Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Evtanaziya (yun. εὖ — yaxşı + yun. θάνᾰτος — ölüm) — sağalmaz xəstəlikdən əziyyət çəkən insanı və ya heyvanı həyatdan məhrum etmə təcrübəsi.
 |
| Ümumi hökmlər |
| Beynəlxalq cinayətlər |
| Kütləvi qətl İnsan alveri Soyqırım Müharibə İmmiqrant qaçaqçılığı Terrorizm |
| Şəxsə qarşı törədilən cinayətlər |
| Qətl Sifarişli qətl Adamöldürmə Ata qətli Ehtiyatsızlıqdan qətl Linç mühakiməsi Namus qətli Ayin qətli İntihar Duel İşgəncə Uşaqların cinsi istismarı Şantaj Təhlükə Təhqir Oğurluq Təhrik Dələduzluq |
| Qatil |
| Muzdlu qatil Seriyalı qatil Kamikadze • Assasin |
| Kriminal olmayan qətl |
| Ölüm hökmü Evtanaziya • Abort |
| Millətə və dövlətə qarşı cinayətlər |
| Rüşvət Vəzifədən sui-istifadə Böhtan Vətənə xəyanət |
Haqqında
Hollandiya qanunvericiliyinin müəyyənləşdirdiyi tərifə əsasən, "bu və ya digər şəxsin öz istəyi ilə həyatına son qoymaq qərarı və həmin qərarın bu işdə maraqlı olmayan şəxs tərəfindən yerinə yetirilməsi evtanaziya adlanır". "Evtanaziya" sözü ilk dəfə XVII yüzillikdə F. Beykon tərəfindən işlənib. O, bu sözü "yüngül ölüm" mənasında işlədib, XIX əsrdə isə bu ifadə "kimisə mərhəmətdən öldürmə" mənasını daşımağa başladı. Əslində evtanaziya ideyası qədimdən yaranıb. Lakin bu günə qədər ənənəvi tibb etikasına belə bir qadağa daxildir:
 | "Mən heç kimə, hətta bunu xahiş edənə belə ölüm gətirə biləcək dərman verə bilmərəm, hətta bunu məsləhət də görə bilmərəm". Amma son vaxtlar həkimlərdə bu təcrübəyə əl atmaq – xəstənin ölümünü onun istəyi ilə yüngülləşdirmək, tezləşdirmək zərurəti yaranıb, xüsusən də pasiyent bunu xahiş etdikdə. Biz bu tendensiyaya necə yanaşmalıyıq? |  |
Köhnəlmiş qadağalardan azad olmaq kimi, yoxsa mənəvi nöqteyi-nəzərdən düz olmayan təhlükəli presedent kimi Bu, çox mübahisəli məsələdir, evtanaziya sözü yaranandan bununla bağlı fikir ayrılıqları mövcuddur. Özü də təkcə tibb alimləri arasında deyil, həm də dindarlar arasında. Ona görə də dünyadakı mövcud praktikaya diqqət yetirmək gərəkir. Dünyada 3 ölkədə insanların həyatı könüllü tərk etməsinə icazə verilir. Birinci məkan Fələstindir. Burada könüllü ölməyin çox sadə və çeşidli yolları var ki, hamısına da "sionist işğalçılarına qarşı şəhadət" deyilir: şəhid olmaq istəyən kəs ölümü könüllü seçir, sonra da israillilərə maksimum ziyan vurmaq ıçın özünü partladır. İkinci məkan Hollandiyadır ki, burada ağır xəstə olan insanların ölüm seçmələri qanunla rəsmiləşdirilib. Üçüncü məkan isə ABŞ-nin Oreqona ştatıdır. Oreqonada 1997-ci ildən bəri qüvvəyə minmiş yerli qanuna görə, könüllü ölüm proseduru yolverilən sayılır. Birləşmiş Ştatların başqa yerində belə qanun yoxdur.
