Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yelena Sergeyevna Bulqakova (qız soy adı Nürenberq, birinci evlilikdə Nilova, ikinci evlilikdə Şilovskaya, rus. Еле́на Серге́евна Булга́кова; 21 oktyabr (2 noyabr) 1893, Riqa – 18 iyul 1970, Moskva) — rus yazıçısı və dramaturqu Mixail Bulqakovun üçüncü həyat yoldaşı, onun ədəbi irsinin qoruyucusu. “Master və Marqarita” romanında Marqarita obrazının əsas prototipi.Moskva İncəsənət Teatrının əməkdaşı, Vladimir Nemiroviç-Dançenkonun şəxsi katibi Olqa Bokşanskayanın kiçik bacısı.
| Yelena Bulqakova | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 21 oktyabr (2 noyabr) 1893 |
| Doğum yeri | |
| Vəfat tarixi | 18 iyul 1970 (76 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Dəfn yeri | |
| Vətəndaşlığı |  Rusiya imperiyası SSRİ |
| Həyat yoldaşı |
|
| Fəaliyyəti | yazıçı, tərcüməçi |
Həyatı
Yelena Bulqakova 1893-cü il oktyabrın 21-də (2 noyabr) Riqada anadan olub. Onun anadan olduğu və uşaqlıq illərinin keçdiyi ev qorunub saxlanılıb (Fellinskaya küç., №1, 1930-cu illərdə nömrə 3-ə dəyişdirilmişdir). Onun atası, vəftiz olunmuş yəhudi Sergey Nurenberq (o, bu soyadı tez-tez Nürnberq kimi yazırdı) müəllim, sonra vergi müfəttişi, jurnalist olub və Riqa qəzetləri ilə əməkdaşlıq edib. Anası Aleksandra Aleksandrovna, qızlıq soyadı Qorskaya (1864-1956), pravoslav keşişinin qızı idi. Yelena Sergeyevanın bir bacısı Olqa (1891-1948) və iki qardaşı var idi - Aleksandr (1890-1964) və Konstantin (1895-1944).
Anasının təkidi ilə ailə üzvləri evdə ancaq rus dilində danışırdılar və birlikdə pravoslav kilsəsinə gedirdilər. Uşaqlar rus məktəbinə qoyulmuş və yalnız ruslarla ünsiyyətdə olurdular. Ona görə də Yelena da bütün qardaş və bacıları kimi sırf rus mühitində böyüyüb. Rus mühiti və tərbiyəsi Yelenanı uşaqlıqdan rus mədəniyyətinə sevgisini formalaşdırıb, onun gələcək həyatını müəyyən edib.
Yelena Bulqakova 1902-1911-ci illərdə Riqa Lomonosov adına Qadın Gimnaziyasında təhsil alıb. 1912-ci ildə ordu zabiti leytenant Bokşanski 19 yaşlı Yelenaya elçi düşüb. Lakin Yelena onu onunla yox, böyük bacısı Olqa ilə evlənməyə razı salıb.
1915-ci ildə Yelena və Olqa Moskva İncəsənət Teatrında işə düzəlməyə çalışıb. Nəticədə Olqa teatra qəbul olundu, o isə tərcümeyi-halına görə atasının katibi vəzifəsini icra etməyə davam edib. 1917-ci ildə onun valideynləri Riqaya qayıtdılar və burada Sergey Markoviç vəfat etdi.
1918-ci ilin dekabrında o, məşhur faciə aktyoru (daha sonra eyni dərəcədə məşhur anarxist) Mamont Dalskinin oğlu Yuri (Georgi) Neyolovla nigaha girir. Yuri Neyolov hərbi zabit olub. O, 1919-cu ildə Qırmızı Ordunun Qərb Cəbhəsinin tərkibində fəaliyyət göstərən 16-cı Orduya daxil olub, burada ordu komandiri N.V.Solloqubun katibi (adyutantı) vəzifəsində çalışıb.
Məhz o zaman adyutant Neyolov və həyat yoldaşı Yelena Sergeyevna eyni 16-cı Ordunun qərargah rəisi vəzifəsini icra edən Yevgeni Şilovski ilə tanış olublar. Təxminən bir ildən sonra 16-cı Ordunun qərargahının 27 sentyabr 1920-ci il tarixli əmri ilə Yuri Neyolov Qərb Cəbhəsinin qərargah rəisi vəzifəsinə göndərildi və həmin ilin dekabrında o, Cənub Cəbhəsinə təyin olunub. Onun Yelena Sergeyevna ilə nikahı pozuldu. 1921-ci ilin payızında Yelena Şilovskinin həyat yoldaşı oldu. Onların iki oğlu Yevgeni (1921-1957), 1926-cı ildə isə Sergey (1926-1977) doğulub. 1928-ci ildə onun həyat yoldaşı Moskva Hərbi Dairəsinin qərargah rəisi, general vəzifəsinə təyin edildi. Yelena Sergeyevna ailəsi ilə birlikdə Moskvaya köçdü.
