Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
I Pyotrun Yolüstü sarayı (rus. Путевой дворец Петра I) — Peterburqun şəhərətrafı sayılan Strelna qəsəbəsində yerləşən saray. Bura Pyotrun zamanından günümüzə kimi qorunub saxlanılmış ən erkən tikililərdən biridir.
| Yolüstü saray | |
|---|---|
| Путевой дворец | |
 | |
 | |
| Ölkə |  Rusiya |
| Şəhər |  Strelna |
| Yerləşir | Strelna |
| Sifarişçi | I Pyotr |
| Tikilmə tarixi | 1716 |
| Üslubu | Pyotr barokkosu |
| İstinad nöm. | 7810426002 |
| Mühafizə dərəcəsi | Federal |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Saray Fin körfəzinin sahilində, Neva buxtasının cənub hissəsində, buzlaqların çəkilməsindən sonra qalan təpənin üzərində yerləşir və çoxlu yarğan və Strelka çayı ilə əhatə olunur.
Ölçü və dekorativ tərtibatına görə sadə olan taxta saray, imperatorun Sankt-Peterburqdan tikilən şəhərinə müntəzəm səfərləri zamanı dayanacaq və istirahəti üçün nəzərdə tutulmuşdur.
Tarix
Sarayın tikinti işləri 1716-cı ildə başlamışdı (başqa bir versiyaya əsasən 1710—1711-ci illərdə). Sarayın ilkin memarı məlum deyil. Özünün "Şimal Versaliyası" sayılan Peterhofla məşğul olan Pyotr, Strelna qəsəbəsinə marağını azaltmışdı. Buna baxmayaraq, onun əmri ilə 1719-1720-ci illərdə ev yenidən qurulmuş və genişləndirilmişdir.
Tezliklə məlum oldu ki, ətrafda böyük miqdarda suyun olmasına baxmayaraq (Kikenka və Strelka çayları), Pyotrun Versala bənzər, böyük fəvvarə və kaskadlarla dolu park ansamblının yaradılması mümkün deyil. Belə ki, özbaşına çay suyu fəvvarələrə tökülməkdən imtina edirdi, nasoslarla suyun çəkilməsi isə XVIII əsrin əvvəllərində çox çətin idi (ilk buxar mühərriki XVII əsrin ortalarında inşa edilmişdir, bəhz olunnan hadisələrdən on il öncə). Peterhofun özündə isə, fəvvarələr tikintisi üçün bütün şəraitlər artıq təbiət tərəfindən yaradılmışdır.
Saray bir neçə dəfə bərpa və yenidən qurulmuşdur (taxta konstruksiya elementləri yeniləri ilə əvəz olunmuş, sarayın özü isə tamamilə sökülərək, yenidən yığılmışdır) - onun əsas balkonu yığışdırılıb, sonradan geri qaytarılmışdı, içəridəki otaqlar isə sökülüb daha da genişləndirilmişdi. Bu cür dəyişikliklər müvafiq olaraq 1750, 1799 və 1837-1840-cı illər arasında həyata keçirilmişdir.
Saray və onun ətrafındakı ərzinin gələcək taleyində mühüm rolu Bartolomeo Rastrelli, Voronixin və Meyer kimi məşhur memarlar oynamışdılar. 1750-ci ildə, Bartolomeo Rastrelli köhnə sarayı yenidən inşa etmişdi, 1837-ci ildə isə Meyer bir əsr yaşı olan və ilk rus imperatorunun fəaliyyətinə bir xatirə olaraq yaradılmış saray-muzeyinin dəyərini nəzərə alaraq, onun ümumi görünüşünü bərpa etmişdi.
Saray binası ilə yanaşı, ansablın ərazisinə pətəkçilik sahəsi, meyvə bağçası, bostan və kiçik fontanlar da daxil idi - buna görə də, saraya gələn imperator sağlam, ən əsası isə elə buradaca əkilmiş meyvə və tərəvəzlərlə qidalanırdı. Yenilikləri sevən imperator barəsində bir əfsanə də mövcuddur - rəvayətə görə, məhz o, Rusiyada ilk dəfə Hollandiyadan gətirilmiş kartofu sarayın həyətində əkmişdir.
