Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Zeynəb Paşa (az-əbcəd. زینب پاشا, fars. زینب پاشا) və ya Bibişah Zeynəb (fars. زینب پاشا), Zeynəb bacı (fars. ده باشی زینب), Onbaşı Zeynəb (fars. زینب باجی; Təbriz) — XIX əsrin axırlarında Təbrizdə aclıq zamanı taxıl anbarlarını açdırıb taxılı xalqa paylamış eləcə də Tənbəki üsyanınına rəhbərlik etmiş mübariz Azərbaycan qadını.
| Zeynəb Paşa | |
|---|---|
| az-əbcəd. زینب پاشا fars. زینب پاشا | |
 | |
| Doğum yeri | |
| Vətəndaşlığı | İran |
| Milliyyəti | azərbaycanlı |
| Tanınır | Tənbəki üsyanının rəhbəri |
Həyatı
Bibişah Zeynəb, Onbaşı Zeynəb ləqəbləri ilə tanınan Zeynəb paşa Təbrizin Əmi Zeynəddin məhəlləsində kəndli ailəsində anadan olub. Atası Şeyx Süleyman çox kasıb olduğundan eləcə də yaşadıqları dövr çox qarışıq olduğundan Zeynəb hələ kiçik yaşlarından çox məşəqqətlər çəkmişdir. Zeynəb digər xanımlardan fərqlənərək öz üzünü niqabla örtməzdi.
Məşrutə inqilabına qədər İrandakı vəziyyət stabil olmadığına görə yayda dövlət məmurları insanlardan buğdanı ucuz qiymətə alıb anbarlarda saxlayırdılar. Sonra isə onlar həmin buğdanı qışda kasıb insanlara baha qiymətə satırdılar. Və bu İranda süni aclıq yaradırdı. Nəsrəddin şahın hakimiyyəti dövründə bu aclıq özünün pik həddinə çatdı və şəhərin kasıb insanları üçün yaşamaq çox çətin oldu. Bu sərt sosial şəraitdə Zeynəb Paşa digər qadınlarla birgə mübarizəyə başlayır.
Tənbəki üsyanına qoşulması
Sadə həyat keçirən Zeynəb Paşanın Tənbəki üsyanına qədərki həyatı haqqında heç bir məlumat yoxdur. 1891-ci il martın 9-da Nasirəddin şah Qacar bütün İranda tütün almaq, satmaq və emal etmək üçün ingilislərə konsessiya verilməsi barədə müqavilə imzalayır və bunun müqabilində şirkət əldə edəcəyi qazancdan ildə İran hökumətinə cüzi bir məbləği — 15 min funt sterlinqi ödəməyi öhdəsinə götürürdü. İranın bir çox mühüm şəhərlərində şirkətə məxsus idarələr təşkil edən ingilislər Hindistandan və digər müstəmləkə ölkələrindən işçi, qulluqçu adı ilə dəstə-dəstə öz təbəələrini gətirməyə başladılar ki, bu da həmin sahədə çalışan sahibkar, tacir, kəndli, sənətkar və fəhlələr arasında həyəcanın artmasına səbəb oldu, heç kəs öz tütün və tənbəkisini ingilislərə satmağa razı olmadı. Buna cavab olaraq 1891-ci ilin ortalarında ingilis şirkəti İran hökumətinin razılığı ilə tütün alverinin və emalının yalnız bu şirkətə məxsus olduğunu bildirdi. Buna cavab olaraq, 1891-ci il avqustun 19-da Təbriz əhalisinin böyük əksəriyyətinin imzası ilə şaha göndərilən petisiyada tütün və tənbəki inhisarının ləğv edilməsi tələb olundu. Təbriz bazarı bağlandı, minlərlə adam silahlanaraq hərəkata qarşı baş verə biləcək hər hansı hadisəyə müqavimət göstərmək üçün hazır vəziyyətdə dayandı. Bir neçə gün sonra dövlət məmurları bazarı zor gücünə açdırdılar. Bir iki saat keçmədi ki, bir qrup qadın əlində silah, başında ləçək bazara gəlib bazarı silah gücünə bağladaraq küçələrdə yoxa çıxdılar. Onlara Zeynəb Paşa rəhbərlik edirdi. Dövlət məmurları qadınların qabağında aciz qaldılar və bazar yenidən bağlandı. Xalqın mübarizəsi qarşısında Nəsrəddin şah öz qərarından geri çəkildi. Lakin qadınlar silahlarını yerə qoymadılar.