Mixail Bulqakov ilə tanışlıq
28 fevral 1929-cu ildə Maslenitsa bayramı zamanı, ehtimal ki, Moskvada rəssam Moisenkonun evində Yelena Sergeyevna o vaxtkı məşhur yazıçı, jurnalist və dramaturq Mixail Afanasyeviç Bulqakovla tanış olub. İllər sonra o, bu tanışlığını belə təsvir edib: “1929-cu ilin fevralında maslenitsa bayramı idi. Bəzi dostlar bu münasibətlə ziyafət təşkil etmişdilər. Nə mən ora getmək istəyirdim, nə də nədənsə getməyəcəyinə qərar verən Bulqakov. Amma ziyafətə dəvət olunan şəxslər həm onun, həm də mənim marağıma səbəb oldu. Təbii ki, məni maraqlandıran onun soyadı idi... Ümumiyyətlə, tanış olmuşuq, yaxın olmuşuq. Tez, qeyri-adi dərəcədə sürətli idi, heç olmasa mənim tərəfimdən həyat sevgisi idi".
Onların münasibətləri sürətlə inkişaf etdi. Yelena Sergeyevna tez-tez Bulqakovların evində olur və Mixail Afanasyeviçin ikinci həyat yoldaşı Lyubov Evgenievna Belozerskaya ilə dostlaşır. 1930-cu ilin martında Yelena Sergeyevna Bulqakova məşhur məktubunu çap edib SSRİ hökumətinə çatdırmağa kömək etdi.
1930-cu ilin sonu və ya 1931-ci ilin əvvəlində Yelena Sergeyevnanın əri Yevgeni Aleksandroviç Şilovski onun Bulqakovla sevgi münasibətindən xəbər tutdu. 1931-ci il fevralın 5-də “Ağ qvardiya” romanının son səhifəsində Mixail Afanasyeviç yazır: “Arayış Təhkimçilik... ildə ləğv edildi”. Ehtimal olunur ki, Bulqakov Yelena Sergeyevanı bir daha görməyəcəyinə söz verdiyi zaman Şilovski ilə çətin söhbəti məhz bu gün olub. İl yarımdan sonra o, bu sətirləri yazmışdı: "Bədbəxtlik 1931-ci il yanvarın 25-də baş verdi" - o vaxt düşündükləri kimi, Yelena Sergeyevna ilə görüşdükləri son gün idi.
Onlar 20 ay bir-birini görmədilər. 1932-ci ilin iyununda Bulqakov və Yelena Sergeyevna F.N.Miçalskinin vasitəsilə Metropol restoranında görüşdülər. Hər ikisi bir-birlərini sevməyə davam etdiklərini başa düşdülər. Elena Sergeyevna uşaqları ilə birlikdə Lebedyana getdi və burada ərinə məktub yazdı və "onu buraxmağı" xahiş etdi. Yelena Sergeyevnanın əri ilə ayrılması problemsiz ötüşmədi. Uşaqların "bölünməsi" ağrılı və çətin oldu. Böyük oğlu 10 yaşlı Yevgeni, atası ilə qaldı, ən kiçiyi, 5 yaşlı Seryoja, anası ilə Bolşaya Piroqovskaya, 35A ünvanındakı Bulqakovun evinə köçdü.
Bulqakov ilə nigah
3 oktyabr 1932-ci ildə Bulqakov ikinci həyat yoldaşı L.E.Belozerskaya ilə boşandı və oktyabrın 4-də Yelena Sergeyevna ilə nikahı bağlandı. Mixail Afanasyeviçin birinci arvadı Tatyana Nikolayevna Lappa-Kiselqof xatirələrində yazırdı ki, Bulqakov ona bir neçə dəfə: "Mən üç dəfə evlənməliyəm!" demişdi. Sanki bunu ona üç dəfə evliliyi ədəbi uğurun açarı hesab edən Aleksey Tolstoy məsləhət görmüşdü. Yelena Sergeyevna isə xatirələrində bunu başqa cür yazırdı: Guya, Kiyevdə bir falçı ona üç dəfə evlənəcəyini söyləmişdi. Hər halda Bulqakovun əvvəl ki, hər iki həyat yoldaşı boşanmalarını əvvəlcədən gözlənilən nəticə hesab edirdilər.
1933-cü il martın 14-də Bulqakov Yelenaya əsərləri ilə bağlı nəşriyyatlar və teatrlarla müqavilə bağlamaq, habelə qonorar almaq üçün etibarnamə verir. Yelena Sergeyevna yazıçının 1930-cu illərdə yazdığı bütün əsərlərini onun diktəsi ilə makinada yazır.
Evləndikdən bir il sonra, Yelena Sergeyevna ərinin xahişi ilə Mixail Afanasyeviçin həyatının son günlərinə qədər 7 il yazdığı gündəlik tutmağa başlayır. Gündəliyi oxuyarkən bir fakt diqqəti cəlb edir: Elena Sergeyevna və Bulqakovun birlikdə həyatında bir dənə də olsun mübahisə olmayıb. Şəraitlərin bəzən nə qədər çətin olduğunu nəzərə alsaq, bu təəccüblüdür. Onlar həqiqətən də bir-birləri üçün yaradılmışdılar. Yelena Sergeyevnada yazıçı təkcə əsl dost və sevgili deyil, həm də onun ilhamvericisi, ədəbi katibi və bioqrafı, sadiq və yorulmaz əməkdaş tapdı.