1999-cu ildə "Doktor Ölüm" ləqəbli erməni əsilli amerikalı Con Gevorkyan ağır xəstələri öz razılıqları ilə ölümə yolladığı üçün Miçiqanda ömürlük həbsə məhkum edilmişdi. Həkimlər ən ağır vəziyyətdə olan xəstənin sağalması, ağrılarının yüngülləşməsi üçün bütün mümkün vasitələrdən istifadə etməlidirlər. Və xəstənin istəyi ilə onların ölümünün gerçəkləşdirilməsi qeyri-etik sayılır. Bir sözlə, evtanaziyanın rəsmiləşdirilməsi bəşəriyyətin mənəvi dəyərlərini alt-üst edə bilər.
Evtanaziya və İslam
Quran və Sünnəyə (peyğəmbərin hərəkətləri və deyimləri) əsaslanaraq insan həyatının istənilən sahəsi ilə bağlı fitva çıxara bilər. Gəlin konkret hallara baxaq: tutaq ki, həkim aktiv evtanaziya – pasiyentin ölümünə yönəlmiş məqsədyönlü prosedurları həyata keçirir. Özü də onun xəstəsi xərcəng xəstəliyindən əzab çəkir, güclü ağrıları, ürəkkeçmələri var. Həkim tam əmindir ki, xəstənin yaşamaq şansı yoxdur. Ağrıları qaldırmaq üçün olan dərmanın ölüm dozasını xəstəyə verərək həyatına son qoyur. İslam buna icazə verirmi? Adının çəkilməsini istəməyən azərbaycanlı dindarlardan biri bu suala belə cavab verdi:
| | "Aktiv evtanaziya İslamda qadağan olunur. Ölüm dozasını verməklə, yaxud digər vasitədən istifadə etməklə həkim xəstəni öldürmək, yaxud onun ölümünü sürətləndirmək məqsədi güdür. Bu isə İslama görə ən böyük günah hesab olunur. Həkimin hərəkətləri istənilən halda qəsdən öldürmə hesab olunur, baxmayaraq ki, onun bu münasibəti xəstəyə mərhəmətindən irəli gəlir. Həkim xəstəyə onu Yaradandan daha mərhəmətli ola bilməz. Böyük Yaradan ona həyat bəxş edib və lazımi məqamda da onu geri alacaq" | |
.
Dində
"Deyək ki, uşaq kəllə — beyin iflicindən əziyyət çəkir. Bu xəstəliyin simptomları əqli gerilik, ətrafların müxtəlif dərəcəli iflicidir. Belə xəstə daimi qulluq tələb edir. Əgər o xəstələnərsə, məsələn, ağciyərləri soyuqlayıbsa həkim müalicə aparmır və nəticədə uşaq ölür. Yaxud xəstə komadadır. Sağalma şansı yoxdur. Onun həyatı "süni nəfəs" aparatı vasitəsilə saxlanılır.
Bu aparat söndürülən kimi xəstə ölür. Bu cür hallarda söhbət müalicənin dayandırılmasından gedir. Yəni həkimin qənaətinə görə, istənilən halda Yaradanın obyektiv qanunlarına əsasən ölümün qarşısı alına bilməyəcək. Ona görə də hesab edirəm ki, müalicə prosesi üç şərtlə aparılmalıdır: ağrılar, dərmanların effektivliyi və sağalma ehtimalı olduğu halda. Bu, Məhəmməd peyğəmbərin həyat tərzinə də müvafiqdir. O özü müalicə olunub və bunu bütün tərəfdarlarına da buyurub. Əgər sağalma mümkün deyilsə, İslamda müalicə prosesi "arzuolunmazdır" və "vacib" deyil. Bundan başqa, dərman preparatları xəstəliyin müddətini uzada bilər və bununla da onun əzablarını uzatmış olar.
Beləliklə, passiv evtanazya İslamda tələb olunan hərəkət olmasa da qanunidir və icazə verilir. Həkimin bu növ evtanaziyanı təcrübədən keçirmək hüququ var".