"Çörək Çörək" şüarı
O günlərdə varlılar qıtlıqdan istifadə ədərək ərzaq mallarını anbarlarda yığıb ehtiyat saxlardılar. Zeynəb Paşa onların yerini öyrənib, məhsulları ucuz qiymətə xalqa sataraq pulunu mal sahibinə qaytarırdı. Xalqın möhtəkirlərə qarşı çıxdığını görən hökumət Marağa qoşunlarını Təbrizə çağırdı. Silahlı mübarizədə bir kişi və beş qadın öldürüldü. Bəzi ruhanilər də qadınlara qoşularaq Rusiya konsulluğuna yığıldılar. "Çörək Çörək" şüarı Qacarlar əleyhinə siyasi şüara çevrildi.
Mübarizə nitqləri
Zeynəb Paşa xalqı mübarizəyə çağıran nitqlər edirdi. Çıxışlarının birində kişilərdən etiraz səsi eşidən bu mübariz qadın üzünü onlara tutaraq belə demişdi:
-Əgər siz kişilərin zülmkarlarla mübarizə etməyə cürətiniz yoxdursa, qorxursunuzsa, alın bu ləçəyi siz bağlayın. Biz namusumuzu, malımızı, vətənimizi özümüz qoruyarıq. Bundan sonra kişi və kişilikdən danışmayın. Biz sizin əvəzinizə də vuruşarıq. Bu sözləri Söylədikdən sonra Zeynəb Paşa ləçəyini çıxarıb kişilərə tərəf atır və hamının təəccüb dolu baxışları altında yoxa çıxır.
Zeynəb Paşanın başqa işləri
Zeynəb Paşanın mühüm işlərindən biri də Təbriz valisinin anbarını xalqın üzünə açması oldu. Qarışıqlıqlarda 30 nəfər öldürüldü. Vali vəliəhdin sarayına qaçdı.
Ölümü
Dostları Fatmanisə, Sultanbəyim, Mahşərəf, Canbəyim, Xeyransa, Mahbəyim, Şahbəyimlə bigə Nizamül-Üləmanın anbarını da açıb məhsullarını xalqə satan Zeynəb Paşa ömrünün sonuna yaxın bir karvanla Kərbəlanı ziyarət etməyə gedir. Osmanlı əsgərlərinin onların karvanının qarşısını kəsərək, karvanı ələk-vələk etməsinə dözməyən Zeynəb Paşa yenidən silaha əl atır. Əsgərlər qaçıb aradan çıxırlar. Çox təəssüf ki, Zeynəb Paşanın bu ziyarətdən sonrakı həyatı haqqında heç bir məlumat yoxdur.
Xatirəsi
O dövrdə yaşamış şair Mirzə Fərrux Zeynəb Paşa, onun yoldaşları və eləcə də mübarizələri haqqında çox sayda şeir yazıb. Şeirlərinin birində deyir:
 | Hökm eylədi Zeynəb paşa Cümlə ənasül-fəraşa Siz bazarı basın daşa Dəyənəyi yağlayım gəlim Patavamı bağlayım gəlim. |  |
2000-ci illərdə Təbriz şəhərində yerləşən Gülüstan bağında Zeynəb Paşanın büstü ucaldılıb.
İncəsənətdə
Zeynəb Paşanın mübarizəsi bir çox əsərlərdə öz əksini tapıb. 2017-ci ildə rejissor Nazila Yaranzadın rəhbərliyi ilə türk dilində hazırlanmış tamaşa yanvar ayında 36-cı dəfə keçiriləcək Beynəlxalq Fəcr Teatr Festivalında göstəriləcək. "Paşa" tamaşası Şərqi Azərbaycanın seçimi olaraq festivala qatılıb. Daha sonra 2018-ci ildə tamaşa Təbrizdə nümayiş etdirilib..