Yelena Sergeyevna özünü tamamilə ərinə və onun işinə həsr etdi. O, onun diktəsi ilə yazır, əlyazmaları çap edir, onları redaktə edir, teatrlarla müqavilələr bağlayır, lazımi insanlarla danışıqlar və yazışmaları aparırdı. Onun böyük xidməti Bulqakovun arxivinin qorunması oldu. O, bir nüsxədə saxlanılan bir çox əlyazmanı yenidən çap etdirməyi bacardı. Onun inanılmaz enerjisi sayəsində Bulqakovun ölümündən sonra onun əvvəllər nəşr olunmamış əsərlərinin bir çoxu işığı görə bildi, bunlardan da ən başlıcası, əlbəttə ki, “Master və Marqarita” romanıdır.
Bulqakovun vəfatından sonra
1939-cu ildən Mixail Bulqakovun səhhəti kəskin şəkildə pisləşməyə başladı. O, tədricən görmə qabiliyyətini itirirdi. Həkimlər Bulqakova böyrək xəstəliyi olan hipertonik nefroskleroz diaqnozu qoydular. Eyni dövrdə yazıçı həyat yoldaşı Yelena Bulqakova "Master və Marqarita" romanının son versiyasını diktə etməyə başladı. Roman ilk dəfə 1966-cı ildə, yəni yazıçının ölümündən 26 il sonra Moskva jurnalında çap olundu və Bulqakova dünya şöhrəti gətirdi. 1940-cı ilin fevralından dostları və qohumları nitqini itirmiş Bulqakovun çarpayısının yanında daim növbə çəkirdilər. 1940-cı il martın 10-da, ömrünün 49-cu ilində Bulqakov vəfat etdi. Martın 11-də Sovet Yazıçılar İttifaqının binasında onun anım mərasimi keçirildi. Bulqakovun cəsədi yandırıldı, külləri martın 12-də Novodeviçi qəbiristanlığında dəfn olundu.
1940-cı il oktyabrın 14-də Moskvada Aktyorlar Evində Bulqakovun xatirəsinə həsr olunmuş dəfn məclisi keçirildi. 1952-c ildə onun məzarında Yelena Bulqakovanın xahişi ilə əvvəllər Qoqolun qəbri üzərində olan "Qolqota" adlı bir daş-abidə qoyuldu.
Mixail Afanasyeviçin ölümündən sonra Yelena Sergeyevna Faina Georgiyevna Ranevskayanın himayəsi altına keçdi. Böyük Vətən müharibəsi zamanı onlar birlikdə Daşkəndə evakuasiya edilmişdilər. Burada Ranevskaya Bulqakovanı Anna Axmatova ilə tanış etdi. Moskvaya qayıtdıqdan sonra Ranevskaya bir sıra tanışlarına Bulqakovun dul arvadına əsərlərin nəşrində kömək etmək üçün müraciət etdi. Svyatoslav Rixter, Aram Xaçaturyan, Qalina Ulanova və Roman Karmen bu müraciətə müsbət cavab verdilər.
Bulqakovun yaradıcı irsi ilə işləməkdən əlavə, Yelena Sergeyevna tərcümələrlə də məşğul olurdu (əsasən özünü maddi cəhətdən təmin etmək məqsədilə). O, Qustav Emar, Jül Vern və Andre Moruanın "Lelia, ya da Jorj Sandın həyatı" kitabının fransız dilindən tərcümələrinə sahibdir.
1961-ci ildə filoloq Abram Vulis sovet satirikləri haqqında əsər yazırdı. O, “Zoykanın mənzili” və “Qırmızı ada”nın yarı unudulmuş müəllifini xatırlayır. Vulis yazıçının dul arvadının sağ olduğunu öyrənir və onunla əlaqə saxlayır. Vulisə ilk vaxtlar inamsız yanaşan Yelena Sergeyevna ona oxumaq üçün “Master”in əlyazmasını verir. Şoka düşən Vulis təəssüratlarını çoxları ilə bölüşür, bundan sonra bütün ədəbi Moskvada dahi bir roman haqqında şayiələr yayılmağa başlayır. Roman 1966-1967-ci illərdə Moskva jurnalında ilk nəşri çap olunur (tirajı 150 min nüsxə). Bununla belə, qeyd etmək lazımdır ki, A.Vulisin romanın üzə çıxmasında vacib rolu haqqında hekayənin mənzərəliliyinə baxmayaraq, romanın nəşrində əsas fiqurlar hələ də 1942-ci il Daşkənd qışından bir-birini tanıyan Konstantin Simonov və Yelena Bulqakova idi. Yelena Bulqakova yarımçıq qalmış romanı çapa hazırlamaqda çox böyük mətn işi görüb.
Yelena Sergeyevna 1970-ci il iyulun 18-də 77 yaşında vəfat edib. O, üç əri və böyük oğlu Yevgeninin ölümünü görmüşdü. O, Novodeviçye qəbiristanlığında ərinin yanında, Qoqolun "Qolqota" adlı bir daş-abidəsinin altında dəfn edilib.
Yelena Bulqakovanın 1967-ci ildə S.A.Lyandreslə birlikdə tərtib etdiyi "Mixail Bulqakovun xatirələri" toplusu yalnız yenidənqurma dövründə, hər iki müəllifin ölümündən sonra, 1988-ci ildə "Sovet yazıçısı" nəşriyyatında nəşr olunub.
