Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Kastiliyalı Mariya (isp. María de Castilla) (d. 14 noyabr 1401 - ö. 7 sentyabr 1458) – Araqon və Neapol kraliçası. Kastiliya kralı III Henrinin qızı və Araqon kralı V Alfonsonun xanımıdır. Əri səltənətinin böyük hissəsini səfərlərdə keçirdiyi üçün onun yerinə naibə olaraq ölkəni idarə etmişdir. Bundan başqa qardaşı Con dünyaya gələnədək Kastiliya taxtının varisi olaraq Asturiya şahzadəsi ünvanını daşımışdır.
| Kastilyalı Mariya | |
|---|---|
| isp. María de Castilla | |
 | |
| 2 aprel 1416 – 27 iyun 1458 | |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | 14 noyabr 1401 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 7 sentyabr 1458 (56 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Atası | III Henri |
| Anası | Lankasterli Ketrin |
| Həyat yoldaşı | V Alfonso |
| Ailəsi | Trastamar sülaləsi |
| Dini | katolisizm |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
Mariya Kastiliya kralı III Henri və Lankasterli Ketrinin ilk övladı idi. Onun xaç anası isə anasının ögey xalası olan rahibə Mariya Ayala oldu. Kastiliyalı mürəbbiyələr tərəfindən böyüdülən Mariya 6 yanvar 1402-ci ildə Toledo kortesi tərəfindən taxtın varisi və Asturiya şahzadəsi ünvanlarını aldı. Hətta mövqeyini gücləndirmək məqsədilə əmisi Ferdinandın oğlu Alfonso ilə nişanlanmışdı. Ancaq qardaşı Conun dünyaya gəlməsinin ardından Mariya taxt sırasında geriyə düşdü və bütün ünvanları əlindən alındı.
4 yaşında ikən atası vəfat etdi və 1 yaşlı qardaşı Con Kastiliya kralı elan olundu. Anası Ketrin və əmisi Ferdinand isə naib olaraq ölkə idarəsini əlinə aldı. Bu illərdə Mariya anası ilə çox yaxın idi və ölkə idarəçiliyi məsələlərində anasını müşahidə etmə imkanı qazanmışdı. Bu yaxınlıq hətta Mariya evlənib ölkəni tərk etdikdən sonra da davam etdi.
Evliliyi
Mariya və Alfonsonun nişanı 1408-ci ilədək rəsmiləşmədi ancaq atası III Henri bu arzusunu öz vəsiyyətnaməsində də qeyd etmişdi. Eyni razılığa görə, Mariyanın kral qardaşı II Con Alfonsonun bacısı Mariya ilə, bacısı Ketrin isə Alfonsonun digər qardaşı evlənməli idi. Beləcə, mərhum Kastiliya kralı III Henrinin hər 3 övladı da Araqon kralının ailəsiylə evlənmişdi. Mariya və Alfonsonun toy mərasimi 12 iyun 1415-ci ildə Valensiya kafedralında baş tutdu. Cütlüyün nigahı üçün anti-papa XIII Benediktdən xüsusi icazə alındı. Cehiz olaraq Araqon krallığına bəzi Kastiliya qalaları və yüklü miqdarda məbləğ ödənildi. Bundan başqa Alfonso Kastiliya şahzadəsi elan olundu.
Mariyanın səhhəti çox həssas idi və keçirdiyi çiçək xəstəliyi səbəbilə üzündə qalıcı ləkələr qalmışdı. Üstəlik 16 yaşına qədər yetkinlik çağına gəlməmişdi və bu səbəblə heç vaxt övladı olmadı. Evliliyi siyasi xarakter daşıyırdı. Ərinin Neapoldan dönüşündən sonra münasibətləri daha da pisləşdi. Belə ki, bu əsnada ərinin Giraldona Karlino adlı italyan bir məşuqəsinin və bu məşuqədən doğulan adlı bir oğlunun olduğunu öyrəndi. Ancaq xristian ənənəsinə görə, boşanma qeyri-mümkün idi və evlilyini davam etdirməyə məcbur oldu.
Kraliçalıq illəri
Nigahdan bir il sonra qaynatası Ferdinand vəfat etdi və əri Alfonso Araqon taxtına əyləşdi. Beləcə, Mariya Araqon kraliçası elan olundu. Ancaq bu əsnada xəstə idi və nə qaynatasının, nə də 2 il sonra vəfat edən anasının cənazə mərasiminə qatıla bilmədi. Bu səbəblə, beşi xaric, digər bütün Araqon kraliçaları kimi tacqoyma mərasimi keçirilmədi. Ərinin səltənətinin ilk illərində qaynanası təsiri altında qaldı. Belə ki, güclü siyasi nüfuza malik olan həm saray həyatına, həm də ölkə siyasətinə hakim mövqedə idi. Mariya isə həm səhhəti, həm də övladının olmaması səbəbilə sarayda sevilmirdi.