İstinadlar
- "ГРАМОТА.РУ — справочно-информационный интернет-портал «Русский язык» | Словари | Проверка слова". 2023-07-10 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-25.
- Harris, NM. "The euthanasia debate". J R Army Med Corps. 147 (3). October 2001: 367–70. doi:10.1136/jramc-147-03-22. PMID 11766225.
- "Euthanasia". Worldrtd.net. 5 August 2017 tarixində . İstifadə tarixi: 6 July 2017.
Philosopher : "'Euthanasia' is a compound of two Greek words – eu and thanatos meaning, literally, 'a good death'. Today, 'euthanasia' is generally understood to mean the bringing about of a good death – 'mercy killing,' where one person, A, ends the life of another person, B, for the sake of B."
- Voluntary Euthanasia // Voluntary Euthanasia (Stanford Encyclopedia of Philosophy). Plato.stanford.edu. Metaphysics Research Lab, Stanford University. 2018. 21 May 2021 tarixində . İstifadə tarixi: 7 May 2019.
When a person performs an act of euthanasia, she brings about the death of another person because she believes the latter's present existence is so bad that he would be better off dead, or believes that unless she intervenes and ends his life, his life will very soon become so bad that he would be better off dead.
- Voluntary and involuntary euthanasia 5 sentyabr 2011 at the Wayback Machine BBC Accessed 12 February 2012. Archived from the original
- Carr, Claudia. Unlocking Medical Law and Ethics (2nd). Routledge. 2014. səh. 374. ISBN . İstifadə tarixi: 2 February 2018.
- Borry P, Schotsmans P, Dierickx K. "Empirical research in bioethical journals. A quantitative analysis". . 32 (4). April 2006: 240–45. doi:10.1136/jme.2004.011478. PMC 2565792. PMID 16574880.
- Philippe Letellier, chapter: History and Definition of a Word, in Euthanasia: Ethical and Human Aspects By
- Francis Bacon: The Major Works by Francis Bacon, edited by Brian Vickers, p. 630.
- "euthanasia". Oxford Dictionaries. Oxford University Press. April 2010. 21 August 2011 tarixində . İstifadə tarixi: 26 April 2011.
- Kohl, Marvin; Kurtz, Paul. A Plea for Beneficient Euthanasia // Kohl, Marvin (redaktor). Beneficient Euthanasia. Buffalo, New York: Prometheus Books. 1975. səh. 94., quoted in Beauchamp & Davidson (1979), p 295.
- Wreen, Michael. "The Definition of Euthanasia". . 48 (4). 1988: 637–53 [639]. doi:10.2307/2108012. JSTOR 2108012. PMID 11652547.
Xarici keçidlər
- Physician assisted death from
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Evtanaziya yun eὖ yaxsi yun 8anᾰtos olum sagalmaz xestelikden eziyyet ceken insani ve ya heyvani heyatdan mehrum etme tecrubesi Umumi hokmler Beynelxalq cinayetlerKutlevi qetl Insan alveri Soyqirim Muharibe Immiqrant qacaqciligi TerrorizmSexse qarsi toredilen cinayetlerQetl Sifarisli qetl Adamoldurme Ata qetli Ehtiyatsizliqdan qetl Linc muhakimesi Namus qetli Ayin qetli Intihar Duel Isgence Usaqlarin cinsi istismari Santaj Tehluke Tehqir Ogurluq Tehrik DeleduzluqQatilMuzdlu qatil Seriyali qatil Kamikadze AssasinKriminal olmayan qetlOlum hokmu Evtanaziya AbortMillete ve dovlete qarsi cinayetlerRusvet Vezifeden sui istifade Bohtan Vetene xeyanetbrHaqqindaHollandiya qanunvericiliyinin mueyyenlesdirdiyi terife esasen bu ve ya diger sexsin oz isteyi ile heyatina son qoymaq qerari ve hemin qerarin bu isde maraqli olmayan sexs terefinden