Xatirəsi
Riqalı iş adamı Yevgeni Qomberqin təşəbbüsü ilə Yelena Sergeyevna Bulqakovanın yaşadığı evin üzərinə xatirə lövhəsi qoyulub. Yelena Sergeyevnanın xatirəsini əbədiləşdirmək üçün pul yığımı açıq şəkildə olub. Şura qurulanda 60-dan çox insan "Şri Qaneşa" xeyriyyə fondu vasitəsilə 3600 avro toplamışdı. Bu kompaniyada ən böyük ianə 500 avro olub ki, onu da xatirə lövhəsi quraşdırmaq çoxdankı arzusu olan bir şəxs edib. İdeyanın kütləvi müzakirəsi Nürnberqlərin yaşayış yerinin Fellinskaya küçəsindəki 1 nömrəli ev deyil, 3 nömrəli ev olduğunu müəyyən etməyə imkan verdi. Evin nömrələnməsi 1930-cu illərdə, Riqanın yeni hakimiyyət orqanları tərəfindən dəyişdirilib. Lakin buna baxmayaraq, ünvan sonda Bulqakovun əsərləri vasitəsilə tapılıb.
Xatirə lövhəsindəki barelyefin müəllifi heykəltəraş Yanis Stroupulisdir. Berelyefdə Yelena Sergeyevna Bulqakovanın 29 iyun 1902-ci ildən 17 oktyabr 1908-ci ilə qədər bu evdə yaşadığı bildirilir. Əvvəllər hesab olunurdu ki, Nürnberq ailəsi 1903-1910-cu illərdə burada yaşayıb. Bundan əlavə, ailə Riqada küçəndə ilk vaxtlar mənzillər kirayələyirdi. Bununla belə, Bulqakovanın özü Riqa ilə bağlı xatirələrini Fellinskaya küçəsi ilə əlaqələndirib, ona görə də lövhə orada quraşdırılıb.
Toplanmış vəsaitin qalan hissəsi Riqadakı Pokrovskoe qəbiristanlığında Yelena Sergeyevnanın atası S.M.Nürnberq və bacısı O.S.Bokşanskayanın məzarlarının bərpasına sərf olunub. Olqa Yelenadan əvvəl vəfat edib. O, Moskvada kremasiya edildi, 1948-ci ildə Bulqakova onun külünü Riqaya dəfn etmək üçün oradan gətirib. 1967-ci ildə Yelena Sergeyevna atasının. anasının və bacısının nəşinin Voznesenskoye qəbiristanlığında yenidən dəfn edilməsini təşkil etmək üçün Riqaya gəlib, lakin bu nəticə verməyib. 1990-cı illərdən Latviya Pravoslav Kilsəsinə keçən və bərpa olunmağa başlayan Pakrov qəbiristanlığında dəfn yerləri Riqalı tarixçi Svetlana Vidyakina tərəfindən aşkar edilib. O, məzar daşı üzərinə qoymaq üçün xaç və məzar daşı tapıb. Qəbir daşı 2020-ci ilin oktyabrında ucaldılıb.
İstinadlar
- "Маргарита :: Маргарита, Фауст, Гёте, Воланд, жена Булгакова, Елена Сергеевна Булгакова, Фрида, Сатана, женщина в демонологии". www.bulgakov.ru. 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-09.
- "Источник". 2012-06-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-03-12.
- Лидия Яновская. Записки о Михаиле Булгакове. Тель-Авив: Moria. 1997. ISBN .; Записки о Михаиле Булгакове (PDF) (3-е изд.). М.: Текст. 2007. 239–318. ISBN .
- "Тайны булгаковской Маргариты". Научно-культурологический журнал. 2012-11-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-09.
- Яновская Л. Елена Булгакова, её дневники, её воспоминания 2015-07-08 at the Wayback Machine, Вступительная статья к изд.: Дневник Елены Булгаковой. — М.: Книжная палата, 1990. —
- Энциклопедия, 1998
- Николай Блохин. "Младший брат Елены Булгаковой". www.promegalit.ru. Евразийский журнальный портал. 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-17.
- "Тайному другу :: Тайному другу". www.bulgakov.ru. 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-09.
- "Елена Сергеевна Булгакова". Михаил Булгаков. Жизнь и творчество (rus). 2020-04-15. 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-03-18.
- Gleb Zilberstein, Uriel Maor, Emmanuil Baskin, Pier Giorgio Righetti. Maestro, Marguerite, morphine: The last years in the life of Mikhail Bulgakov // Journal of Proteomics . 131(ingilis). — 2016. — 10 yanvar. — 199–204. doi:10.1016/j.jprot.2015.11.002. 2017-09-09 tarixində .
- "Голгофа". Булгаковская энциклопедия (rus). 2018-03-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-09.
- Лидин В. Г. "Перенесение праха Н. В. Гоголя". Lib.ru (rus). 2021-08-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2018-04-09.
- "История публикации "Мастера и Маргариты" Михаила Булгакова". Культура Портал. 2003-04-10. 2011-08-24 tarixində . İstifadə tarixi: 2019-12-09.
- Лидия Яновская. Я Булгакова // Последняя книга, или Треугольник Воланда: с отступлениями, сокращениями и дополнениями. ПрозаиК. 2013. ISBN .
- Авдевич О. Б.. "Поклонников «Мастера и Маргариты» приглашают поддержать создание мемориальной доски в Риге". Mixnews (rus). 2020-07-13. 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-03.
