Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Edvard Silvester Morze (18 iyun 1838, Portlend[d], Men ştatı – 20 dekabr 1925) – ABŞ-lı zooloq, astronom və Yaponiya mədəniyyəti üzrə mütəxəssis. Quru ilbizlərini, molyuskları və çiyinayaqlıları tədqiq etmişdir. Yaponiya arxeologiyasının qurucusu hesab olunur. 1877–80-ci illərdə Yaponiyada olmuş, yapon dulusçuluq sənətini və yapon evlərini öyrənmişdir. Yaponiyanın ilə mükafatlandırılan ilk amerikalıdır. Bir çox elmi cəmiyyətin, eləcə də, ABŞ Milli Elmlər Akademiyasının üzvü olmuşdur.
| Edvard Morze | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 18 iyun 1838 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 20 dekabr 1925(87 yaşında) |
| Vəfat səbəbi | beyin qansızması[d] |
| Dəfn yeri |
|
| İş yeri | |
| Üzvlüyü | |
| Mükafatları | |
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
İlk illəri
1838-ci ildə ABŞ-nin Men ştatının Portlend şəhərində anadan olmuşdur. Conatan Morze və Ceyn Bekketin oğlu idi. Atası qunduz xəzi biznesi ilə məşğul idi, anası elmlə maraqlanan qadın idi. Uşaqlıqda Morze balıqqulağı toplamağı sevirdi və 17 yaşında Portlend Təbiət Tarixi Cəmiyyətinə qoşulmuşdu. Morze quru ilbizlərini araşdırmağa başlayıb, lakin kollec təhsilini davam etdirmək üçün dəmiryolu dükkanında eskizçi kimi işləməli olub. Burada işləyərkən eskiz və rəsm bacarıqlarını inkişaf etdirmişdir.
Karyerası
1859–62-ci illərdə Harvard Universitetinin nəzdində olan Lourens Elm Məktəbinin xüsusi tələbəsi olmuşdur. Daha sonra universitetin müqayisəli zoologiya muzeyinin zooloqu olan Luis Aqassizin yanında köməkçi kimi işləmişdir, lakin elmi dərəcə əldə etməmişdir. Morzenin Harvard Universitetindəki həmkarlarının bir çoxunun parlaq elmi karyerası olmuşdur.
1863–64-cü illərdə Salem şəhərində yerləşən qoşulmuşdur. İnstitutun muzeyində təbiətşünaslıq və etnologiyaya dair böyük kolleksiya var idi və Morze balıqqulağı kolleksiyasından məsul idi. 1868-ci ildə Morze 3 həmkarı ilə birlikdə "American Naturalist" elmi nəşrini yaratmışdır. Morze nəşr üçün məqalələr yazmış və illüstrasiyalar çəkmişdir. O, elm və darvinizm haqqında mühazirələr vermişdir.
Morze 1871–74-cü illərdə Boudoin kollecində zoologiya və müqayisəli anatomiya professoru olmuşdur. 1875-ci ildə "Zoologiyada ilk kitab" adlı dərsliyi nəşr olunmuşdur. Molyuskları araşdıran Morze oxşarlığa baxmayaraq onların çiyinayaqlılarla yaxın qohum olmadıqları qənaətinə gəlmişdir. Daxili orqanları və yumurtaların yaranmasını öyrənən Morze onların qurdlara daha yaxın olduqlarını demişdir.
Yaponiyada bir çox çiyinayaqlı növü müəyyən edildiyi üçün 1877-ci ildə Yaponiyaya səyahət etmiş və Enoşimada dənizkənarı laboratoriya qurmuşdur. Tezliklə Tokio Universitetinə professor kimi dəvət edilmişdir. 1877–80-ci illərdə burada işləmiş və işlədiyi müddətcə Yaponiya mədəniyyətinə böyük maraq göstərmişdir. Bəzi tələbələri zooloq olmuşdurlar.
1880-ci ildə ABŞ-də qayıtdıqdan sonra 1916-cı ilə kimi Salemdəki Pibodi muzeyinin direktoru olmuşdur. Muzeyin kolleksiyasını yenidən tərtib etmiş, sərgi metodlarını inkişaf etdirmiş və muzeyi genişləndirmişdir. 1925-ci ildə Salem şəhərində ölmüşdür.
Elmi töhfələri
Morze ilk olaraq Men ştatındakı yeni quru ilbizi növlərini təsnif etmiş, növbəti illərdə molyusk və çiyinayaqlıları öyrənmişdir. Astronomiyaya da maraq göstərmiş, 34 gecə keçirmiş, Marsı müşahidə edərək eskizlərini hazırlamışdır. 1906-cı ildə "Mars və müəmması" adlı əsəri nəşr olunmuş, Fransa və Belçikanın astronomiya cəmiyyətlərinə qəbul edilmişdir.
