ci illerde itmisdir A V Saqadeyevin rus diline tercume etdiyi ilk siyahi 1983 cu ilde Bakida nesr edilmisdir IstinadlarAhmedov 1989 Nikolaj Kopernik M 1973 170 A K Bakihanov Sochineniya 1983EdebiyyatAhmedov E M A K Bakihanov epoha zhizn deyatelnost B Elm 1989 A K Bakihanov Sochineniya zapiski pisma Vstupitelnaya statya sostavlenie i podgotovka tekstov a takzhe primechaniya i ukazaniya E M Ahmedova Baku Elm 1983