- Яхимович И. А.. ""Муза Воланда": в Риге увековечили память Елены Булгаковой". lr4.lsm.lv. Латвийские общественные медиа. 2020-07-29. 2020-08-12 tarixində . İstifadə tarixi: 2020-11-03.
Ədəbiyyat
- Яновская Л. М. . — М.: Советский писатель, 1983.
- Булгаков М. А. Письма. Жизнеописание в документах. — М.: Современник, 1989.
- Чудакова М. О. Жизнеописание Михаила Булгакова. — 2-е изд., доп. — М.: Книга, 1988.
- Соколов Б. В. Булгаковская энциклопедия. Ad Marginem. М.: Локид; Миф. 1998. ISBN .
Xarici keçidlər
- Судьба Маргариты — Е. С. Булгакова после смерти мужа. Интервью с С.Шиловским
- Московский государственный музей М. А. Булгакова
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yelena Sergeyevna Bulqakova qiz soy adi Nurenberq birinci evlilikde Nilova ikinci evlilikde Silovskaya rus Ele na Serge evna Bulga kova 21 oktyabr 2 noyabr 1893 Riqa 18 iyul 1970 Moskva rus yazicisi ve dramaturqu Mixail Bulqakovun ucuncu heyat yoldasi onun edebi irsinin qoruyucusu Master ve Marqarita romaninda Marqarita obrazinin esas prototipi Moskva Incesenet Teatrinin emekdasi Vladimir Nemirovic Dancenkonun sexsi katibi Olqa Boksanskayanin kicik bacisi Yelena BulqakovaDogum tarixi 21 oktyabr 2 noyabr 1893Dogum yeri Riqa Liflyand quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi 18 iyul 1970 1970 07 18 76 yasinda Vefat yeri Moskva RSFSR SSRIDefn yeri Novodevicye qebiristanligiVetendasligi Rusiya imperiyasi SSRIHeyat yoldasi Mixail Bulqakov 1932 1940 Fealiyyeti yazici tercumeciHeyatiYelena Bulqakova 1893 cu il oktyabrin 21 de 2 noyabr Riqada anadan olub Onun anadan oldugu ve usaqliq illerinin kecdiyi ev qorunub saxlanilib Fellinskaya kuc 1 1930 cu illerde nomre 3 e deyisdirilmisdir Onun atasi veftiz olunmus yehudi Sergey Nurenberq o bu soyadi tez tez Nurnberq kimi yazirdi muellim sonra vergi mufettisi jurnalist olub ve Riqa qezetleri ile emekdasliq edib Anasi Aleksandra Aleksandrovna qizliq soyadi Qorskaya 1864 1956 pravoslav kesisinin qizi idi Yelena Sergeyevanin bir bacisi Olqa 1891 1948 ve iki qardasi var idi Aleksandr 1890 1964 ve Konstantin 1895 1944 Anasinin tekidi ile aile uzvleri evde ancaq rus dilinde danisirdilar ve birlikde pravoslav kilsesine gedirdiler Usaqlar rus mektebine qoyulmus ve yalniz ruslarla unsiyyetde olurdular Ona gore de Yelena da butun qardas ve bacilari kimi sirf rus muhitinde boyuyub Rus muhiti ve terbiyesi Yelenani usaqliqdan rus medeniyyetine sevgisini formalasdirib onun gelecek heyatini mueyyen edib Yelena Bulqakova 1902 1911 ci illerde Riqa Lomonosov adina Qadin Gimnaziyasinda tehsil alib 1912 ci ilde ordu zabiti leytenant Boksanski 19 yasli Yelenaya elci dusub Lakin Yelena onu onunla yox boyuk bacisi Olqa ile evlenmeye razi salib 1915 ci ilde Yelena ve Olqa Moskva Incesenet Teatrinda ise duzelmeye calisib Neticede Olqa teatra qebul olundu o ise tercumeyi halina gore atasinin katibi vezifesini icra etmeye davam edib 1917 ci ilde onun valideynleri Riqaya qayitdilar ve burada Sergey Markovic vefat etdi 1918 ci ilin dekabrinda o meshur facie aktyoru daha sonra eyni derecede meshur anarxist Mamont Dalskinin oglu Yuri Georgi Neyolovla nigaha girir Yuri Neyolov herbi zabit olub O 1919 cu ilde Qirmizi Ordunun Qerb Cebhesinin terkibinde fealiyyet gosteren 16 ci Orduya daxil olub burada ordu komandiri N V Solloqubun katibi adyutanti vezifesinde calisib Mehz o zaman adyutant Neyolov ve heyat yoldasi Yelena Sergeyevna eyni 16 ci Ordunun qerargah reisi vezifesini icra eden Yevgeni Silovski ile tanis olublar Texminen bir ilden sonra 16 ci Ordunun qerargahinin 27 sentyabr 1920 ci il tarixli emri ile Yuri Neyolov Qerb Cebhesinin qerargah reisi vezifesine gonderildi ve hemin ilin dekabrinda o Cenub Cebhesine teyin olunub Onun Yelena Sergeyevna ile nikahi pozuldu 1921 ci ilin payizinda Yelena Silovskinin heyat yoldasi oldu Onlarin iki oglu Yevgeni 1921 1957 1926 ci ilde ise Sergey 1926 1977 dogulub 1928 ci ilde onun heyat yoldasi Moskva Herbi Dairesinin qerargah reisi general vezifesine teyin edildi Yelena Sergeyevna ailesi ile birlikde