Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalə . |
Maastrixt sazişi — Avropa Birliyinın yaranmasını şərtləndirən saziş. 7 fevral, 1992-ci ildə Hollandiyanın Maastrixt şəhərində imzalanmişdır. Saziş 1993-cü ilin 1 noyabr tarixində qüvvəyə minmişdir. Sənəd özündə Avropa ölkələrinin pul və siyası sistemlərinin tənzimlənməsini əks etdirir.
Bu sazişə əsasən Avropa İttifaqının pul-kredit siyasətindən irəli gələn məsuliyyət və öhdəçiliklər Avropa Mərkəzi Bankı və Avropa Birliyinə üzv ölkələrin milli mərkəzi bankaları nəzdində yaradılmış həvalə edilir.
Maastrixt sazişi Avropa İttifaqı ölkələrinin vahid valyutaya-avroya keçidini tələb edir və birliyin üç əsas prinsipini müəyyənləşdirir; birliyin iqtisadi-sosial siyasəti, beynəlxalq münasibətlər və təhlükəsizlik, nəhayət ədliyyə və daxili işlər.
Sazişin ratifikasiyası bir sıra üzv ölkələrdə müqavimətlə rastlaşmışdır. Fransada keçirilən referendumda fransızların yalnız 51.05%-i sənədin qəbulunun lehinə səs verir.Danimarka isə sənədin ilkin xülasəsinin qəbulundan imtina edir. Böyük Britaniyada isə saziş minimal səs üstünlüyü ilə təsdiqlənir.
Maastrixt müqaviləsi siyasi, iqtisadi və valyuta ittifaqının mərhə- lələrlə yaradılmasını nəzərdə tuturdu.
Birinci mərhələ (1 iyul 1990 – 31 dekabr 1993) iqtisadi və valyuta ittifaqının, o cümlədən hazırlıq tədbirlərinin həyata keçirilməsini nəzərdə tuturdu. Xüsusilə, ölkələrin iqtisadi inkişaf səviyyələrinin bərabərləşdirilməsi gedir, inflyasiya tempi aşağı salınır, büdcə kəsirləri azaldılır, valyuta məzənnələri stabilləşdirilir, dövlət maliyyələşməsi sağlamlaşdırılırdı. Bu illərdə valyuta məhdudiyyətlərinə tam son qoyuldu, kapitalın ittifaq daxili və üçüncü ölkələrlə sərbəst hərəkəti başladı. Bu tədbirlər avronun vahid valyuta kimi tətbiqinə hazırlıq idi.
İkinci mərhələ (1 yanvar 1994 – 31 dekabr 1998) avronun tətbiqini yaxınlaşdırmaq üçün Avropa İttifaqı üzvlərindən daha konkret tədbirlər tələb edirdi. Artıq qeyd edildiyi kimi, Avropa Valyuta İnstitutu 1998-ci ildə fəaliyyətə başladı. O, milli hökumətlərdən və milli hökumətlərdəki Avropa orqanlarından asılı deyildi. O, avronun buraxılmasından əvvəl lazımi hazırlığı görməli idi. İşlərin nəticələri: milli Mərkəzi banklar arasında əməkdaşlıq gücləndi; Avropa İttifaqı ölkələri arasında valyuta siyasəti uzlaşdırıldı, Avropa İttifaqı çərçivəsində valyutaların dəyişməsinə etibarlı nəzarət, valyuta tənzimlənməsi və ödəniş sistemi yaxşılaşdı, Avropa Mərkəzi Bankının yaradılmasına zəmin hazırlandı (hüquqi, təşkilati və maddi-texniki). Dövlət müəssisələrinin mərkəzi bankları tərəfindən maliyyələşdirilməsini, dövlət borclarının mərkəzi banklarına ötürülməsini tənzimləyən (qadağan edən), mərkəzi bankların dövlətdən asılılığını aradan qaldıran qaydalar qəbul edildi.
Beləliklə, Avropa Valyuta İnstitutu Avropa Mərkəzi Bankının yaradılması üçün əsas oldu. 1998-ci ildən fəaliyyətə başlayan Avropa Mərkəzi Bankının əsas məqsədi qiymətlərin stabilliyini və müvafiq olaraq vahid valyutanı qorumaq idi.
Üçüncü mərhələ - (1999-2002) vahid valyuta olan avroya keçidi nəzərdə tuturdu. 1 yanvar 1999-cu ildən Avropa İttifaqı üzv ölkələrinin milli valyutalarına münasibətdə avronun sabit kursu müəyyən edildi və avro ümumi valyuta elan edildi. 2002-ci ilədək milli valyutalar paralel işləndi. 1 yanvar 2002-ci ildən avro banknotları və sikkələri buraxılmağa başlandı və yerli valyutaları əvəz etdi. 2002-ci ilin iyulunda üzv-l dövlətlərin təsərrüfatlarının vahid valyutaya keçidi başa çatdı.
