Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Yakov Keylixis (Yakov İosifoviç Keylixis, 11 may 1872, Balta[d], Podolsk quberniyası[d] – 1950, Bakı) — heykəltaraş, Bakıda qoyulmuş ilk heykəlin müəllifi. Azərbaycan SSR əməkdar incəsənət xadimi (1949).
| Yakov Keylixis | |
|---|---|
 | |
| Doğum tarixi | 11 may 1872 |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 1950 |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | heykəltaraş |
Həyatı
1872-ci ildə Odessa yaxınlığındakı Balta şəhərciyində yəhudi taciri İosif Keylixisin ailəsində anadan olmuşdur. Biznesini genişləndirən İosif Keylixis bir neçə ildən sonra Odessaya köçür. Odessada Yakov atasının xeyir-duası ilə əvvəlcə Odessa rəssamlıq məktəbinə, daha sonra Odessa Rəssamlı Texnikumuna daxil olur. Odessa Bədii məktəbində Yakov florensiyalı professor Luici Yorininin sinfində təhsil alır və elə burada Yakovun heykəltaraşlığa meyli hiss olunmağa başlayır.
İmperator Karakallanın büstünə görə Odessa sərgisində bürünc medal qazanan Yakov Keylixis daha sonra Peterburq İmperator Rəssamlıq Akademiyasına qəbul olur. Təhsildə qazandığı uğurlara görə onu İtaliyaya, Florensiya Rəssamlıq Akademiyasına oxumağa göndərirlər. Burada o professor Montinin emalatxanasında əvvəlcə təcrübə qazanır, sonra isə işləməyə başlayır.
Yakov Keylixisin ilk iri işi 1897-ci ildə Florensiyada bədii sərgidə nümayiş etdirilmişdi və dəniz sahilində yengəc (krab) tutmuş oğlanı təsvir edirdi. Florensiyadan sonra Yakov Avropaya səyahət etmiş, 1908-ci ildə isə ailəsi ilə birlikdə Bakıya köçmüşdür
1950-ci ildə Bakıda vəfat etmişdir.
Keylixisin Bakıdakı fəaliyyəti
1909-cu ildə Keylixis Azərbaycanda ilk heykəltaraşlıq studiyasını açır,burada daş yonması, yapma işlərini öyrədir və rəsm dərslərini aparır. Bu məktəbin məzunları Azərbaycan ornament yaradıcılığını inkişaf etdiriblər. Onların ornamentləri indiki 28 may küçəsindəki evləri, Sabunçu vağzalının binasını bəzəyir.
Keylixisin bir çox işləri həmin illərin aktual mövzularına həsr edilib. Bu qəbildən “Hambal” barelyefi, “Bakılı Qavroş” büstünü, mədəniyyət xadimləri Mahmudbəyov və Qəniyevin barelyef portretlərini və s. göstərmək olar.
1912-ci ildə Keylixis Bakıya səfər etmiş uşaqlıq dostu məşhur rəssam İsaak Brodski və bakılı rəssamlar S.Muxin, S.Oleynikov-Razin və S.Rıbin ilə birlikdə Bakı Rəssamlıq Cəmiyyətini yaradır. 1920-ci ildə Keylixisin heykəltaraşlıq studiyası sovet hakimiyyəti tərəfindən bağlanılaraq onun bazasında daha sonra Neft və Kimya İnstitutu (İndiki Azərbaycan Neft Akademiyası) adlandırılacaq Azərbaycan Sənaye İnstitutu yaradılır. Keylixis 30 il ərzində bu institutda heykəltaraşlıq şöbəsinin rəhbəri vəzifəsində işləmişdir.
1920-ci ildə Keylixisin hazırladığı Karl Marksın büstü o dövrdə Karl Marksın adını daşıyan Bakı bulvarında qoyulur.. Bu büst günümüzədək gəlib çatmamışdır.
1934-cü ildə Keylixis dramaturq Cəfər Cabbarlının ölüm sonrası maskasını hazırladı. 1939-cu ildə həyat yoldaşı Vera Aleskovskayanın vəfatından sonra Keylixis aktiv yaradıcılıq fəaliyyətindən uzaqlaşaraq özünü pedaqoji fəaliyyətə həsr etdi.