Moskvaya kocdu Mixail Bulqakov ile tanisliq28 fevral 1929 cu ilde Maslenitsa bayrami zamani ehtimal ki Moskvada ressam Moisenkonun evinde Yelena Sergeyevna o vaxtki meshur yazici jurnalist ve dramaturq Mixail Afanasyevic Bulqakovla tanis olub Iller sonra o bu tanisligini bele tesvir edib 1929 cu ilin fevralinda maslenitsa bayrami idi Bezi dostlar bu munasibetle ziyafet teskil etmisdiler Ne men ora getmek isteyirdim ne de nedense getmeyeceyine qerar veren Bulqakov Amma ziyafete devet olunan sexsler hem onun hem de menim maragima sebeb oldu Tebii ki meni maraqlandiran onun soyadi idi Umumiyyetle tanis olmusuq yaxin olmusuq Tez qeyri adi derecede suretli idi hec olmasa menim terefimden heyat sevgisi idi Onlarin munasibetleri suretle inkisaf etdi Yelena Sergeyevna tez tez Bulqakovlarin evinde olur ve Mixail Afanasyevicin ikinci heyat yoldasi Lyubov Evgenievna Belozerskaya ile dostlasir 1930 cu ilin martinda Yelena Sergeyevna Bulqakova meshur mektubunu cap edib SSRI hokumetine catdirmaga komek etdi 1930 cu ilin sonu ve ya 1931 ci ilin evvelinde Yelena Sergeyevnanin eri Yevgeni Aleksandrovic Silovski onun Bulqakovla sevgi munasibetinden xeber tutdu 1931 ci il fevralin 5 de Ag qvardiya romaninin son sehifesinde Mixail Afanasyevic yazir Arayis Tehkimcilik ilde legv edildi Ehtimal olunur ki Bulqakov Yelena Sergeyevani bir daha gormeyeceyine soz verdiyi zaman Silovski ile cetin sohbeti mehz bu gun olub Il yarimdan sonra o bu setirleri yazmisdi Bedbextlik 1931 ci il yanvarin 25 de bas verdi o vaxt dusundukleri kimi Yelena Sergeyevna ile gorusdukleri son gun idi Onlar 20 ay bir birini gormediler 1932 ci ilin iyununda Bulqakov ve Yelena Sergeyevna F N Micalskinin vasitesile Metropol restoraninda gorusduler Her ikisi bir birlerini sevmeye davam etdiklerini basa dusduler Elena Sergeyevna usaqlari ile birlikde Lebedyana getdi ve burada erine mektub yazdi ve onu buraxmagi xahis etdi Yelena Sergeyevnanin eri ile ayrilmasi problemsiz otusmedi Usaqlarin bolunmesi agrili ve cetin oldu Boyuk oglu 10 yasli Yevgeni atasi ile qaldi en kiciyi 5 yasli Seryoja anasi ile Bolsaya Piroqovskaya 35A unvanindaki Bulqakovun evine kocdu Bulqakov ile nigah 3 oktyabr 1932 ci ilde Bulqakov ikinci heyat yoldasi L E Belozerskaya ile bosandi ve oktyabrin 4 de Yelena Sergeyevna ile nikahi baglandi Mixail Afanasyevicin birinci arvadi Tatyana Nikolayevna Lappa Kiselqof xatirelerinde yazirdi ki Bulqakov ona bir nece defe Men uc defe evlenmeliyem demisdi Sanki bunu ona uc defe evliliyi edebi ugurun acari hesab eden Aleksey Tolstoy meslehet gormusdu Yelena Sergeyevna ise xatirelerinde bunu basqa cur yazirdi Guya Kiyevde bir falci ona uc defe evleneceyini soylemisdi Her halda Bulqakovun evvel ki her iki heyat yoldasi bosanmalarini evvelceden gozlenilen netice hesab edirdiler 1933 cu il martin 14 de Bulqakov Yelenaya eserleri ile bagli nesriyyatlar ve teatrlarla muqavile baglamaq habele qonorar almaq ucun etibarname verir Yelena Sergeyevna yazicinin 1930 cu illerde yazdigi butun eserlerini onun diktesi ile makinada yazir Evlendikden bir il sonra Yelena Sergeyevna erinin xahisi ile Mixail Afanasyevicin heyatinin son gunlerine qeder 7 il yazdigi gundelik tutmaga baslayir Gundeliyi oxuyarken bir fakt diqqeti celb edir Elena Sergeyevna ve Bulqakovun birlikde heyatinda bir dene de olsun mubahise olmayib Seraitlerin bezen ne qeder cetin oldugunu nezere alsaq bu teeccubludur Onlar heqiqeten de bir birleri ucun yaradilmisdilar Yelena Sergeyevnada yazici tekce esl dost ve sevgili deyil hem de onun ilhamvericisi edebi katibi ve bioqrafi sadiq ve yorulmaz emekdas tapdi Yelena Sergeyevna ozunu tamamile erine ve onun isine hesr etdi O onun diktesi ile yazir elyazmalari cap edir onlari redakte edir teatrlarla muqavileler baglayir lazimi insanlarla danisiqlar ve yazismalari aparirdi Onun boyuk xidmeti Bulqakovun arxivinin qorunmasi oldu O bir nusxede saxlanilan bir cox elyazmani yeniden cap etdirmeyi bacardi Onun inanilmaz enerjisi sayesinde Bulqakovun olumunden sonra onun evveller nesr olunmamis eserlerinin