Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xosrovun taxta çıxması — I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539-1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Ağa Mirək Mirzə Qiyas tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır.
| Xosrovun taxta çıxması | ||
|---|---|---|
| ||
| Rəssam | Ağa Mirək Mirzə Qiyas | |
| Tarixi | 1539-1543 | |
| Üslubu | Təbriz miniatür məktəbi | |
| Sifarişçi | I Şah Təhmasib | |
| Saxlanıldığı yer | Britaniya Milli Kitabxanası | |
Mövzu
Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında, Xosrov, atası öldükdən sonra üsyan qaldıran əyan Bəhram Çubinə qarşı dura bilmir və mübarizə meydanından qaçır. O, Bərdəyə, Şirinin yanına gəlir. Lakin, Xosrovun bütün yalvarışlarına cavab olaraq Şirin ona xatırladır ki, başqaları onun taxtını tutduğu halda, Xosrovun eyş-işrətə uyması qəhrəmana yaraşan hərəkət deyil. Ancaq atasının taxtını geri aldığı təqdirdə Şirin Xosrovun arvadı ola bilər. Bu məğruranə və haqlı sözlər Xosrova təsir edir. O, Rum məmləkətinə gəlib ordan hərbi kömək aldıqdan sonra qayıdır, Bəhram Çubinə qalib gəlir və taxt-taca sahib olur. Miniatürün sağ tərəfində iki düzbucaq içərisində Şirinin dili ilə Xosrova müraciət edilən beyt yazılmışdır:
 | Mən durmuşam burda, şahlığı al sən, Öz taxtını qaytar, əlindəyəm mən. |  |
Təsviri
Miniatürdə izdihamlı təntənə şəraitində gənc şahın yenidən taxta çıxması mərasimi təsvir olunur. Xosrov əyanların və saray musiqiçilərinin əhatəsində daş-qaşlarla bəzədilmiş taxtda əyləşmişdir. Sarayın yuxarı başında müxtəlif zümrələrə mənsub əyanlar görünür. Möhtəşəm tağ-təvan arxasında çiçəkli aöaclar, sərvlər ucalır. Tağın qarşısında çarhovuz vardır. Sağda əllərində əsa tutmuş yüksək rütbəli əyanlar və onları müşayət edən bir qrup xidmətçi durmuşdur. Miniatürün mərkəzində təsvir olunmuş saray qulluqçuları məclis əhlini müxtəlif təamlara qonaq edirlər.
Xosrovun əyləşdiyi orijinal formalı taxt qızıl və daş-qaşdan ibarət xətmkarlıq tərtibatı ilə bəzədilmişdir. Taxtın arxasında qızılbaş papaqlı, əllərində incə sürahi (şərab qabı) tutmuş iki xidmətçi əmrə müntəzir vəziyyətdədir. Arx kənarındakı çəmənlikdə daha iki gənc təsvir olunmuşdur. Bunlardan biri piyalədən şərab içir, yanında diz çökmüş xidmətçi isə meyvə dolu buludu ona təklif edir. Taxtın yaxınlığında əllərində qızıl quş olan üç quş ağası hədiyyə ilə Xosrova yaxınlaşır. Tamaşaçılar bu dəbdəbəni maraqla seyr edirlər.
Tədqiqi
N. Zamanovun fikrincə, miniatürdə saray həyatının dəbdəbəli və izdihamlı təsvirində Ağa Mirəkə tanış olan I Təhmasibin sarayı və onun mühiti əsas götürülmüşdür. Buradakı monumental tağın tünd göy rəngli frizində süls xətti ilə yazılmış kitabədə Şah Təhmasibin adının çəkilməsi və onun şəninə deyilən uzun tərif də bunu sübut edir. Saray rəssamı olan Ağa Mirək bu yazı ilə sənətinin pərəstişkarı olan şaha hörmət və sədaqətini ifadə etmişdir.
İstinadlar
- "Khamsah of Nizami". bl.uk. Britaniya Milli Kitabxanası. 2016-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2017.
- Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin. Bakı. 1962. 110.
- Zamanov, 1981. səh. 38
- Zamanov, 1981. səh. 39
- Zamanov, N. Nizaminin “Xosrov və Şirin” süjetləri orta əsr miniatürlərində (Azərbaycan SSR EA Xəbərləri, No. 3-4). 1971.