yerine yetirilmesi evtanaziya adlanir Evtanaziya sozu ilk defe XVII yuzillikde F Beykon terefinden islenib O bu sozu yungul olum menasinda isledib XIX esrde ise bu ifade kimise merhemetden oldurme menasini dasimaga basladi Eslinde evtanaziya ideyasi qedimden yaranib Lakin bu gune qeder enenevi tibb etikasina bele bir qadaga daxildir Men hec kime hetta bunu xahis edene bele olum getire bilecek derman vere bilmerem hetta bunu meslehet de gore bilmerem Amma son vaxtlar hekimlerde bu tecrubeye el atmaq xestenin olumunu onun isteyi ile yungullesdirmek tezlesdirmek zerureti yaranib xususen de pasiyent bunu xahis etdikde Biz bu tendensiyaya nece yanasmaliyiq Kohnelmis qadagalardan azad olmaq kimi yoxsa menevi noqteyi nezerden duz olmayan tehlukeli presedent kimi Bu cox mubahiseli meseledir evtanaziya sozu yaranandan bununla bagli fikir ayriliqlari movcuddur Ozu de tekce tibb alimleri arasinda deyil hem de dindarlar arasinda Ona gore de dunyadaki movcud praktikaya diqqet yetirmek gerekir Dunyada 3 olkede insanlarin heyati konullu terk etmesine icaze verilir Birinci mekan Felestindir Burada konullu olmeyin cox sade ve cesidli yollari var ki hamisina da sionist isgalcilarina qarsi sehadet deyilir sehid olmaq isteyen kes olumu konullu secir sonra da israillilere maksimum ziyan vurmaq icin ozunu partladir Ikinci mekan Hollandiyadir ki burada agir xeste olan insanlarin olum secmeleri qanunla resmilesdirilib Ucuncu mekan ise ABS nin Oreqona statidir Oreqonada 1997 ci ilden beri quvveye minmis yerli qanuna gore konullu olum proseduru yolverilen sayilir Birlesmis Statlarin basqa yerinde bele qanun yoxdur 1999 cu ilde Doktor Olum leqebli ermeni esilli amerikali Con Gevorkyan agir xesteleri oz raziliqlari ile olume yolladigi ucun Miciqanda omurluk hebse mehkum edilmisdi Hekimler en agir veziyyetde olan xestenin sagalmasi agrilarinin yungullesmesi ucun butun mumkun vasitelerden istifade etmelidirler Ve xestenin isteyi ile onlarin olumunun gerceklesdirilmesi qeyri etik sayilir Bir sozle evtanaziyanin resmilesdirilmesi beseriyyetin menevi deyerlerini alt ust ede biler Evtanaziya ve IslamQuran ve Sunneye peygemberin hereketleri ve deyimleri esaslanaraq insan heyatinin istenilen sahesi ile bagli fitva cixara biler Gelin konkret hallara baxaq tutaq ki hekim aktiv evtanaziya pasiyentin olumune yonelmis meqsedyonlu prosedurlari heyata kecirir Ozu de onun xestesi xerceng xesteliyinden ezab cekir guclu agrilari urekkecmeleri var Hekim tam emindir ki xestenin yasamaq sansi yoxdur Agrilari qaldirmaq ucun olan dermanin olum dozasini xesteye vererek heyatina son qoyur Islam buna icaze verirmi Adinin cekilmesini istemeyen azerbaycanli dindarlardan biri bu suala bele cavab verdi Aktiv evtanaziya Islamda qadagan olunur Olum dozasini vermekle yaxud diger vasiteden istifade etmekle hekim xesteni oldurmek yaxud onun olumunu suretlendirmek meqsedi gudur Bu ise Islama gore en boyuk gunah hesab olunur Hekimin hereketleri istenilen halda qesden oldurme hesab olunur baxmayaraq ki onun bu munasibeti xesteye merhemetinden ireli gelir Hekim xesteye onu Yaradandan daha merhemetli ola bilmez Boyuk Yaradan ona heyat bexs edib ve lazimi meqamda da onu geri alacaq Dinde Deyek ki usaq kelle beyin iflicinden eziyyet cekir Bu xesteliyin simptomlari eqli gerilik etraflarin muxtelif dereceli