bir coxu isigi gore bildi bunlardan da en baslicasi elbette ki Master ve Marqarita romanidir Bulqakovun vefatindan sonra Yelena Bulqakovanin tesebbusu ile Mixail Bulqakovun mezari uzerinde qoyulmus Qolqota das abidesi 1939 cu ilden Mixail Bulqakovun sehheti keskin sekilde pislesmeye basladi O tedricen gorme qabiliyyetini itirirdi Hekimler Bulqakova boyrek xesteliyi olan hipertonik nefroskleroz diaqnozu qoydular Eyni dovrde yazici heyat yoldasi Yelena Bulqakova Master ve Marqarita romaninin son versiyasini dikte etmeye basladi Roman ilk defe 1966 ci ilde yeni yazicinin olumunden 26 il sonra Moskva jurnalinda cap olundu ve Bulqakova dunya sohreti getirdi 1940 ci ilin fevralindan dostlari ve qohumlari nitqini itirmis Bulqakovun carpayisinin yaninda daim novbe cekirdiler 1940 ci il martin 10 da omrunun 49 cu ilinde Bulqakov vefat etdi Martin 11 de Sovet Yazicilar Ittifaqinin binasinda onun anim merasimi kecirildi Bulqakovun cesedi yandirildi kulleri martin 12 de Novodevici qebiristanliginda defn olundu 1940 ci il oktyabrin 14 de Moskvada Aktyorlar Evinde Bulqakovun xatiresine hesr olunmus defn meclisi kecirildi 1952 c ilde onun mezarinda Yelena Bulqakovanin xahisi ile evveller Qoqolun qebri uzerinde olan Qolqota adli bir das abide qoyuldu Mixail Afanasyevicin olumunden sonra Yelena Sergeyevna Faina Georgiyevna Ranevskayanin himayesi altina kecdi Boyuk Veten muharibesi zamani onlar birlikde Daskende evakuasiya edilmisdiler Burada Ranevskaya Bulqakovani Anna Axmatova ile tanis etdi Moskvaya qayitdiqdan sonra Ranevskaya bir sira tanislarina Bulqakovun dul arvadina eserlerin nesrinde komek etmek ucun muraciet etdi Svyatoslav Rixter Aram Xacaturyan Qalina Ulanova ve Roman Karmen bu muraciete musbet cavab verdiler Bulqakovun yaradici irsi ile islemekden elave Yelena Sergeyevna tercumelerle de mesgul olurdu esasen ozunu maddi cehetden temin etmek meqsedile O Qustav Emar Jul Vern ve Andre Moruanin Lelia ya da Jorj Sandin heyati kitabinin fransiz dilinden tercumelerine sahibdir 1961 ci ilde filoloq Abram Vulis sovet satirikleri haqqinda eser yazirdi O Zoykanin menzili ve Qirmizi ada nin yari unudulmus muellifini xatirlayir Vulis yazicinin dul arvadinin sag oldugunu oyrenir ve onunla elaqe saxlayir Vulise ilk vaxtlar inamsiz yanasan Yelena Sergeyevna ona oxumaq ucun Master in elyazmasini verir Soka dusen Vulis teessuratlarini coxlari ile bolusur bundan sonra butun edebi Moskvada dahi bir roman haqqinda sayieler yayilmaga baslayir Roman 1966 1967 ci illerde Moskva jurnalinda ilk nesri cap olunur tiraji 150 min nusxe Bununla bele qeyd etmek lazimdir ki A Vulisin romanin uze cixmasinda vacib rolu haqqinda hekayenin menzereliliyine baxmayaraq romanin nesrinde esas fiqurlar hele de 1942 ci il Daskend qisindan bir birini taniyan Konstantin Simonov ve Yelena Bulqakova idi Yelena Bulqakova yarimciq qalmis romani capa hazirlamaqda cox boyuk metn isi gorub Yelena Sergeyevna 1970 ci il iyulun 18 de 77 yasinda vefat edib O uc eri ve boyuk oglu Yevgeninin olumunu gormusdu O Novodevicye qebiristanliginda erinin yaninda Qoqolun Qolqota adli bir das abidesinin altinda defn edilib Yelena Bulqakovanin 1967 ci ilde S A Lyandresle birlikde tertib etdiyi Mixail Bulqakovun xatireleri toplusu yalniz yenidenqurma dovrunde her iki muellifin olumunden sonra 1988 ci ilde Sovet yazicisi nesriyyatinda nesr olunub XatiresiRiqali is adami Yevgeni Qomberqin tesebbusu ile Yelena Sergeyevna Bulqakovanin yasadigi evin uzerine xatire lovhesi qoyulub Yelena Sergeyevnanin xatiresini ebedilesdirmek ucun pul yigimi aciq sekilde olub Sura qurulanda 60 dan cox insan Sri Qanesa xeyriyye fondu vasitesile 3600 avro toplamisdi Bu kompaniyada en boyuk iane 500 avro olub ki onu da xatire lovhesi qurasdirmaq coxdanki arzusu olan bir sexs edib Ideyanin kutlevi muzakiresi Nurnberqlerin yasayis yerinin Fellinskaya kucesindeki 1 nomreli ev deyil 3 nomreli ev oldugunu mueyyen etmeye imkan verdi Evin nomrelenmesi 1930 cu illerde Riqanin yeni hakimiyyet orqanlari terefinden deyisdirilib Lakin buna baxmayaraq