2018-ci ildə Türkiyənin paytaxtı Ankarada keçirilən XII Ankara Ethos Teatr Festivalında İranı Təbriz teatrı təmsil edib. Təbrizin gənc Paşa Teatrının təqdimatında yazıçı Əkbər Şəriətin əsəri əsasında hazırlanan “Paşa” tamaşası Azərbaycan türkcəsində nümayiş olunub. Musiqisi Şahrux Pənahfərdə məxsus olan və tragikomediya janrında səhnəyə qoyulan “Paşa” tamaşasında təbrizli aktyorlar Məhəmməd Qənbəri, Mehdi Səmsari, Delaram Həbib Piran, Bəhram Həsənbabayi, Vəhid Şirzad, Əli Abbaspur çıxış ediblər.
Təbrizdə Əxtər yayınlarının nəşr etdiyi Zeynəb Paşa adlı kitabda onunla bərabər mübarizə aparan qadınlardan “Yüzbaşı Xavər”, “Nayıb Külsüm”, “Fatma Nisa”, “Atlı Şah Bəgüm”, “Sultan Bəgüm”, “Xeyrünnisa” və “Mah Bəgüm” kimi qadınlara da yer ayrılıb.
Xarici keçidlər
- Zeynəb paşa
- Zeynəb Paşa üsyanı(Filmi izlə)
- Zeynəb Paşa üsyanı (musiqili kompozisiya)[ölü keçid]
Ədəbiyyat
- Beynəlxalq müstəqil, icitimai-siyasi, ədəbi nəşr, Təbriz – Körpü jurnalı
İstinadlar
- عبدالحسین ناهیدی آذر، 1360، (Məşrutə inqilabında qadınlar)، səhifə 41.
- یروز کاظمزاده، روس و انگلیس در ایران ۱۸۶۴ ـ ۱۹۱۴، پژوهشی دربارهٔ امپریالیسم، ترجمه: منوچهر امیری، تهران، کتابهای جیبی، ۱۳۵۴، صص ۲۳۲ ـ ۲۳۳
- دواردبرون، انقلاب ایران، صفحه۴۶
- "زینب پاشا". 2018-05-09 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
- "Gülüstan bağı". 2021-05-18 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
- "Zeynəb Paşa". 2021-01-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
- "Zeynəb Paşanın həyatı haqda türk dilində tamaşa Fəcr Festivalında". 2021-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
- “Paşa” Təbrizə qayıtdı[ölü keçid]
- Təbrizdə Zeynəb Paşaya həsr olunan tamaşa nümayiş etdiriləcək
- "Təbrizin Paşa Teatrı Ankara Festivalında". 2018-04-11 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
- "Ankarada İranı Təbrizin teatrı təmsil etdi". 2020-08-08 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-11-01.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Zeyneb Pasa az ebced زینب پاشا fars زینب پاشا ve ya Bibisah Zeyneb fars زینب پاشا Zeyneb baci fars ده باشی زینب Onbasi Zeyneb fars زینب باجی Tebriz XIX esrin axirlarinda Tebrizde acliq zamani taxil anbarlarini acdirib taxili xalqa paylamis elece de Tenbeki usyaninina rehberlik etmis mubariz Azerbaycan qadini Zeyneb Pasaaz ebced زینب پاشا fars زینب پاشا Dogum yeri TebrizVetendasligi IranMilliyyeti azerbaycanliTaninir Tenbeki usyaninin rehberiHeyatiBibisah Zeyneb Onbasi Zeyneb leqebleri ile taninan Zeyneb pasa Tebrizin Emi Zeyneddin mehellesinde kendli ailesinde anadan olub Atasi Seyx Suleyman cox kasib oldugundan elece de yasadiqlari dovr cox qarisiq oldugundan Zeyneb hele kicik yaslarindan cox meseqqetler cekmisdir Zeyneb diger xanimlardan ferqlenerek oz uzunu niqabla ortmezdi Mesrute inqilabina qeder Irandaki veziyyet stabil olmadigina gore yayda dovlet memurlari insanlardan bugdani ucuz qiymete alib anbarlarda saxlayirdilar Sonra ise onlar hemin bugdani qisda kasib insanlara baha qiymete satirdilar Ve bu Iranda suni acliq yaradirdi Nesreddin sahin hakimiyyeti dovrunde bu acliq