Saray binalarının ərazisi, həmişə Romanov sülaləsinin özəl məxsusluğunda idi, heç bir zaman əldən ələ keçmirdi və bəlkə də, məhz buna görə o, günümüzə qədər qorunub saxlanılmışdır. Bununla belə, XVIII əsrdə saray binasında qısa müddətli hospital yaradılmışdır.
1722-ci ildə I Pyotr sarayı və onun ətrafındakı ərazini öz qızı Yelizaveta Petrovnaya hədiyyə olaraq bağışlamışdı.
1797-ci ildə isə imperator I Pavel Yolüstü sarayını, onun ətrafındakı parkı və böyük həcmli Konstantin sarayını oğlu Konstantin Pavloviçə hədiyyə edir.
XIX əsrdə Yolüstü sarayının tərkibinə daxil olan böyük bostanda nadir bitki növlərinin, yeni kartof sortlarının və az rast gəlinən tərəvəzlərin yetişdirilməsi üçün müxtəlif eksperimentlər keçirilirdi.
İnqilabdan sonra saray milliləşdirildi və xəstəxana kimi fəaliyyət göstərməyə başladı, II Dünya müharibəsi zamanı isə saray alman qoşunları tərəfindən işğal olunur və güxlü dağıntıya məruz qalır (1941-ci ilin oktyabr ayında sarayın yaxınlğında Strelna çıxarılmışdı).
1944-cü ildən etibarən ərazi faşist işğalçılarından azad edilir və düz XX əsrin 50-ci illərinin əvvəlinə kimi saray boş qalır. 1951—1952-ci illərdə aparılan bərpa işlərindən sonra, binada körpələr evi yerləşdirilmişdi.
Müasirlik
1981-ci ildə I Pyotrun Yolüstü sarayının "Peterhof" Muzey-Qoruq Kompleksinə təhvil verilməsinə dair qərar verilmişdir. Bununla belə köçürülmə tam şəkiləd yalnız 1987-ci ildə həyata keçirilmişdir. 1987-ci ildən başlayaraq, saray tammiqyaslı bərpa işlərinə məruz qalmışdı.
Günümüzdə saray tamamilə bərpa edilib, həmçinin memar Bartolomeo Rastrelli tərəfindən tərtib edilmiş park və iki fəvvarə öz əvvəlki görkəminə qaytarılmışdır. Tam olaraq restavrasiya işləri 1999-cu ildə başa çatdırılmışdır və o vaxtdan bəri, saray binasında yerləşən muzey qonaqların ziyarəti üçün açılmışdır.
Eksponatlar arasında - I Pyotrun sağ ikən çəkilmiş portreti, imperator əlinin izi və müxtəlif parçalardan şəxsən imperatriça I Yekaterina tərəfindən tikilmiş yorğan xüsusi yer tutur.
Hal-hazırda Yolüstü sarayı həm də Strelnanın tarixi barədə əsas informasiya mərkəzi sayılır. Burada - "Strelna sarayının tarixi və onun sahibləri" və "XVIII əsrin tarixi interyer ekspozisiyası" adlı daimi ekspozisiyalar təşkil olunur. Həmçinin sarayda tez-tez müxtəlif sərgilər keçirilir.
Xronologiya
- 1716-cı il (digər versiyaya görə 1710-1711) — I Pyotra məxsus Yolüstü sarayın inşası
- 1719-1720-ci illər — I Pyotrun əmrinə əsasən sarayın yenidən qurulması
- 1750-ci il — saray memar Françesko Bartolomeo Rastrellinin rəhbərliyi altında sökülərək, yenidən bərpa edilmişdir.
- 1797-ci il — növbəti rekonstruksiya işləri (guman olunur ki, Andrey Voronixin rəhbərliyi altında)
- 1834-1840-cı illər — saray məşhur memar Kristian Meyer tərəfindən təmir edilmişdir.
- 1941-1944-cü illər — ərazinin alman qoşunları tərəfindən işğalı
- 1951-1952-ci illər — sarayın müharibədən sonrakı bərpası.
- 1987-ci il — saray "Peterhof" Muzey-Qoruq Kompleksinin birbaşa yurisdiksiyasına verilmişdi.
- 2000-ci il — saray tam şəkildə bərpa və təmir edilmişdi.