unvan sonda Bulqakovun eserleri vasitesile tapilib Xatire lovhesindeki barelyefin muellifi heykelteras Yanis Stroupulisdir Berelyefde Yelena Sergeyevna Bulqakovanin 29 iyun 1902 ci ilden 17 oktyabr 1908 ci ile qeder bu evde yasadigi bildirilir Evveller hesab olunurdu ki Nurnberq ailesi 1903 1910 cu illerde burada yasayib Bundan elave aile Riqada kucende ilk vaxtlar menziller kirayeleyirdi Bununla bele Bulqakovanin ozu Riqa ile bagli xatirelerini Fellinskaya kucesi ile elaqelendirib ona gore de lovhe orada qurasdirilib Toplanmis vesaitin qalan hissesi Riqadaki Pokrovskoe qebiristanliginda Yelena Sergeyevnanin atasi S M Nurnberq ve bacisi O S Boksanskayanin mezarlarinin berpasina serf olunub Olqa Yelenadan evvel vefat edib O Moskvada kremasiya edildi 1948 ci ilde Bulqakova onun kulunu Riqaya defn etmek ucun oradan getirib 1967 ci ilde Yelena Sergeyevna atasinin anasinin ve bacisinin nesinin Voznesenskoye qebiristanliginda yeniden defn edilmesini teskil etmek ucun Riqaya gelib lakin bu netice vermeyib 1990 ci illerden Latviya Pravoslav Kilsesine kecen ve berpa olunmaga baslayan Pakrov qebiristanliginda defn yerleri Riqali tarixci Svetlana Vidyakina terefinden askar edilib O mezar dasi uzerine qoymaq ucun xac ve mezar dasi tapib Qebir dasi 2020 ci ilin oktyabrinda ucaldilib Istinadlar Margarita Margarita Faust Gyote Voland zhena Bulgakova Elena Sergeevna Bulgakova Frida Satana zhenshina v demonologii www bulgakov ru 2021 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 09 Istochnik 2012 06 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 03 12 Lidiya Yanovskaya Zapiski o Mihaile Bulgakove Tel Aviv Moria 1997 ISBN 965 339 012 0 Zapiski o Mihaile Bulgakove PDF 3 e izd M Tekst 2007 239 318 ISBN 978 5 7516 0660 2 Tajny bulgakovskoj Margarity Nauchno kulturologicheskij zhurnal 2012 11 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 09 Yanovskaya L Elena Bulgakova eyo dnevniki eyo vospominaniya 2015 07 08 at the Wayback Machine Vstupitelnaya statya k izd Dnevnik Eleny Bulgakovoj M Knizhnaya palata 1990 ISBN 5 7000 0179 9 Enciklopediya 1998 Nikolaj Blohin Mladshij brat Eleny Bulgakovoj www promegalit ru Evrazijskij zhurnalnyj portal 2021 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 17 Tajnomu drugu Tajnomu drugu www bulgakov ru 2021 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 09 Elena Sergeevna Bulgakova Mihail Bulgakov Zhizn i tvorchestvo rus 2020 04 15 2021 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2021 03 18 Gleb Zilberstein Uriel Maor Emmanuil Baskin Pier Giorgio Righetti Maestro Marguerite morphine The last years in the life of Mikhail Bulgakov Journal of Proteomics 131 ingilis 2016 10 yanvar 199 204 doi 10 1016 j jprot 2015 11 002 2017 09 09 tarixinde Golgofa Bulgakovskaya enciklopediya rus 2018 03 07 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 09 Lidin V G Perenesenie praha N V Gogolya Lib ru rus 2021 08 03 tarixinde Istifade tarixi 2018 04 09 Istoriya publikacii Mastera i Margarity Mihaila Bulgakova Kultura Portal 2003 04 10 2011 08 24 tarixinde Istifade tarixi 2019 12 09 Lidiya Yanovskaya Ya Bulgakova Poslednyaya kniga ili Treugolnik Volanda s otstupleniyami sokrasheniyami i dopolneniyami ProzaiK 2013 ISBN 978 5 91631 189 1 Avdevich O B Poklonnikov Mastera i Margarity priglashayut podderzhat sozdanie memorialnoj doski v Rige Mixnews rus 2020 07 13 2021 08 16 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 03 Yahimovich I A Muza Volanda v Rige uvekovechili pamyat Eleny Bulgakovoj lr4 lsm lv Latvijskie obshestvennye media 2020 07 29 2020 08 12 tarixinde Istifade tarixi 2020 11 03 EdebiyyatYanovskaya L M M Sovetskij pisatel 1983 Bulgakov M A Pisma Zhizneopisanie v dokumentah M Sovremennik 1989 Chudakova M O Zhizneopisanie Mihaila Bulgakova 2 e izd dop M Kniga 1988 Sokolov B V Bulgakovskaya enciklopediya Ad Marginem M Lokid Mif 1998 ISBN 5 320 00143 6 Xarici kecidlerSudba Margarity E S Bulgakova posle smerti muzha Intervyu s S Shilovskim Moskovskij gosudarstvennyj muzej M A Bulgakova