Keylixis “bauhaus” memarlıq stilinin tərəfdarı və təbliğatçısı olmuşdur.
Bakıda ilk heykəl
1922-ci ildə Bakıda keçirilən Şərq xalqlarının I qurultayı münasibətilə Mirzə Ələkbər Sabirin heykəlini yaratmışdır. Onu İsmailiyyə bağında (indiki Sabir bağı) qoydular. Sabirin heykəli müsəlman Şərqində insana qoyulan ilk abidə sayılır.
Bu abidənin ucaldılmasında memar Y.Sırışev də iştirak etmişdir. Abidənin hazırlanmasına vəsait az ayrıldığından o, dəmirbetondan hazırlanmışdı, amma çox gözəl, milli ornamentlərlə bəzədilmiş 3,75 metr hündürlüyündə postamentə malik idi.
Lakin bu abidədə müəyyən çatışmazlıqlar mövcud idi: simadakı quruluq, geyim eskizləri, heykəlin boz rənginin fondakı qala divarının rəngindən sezilməməsi və s. Zaman keçdikcə fikirlər səslənirdi ki, bu heykəl milli ənənələrə cavab vermir, xüsusiyyətləri millilikdən uzaqdır, ona görə də onu götürmək lazımdır. Ona görə də 1958-ci ildə həmin heykəl götürülür, yerinə Cəlal Qaryağdının hazırladığı Sabirin heykəli qoyulur..
Keylixesin heykəli isə Balaxanıda şairin adını daşıyan bağda onun nə zamansa müəllim işlədiyi məktəbin qarşısında qoyulmuşdur .
Lakin tədqiqatçı Tahir Tağızadə qeyd edir ki, həmin heykəl hazırda Sabir adına kitabxananın arxiv fondunda saxlanılır .
İstinadlar
- . 2014-06-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2014-04-29.
- Кейлихис Яков Иосифович[ölü keçid]
- Keylixis Yakov[ölü keçid]
- Сергей Румянцев. Советская национальная политика в Закавказье:конструирование национальных границ, историй и культур
- Агаев Н.Неподвластный волнам времени[ölü keçid]
- Axır ki, Sabiri otuzdurdular[ölü keçid]
- "Памятник М.А. Сабиру". 2022-01-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2014-04-29.
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Yakov Keylixis Yakov Iosifovic Keylixis 11 may 1872 Balta d Podolsk quberniyasi d 1950 Baki heykeltaras Bakida qoyulmus ilk heykelin muellifi Azerbaycan SSR emekdar incesenet xadimi 1949 Yakov KeylixisDogum tarixi 11 may 1872 1872 05 11 Dogum yeri Balta d Balta qezasi d Podolsk quberniyasi d Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1950Vefat yeri Baki Azerbaycan SSR SSRIFealiyyeti heykeltarasHeyati1872 ci ilde Odessa yaxinligindaki Balta seherciyinde yehudi taciri Iosif Keylixisin ailesinde anadan olmusdur Biznesini genislendiren Iosif Keylixis bir nece ilden sonra Odessaya kocur Odessada Yakov atasinin xeyir duasi ile evvelce Odessa ressamliq mektebine daha sonra Odessa Ressamli Texnikumuna daxil olur Odessa Bedii mektebinde Yakov florensiyali professor Luici Yorininin sinfinde tehsil alir ve ele burada Yakovun heykeltarasliga meyli hiss olunmaga baslayir Imperator Karakallanin bustune gore Odessa sergisinde burunc medal qazanan Yakov Keylixis daha sonra Peterburq Imperator Ressamliq Akademiyasina qebul olur Tehsilde qazandigi ugurlara gore onu Italiyaya Florensiya Ressamliq Akademiyasina oxumaga gonderirler Burada o professor Montinin emalatxanasinda evvelce tecrube qazanir sonra ise islemeye baslayir Yakov Keylixisin ilk iri isi 1897 ci ilde Florensiyada bedii sergide numayis etdirilmisdi ve deniz sahilinde yengec krab tutmus oglani tesvir edirdi Florensiyadan sonra Yakov Avropaya seyahet etmis 1908 ci ilde