1420-ci ildə V Alfonso Neapol taxtına olan iddiası səbəbilə Araqonu tərk etdi. Ölkə idarəsini isə etibarsız gördüyü qardaşlarının yerinə xanımı Mariyaya həvalə etdi. Ölkəni tərk etmədən öncə onun kraldan sonrakı ikinci şəxs olmasını sübut edən fərman imzaladı. V Alfonso demək olar ki, bütün səltənəti boyunca Araqonda olmadı və bu müddət ərzində kral naibəsi olaraq ölkəni Mariya idarə etdi.
Onun ilk naibəlik dönəmi 1420-ci ildən 1423-cü ilədək, ikincisi isə 1432-ci ildən vəfat etdiyi 1458-ci ilədək davam etdi. Bu səbəblə ərinin səltənəti boyunca çıxan kəndli üsyanları ilə təkbaşına mübarizə apardı. Üstəlik əri 1435-ci ildə İtaliyada məğlub olub əsir düşdükdən sonra, onun azadlığa buraxılması üçün tələb olunan döyüş təzminatını özü ödədi. Digər yandan vaxtilə qardaşı ilə evlənərək Kastiliya kraliçası olan baldızı Mariya ilə Valyadoliddə görüşdü və bu 2 kraliça ərlərinin əvəzinə sülh müqaviləsi imzaladılar. 1454-cü ildə qardaşının vəfatının ardından taxta çıxan qardaşı oğlu IV Henriylə sülh şərtlərini yeniləmək məqsədilə Kastiliyaya qayıtdı və ölümündən bir il əvvələ qədər Arevalo şəhərində qaldı.
Mənbə
- Earenfight, Theresa. (2010). The King's other Body: María of Castile and the Crown of Aragon. University of Pennsylvania Press. ISBN 0-8122-4185-1.
- Jansen, Sharon L. (2002). The Monstrous Regiment of Women: Female Rulers in Early Modern Europe. Palgrave Macmillan. ISBN 0-312-21341-7.
- Previte-Orton, C.W. (1912). The Shorter Cambridge Medieval History. Volume 2. Cambridge at the University Press.
- Álvarez Palenzuela, Vicente. "María de Castilla". Diccionario biográfico España (in Spanish).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Kastiliyali Mariya isp Maria de Castilla d 14 noyabr 1401 o 7 sentyabr 1458 Araqon ve Neapol kralicasi Kastiliya krali III Henrinin qizi ve Araqon krali V Alfonsonun xanimidir Eri seltenetinin boyuk hissesini seferlerde kecirdiyi ucun onun yerine naibe olaraq olkeni idare etmisdir Bundan basqa qardasi Con dunyaya gelenedek Kastiliya taxtinin varisi olaraq Asturiya sahzadesi unvanini dasimisdir Kastilyali Mariyaisp Maria de CastillaAraqon kralinin xanimi2 aprel 1416 27 iyun 1458Sexsi melumatlarDogum tarixi 14 noyabr 1401Dogum yeri Seqoviya Seqoviya vilayeti d Kastiliya ve Leon IspaniyaVefat tarixi 7 sentyabr 1458 56 yasinda Vefat yeri Valensiya Valensiya komarkasi d Valensiya vilayeti d Valensiya icmasi d IspaniyaAtasi III HenriAnasi Lankasterli KetrinHeyat yoldasi V AlfonsoAilesi Trastamar sulalesiDini katolisizm Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri Mariya Kastiliya krali III Henri ve Lankasterli Ketrinin ilk ovladi idi Onun xac anasi ise anasinin ogey xalasi olan rahibe Mariya Ayala oldu Kastiliyali murebbiyeler terefinden boyudulen Mariya 6 yanvar 1402 ci ilde Toledo kortesi terefinden taxtin varisi ve Asturiya sahzadesi unvanlarini aldi Hetta movqeyini guclendirmek meqsedile emisi Ferdinandin oglu Alfonso ile nisanlanmisdi Ancaq qardasi Conun dunyaya gelmesinin ardindan Mariya taxt sirasinda geriye dusdu ve butun unvanlari elinden alindi 4 yasinda iken atasi vefat etdi ve 1 yasli qardasi Con Kastiliya krali elan olundu Anasi Ketrin ve emisi Ferdinand ise naib olaraq olke idaresini eline aldi Bu illerde Mariya anasi ile cox yaxin idi ve olke idareciliyi meselelerinde anasini musahide etme imkani qazanmisdi Bu yaxinliq hetta Mariya evlenib olkeni terk