ozunun pik heddine catdi ve seherin kasib insanlari ucun yasamaq cox cetin oldu Bu sert sosial seraitde Zeyneb Pasa diger qadinlarla birge mubarizeye baslayir Tenbeki usyanina qosulmasiZeyneb Pasa Sade heyat keciren Zeyneb Pasanin Tenbeki usyanina qederki heyati haqqinda hec bir melumat yoxdur 1891 ci il martin 9 da Nasireddin sah Qacar butun Iranda tutun almaq satmaq ve emal etmek ucun ingilislere konsessiya verilmesi barede muqavile imzalayir ve bunun muqabilinde sirket elde edeceyi qazancdan ilde Iran hokumetine cuzi bir meblegi 15 min funt sterlinqi odemeyi ohdesine gotururdu Iranin bir cox muhum seherlerinde sirkete mexsus idareler teskil eden ingilisler Hindistandan ve diger mustemleke olkelerinden isci qulluqcu adi ile deste deste oz tebeelerini getirmeye basladilar ki bu da hemin sahede calisan sahibkar tacir kendli senetkar ve fehleler arasinda heyecanin artmasina sebeb oldu hec kes oz tutun ve tenbekisini ingilislere satmaga razi olmadi Buna cavab olaraq 1891 ci ilin ortalarinda ingilis sirketi Iran hokumetinin raziligi ile tutun alverinin ve emalinin yalniz bu sirkete mexsus oldugunu bildirdi Buna cavab olaraq 1891 ci il avqustun 19 da Tebriz ehalisinin boyuk ekseriyyetinin imzasi ile saha gonderilen petisiyada tutun ve tenbeki inhisarinin legv edilmesi teleb olundu Tebriz bazari baglandi minlerle adam silahlanaraq herekata qarsi bas vere bilecek her hansi hadiseye muqavimet gostermek ucun hazir veziyyetde dayandi Bir nece gun sonra dovlet memurlari bazari zor gucune acdirdilar Bir iki saat kecmedi ki bir qrup qadin elinde silah basinda lecek bazara gelib bazari silah gucune bagladaraq kucelerde yoxa cixdilar Onlara Zeyneb Pasa rehberlik edirdi Dovlet memurlari qadinlarin qabaginda aciz qaldilar ve bazar yeniden baglandi Xalqin mubarizesi qarsisinda Nesreddin sah oz qerarindan geri cekildi Lakin qadinlar silahlarini yere qoymadilar Corek Corek suariO gunlerde varlilar qitliqdan istifade ederek erzaq mallarini anbarlarda yigib ehtiyat saxlardilar Zeyneb Pasa onlarin yerini oyrenib mehsullari ucuz qiymete xalqa sataraq pulunu mal sahibine qaytarirdi Xalqin mohtekirlere qarsi cixdigini goren hokumet Maraga qosunlarini Tebrize cagirdi Silahli mubarizede bir kisi ve bes qadin olduruldu Bezi ruhaniler de qadinlara qosularaq Rusiya konsulluguna yigildilar Corek Corek suari Qacarlar eleyhine siyasi suara cevrildi Mubarize nitqleriZeyneb Pasa xalqi mubarizeye cagiran nitqler edirdi Cixislarinin birinde kisilerden etiraz sesi esiden bu mubariz qadin uzunu onlara tutaraq bele demisdi Eger siz kisilerin zulmkarlarla mubarize etmeye curetiniz yoxdursa qorxursunuzsa alin bu leceyi siz baglayin Biz namusumuzu malimizi vetenimizi ozumuz qoruyariq Bundan sonra kisi ve kisilikden danismayin Biz sizin evezinize de vurusariq Bu sozleri Soyledikden sonra Zeyneb Pasa leceyini cixarib kisilere teref atir ve haminin teeccub dolu baxislari altinda yoxa cixir Zeyneb Pasanin basqa isleriZeyneb Pasanin muhum islerinden biri de Tebriz valisinin anbarini xalqin uzune acmasi oldu Qarisiqliqlarda 30 nefer olduruldu Vali veliehdin