Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Nizaməddin məscidi — Bakıda Əmircan qəsəbəsində yerləşən XIV əsrə aid məscid.
| Nizaməddin məscidi | |
|---|---|
 | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər | Bakı |
| Rayon | Suraxanı rayonu |
| Yerləşir | Əmircan |
| Aidiyyatı | Şirvanşahlar dövləti |
| Tikilmə tarixi | XIV əsr |
| Üslubu | Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra bina Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
Haqqında
Nizaməddin məscidi 1329-1330-cu illərdə Şirvanşahların hakimiyyəti dövründə Əmircanda tikilib. Məscid Əmir Nizaməddin Kəsrani tərəfindən tikdirilib.
Məscidin yonulmuş əhəng daşları ilə hörülüb və ağ rənglə işlənib. 4 giriş qapısından 3-nün üstündə daş kitabələr var. İbadət zalının iç sahəsi 24x6 metr, hündürlüyü isə 5 metrdir. Məscidin mehrabının hündürlüyü 2 metr olub, üstündə, bir neçə yerdə ərəbcə “Allah ” sözləri yazılıb. Məscidin divarlarının qalınlığı 1 metr, yerdən günbəzədək hündürlüyü 7,5 metrdir. Günbəzin diametri isə 6 metrdir. Məscidin minarəsi yoxdur, günbəzinin hündürlüyü fasad tərəfdən 1,5 metrdir.
Məscidin mərkəzi hissəsinin qapısının üstündə fars dilində bir beyt yazılıb:
 | Dünya bir əyləncə, dəbdəbə, şan-şövkət və iztirabdan başqa bir şey deyildir. |  |
Kitabənin ərəb dilində yazılmış ikinci sətri isə belə oxunur:
| | Bu Allah evinin tikilməsini əzəmətli Fəxrəddin oğlu Əmir Nizaməddin Əmirhac əmr etdi. Hicri qəməri 730-cu il (miladi tarix 1329-1330-cu il). | |
1384-1385-ci illərdə Nizaməddin məscidi Şərifəddin tərəfindən təmir edilib və onun cənub tərəfə baxan həyətində yeni bir portal tikilib. Qapının üzərində daş kitabə yerləşdirilib. Ərəb dilində iki cərgə üzrə həkk olunmuş bu kitabədə yazılıb:
| | Bu imarətin tikilməsini Nəsrəddin Qutluqşah oğlu Şeyx Mahmudun oğlu Şərifəddin əmr etmişdir. Hicri qəməri 786-cı il (miladi tarix 1384-1385-ci il). | |
Məscidin üzərindəki başqa kitabələrə əsaslanıb qeyd etmək olar ki, 1830-1831-ci illərdə burada ciddi, əsaslı təmir işləri aparılıb və onun şimal divarının yanında yeni bir xanə tikilib. Məscidin qərb fasadının şimal tərəfində olan qapı yerinin yuxarısında da iki üfüqi formalı kitabə qoyulub. Nəstəliq xətti ilə yazılmış üst kitabədən aydın olur ki, məscidi usta Süleyman təmir edib. Faktlardan görünür ki, hər dəfə aparılan cari inşaat işlərində məscidin memarlıq ünsürlərinə yeni əlavələr olunub və bu əlavələri edən şəxslərin adları da yeni qoyulan kitabələrdə öz əksini tapıb. Belə əlavələrdən biri də 1876-cı ilə təsadüf edir. Bu tarixdə məscid Fatma xanım tərəfindən təmir edilib və cənub tərəfə genişləndirilib Kitabələrdən birinin üstündəki yazıda təmirlə bağlı bunlar qeyd olunub:
| | Həqiqətən bu məscidi Hacı Rəsul qızı Fatma xanım tikdirmişdir. Kitabəni Məhəmməd Nağı yazmışdır. Hicri-qəməri 1293-cü il (miladi tarix 1876-cı il) | |
XX əsrin əvvəllərində məscidin yenidən təmirə ehtiyacı olub və inşaat işləri aparılarkən qərb eyvanının mərkəzində vaxtilə Nizaməddinin tikdirdiyi qapının qarşısında dörd daş sütundan ibarət giriş yeri düzəldilib. Bu haqda qapının üstündə ərəb əlifbası ilə yazılmış bir sətirli kitabədə bunlar yazılıb:
| | Bu portalı Rizvan oğlu Hacı Xələf bina etmişdir. | |
Məscid qaya üzərində tikilib. Altında zirzəmi yerləşir. Ehtimal edilir ki, bu zirzəmi XIX əsrin əvvəllərinə qədər olan müharibələr və basqınlar zamanı sığınacaq kimi istifadə edilib. Lakin sonradan bu zirzəmi sərdabə kimi xidmət edib. Tədqiqatlar zamanı burada tabutlar və insan skeletlərinə rast gəlinib. 1920-ci ildən sonra sərdabə bağlanıb və orada dəfn qadağan olub.