iflicidir Bele xeste daimi qulluq teleb edir Eger o xestelenerse meselen agciyerleri soyuqlayibsa hekim mualice aparmir ve neticede usaq olur Yaxud xeste komadadir Sagalma sansi yoxdur Onun heyati suni nefes aparati vasitesile saxlanilir Bu aparat sondurulen kimi xeste olur Bu cur hallarda sohbet mualicenin dayandirilmasindan gedir Yeni hekimin qenaetine gore istenilen halda Yaradanin obyektiv qanunlarina esasen olumun qarsisi alina bilmeyecek Ona gore de hesab edirem ki mualice prosesi uc sertle aparilmalidir agrilar dermanlarin effektivliyi ve sagalma ehtimali oldugu halda Bu Mehemmed peygemberin heyat terzine de muvafiqdir O ozu mualice olunub ve bunu butun terefdarlarina da buyurub Eger sagalma mumkun deyilse Islamda mualice prosesi arzuolunmazdir ve vacib deyil Bundan basqa derman preparatlari xesteliyin muddetini uzada biler ve bununla da onun ezablarini uzatmis olar Belelikle passiv evtanazya Islamda teleb olunan hereket olmasa da qanunidir ve icaze verilir Hekimin bu nov evtanaziyani tecrubeden kecirmek huququ var Istinadlar GRAMOTA RU spravochno informacionnyj internet portal Russkij yazyk Slovari Proverka slova 2023 07 10 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 25 Harris NM The euthanasia debate J R Army Med Corps 147 3 October 2001 367 70 doi 10 1136 jramc 147 03 22 PMID 11766225 Euthanasia Worldrtd net 5 August 2017 tarixinde Istifade tarixi 6 July 2017 Philosopher Euthanasia is a compound of two Greek words eu and thanatos meaning literally a good death Today euthanasia is generally understood to mean the bringing about of a good death mercy killing where one person A ends the life of another person B for the sake of B Voluntary Euthanasia Voluntary Euthanasia Stanford Encyclopedia of Philosophy Plato stanford edu Metaphysics Research Lab Stanford University 2018 21 May 2021 tarixinde Istifade tarixi 7 May 2019 When a person performs an act of euthanasia she brings about the death of another person because she believes the latter s present existence is so bad that he would be better off dead or believes that unless she intervenes and ends his life his life will very soon become so bad that he would be better off dead Voluntary and involuntary euthanasia 5 sentyabr 2011 at the Wayback Machine BBC Accessed 12 February 2012 Archived from the original Carr Claudia Unlocking Medical Law and Ethics 2nd Routledge 2014 seh 374 ISBN 9781317743514 Istifade tarixi 2 February 2018 Borry P Schotsmans P Dierickx K Empirical research in bioethical journals A quantitative analysis 32 4 April 2006 240 45 doi 10 1136 jme 2004 011478 PMC 2565792 PMID 16574880 Philippe Letellier chapter History and Definition of a Word in Euthanasia Ethical and Human Aspects By Francis Bacon The Major Works by Francis Bacon edited by Brian Vickers p 630 euthanasia Oxford Dictionaries Oxford University Press April 2010 21 August 2011 tarixinde Istifade tarixi 26 April 2011 Kohl Marvin Kurtz Paul A Plea for Beneficient Euthanasia Kohl Marvin redaktor Beneficient Euthanasia Buffalo New York Prometheus Books 1975 seh 94 quoted in Beauchamp amp Davidson 1979 p 295 Wreen Michael The Definition of Euthanasia 48 4 1988 637 53 639 doi 10 2307 2108012 JSTOR 2108012 PMID 11652547 Xarici kecidlerVikianbarda elaqeli media fayllar Physician assisted death from