Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Xəlilzadə Mehmed Səid Əfəndi (v. 12 mart 1755, Bursa) — Osmanlı alimi, xəttatı və şeyxülislamı.
| Mehmed Səid Əfəndi | |
|---|---|
| Əvvəlki | Əbuishaqzadə Əsad Əfəndi |
| Sonrakı | Seyid Murtuz Əfəndi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum yeri | İstanbul, Osmanlı imperiyası |
| Vəfat tarixi | |
| Vəfat yeri | Bursa, Osmanlı imperiyası |
| Atası | Qara Xəlil Əfəndi |
| Uşaqları | Əbdürrəhim Əfəndi Əhməd Əfəndi Mustafa Əfəndi |
Həyatı
Doğum tarixi bilinməsə də, İstanbulda dünyaya gəldiyi məlumdur. İki dəfə Anadolu qazəsgəri olan Qara Xəlil Əfəndinin oğludur. Bu səbəblə Xəlilzadə olaraq anılır. Mədrəsə təhsili ilə yanaşı atasının məclislərində də iştirak edərək özünü yetişdirən Səid Əfəndi təhsilini tamamlamasının ardından 1706-cı ildə müdərrislik dərəcəsi qazandı. Müxtəlif mədrəsələrdə xidmət etdikdən sonra 1728-ci ildə Bursa qazılığına təyin edilən Səid Əfəndi həmin il Məkkə qazılığı payəsini (namizədliyi) aldı. 1735-ci ildə təyin edildiyi İstanbul qazılığındakı fəaliyyəti bəyənilmiş, bu səbəblə 1739-cu ildə yenidən bu vəzifəyə gətirilərək 4 il bu vəzifədə qalmışdır. 11 fevral 1740-cı ildə Anadolu qazəsgəri oldu və 1741-ci ilin iyununadək bu vəzifədə qaldı. 1746-cı ilin noyabrında Rumeli qazəsgərliyi payəsi aldı və 28 mart 1748-ci ildə bu vəzifəyə gətirildi. Hər iki qazəsgərlik müddəti də 16 aydır.
Sultan Mahmud tərəfindən 13 avqust 1749-cu ildə şeyxülislamlığa gətirilən Mehmed Səid Əfəndinin həmin il Bahçekapı (Fateh) səmtindəki evində çıxan yanğında bütün mal-varlığı və məşhur kitabxanası məhv oldu. 2 iyun 1750-ci ildə Saloniki qazısı olan oğlu Əbdürrəhim Əfəndi ilə birlikdə vəzifəsindən alındı və oğluyla birlikdə Bursaya sürgün edildi. Mehmed Səid Əfəndinin bu şəkildə vəzifədən alınmasına səbəb isə üləma zümrəsi arasından himayə etdiyi bəzi şəxsləri ənənəyə zidd şəkildə yüksəltməsi və üləma zümrəsindəki nizam-intizamın pozulması idi. Bu səbəblə xələfi Seyid Murtuz Əfəndi vəzifəyə gətirildikdən dərhal sonra Sultan Mahmud tərəfindən məsələylə bağlı bir fərman aldı.
9 aydan biraz çox şeyxülislamlıq vəzifəsində xidmət edən Mehmed Səid Əfəndi vəzifədən alınmasının ardından qalan günlərini Bursada keçirdi və 12 mart 1755-ci ildə burada vəfat etdi. Məzarının Əmir Sultan türbəsi yaxınlığında olduğu deyilsə də, bəzi mənbələrdə Üftadə məscidinin məzarlıq bölümünə dəfn edildiyi yazılır. Ədalətli və işində dəqiq olan Mehmed Səid Əfəndi sərt xasiyyəti və kobudluğu ilə üləma zümrəsində sevilməmişdir.
3 oğlu olmuş, böyük oğulları Əbdürrəhim Əfəndi Saloniki qazısı olmuşdur. Əhməd Əfəndi (ö. 1780) 1772-ci ilin aprelində Mədinə qazısı olmuş, ardından İstanbul qazılığı payəsi qazanmışdır. Kiçik oğlu Mustafa Əfəndi isə müdərris ikən gənc yaşında 1760-cı ildə vəfat etmişdir.
Mənbə
- Şeyhî, Vekāyiu’l-fuzalâ, IV, 514, 517, 518, 551, 585, 597, 660, 664, 668, 669;
- Sicill-i Osmânî, III, 28–29;
- İlmiyye Salnâmesi, s. 525;
- Osmanlı Müellifleri, III, 70;
- Uzunçarşılı, Osmanlı Tarihi, IV/1, s. 153; IV/2, s. 479–480;
- Danişmend, Kronoloji2, V, 140–141;
- Babinger (Üçok), s. 286, 331;
- Kāmûsü’l-a‘lâm, III, 2056–2057;
- Th. Menzel, "Halîl Efendizâde", İA, V/1, s. 160;
- a.mlf., "Khalīl Efendizāde", EI2 (İng.), IV, 966.