Sovet işğalında
Sovet işğalından sonra rəsmi sürətdə 1928-ci ildən dinlə mübarizəyə başladılar. Həmin ilin dekabrında Azərbaycan KP MK-i bir çox məscid, kilsə və sinaqoqları maarifləndirici istiqamətlərdə istifadə üçün klubların balansına verdi. Əgər 1917-ci ildə Azərbaycanda 3.000 məscid var idisə 1927-ci ildə bu rəqəm 1.700, 1933-cü ildə isə 17 idi.
İşğaldan sonra məscid bağlanıb.
Müstəqillikdən sonra
Azərbaycan müstəqilliyini yenidən bərpa etdikdən sonra məscid Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci ildə verdiyi 132 nömrəli qərar ilə ölkə əhəmiyyətli daşınmaz tarix və mədəniyyət abidələrinin siyahısına salınıb.
2020-ci ildə Əmircan qəsəbəsində aparılan tikinti bərpa işləri zamanı Nizaməddin məscidi də restavrasiya edilib.
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikası Məscidlərinin Ensiklopediyası (PDF). Bakı: Beynəlxalq Əlhuda. 2001. səh. 120. ISBN . 2021-07-23 tarixində (PDF).
- Cəbiyeva, Təranə. "XIV əsrin yadigarı Əmirhac türbəsi dağılmaq üzrədir". anl.az. 2009-11-22. 2016-03-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- Aşurbəyli, Sara. История города Баку: период средневековья (rus). Bakı: Azərnəşr. 1992. 126. 2021-04-21 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- . web.archive.org. 2023-03-20. Archived from the original on 2023-03-20. İstifadə tarixi: 2023-11-03.
- Nemətova, Məşədixanım. Мечеть Низамеддина (rus). Bakı: Искусство Азербайджана. 1956.
- Arif Yunusov. Ислам в Азербайджане (PDF). Bakı: Zaman. 2004. səh. 78. ISBN . 2023-07-05 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2022-12-30.
- "Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2001-ci il 2 avqust Tarixli 132 nömrəli qərarı ilə təsdiq edilmişdir" (PDF) (az.). mct.gov.az. 2001-08-02. 2021-07-07 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2023-11-02.
- "Əmircanda məscidlər restavrasiya olunacaq". 525.az. 2020-09-02. 2023-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-04.
- "Nizaməddin məscidi təmirdən sonra- FOTOLAR". Azərbaycanın xəbər saytı - NEWS24.AZ (az.). 2023-11-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2023-11-04.
Xarici keçidlər
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Nizameddin mescidi Bakida Emircan qesebesinde yerlesen XIV esre aid mescid Nizameddin mescidi40 25 11 sm e 49 59 12 s u Olke AzerbaycanSeher BakiRayon Suraxani rayonuYerlesir EmircanAidiyyati Sirvansahlar dovletiTikilme tarixi XIV esrUslubu Sirvan Abseron memarliq mektebi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Azerbaycan musteqilliyini yeniden berpa etdikden sonra bina Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci ilde verdiyi 132 nomreli qerar ile olke ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina salinib HaqqindaNizameddin mescidi 1329 1330 cu illerde Sirvansahlarin hakimiyyeti dovrunde Emircanda tikilib Mescid Emir Nizameddin Kesrani terefinden tikdirilib Mescidin yonulmus eheng daslari ile horulub ve ag rengle islenib 4 giris qapisindan 3 nun ustunde das kitabeler var Ibadet zalinin ic sahesi 24x6 metr hundurluyu ise 5 metrdir Mescidin mehrabinin hundurluyu 2 metr olub ustunde bir nece yerde erebce Allah sozleri yazilib Mescidin divarlarinin qalinligi 1 metr yerden gunbezedek hundurluyu 7 5 metrdir Gunbezin diametri ise 6 metrdir Mescidin minaresi yoxdur gunbezinin hundurluyu fasad terefden 1 5 metrdir Mescidin merkezi hissesinin qapisinin ustunde fars dilinde bir beyt yazilib Dunya bir eylence debdebe san sovket ve iztirabdan basqa bir sey deyildir Kitabenin ereb dilinde yazilmis ikinci setri ise bele oxunur Bu Allah evinin tikilmesini ezemetli Fexreddin oglu Emir Nizameddin Emirhac emr etdi Hicri qemeri 730 cu il miladi tarix 1329 1330 cu il 1384 1385 ci illerde Nizameddin mescidi Serifeddin terefinden temir edilib ve onun cenub terefe baxan heyetinde yeni bir portal tikilib Qapinin uzerinde das kitabe yerlesdirilib Ereb dilinde iki cerge uzre hekk olunmus bu kitabede yazilib Bu imaretin tikilmesini