Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xosrov və Şirinin xidmətçilərin nağıllarını dinləmələri - I Şah Təhmasibin sifarişi ilə 1539-1543-cü illərdə hazırlanmış və Təbriz miniatür məktəbinin sənətkarları tərəfindən çəkilmiş rəsmlərlə bəzədilmiş Nizami Gəncəvinin "Xəmsə" əlyazmasına daxil olan, Ağa Mirək Mirzə Qiyas tərəfindən çəkilmiş rəsm əsəridir. Tədqiqatçı N. Zamanov bu miniatürü "monumental sənət nümunəsi" adlandırır. Miniatürün daxil olduğu əlyazma hazırda Britaniya Milli Kitabxanasında (MS Or. 2265) saxlanılır.
| Xosrov və Şirinin xidmətçilərin nağıllarını dinləmələri | ||
|---|---|---|
| ||
| Rəssam | Ağa Mirək Mirzə Qiyas | |
| Tarixi | 1539-1543 | |
| Üslubu | Təbriz miniatür məktəbi | |
| Sifarişçi | I Şah Təhmasib | |
| Saxlanıldığı yer | Britaniya Milli Kitabxanası | |
Mövzu
Nizaminin "Xosrov və Şirin" poemasında, Xosrov, Şirinlə görüşü münasibətilə kef məclisi qurmuşdur. Onlar, müğənnilərin mahnısını dinləyir, ecazkar musiqi təranələrindən məst olurlar. Bu zaman sevgililər musiqiyə bir an fasilə verərək, xidmətçilərin maraqlı nağıllarına qulaq asırlar:
 | Bir gün əmr etdi o, düzəlsin işrət, Bu işdə taleylə etdi rəqabət. Dörd bir dövrəsində o uca taxtın, Əyan səcdədəydi hey yığın-yığın. |  |
Nizami poemasında Xosrovla Şirin iki baş qəhrəman kimi qələmə alınsalar da, şair bu surətlərin səciyyəsindəki ziddiyyəti qabarıq şəkildə verməyi lazım bilmişdir. Xosrovu görmədən, tanımadan sevən Şirin, Şapurun tərifi ilə Şirinə məhəbbət bağlayan Xosrov macərası şairin əsərində gözəl səsləndiyi kimi, miniatür dilində də eləcə gözəl və valehedici səslənməli idi. Ağamirək, "Xəmsə"yə çəkdiyi bütün miniatürlərdə olduğu kimi, bu əsərində də tutduğu qayəyə sadiq qalmış və buna görə də, onun əsərləri miniatür şərtiliyinə baxmayaraq, Nizami epizodlarının mayasından pərvazlanmışdır.
Təsvir
Miniatürün mərkəzində, zəngin bəzədilmiş tağ-tavan altındakı geniş taxtda Xosrovla Şirin əyləşmişlər. Sol tərəfdə verilən on səkkiz kəniz (poemaya görə bunlar Firəngiz, Süheyl, Əcəbnuş, Fələknaz, Hamilə, Humayun, Səməntürk, Pərizad, Xətan Xatun və Gövhər-Mülkdür) növbə ilə Xosrovu mədh edən hikmətli sözlər söyləyir, nağıl deyirlər. Son söz verilən rəssam Şapur da məclis iştirakçıları arasındadır. O, məhəbbətin baisi və bilavasitə iştirakçısı kimi şahın yanında fəxri yer tutur. Bir əlini şəstə qaldırmış məğrur görünüşlü Şapur surətində rəssam nfuzlu, özündən razı saray adamının tipik obrazını yaratmışdır.
Lövhədə sənətkarlıq məziyyətlərini göstərən amillərdən biri də zaman-məkan münasibətlərini bildirən spesifik bədii ifadə vasitələrindən düzgün istifadə edilməsidir. Məsələn, rəssam havanı tutqun göy rəngdə verməklə, məşəl və şamdanlar çəkməklə kef məclisinin gecə vaxtı keçdiyini göstərmişdir. Əlbəttə, o dövrün dekorativ şərti boyakarlığında həqiqi gecə, yaxud ümumən zaman-məkan ifadəsi haqqında real təsəvvür yaratmaqda ancaq bu kimi şərti təsvir vasitələrindən istifadə olunurdu. Rəssam, Nizami təsvirlərinin dəqiq illüstrəsinə cəhd etmiş və göründüyü kimi, bəzi uğurlu tapıntıları ilə buna nail olmuşdur. Miniatür, monumental kompozisiyaya malikdir. Tağ, hovuz və bunların qarşısında dəqiq simmetriya üzrə yerləşdirilmiş müxtəlif pozalı fiqurlar həmin monumentallığı daha da artırır. Sağ tərəfdəki kişi, soldakı qadın qrupları bir növ durna qatarı kompozisiyası üzrə verildiyindən o, tamaşaçının nəzər-diqqətini taxtda əyləşmiş Xosrov və Şirinə yönəldir. Düşünülmüş kompozisiya qurumu bu miniatürdə təsvir olunan süjetin açılmasına kömək edən bədii ifadə vasitəsi kimi səslənir.
İstinadlar
- Zamanov, 1981. səh. 40
- "Khamsah of Nizami". bl.uk. Britaniya Milli Kitabxanası. 2016-10-29 tarixində . İstifadə tarixi: 8 avqust 2017.