etdikden sonra da davam etdi Evliliyi Mariya ve Alfonsonun nisani 1408 ci iledek resmilesmedi ancaq atasi III Henri bu arzusunu oz vesiyyetnamesinde de qeyd etmisdi Eyni raziliga gore Mariyanin kral qardasi II Con Alfonsonun bacisi Mariya ile bacisi Ketrin ise Alfonsonun diger qardasi evlenmeli idi Belece merhum Kastiliya krali III Henrinin her 3 ovladi da Araqon kralinin ailesiyle evlenmisdi Mariya ve Alfonsonun toy merasimi 12 iyun 1415 ci ilde Valensiya kafedralinda bas tutdu Cutluyun nigahi ucun anti papa XIII Benediktden xususi icaze alindi Cehiz olaraq Araqon kralligina bezi Kastiliya qalalari ve yuklu miqdarda mebleg odenildi Bundan basqa Alfonso Kastiliya sahzadesi elan olundu Mariyanin sehheti cox hessas idi ve kecirdiyi cicek xesteliyi sebebile uzunde qalici lekeler qalmisdi Ustelik 16 yasina qeder yetkinlik cagina gelmemisdi ve bu sebeble hec vaxt ovladi olmadi Evliliyi siyasi xarakter dasiyirdi Erinin Neapoldan donusunden sonra munasibetleri daha da pislesdi Bele ki bu esnada erinin Giraldona Karlino adli italyan bir mesuqesinin ve bu mesuqeden dogulan adli bir oglunun oldugunu oyrendi Ancaq xristian enenesine gore bosanma qeyri mumkun idi ve evlilyini davam etdirmeye mecbur oldu Kralicaliq illeri Nigahdan bir il sonra qaynatasi Ferdinand vefat etdi ve eri Alfonso Araqon taxtina eylesdi Belece Mariya Araqon kralicasi elan olundu Ancaq bu esnada xeste idi ve ne qaynatasinin ne de 2 il sonra vefat eden anasinin cenaze merasimine qatila bilmedi Bu sebeble besi xaric diger butun Araqon kralicalari kimi tacqoyma merasimi kecirilmedi Erinin seltenetinin ilk illerinde qaynanasi tesiri altinda qaldi Bele ki guclu siyasi nufuza malik olan hem saray heyatina hem de olke siyasetine hakim movqede idi Mariya ise hem sehheti hem de ovladinin olmamasi sebebile sarayda sevilmirdi 1420 ci ilde V Alfonso Neapol taxtina olan iddiasi sebebile Araqonu terk etdi Olke idaresini ise etibarsiz gorduyu qardaslarinin yerine xanimi Mariyaya hevale etdi Olkeni terk etmeden once onun kraldan sonraki ikinci sexs olmasini subut eden ferman imzaladi V Alfonso demek olar ki butun selteneti boyunca Araqonda olmadi ve bu muddet erzinde kral naibesi olaraq olkeni Mariya idare etdi Onun ilk naibelik donemi 1420 ci ilden 1423 cu iledek ikincisi ise 1432 ci ilden vefat etdiyi 1458 ci iledek davam etdi Bu sebeble erinin selteneti boyunca cixan kendli usyanlari ile tekbasina mubarize apardi Ustelik eri 1435 ci ilde Italiyada meglub olub esir dusdukden sonra onun azadliga buraxilmasi ucun teleb olunan doyus tezminatini ozu odedi Diger yandan vaxtile qardasi ile evlenerek Kastiliya kralicasi olan baldizi Mariya ile Valyadolidde gorusdu ve bu 2 kralica erlerinin evezine sulh muqavilesi imzaladilar 1454 cu ilde qardasinin vefatinin ardindan taxta cixan qardasi oglu IV Henriyle sulh sertlerini yenilemek meqsedile Kastiliyaya qayitdi ve olumunden bir il evvele qeder Arevalo seherinde qaldi MenbeEarenfight Theresa 2010 The King s other Body Maria of Castile and the Crown of Aragon University of Pennsylvania Press ISBN 0 8122 4185 1 Jansen Sharon L 2002 The Monstrous Regiment of Women Female Rulers in Early Modern Europe Palgrave Macmillan ISBN 0 312 21341 7 Previte Orton C W 1912 The Shorter Cambridge Medieval History Volume 2 Cambridge at the University Press Alvarez Palenzuela Vicente Maria de Castilla Diccionario biografico Espana in Spanish