Ədəbiyyat
- А. Г. Раскин Дворцово-парковые ансамбли бывшей Петергофской дороги
- Гусаров А.Ю.,Краснов И.А. Фонтаны Петербурга и пригородов. 978-5-93437-350-5 (rus). СПб. 2009.
Xarici keçidlər
- Сайт музея заповедника «Петродворец»
- Путевой дворец Петра I
- Туристу о Дворце
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
I Pyotrun Yolustu sarayi rus Putevoj dvorec Petra I Peterburqun seheretrafi sayilan Strelna qesebesinde yerlesen saray Bura Pyotrun zamanindan gunumuze kimi qorunub saxlanilmis en erken tikililerden biridir Yolustu sarayPutevoj dvorec59 51 13 sm e 30 02 42 s u Olke RusiyaSeher StrelnaYerlesir StrelnaSifarisci I PyotrTikilme tarixi 1716Uslubu Pyotr barokkosuIstinad nom 7810426002Muhafize derecesiFederal Vikianbarda elaqeli mediafayllar Saray Fin korfezinin sahilinde Neva buxtasinin cenub hissesinde buzlaqlarin cekilmesinden sonra qalan tepenin uzerinde yerlesir ve coxlu yargan ve Strelka cayi ile ehate olunur Olcu ve dekorativ tertibatina gore sade olan taxta saray imperatorun Sankt Peterburqdan tikilen seherine muntezem seferleri zamani dayanacaq ve istiraheti ucun nezerde tutulmusdur TarixSarayin simal fasadi Sarayin tikinti isleri 1716 ci ilde baslamisdi basqa bir versiyaya esasen 1710 1711 ci illerde Sarayin ilkin memari melum deyil Ozunun Simal Versaliyasi sayilan Peterhofla mesgul olan Pyotr Strelna qesebesine maragini azaltmisdi Buna baxmayaraq onun emri ile 1719 1720 ci illerde ev yeniden qurulmus ve genislendirilmisdir Tezlikle melum oldu ki etrafda boyuk miqdarda suyun olmasina baxmayaraq Kikenka ve Strelka caylari Pyotrun Versala benzer boyuk fevvare ve kaskadlarla dolu park ansamblinin yaradilmasi mumkun deyil Bele ki ozbasina cay suyu fevvarelere tokulmekden imtina edirdi nasoslarla suyun cekilmesi ise XVIII esrin evvellerinde cox cetin idi ilk buxar muherriki XVII esrin ortalarinda insa edilmisdir behz olunnan hadiselerden on il once Peterhofun ozunde ise fevvareler tikintisi ucun butun seraitler artiq tebiet terefinden yaradilmisdir Saray bir nece defe berpa ve yeniden qurulmusdur taxta konstruksiya elementleri yenileri ile evez olunmus sarayin ozu ise tamamile sokulerek yeniden yigilmisdir onun esas balkonu yigisdirilib sonradan geri qaytarilmisdi icerideki otaqlar ise sokulub daha da genislendirilmisdi Bu cur deyisiklikler muvafiq olaraq 1750 1799 ve 1837 1840 ci iller arasinda heyata kecirilmisdir Saray ve onun etrafindaki erzinin gelecek taleyinde muhum rolu Bartolomeo Rastrelli Voronixin ve Meyer kimi meshur memarlar oynamisdilar 1750 ci ilde Bartolomeo Rastrelli kohne sarayi yeniden insa etmisdi 1837 ci ilde ise Meyer bir esr yasi olan ve ilk rus imperatorunun fealiyyetine bir xatire olaraq yaradilmis saray muzeyinin deyerini nezere alaraq onun umumi gorunusunu berpa etmisdi Saray binasi ile yanasi ansablin erazisine petekcilik sahesi meyve bagcasi bostan ve kicik fontanlar da daxil idi buna gore de saraya gelen imperator saglam en esasi ise ele buradaca ekilmis meyve ve terevezlerle qidalanirdi Yenilikleri seven imperator baresinde bir efsane de movcuddur revayete gore mehz o Rusiyada ilk defe Hollandiyadan getirilmis kartofu sarayin heyetinde ekmisdir Saray binalarinin erazisi hemise Romanov