- Gəncəvi, Nizami. Xosrov və Şirin. Bakı. 1962. 179.
- Zamanov, 1981. səh. 39
- Zamanov, 1981. səh. 41
Ədəbiyyat
- Zamanov, Nadir. Nizami poeziyası və təsviri sənət (Azərbaycan SSR EA Memarlıq və İncəsənət İnstitutu). Bakı: Elm. 1981. səh. 190.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xosrov ve Sirinin xidmetcilerin nagillarini dinlemeleri I Sah Tehmasibin sifarisi ile 1539 1543 cu illerde hazirlanmis ve Tebriz miniatur mektebinin senetkarlari terefinden cekilmis resmlerle bezedilmis Nizami Gencevinin Xemse elyazmasina daxil olan Aga Mirek Mirze Qiyas terefinden cekilmis resm eseridir Tedqiqatci N Zamanov bu miniaturu monumental senet numunesi adlandirir Miniaturun daxil oldugu elyazma hazirda Britaniya Milli Kitabxanasinda MS Or 2265 saxlanilir Xosrov ve Sirinin xidmetcilerin nagillarini dinlemeleriRessam Aga Mirek Mirze QiyasTarixi 1539 1543Uslubu Tebriz miniatur mektebiSifarisci I Sah TehmasibSaxlanildigi yer Britaniya Milli KitabxanasiMovzuNizaminin Xosrov ve Sirin poemasinda Xosrov Sirinle gorusu munasibetile kef meclisi qurmusdur Onlar mugennilerin mahnisini dinleyir ecazkar musiqi teranelerinden mest olurlar Bu zaman sevgililer musiqiye bir an fasile vererek xidmetcilerin maraqli nagillarina qulaq asirlar Bir gun emr etdi o duzelsin isret Bu isde taleyle etdi reqabet Dord bir dovresinde o uca taxtin Eyan secdedeydi hey yigin yigin Nizami poemasinda Xosrovla Sirin iki bas qehreman kimi qeleme alinsalar da sair bu suretlerin seciyyesindeki ziddiyyeti qabariq sekilde vermeyi lazim bilmisdir Xosrovu gormeden tanimadan seven Sirin Sapurun terifi ile Sirine mehebbet baglayan Xosrov macerasi sairin eserinde gozel seslendiyi kimi miniatur dilinde de elece gozel ve valehedici seslenmeli idi Agamirek Xemse ye cekdiyi butun miniaturlerde oldugu kimi bu eserinde de tutdugu qayeye sadiq qalmis ve buna gore de onun eserleri miniatur sertiliyine baxmayaraq Nizami epizodlarinin mayasindan pervazlanmisdir TesvirMiniaturun merkezinde zengin bezedilmis tag tavan altindaki genis taxtda Xosrovla Sirin eylesmisler Sol terefde verilen on sekkiz keniz poemaya gore bunlar Firengiz Suheyl Ecebnus Feleknaz Hamile Humayun Sementurk Perizad Xetan Xatun ve Govher Mulkdur novbe ile Xosrovu medh eden hikmetli sozler soyleyir nagil deyirler Son soz verilen ressam Sapur da meclis istirakcilari arasindadir O mehebbetin baisi ve bilavasite istirakcisi kimi sahin yaninda fexri yer tutur Bir elini seste qaldirmis megrur gorunuslu Sapur suretinde ressam nfuzlu ozunden razi saray adaminin tipik obrazini yaratmisdir Lovhede senetkarliq meziyyetlerini gosteren amillerden biri de zaman mekan munasibetlerini bildiren spesifik bedii ifade vasitelerinden duzgun istifade edilmesidir Meselen ressam havani tutqun goy rengde vermekle mesel ve samdanlar cekmekle kef meclisinin gece vaxti kecdiyini gostermisdir Elbette o dovrun dekorativ serti boyakarliginda heqiqi gece yaxud umumen zaman mekan ifadesi haqqinda real tesevvur yaratmaqda ancaq bu kimi serti tesvir vasitelerinden istifade olunurdu Ressam Nizami tesvirlerinin deqiq illustresine cehd etmis ve gorunduyu kimi bezi ugurlu tapintilari ile buna nail olmusdur Miniatur monumental kompozisiyaya malikdir Tag hovuz ve bunlarin qarsisinda deqiq simmetriya uzre yerlesdirilmis muxtelif pozali fiqurlar hemin monumentalligi daha da artirir Sag terefdeki kisi soldaki qadin qruplari bir nov durna qatari kompozisiyasi uzre verildiyinden o tamasacinin nezer diqqetini taxtda eylesmis Xosrov ve Sirine yoneldir Dusunulmus kompozisiya qurumu bu miniaturde tesvir olunan sujetin acilmasina komek eden bedii ifade vasitesi kimi seslenir IstinadlarZamanov 1981 seh 40 Khamsah of Nizami bl uk Britaniya Milli Kitabxanasi 2016 10 29 tarixinde Istifade tarixi 8 avqust 2017 Gencevi Nizami Xosrov ve Sirin Baki 1962 179 Zamanov 1981 seh 39 Zamanov 1981 seh 41EdebiyyatZamanov Nadir Nizami poeziyasi ve tesviri senet Azerbaycan SSR EA Memarliq ve Incesenet Institutu Baki Elm 1981 seh 190