ise ailesi ile birlikde Bakiya kocmusdur 1950 ci ilde Bakida vefat etmisdir Keylixisin Bakidaki fealiyyeti1909 cu ilde Keylixis Azerbaycanda ilk heykeltarasliq studiyasini acir burada das yonmasi yapma islerini oyredir ve resm derslerini aparir Bu mektebin mezunlari Azerbaycan ornament yaradiciligini inkisaf etdiribler Onlarin ornamentleri indiki 28 may kucesindeki evleri Sabuncu vagzalinin binasini bezeyir Keylixisin bir cox isleri hemin illerin aktual movzularina hesr edilib Bu qebilden Hambal barelyefi Bakili Qavros bustunu medeniyyet xadimleri Mahmudbeyov ve Qeniyevin barelyef portretlerini ve s gostermek olar Bakili Qavros 1912 ci ilde Keylixis Bakiya sefer etmis usaqliq dostu meshur ressam Isaak Brodski ve bakili ressamlar S Muxin S Oleynikov Razin ve S Ribin ile birlikde Baki Ressamliq Cemiyyetini yaradir 1920 ci ilde Keylixisin heykeltarasliq studiyasi sovet hakimiyyeti terefinden baglanilaraq onun bazasinda daha sonra Neft ve Kimya Institutu Indiki Azerbaycan Neft Akademiyasi adlandirilacaq Azerbaycan Senaye Institutu yaradilir Keylixis 30 il erzinde bu institutda heykeltarasliq sobesinin rehberi vezifesinde islemisdir 1920 ci ilde Keylixisin hazirladigi Karl Marksin bustu o dovrde Karl Marksin adini dasiyan Baki bulvarinda qoyulur Bu bust gunumuzedek gelib catmamisdir 1934 cu ilde Keylixis dramaturq Cefer Cabbarlinin olum sonrasi maskasini hazirladi 1939 cu ilde heyat yoldasi Vera Aleskovskayanin vefatindan sonra Keylixis aktiv yaradiciliq fealiyyetinden uzaqlasaraq ozunu pedaqoji fealiyyete hesr etdi Keylixis bauhaus memarliq stilinin terefdari ve tebligatcisi olmusdur Bakida ilk heykelBakida ilk heykel 1922 ci ilde Bakida kecirilen Serq xalqlarinin I qurultayi munasibetile Mirze Elekber Sabirin heykelini yaratmisdir Onu Ismailiyye baginda indiki Sabir bagi qoydular Sabirin heykeli muselman Serqinde insana qoyulan ilk abide sayilir Bu abidenin ucaldilmasinda memar Y Sirisev de istirak etmisdir Abidenin hazirlanmasina vesait az ayrildigindan o demirbetondan hazirlanmisdi amma cox gozel milli ornamentlerle bezedilmis 3 75 metr hundurluyunde postamente malik idi Lakin bu abidede mueyyen catismazliqlar movcud idi simadaki quruluq geyim eskizleri heykelin boz renginin fondaki qala divarinin renginden sezilmemesi ve s Zaman kecdikce fikirler seslenirdi ki bu heykel milli enenelere cavab vermir xususiyyetleri millilikden uzaqdir ona gore de onu goturmek lazimdir Ona gore de 1958 ci ilde hemin heykel goturulur yerine Celal Qaryagdinin hazirladigi Sabirin heykeli qoyulur Keylixesin heykeli ise Balaxanida sairin adini dasiyan bagda onun ne zamansa muellim islediyi mektebin qarsisinda qoyulmusdur Lakin tedqiqatci Tahir Tagizade qeyd edir ki hemin heykel hazirda Sabir adina kitabxananin arxiv fondunda saxlanilir Istinadlar 2014 06 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2014 04 29 Kejlihis Yakov Iosifovich olu kecid Keylixis Yakov olu kecid Sergej Rumyancev Sovetskaya nacionalnaya politika v Zakavkaze konstruirovanie nacionalnyh granic istorij i kultur Agaev N Nepodvlastnyj volnam vremeni olu kecid Axir ki Sabiri otuzdurdular olu kecid Pamyatnik M A Sabiru 2022 01 17 tarixinde Istifade tarixi 2014 04 29 Hemcinin baxCelal Qaryagdi