Avropa mərkəzi banklarının sistemi işə başladı. Ona Avropa Mərkəzi Bankı və avrozona ölkələrinin mərkəzi bankları daxil idi. Avropa mərkəzi banklarının sisteminin məqsədlərinə daxildir:
• Avropa İttifaqı ölkələrində vahid valyuta siyasətinin yürüdülməsi;
• Avronun digər dünya valyutalarına münasibətdə məzən- nəsinin saxlanması;
• İttifaq ölkələrinin xarici ehtiyatlarından istifadə;
• Avrozonada beynəlxalq ödəniş sisteminin işləkliyini təmin etmək;
• Avro banknotlarının buraxılışını idarə etmək;
• Hər bir mərkəzi bankın emissiya kvotasını müəyyən etmək;
• Ümumavropa maliyyə sisteminin stabilliyini təmin etmək üçün Avropa İttifaqı maliyyə institutlarına nəzarət.
Dördüncü mərhələ - 2003-cü ildən başladı və iqtisadi valyuta ittifaqının valyuta sisteminin inkişafı üçün yeni istiqamətlər müəyyən edir. Avronun tətbiqi iqtisadi və valyuta ittifaqında olan dövlətlər arasındakı əlaqələri və qarşılıqlı asılılığı artırmalı, onların valyuta və iqtisadiyyat üzrə hərəkətlərini regiondakı əsas tərəfdaşları ilə koordinasiya etməyə sövq etməlidir.
Avronun tətbiqi beynəlxalq maliyyə-kredit münasibətlərinin iştirakçısı və beynəlxalq təşkilatların üzvü kimi Azərbaycan Respublikasının da beynəlxalq valyuta-maliyyə münasibətlərinə ciddi təsir edir. Bundan əlavə, Azərbaycan Respublikasının ticarət tərəfdaşlarından bəziləri av- rozona üzvləridir. Azərbaycan Respublikası Mərkəzi Bankı 4 yanvar 2000-ci ildən avronun katirovkasına və Bakı Fond Birjasında avro alqı-satqısına başladı. Təsərrüfat subyektləri və əhali avroda hesab aça, he- sablaşmalar və köçürmələr apara, depozitlər saxlaya, konvertasiya edə və digər əməliyyatlar apara bilərdilər. Azərbaycan bank sistemi nizamnamə kapitalını avroda saxlaya bilər, xarici bank əməliyyatlarını avroda və digər valyutalarda apara bilər.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqale qaralama halindadir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Eger mumkundurse daha deqiq bir sablondan istifade edin Maastrixt sazisi Avropa Birliyinin yaranmasini sertlendiren sazis 7 fevral 1992 ci ilde Hollandiyanin Maastrixt seherinde imzalanmisdir Sazis 1993 cu ilin 1 noyabr tarixinde quvveye minmisdir Sened ozunde Avropa olkelerinin pul ve siyasi sistemlerinin tenzimlenmesini eks etdirir Bu sazise esasen Avropa Ittifaqinin pul kredit siyasetinden ireli gelen mesuliyyet ve ohdecilikler Avropa Merkezi Banki ve Avropa Birliyine uzv olkelerin milli merkezi bankalari nezdinde yaradilmis hevale edilir Maastrixt sazisi Avropa Ittifaqi olkelerinin vahid valyutaya avroya kecidini teleb edir ve birliyin uc esas prinsipini mueyyenlesdirir birliyin iqtisadi sosial siyaseti beynelxalq munasibetler ve tehlukesizlik nehayet edliyye ve daxili isler Sazisin ratifikasiyasi bir sira uzv olkelerde muqavimetle rastlasmisdir Fransada kecirilen referendumda fransizlarin yalniz 51 05 i senedin qebulunun lehine ses verir Danimarka ise senedin ilkin xulasesinin qebulundan imtina edir Boyuk Britaniyada ise sazis minimal ses ustunluyu ile tesdiqlenir Maastrixt muqavilesi siyasi iqtisadi ve valyuta ittifaqinin merhe lelerle yaradilmasini nezerde tuturdu Birinci merhele 1 iyul 1990 31 dekabr 1993 iqtisadi ve valyuta ittifaqinin o cumleden hazirliq tedbirlerinin heyata kecirilmesini nezerde tuturdu Xususile olkelerin iqtisadi inkisaf seviyyelerinin beraberlesdirilmesi gedir inflyasiya tempi asagi salinir budce kesirleri azaldilir valyuta mezenneleri stabillesdirilir dovlet maliyyelesmesi saglamlasdirilirdi Bu illerde valyuta mehdudiyyetlerine tam son qoyuldu