Ədəbiyyat
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xosrovun taxta cixmasi I Sah Tehmasibin sifarisi ile 1539 1543 cu illerde hazirlanmis ve Tebriz miniatur mektebinin senetkarlari terefinden cekilmis resmlerle bezedilmis Nizami Gencevinin Xemse elyazmasina daxil olan Aga Mirek Mirze Qiyas terefinden cekilmis resm eseridir Miniaturun daxil oldugu elyazma hazirda Britaniya Milli Kitabxanasinda MS Or 2265 saxlanilir Xosrovun taxta cixmasiRessam Aga Mirek Mirze QiyasTarixi 1539 1543Uslubu Tebriz miniatur mektebiSifarisci I Sah TehmasibSaxlanildigi yer Britaniya Milli KitabxanasiMovzuNizaminin Xosrov ve Sirin poemasinda Xosrov atasi oldukden sonra usyan qaldiran eyan Behram Cubine qarsi dura bilmir ve mubarize meydanindan qacir O Berdeye Sirinin yanina gelir Lakin Xosrovun butun yalvarislarina cavab olaraq Sirin ona xatirladir ki basqalari onun taxtini tutdugu halda Xosrovun eys isrete uymasi qehremana yarasan hereket deyil Ancaq atasinin taxtini geri aldigi teqdirde Sirin Xosrovun arvadi ola biler Bu megrurane ve haqli sozler Xosrova tesir edir O Rum memleketine gelib ordan herbi komek aldiqdan sonra qayidir Behram Cubine qalib gelir ve taxt taca sahib olur Miniaturun sag terefinde iki duzbucaq icerisinde Sirinin dili ile Xosrova muraciet edilen beyt yazilmisdir Men durmusam burda sahligi al sen Oz taxtini qaytar elindeyem men TesviriMiniaturde izdihamli tentene seraitinde genc sahin yeniden taxta cixmasi merasimi tesvir olunur Xosrov eyanlarin ve saray musiqicilerinin ehatesinde das qaslarla bezedilmis taxtda eylesmisdir Sarayin yuxari basinda muxtelif zumrelere mensub eyanlar gorunur Mohtesem tag tevan arxasinda cicekli aoaclar servler ucalir Tagin qarsisinda carhovuz vardir Sagda ellerinde esa tutmus yuksek rutbeli eyanlar ve onlari musayet eden bir qrup xidmetci durmusdur Miniaturun merkezinde tesvir olunmus saray qulluqculari meclis ehlini muxtelif teamlara qonaq edirler Xosrovun eylesdiyi orijinal formali taxt qizil ve das qasdan ibaret xetmkarliq tertibati ile bezedilmisdir Taxtin arxasinda qizilbas papaqli ellerinde ince surahi serab qabi tutmus iki xidmetci emre muntezir veziyyetdedir Arx kenarindaki cemenlikde daha iki genc tesvir olunmusdur Bunlardan biri piyaleden serab icir yaninda diz cokmus xidmetci ise meyve dolu buludu ona teklif edir Taxtin yaxinliginda ellerinde qizil qus olan uc qus agasi hediyye ile Xosrova yaxinlasir Tamasacilar bu debdebeni maraqla seyr edirler TedqiqiN Zamanovun fikrince miniaturde saray heyatinin debdebeli ve izdihamli tesvirinde Aga Mireke tanis olan I Tehmasibin sarayi ve onun muhiti esas goturulmusdur Buradaki monumental tagin tund goy rengli frizinde suls xetti ile yazilmis kitabede Sah Tehmasibin adinin cekilmesi ve onun senine deyilen uzun terif de bunu subut edir Saray ressami olan Aga Mirek bu yazi ile senetinin perestiskari olan saha hormet ve sedaqetini ifade etmisdir Istinadlar Khamsah of Nizami bl uk Britaniya Milli Kitabxanasi 2016 10 29 tarixinde Istifade tarixi 8 avqust 2017 Gencevi Nizami Xosrov ve Sirin Baki 1962 110 Zamanov 1981 seh 38 Zamanov 1981 seh 39 Zamanov N Nizaminin Xosrov ve Sirin sujetleri orta esr miniaturlerinde Azerbaycan SSR EA Xeberleri No 3 4 1971 EdebiyyatZamanov Nadir Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm 1981 seh 190