1877-ci ildə Enoşimadan Tokioya gedən qatarda ikən təsadüf nəticəsində qədim balıqqulağı yığınlarını kəşf etmişdir. Həmçinin Yaponiyada antik dulusçuluğu tədqiq etmiş, yapon dulusçuluq məmulatlarının kolleksiyasını toplamışdır. 1880-ci ildə Morze yapon dulusçuluq kolleksiyasını Boston muzeyinə yerləşdirmişdir və həmin kolleksiyanın nəzarətçisi olmuşdur. 1901-ci ildə muzey bu kolleksiyanın kataloqunu nəşr etmiş və kataloq Yaponiya hökuməti tərəfindən yapon dilinə tərcümə olunmuşdur. 1898-ci ildə Morze imperator tərəfindən layiq görülən ilk amerikalı olmuşdur. O, həmçinin Yaponiyanın ilə də təltif edilmişdir.
Yaponiyada yaşayarkən və 1882–83-cü illərdə Yaponiyaya etdiyi səfər zaman yapon evlərinə böyük maraq göstərmişdir. 1888-ci ildə "Yapon evləri və onların ətrafı" əsəri nəşr olunmuş, əsərdə 300-dən çox eskizi yer almışdır. Daha sonra maraq dairəsini Çinə yönəltmiş və 1882-ci ildə Çində səyahətdə olmuşdur. 1906-cı ildə "Çinə nəzər və Çin evləri" əsəri çapdan çıxmışdır.
Morze bir çox elmi cəmiyyətin üzvü olmuş, 1886-cı ildə Amerika Elmin İnkişafı Assosiasiyasının prezidenti seçilmişdir. 1876-cı ildə ABŞ Milli Elmlər Akademiyasına seçilmişdir.
Şəxsi həyatı
Morze 1863-cü ildə Ellen Elizabet Ouenlə evlənmiş və 2 uşağı olmuşdur. Dişlərindəki problemlərə görə ABŞ Vətəndaş müharibəsində qəbul edilməmişdir.
İstinadlar
- Bleed P. Edward Sylvester Morse // Morse, Edward Sylvester (ing.). // Grove Art Online / J. Turner [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T059742
- The Fine Art Archive. 2003.
- Elizabeth Noble Shor. "Morse, Edward Sylvester". American National Biography (ingiliscə). fevral 2000. 2021-08-13 tarixində . İstifadə tarixi: 13 avqust 2021.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Edvard Silvester Morze 18 iyun 1838 Portlend d Men stati 20 dekabr 1925 ABS li zooloq astronom ve Yaponiya medeniyyeti uzre mutexessis Quru ilbizlerini molyusklari ve ciyinayaqlilari tedqiq etmisdir Yaponiya arxeologiyasinin qurucusu hesab olunur 1877 80 ci illerde Yaponiyada olmus yapon dulusculuq senetini ve yapon evlerini oyrenmisdir Yaponiyanin Dogan gunes ordeni ile mukafatlandirilan ilk amerikalidir Bir cox elmi cemiyyetin elece de ABS Milli Elmler Akademiyasinin uzvu olmusdur Edvard MorzeDogum tarixi 18 iyun 1838 1838 06 18 Dogum yeri Portlend d Kamberlend qrafligi d Men stati ABSVefat tarixi 20 dekabr 1925 1925 12 20 87 yasinda Vefat sebebi beyin qansizmasi d Defn yeri Hermon Qrov mezarligi d Is yeri Tokio UniversitetiUzvluyu ABS Milli Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiIlk illeri 1838 ci ilde ABS nin Men statinin Portlend seherinde anadan olmusdur Conatan Morze ve Ceyn Bekketin oglu idi Atasi qunduz xezi biznesi ile mesgul idi anasi elmle maraqlanan qadin idi Usaqliqda Morze baliqqulagi toplamagi sevirdi ve 17 yasinda Portlend Tebiet Tarixi Cemiyyetine qosulmusdu Morze quru ilbizlerini arasdirmaga baslayib lakin kollec tehsilini davam etdirmek ucun demiryolu dukkaninda eskizci kimi islemeli olub Burada isleyerken eskiz ve resm bacariqlarini inkisaf etdirmisdir Karyerasi Edvard Morze dulusculuq memulatini tedqiq edir 1920 1859 62 ci illerde Harvard Universitetinin nezdinde olan Lourens Elm Mektebinin xususi telebesi olmusdur Daha sonra universitetin muqayiseli zoologiya muzeyinin zooloqu olan Luis Aqassizin yaninda komekci kimi islemisdir lakin elmi derece elde etmemisdir Morzenin Harvard Universitetindeki hemkarlarinin bir coxunun parlaq elmi karyerasi olmusdur 1863 64 cu illerde Salem seherinde yerlesen qosulmusdur