sarayina qacdi OlumuDostlari Fatmanise Sultanbeyim Mahseref Canbeyim Xeyransa Mahbeyim Sahbeyimle bige Nizamul Ulemanin anbarini da acib mehsullarini xalqe satan Zeyneb Pasa omrunun sonuna yaxin bir karvanla Kerbelani ziyaret etmeye gedir Osmanli esgerlerinin onlarin karvaninin qarsisini keserek karvani elek velek etmesine dozmeyen Zeyneb Pasa yeniden silaha el atir Esgerler qacib aradan cixirlar Cox teessuf ki Zeyneb Pasanin bu ziyaretden sonraki heyati haqqinda hec bir melumat yoxdur XatiresiTebrizin Gulustan baginda yerlesen Zeyneb Pasanin bustu O dovrde yasamis sair Mirze Ferrux Zeyneb Pasa onun yoldaslari ve elece de mubarizeleri haqqinda cox sayda seir yazib Seirlerinin birinde deyir Hokm eyledi Zeyneb pasa Cumle enasul ferasa Siz bazari basin dasa Deyeneyi yaglayim gelim Patavami baglayim gelim 2000 ci illerde Tebriz seherinde yerlesen Gulustan baginda Zeyneb Pasanin bustu ucaldilib IncesenetdeZeyneb Pasanin mubarizesi bir cox eserlerde oz eksini tapib 2017 ci ilde rejissor Nazila Yaranzadin rehberliyi ile turk dilinde hazirlanmis tamasa yanvar ayinda 36 ci defe kecirilecek Beynelxalq Fecr Teatr Festivalinda gosterilecek Pasa tamasasi Serqi Azerbaycanin secimi olaraq festivala qatilib Daha sonra 2018 ci ilde tamasa Tebrizde numayis etdirilib 2018 ci ilde Turkiyenin paytaxti Ankarada kecirilen XII Ankara Ethos Teatr Festivalinda Irani Tebriz teatri temsil edib Tebrizin genc Pasa Teatrinin teqdimatinda yazici Ekber Serietin eseri esasinda hazirlanan Pasa tamasasi Azerbaycan turkcesinde numayis olunub Musiqisi Sahrux Penahferde mexsus olan ve tragikomediya janrinda sehneye qoyulan Pasa tamasasinda tebrizli aktyorlar Mehemmed Qenberi Mehdi Semsari Delaram Hebib Piran Behram Hesenbabayi Vehid Sirzad Eli Abbaspur cixis edibler Tebrizde Exter yayinlarinin nesr etdiyi Zeyneb Pasa adli kitabda onunla beraber mubarize aparan qadinlardan Yuzbasi Xaver Nayib Kulsum Fatma Nisa Atli Sah Begum Sultan Begum Xeyrunnisa ve Mah Begum kimi qadinlara da yer ayrilib Xarici kecidlerZeyneb pasa Zeyneb Pasa usyani Filmi izle Zeyneb Pasa usyani musiqili kompozisiya olu kecid EdebiyyatBeynelxalq musteqil icitimai siyasi edebi nesr Tebriz Korpu jurnaliIstinadlarعبدالحسین ناهیدی آذر 1360 Mesrute inqilabinda qadinlar sehife 41 یروز کاظم زاده روس و انگلیس در ایران ۱۸۶۴ ـ ۱۹۱۴ پژوهشی درباره امپریالیسم ترجمه منوچهر امیری تهران کتاب های جیبی ۱۳۵۴ صص ۲۳۲ ـ ۲۳۳ دواردبرون انقلاب ایران صفحه۴۶ زینب پاشا 2018 05 09 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01 Gulustan bagi 2021 05 18 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01 Zeyneb Pasa 2021 01 12 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01 Zeyneb Pasanin heyati haqda turk dilinde tamasa Fecr Festivalinda 2021 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01 Pasa Tebrize qayitdi olu kecid Tebrizde Zeyneb Pasaya hesr olunan tamasa numayis etdirilecek Tebrizin Pasa Teatri Ankara Festivalinda 2018 04 11 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01 Ankarada Irani Tebrizin teatri temsil etdi 2020 08 08 tarixinde Istifade tarixi 2018 11 01