sulalesinin ozel mexsuslugunda idi hec bir zaman elden ele kecmirdi ve belke de mehz buna gore o gunumuze qeder qorunub saxlanilmisdir Bununla bele XVIII esrde saray binasinda qisa muddetli hospital yaradilmisdir 1722 ci ilde I Pyotr sarayi ve onun etrafindaki erazini oz qizi Yelizaveta Petrovnaya hediyye olaraq bagislamisdi 1797 ci ilde ise imperator I Pavel Yolustu sarayini onun etrafindaki parki ve boyuk hecmli Konstantin sarayini oglu Konstantin Pavlovice hediyye edir XIX esrde Yolustu sarayinin terkibine daxil olan boyuk bostanda nadir bitki novlerinin yeni kartof sortlarinin ve az rast gelinen terevezlerin yetisdirilmesi ucun muxtelif eksperimentler kecirilirdi Inqilabdan sonra saray millilesdirildi ve xestexana kimi fealiyyet gostermeye basladi II Dunya muharibesi zamani ise saray alman qosunlari terefinden isgal olunur ve guxlu dagintiya meruz qalir 1941 ci ilin oktyabr ayinda sarayin yaxinlginda Strelna cixarilmisdi 1944 cu ilden etibaren erazi fasist isgalcilarindan azad edilir ve duz XX esrin 50 ci illerinin evveline kimi saray bos qalir 1951 1952 ci illerde aparilan berpa islerinden sonra binada korpeler evi yerlesdirilmisdi Muasirlik1981 ci ilde I Pyotrun Yolustu sarayinin Peterhof Muzey Qoruq Kompleksine tehvil verilmesine dair qerar verilmisdir Bununla bele kocurulme tam sekiled yalniz 1987 ci ilde heyata kecirilmisdir 1987 ci ilden baslayaraq saray tammiqyasli berpa islerine meruz qalmisdi Gunumuzde saray tamamile berpa edilib hemcinin memar Bartolomeo Rastrelli terefinden tertib edilmis park ve iki fevvare oz evvelki gorkemine qaytarilmisdir Tam olaraq restavrasiya isleri 1999 cu ilde basa catdirilmisdir ve o vaxtdan beri saray binasinda yerlesen muzey qonaqlarin ziyareti ucun acilmisdir Eksponatlar arasinda I Pyotrun sag iken cekilmis portreti imperator elinin izi ve muxtelif parcalardan sexsen imperatrica I Yekaterina terefinden tikilmis yorgan xususi yer tutur Hal hazirda Yolustu sarayi hem de Strelnanin tarixi barede esas informasiya merkezi sayilir Burada Strelna sarayinin tarixi ve onun sahibleri ve XVIII esrin tarixi interyer ekspozisiyasi adli daimi ekspozisiyalar teskil olunur Hemcinin sarayda tez tez muxtelif sergiler kecirilir Xronologiya1716 ci il diger versiyaya gore 1710 1711 I Pyotra mexsus Yolustu sarayin insasi 1719 1720 ci iller I Pyotrun emrine esasen sarayin yeniden qurulmasi 1750 ci il saray memar Francesko Bartolomeo Rastrellinin rehberliyi altinda sokulerek yeniden berpa edilmisdir 1797 ci il novbeti rekonstruksiya isleri guman olunur ki Andrey Voronixin rehberliyi altinda 1834 1840 ci iller saray meshur memar Kristian Meyer terefinden temir edilmisdir 1941 1944 cu iller erazinin alman qosunlari terefinden isgali 1951 1952 ci iller sarayin muharibeden sonraki berpasi 1987 ci il saray Peterhof Muzey Qoruq Kompleksinin birbasa yurisdiksiyasina verilmisdi 2000 ci il saray tam sekilde berpa ve temir edilmisdi EdebiyyatA G Raskin Dvorcovo parkovye ansambli byvshej Petergofskoj dorogi Gusarov A Yu Krasnov I A Fontany Peterburga i prigorodov 978 5 93437 350 5 rus SPb 2009 Xarici kecidlerVikianbarda Yolustu saray ile elaqeli mediafayllar var Sajt muzeya zapovednika Petrodvorec Putevoj dvorec Petra I Turistu o Dvorce