Institutun muzeyinde tebietsunasliq ve etnologiyaya dair boyuk kolleksiya var idi ve Morze baliqqulagi kolleksiyasindan mesul idi 1868 ci ilde Morze 3 hemkari ile birlikde American Naturalist elmi nesrini yaratmisdir Morze nesr ucun meqaleler yazmis ve illustrasiyalar cekmisdir O elm ve darvinizm haqqinda muhazireler vermisdir Morze 1871 74 cu illerde Boudoin kollecinde zoologiya ve muqayiseli anatomiya professoru olmusdur 1875 ci ilde Zoologiyada ilk kitab adli dersliyi nesr olunmusdur Molyusklari arasdiran Morze oxsarliga baxmayaraq onlarin ciyinayaqlilarla yaxin qohum olmadiqlari qenaetine gelmisdir Daxili orqanlari ve yumurtalarin yaranmasini oyrenen Morze onlarin qurdlara daha yaxin olduqlarini demisdir Yaponiyada bir cox ciyinayaqli novu mueyyen edildiyi ucun 1877 ci ilde Yaponiyaya seyahet etmis ve Enosimada denizkenari laboratoriya qurmusdur Tezlikle Tokio Universitetine professor kimi devet edilmisdir 1877 80 ci illerde burada islemis ve islediyi muddetce Yaponiya medeniyyetine boyuk maraq gostermisdir Bezi telebeleri zooloq olmusdurlar 1880 ci ilde ABS de qayitdiqdan sonra 1916 ci ile kimi Salemdeki Pibodi muzeyinin direktoru olmusdur Muzeyin kolleksiyasini yeniden tertib etmis sergi metodlarini inkisaf etdirmis ve muzeyi genislendirmisdir 1925 ci ilde Salem seherinde olmusdur American Naturalist nesri ucun cekdiyi eskizlerElmi tohfeleriTokioda bir ev Yapon evleri ve onlarin etrafi eserinden Morze ilk olaraq Men statindaki yeni quru ilbizi novlerini tesnif etmis novbeti illerde molyusk ve ciyinayaqlilari oyrenmisdir Astronomiyaya da maraq gostermis 34 gece kecirmis Marsi musahide ederek eskizlerini hazirlamisdir 1906 ci ilde Mars ve muemmasi adli eseri nesr olunmus Fransa ve Belcikanin astronomiya cemiyyetlerine qebul edilmisdir 1877 ci ilde Enosimadan Tokioya geden qatarda iken tesaduf neticesinde qedim baliqqulagi yiginlarini kesf etmisdir Hemcinin Yaponiyada antik dulusculugu tedqiq etmis yapon dulusculuq memulatlarinin kolleksiyasini toplamisdir 1880 ci ilde Morze yapon dulusculuq kolleksiyasini Boston muzeyine yerlesdirmisdir ve hemin kolleksiyanin nezaretcisi olmusdur 1901 ci ilde muzey bu kolleksiyanin kataloqunu nesr etmis ve kataloq Yaponiya hokumeti terefinden yapon diline tercume olunmusdur 1898 ci ilde Morze imperator terefinden Yukselen gunes ordenine layiq gorulen ilk amerikali olmusdur O hemcinin Yaponiyanin Muqeddes xezine medali ile de teltif edilmisdir Yaponiyada yasayarken ve 1882 83 cu illerde Yaponiyaya etdiyi sefer zaman yapon evlerine boyuk maraq gostermisdir 1888 ci ilde Yapon evleri ve onlarin etrafi eseri nesr olunmus eserde 300 den cox eskizi yer almisdir Daha sonra maraq dairesini Cine yoneltmis ve 1882 ci ilde Cinde seyahetde olmusdur 1906 ci ilde Cine nezer ve Cin evleri eseri capdan cixmisdir Morze bir cox elmi cemiyyetin uzvu olmus 1886 ci ilde Amerika Elmin Inkisafi Assosiasiyasinin prezidenti secilmisdir 1876 ci ilde ABS Milli Elmler Akademiyasina secilmisdir Sexsi heyatiMorze 1863 cu ilde Ellen Elizabet Ouenle evlenmis ve 2 usagi olmusdur Dislerindeki problemlere gore ABS Vetendas muharibesinde qebul edilmemisdir IstinadlarBleed P Edward Sylvester Morse Morse Edward Sylvester ing Grove Art Online J Turner Oxford England Houndmills Basingstoke England New York OUP 2017 ISBN 978 1 884446 05 4 doi 10 1093 GAO 9781884446054 ARTICLE T059742 The Fine Art Archive 2003 Elizabeth Noble Shor Morse Edward Sylvester American National Biography ingilisce fevral 2000 2021 08 13 tarixinde Istifade tarixi 13 avqust 2021