Nesreddin Qutluqsah oglu Seyx Mahmudun oglu Serifeddin emr etmisdir Hicri qemeri 786 ci il miladi tarix 1384 1385 ci il Mescidin uzerindeki basqa kitabelere esaslanib qeyd etmek olar ki 1830 1831 ci illerde burada ciddi esasli temir isleri aparilib ve onun simal divarinin yaninda yeni bir xane tikilib Mescidin qerb fasadinin simal terefinde olan qapi yerinin yuxarisinda da iki ufuqi formali kitabe qoyulub Nesteliq xetti ile yazilmis ust kitabeden aydin olur ki mescidi usta Suleyman temir edib Faktlardan gorunur ki her defe aparilan cari insaat islerinde mescidin memarliq unsurlerine yeni elaveler olunub ve bu elaveleri eden sexslerin adlari da yeni qoyulan kitabelerde oz eksini tapib Bele elavelerden biri de 1876 ci ile tesaduf edir Bu tarixde mescid Fatma xanim terefinden temir edilib ve cenub terefe genislendirilib Kitabelerden birinin ustundeki yazida temirle bagli bunlar qeyd olunub Heqiqeten bu mescidi Haci Resul qizi Fatma xanim tikdirmisdir Kitabeni Mehemmed Nagi yazmisdir Hicri qemeri 1293 cu il miladi tarix 1876 ci il XX esrin evvellerinde mescidin yeniden temire ehtiyaci olub ve insaat isleri aparilarken qerb eyvaninin merkezinde vaxtile Nizameddinin tikdirdiyi qapinin qarsisinda dord das sutundan ibaret giris yeri duzeldilib Bu haqda qapinin ustunde ereb elifbasi ile yazilmis bir setirli kitabede bunlar yazilib Bu portali Rizvan oglu Haci Xelef bina etmisdir Mescid qaya uzerinde tikilib Altinda zirzemi yerlesir Ehtimal edilir ki bu zirzemi XIX esrin evvellerine qeder olan muharibeler ve basqinlar zamani siginacaq kimi istifade edilib Lakin sonradan bu zirzemi serdabe kimi xidmet edib Tedqiqatlar zamani burada tabutlar ve insan skeletlerine rast gelinib 1920 ci ilden sonra serdabe baglanib ve orada defn qadagan olub Sovet isgalinda Sovet isgalindan sonra resmi suretde 1928 ci ilden dinle mubarizeye basladilar Hemin ilin dekabrinda Azerbaycan KP MK i bir cox mescid kilse ve sinaqoqlari maariflendirici istiqametlerde istifade ucun klublarin balansina verdi Eger 1917 ci ilde Azerbaycanda 3 000 mescid var idise 1927 ci ilde bu reqem 1 700 1933 cu ilde ise 17 idi Isgaldan sonra mescid baglanib Musteqillikden sonra Azerbaycan musteqilliyini yeniden berpa etdikden sonra mescid Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci ilde verdiyi 132 nomreli qerar ile olke ehemiyyetli dasinmaz tarix ve medeniyyet abidelerinin siyahisina salinib 2020 ci ilde Emircan qesebesinde aparilan tikinti berpa isleri zamani Nizameddin mescidi de restavrasiya edilib IstinadlarAzerbaycan Respublikasi Mescidlerinin Ensiklopediyasi PDF Baki Beynelxalq Elhuda 2001 seh 120 ISBN 964 8121 59 1 2021 07 23 tarixinde PDF Cebiyeva Terane XIV esrin yadigari Emirhac turbesi dagilmaq uzredir anl az 2009 11 22 2016 03 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 03 Asurbeyli Sara Istoriya goroda Baku period srednevekovya rus Baki Azernesr 1992 126 2021 04 21 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 03 web archive org 2023 03 20 Archived from the original on 2023 03 20 Istifade tarixi 2023 11 03 Nemetova Mesedixanim Mechet Nizameddina rus Baki Iskusstvo Azerbajdzhana 1956 Arif Yunusov Islam v Azerbajdzhane PDF Baki Zaman 2004 seh 78 ISBN 9952 8052 0 9 2023 07 05 tarixinde PDF Istifade tarixi 2022 12 30 Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2001 ci il 2 avqust Tarixli 132 nomreli qerari ile tesdiq edilmisdir PDF az mct gov az 2001 08 02 2021 07 07 tarixinde PDF Istifade tarixi 2023 11 02 Emircanda mescidler restavrasiya olunacaq 525 az 2020 09 02 2023 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 04 Nizameddin mescidi temirden sonra FOTOLAR Azerbaycanin xeber sayti NEWS24 AZ az 2023 11 04 tarixinde Istifade tarixi 2023 11 04 Xarici kecidlerNizameddin mescidi temir berpadan sonra AzTV Nizameddin mescidi Emircan ve emircanlilar Bakida 7 esre sahidlik eden abide Emircandaki qedim Nizameddin mescidinden AzTV Emircan Mescidlerin tarixi Senedli film Fuad Axundov