İstinadlar
- Abdülkadir Altunsu, Osmanlı Şeyhülislâmları, Ankara 1972, s. 134;
- Salim Aydüz, "Lale Devri’nde Yapılan İlmî Faaliyetler", Dîvân İlmî Araştırmalar, II/3, İstanbul 1997, s. 152–153, 156, 164;
- Mecmûa-i Fetâvâ, İstanbul Belediyesi Atatürk Kitaplığı, Muallim Cevdet, nr. 576, vr. 70;
- Devhatü’l-meşâyih, s. 97;
- Şem‘dânîzâde, Müri’t-tevârîh (Aktepe), I, 148, 154–155, 179;
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Xelilzade Mehmed Seid Efendi v 12 mart 1755 Bursa Osmanli alimi xettati ve seyxulislami Mehmed Seid Efendi89 Osmanli seyxulislamiEvvelkiEbuishaqzade Esad EfendiSonrakiSeyid Murtuz EfendiSexsi melumatlarDogum yeri Istanbul Osmanli imperiyasiVefat tarixi 12 mart 1755Vefat yeri Bursa Osmanli imperiyasiAtasi Qara Xelil EfendiUsaqlari Ebdurrehim Efendi Ehmed Efendi Mustafa EfendiHeyatiDogum tarixi bilinmese de Istanbulda dunyaya geldiyi melumdur Iki defe Anadolu qazesgeri olan Qara Xelil Efendinin ogludur Bu sebeble Xelilzade olaraq anilir Medrese tehsili ile yanasi atasinin meclislerinde de istirak ederek ozunu yetisdiren Seid Efendi tehsilini tamamlamasinin ardindan 1706 ci ilde muderrislik derecesi qazandi Muxtelif medreselerde xidmet etdikden sonra 1728 ci ilde Bursa qaziligina teyin edilen Seid Efendi hemin il Mekke qaziligi payesini namizedliyi aldi 1735 ci ilde teyin edildiyi Istanbul qaziligindaki fealiyyeti beyenilmis bu sebeble 1739 cu ilde yeniden bu vezifeye getirilerek 4 il bu vezifede qalmisdir 11 fevral 1740 ci ilde Anadolu qazesgeri oldu ve 1741 ci ilin iyununadek bu vezifede qaldi 1746 ci ilin noyabrinda Rumeli qazesgerliyi payesi aldi ve 28 mart 1748 ci ilde bu vezifeye getirildi Her iki qazesgerlik muddeti de 16 aydir Sultan Mahmud terefinden 13 avqust 1749 cu ilde seyxulislamliga getirilen Mehmed Seid Efendinin hemin il Bahcekapi Fateh semtindeki evinde cixan yanginda butun mal varligi ve meshur kitabxanasi mehv oldu 2 iyun 1750 ci ilde Saloniki qazisi olan oglu Ebdurrehim Efendi ile birlikde vezifesinden alindi ve ogluyla birlikde Bursaya surgun edildi Mehmed Seid Efendinin bu sekilde vezifeden alinmasina sebeb ise ulema zumresi arasindan himaye etdiyi bezi sexsleri eneneye zidd sekilde yukseltmesi ve ulema zumresindeki nizam intizamin pozulmasi idi Bu sebeble xelefi Seyid Murtuz Efendi vezifeye getirildikden derhal sonra Sultan Mahmud terefinden meseleyle bagli bir ferman aldi 9 aydan biraz cox seyxulislamliq vezifesinde xidmet eden Mehmed Seid Efendi vezifeden alinmasinin ardindan qalan gunlerini Bursada kecirdi ve 12 mart 1755 ci ilde burada vefat etdi Mezarinin Emir Sultan turbesi yaxinliginda oldugu deyilse de bezi menbelerde Uftade mescidinin mezarliq bolumune defn edildiyi yazilir Edaletli ve isinde deqiq olan Mehmed Seid Efendi sert xasiyyeti ve kobudlugu ile ulema zumresinde sevilmemisdir 3 oglu olmus boyuk ogullari Ebdurrehim Efendi Saloniki qazisi olmusdur Ehmed Efendi o 1780 1772 ci ilin aprelinde Medine qazisi olmus ardindan Istanbul qaziligi payesi qazanmisdir Kicik oglu Mustafa Efendi ise muderris iken genc yasinda 1760 ci ilde vefat etmisdir MenbeSeyhi Vekayiu l fuzala IV 514 517 518 551 585 597 660 664 668 669 Sicill i Osmani III 28 29 Ilmiyye Salnamesi s 525 Osmanli Muellifleri III 70 Uzuncarsili Osmanli Tarihi IV 1 s 153 IV 2 s 479 480 Danismend Kronoloji2 V 140 141 Babinger Ucok s 286 331 Kamusu l a lam III 2056 2057 Th Menzel Halil Efendizade IA V 1 s 160 a mlf Khalil Efendizade EI2 Ing IV 966 IstinadlarAbdulkadir Altunsu Osmanli Seyhulislamlari Ankara 1972 s 134 Salim Ayduz Lale Devri nde Yapilan Ilmi Faaliyetler Divan Ilmi Arastirmalar II 3 Istanbul 1997 s 152 153 156 164 Mecmua i Fetava Istanbul Belediyesi Ataturk Kitapligi Muallim Cevdet nr 576 vr 70 Devhatu l mesayih s 97 Sem danizade Muri t tevarih Aktepe I 148 154 155 179