kapitalin ittifaq daxili ve ucuncu olkelerle serbest hereketi basladi Bu tedbirler avronun vahid valyuta kimi tetbiqine hazirliq idi Ikinci merhele 1 yanvar 1994 31 dekabr 1998 avronun tetbiqini yaxinlasdirmaq ucun Avropa Ittifaqi uzvlerinden daha konkret tedbirler teleb edirdi Artiq qeyd edildiyi kimi Avropa Valyuta Institutu 1998 ci ilde fealiyyete basladi O milli hokumetlerden ve milli hokumetlerdeki Avropa orqanlarindan asili deyildi O avronun buraxilmasindan evvel lazimi hazirligi gormeli idi Islerin neticeleri milli Merkezi banklar arasinda emekdasliq guclendi Avropa Ittifaqi olkeleri arasinda valyuta siyaseti uzlasdirildi Avropa Ittifaqi cercivesinde valyutalarin deyismesine etibarli nezaret valyuta tenzimlenmesi ve odenis sistemi yaxsilasdi Avropa Merkezi Bankinin yaradilmasina zemin hazirlandi huquqi teskilati ve maddi texniki Dovlet muessiselerinin merkezi banklari terefinden maliyyelesdirilmesini dovlet borclarinin merkezi banklarina oturulmesini tenzimleyen qadagan eden merkezi banklarin dovletden asililigini aradan qaldiran qaydalar qebul edildi Belelikle Avropa Valyuta Institutu Avropa Merkezi Bankinin yaradilmasi ucun esas oldu 1998 ci ilden fealiyyete baslayan Avropa Merkezi Bankinin esas meqsedi qiymetlerin stabilliyini ve muvafiq olaraq vahid valyutani qorumaq idi Ucuncu merhele 1999 2002 vahid valyuta olan avroya kecidi nezerde tuturdu 1 yanvar 1999 cu ilden Avropa Ittifaqi uzv olkelerinin milli valyutalarina munasibetde avronun sabit kursu mueyyen edildi ve avro umumi valyuta elan edildi 2002 ci iledek milli valyutalar paralel islendi 1 yanvar 2002 ci ilden avro banknotlari ve sikkeleri buraxilmaga baslandi ve yerli valyutalari evez etdi 2002 ci ilin iyulunda uzv l dovletlerin teserrufatlarinin vahid valyutaya kecidi basa catdi Avropa merkezi banklarinin sistemi ise basladi Ona Avropa Merkezi Banki ve avrozona olkelerinin merkezi banklari daxil idi Avropa merkezi banklarinin sisteminin meqsedlerine daxildir Avropa Ittifaqi olkelerinde vahid valyuta siyasetinin yurudulmesi Avronun diger dunya valyutalarina munasibetde mezen nesinin saxlanmasi Ittifaq olkelerinin xarici ehtiyatlarindan istifade Avrozonada beynelxalq odenis sisteminin islekliyini temin etmek Avro banknotlarinin buraxilisini idare etmek Her bir merkezi bankin emissiya kvotasini mueyyen etmek Umumavropa maliyye sisteminin stabilliyini temin etmek ucun Avropa Ittifaqi maliyye institutlarina nezaret Dorduncu merhele 2003 cu ilden basladi ve iqtisadi valyuta ittifaqinin valyuta sisteminin inkisafi ucun yeni istiqametler mueyyen edir Avronun tetbiqi iqtisadi ve valyuta ittifaqinda olan dovletler arasindaki elaqeleri ve qarsiliqli asililigi artirmali onlarin valyuta ve iqtisadiyyat uzre hereketlerini regiondaki esas terefdaslari ile koordinasiya etmeye sovq etmelidir Avronun tetbiqi beynelxalq maliyye kredit munasibetlerinin istirakcisi ve beynelxalq teskilatlarin uzvu kimi Azerbaycan Respublikasinin da beynelxalq valyuta maliyye munasibetlerine ciddi tesir edir Bundan elave Azerbaycan Respublikasinin ticaret terefdaslarindan bezileri av rozona uzvleridir Azerbaycan Respublikasi Merkezi Banki 4 yanvar 2000 ci ilden avronun katirovkasina ve Baki Fond Birjasinda avro alqi satqisina basladi Teserrufat subyektleri ve ehali avroda hesab aca he sablasmalar ve kocurmeler apara depozitler saxlaya konvertasiya ede ve diger emeliyyatlar apara bilerdiler Azerbaycan bank sistemi nizamname kapitalini avroda saxlaya biler xarici bank emeliyyatlarini avroda ve diger valyutalarda apara biler