Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vredefort krateri — Yer üzərindəki ən böyük zərbə krateridir. 300 kilometr (186 mil) enindədir və indiki Cənubi Afrikanın Fri-Steyt əyalətindədir. Mərkəzinə yaxın olan Vredefort
| Vredefort krateri | |
|---|---|
 | |
| Kraterin diametri | 300 km |
| Kəşfi | 1937 |
| Kraterin sahəsi |
|
| Ölkə | |
| Region | Fri Steyt vilayəti, Şimal-Qərb vilayəti |
| | |
| Rəsmi adı | Vredefort Dome |
| Tipi | Təbii |
| Kriteriya | (viii) |
| Tarixi | 2005 (29-cu sessiya) |
| İstinad nöm. | 1162 |
| Ölkə | CAR |
| Region | Afrika |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
şəhərinin adını daşıyır. Kraterin özünün çoxdan silinməsinə baxmayaraq, mərkəzində qalan geoloji strukturlar Vredefort Qübbəsi və ya Vredefort formalaşması olaraq bilinir. Kraterin yaranması Paleoproterozoy erasında olduğu üçün 2,023 milyard il (± 4 milyon il) yaşı olduğu təxmin edilir. Dünyadakı üçüncü ən məşhur kraterdir.
2005-ci ildə Vredefort qübbəsi geoloji məşhurluğuna görə UNESCO-nun Ümumdünya İrsi obyektləri siyahısına əlavə edildi.
Forma və quruluşu
Vredefort kraterini yaradan asteroidin Yerlə toquşanlar arasında ən böyüyü olduğu (ən azı dörd milyard il əvvəl, Katarxey eonundan bəri) və təxminən 10–15 km (6.2–9.3 mil) diametrə sahib olduğu düşünülür.
Kraterin orijinal diametrinin təxminən 300 km (190 mil) olduğu təxmin edilir, lakin o, aşınmışdır. Hal-hazırda qalan formalaşma olan "Vredefort Qübbəsi", diametri 70 km (43 mil) olan halqa formalı enişdən ibarətdir və toqquşmadan sonra zərbə sahəsinin altında yaranan günbəz qalıqlarıdır.
Kraterin yaşının 2.023 milyard il (± 4 milyon il) olduğu və Paleoproterozoy erasına aid olduğu düşünülür. Bu, Rusiyadakı Suavyarvi kraterindən 300 milyon yaş kiçikdir və bu da onu yer üzündəki ikinci ən qədim krater edir.
Kraterin mərkəzindəki qübbənin əvvəlcə vulkanik partlayış nəticəsində meydana gəldiyi düşünülürdü, lakin 1990-cı illərin ortalarında sübutlar bunun böyük bir asteroid zərbəsi olduğuna dəlalət etdi, belə ki, yaxınlığındakı Vaal çayının yatağında zərbə mənşəli konuslar aşkar olundu.
Vredefort Günəş sisteminin başqa cisimlərində daha çox rast gəlinməsinə baxmayaraq, yer üzündəki azsaylı çoxhalqalı zərbə kraterlərindən biridir. Bu tip üçün bəlkə də ən məşhur nümunə, Yupiterin peyki Kallisto üzərindəki Valhalla krateridir. Eroziya və tektonik aktivlik kimi geoloji proseslər Yerdəki halqalı kraterlərin böyük hissəsini məhv etmişdir.
Qoruma
Ümümdünya irsi obyekti olan Vredefort Qübbəsi hazırda mülki müdaxilələrə məruz qalır və yerli sakinlər çirkab sularının Vaal çayı və krater sahəsinə axıdılması ilə bağlı narahatlıqlarını bildiriblər. Kraterin kənarlarında kəşfiyyat hüquqlarının verilməsi ekoloji maraqların destruktiv mədən işlərinə gətirməsinə səbəb omuşdur.
İstinadlar
- GEOnet Names Server. 2018.
- "Deep Impact – The Vredefort Dome". Hartebeesthoek Radio Astronomy Observatory. 2006-08-01. 2018-10-15 tarixində . İstifadə tarixi: 2007-09-19.
- McCarthy, T., Rubridge, B. (2005). "The Story of Earth and Life". p. 89–90, 102–107, 134–136. Struik Publishers, Cape Town
- Momberg, Eleanor. "River heading for the rocks". 23 August 2009. 26 October 2013 tarixində . İstifadə tarixi: 22 March 2011.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vredefort krateri Yer uzerindeki en boyuk zerbe krateridir 300 kilometr 186 mil enindedir ve indiki Cenubi Afrikanin Fri Steyt eyaletindedir Merkezine yaxin olan VredefortVredefort krateriKraterin diametri 300 kmKesfi 1937Kraterin sahesi 30 000 haOlke CARRegion Fri Steyt vilayeti Simal Qerb vilayetiVredefort krateriUNESCO Umumdunya IrsiResmi adiVredefort DomeTipiTebiiKriteriya viii Tarixi2005 29 cu sessiya Istinad nom 1162OlkeCARRegionAfrika Vikianbarda elaqeli mediafayllar seherinin adini dasiyir Kraterin ozunun coxdan silinmesine baxmayaraq merkezinde qalan geoloji strukturlar Vredefort Qubbesi ve ya Vredefort formalasmasi olaraq bilinir Kraterin yaranmasi Paleoproterozoy erasinda oldugu ucun 2 023 milyard il 4 milyon il yasi oldugu texmin edilir Dunyadaki ucuncu en meshur kraterdir 2005 ci ilde Vredefort qubbesi geoloji meshurluguna gore UNESCO nun Umumdunya Irsi obyektleri siyahisina elave edildi Forma ve qurulusuVredefort kraterini yaradan asteroidin Yerle toqusanlar arasinda en boyuyu oldugu en azi dord milyard il evvel Katarxey eonundan beri ve texminen 10 15 km 6 2 9 3 mil diametre sahib oldugu dusunulur Kraterin orijinal diametrinin texminen 300 km 190 mil oldugu texmin edilir lakin o asinmisdir Hal hazirda qalan formalasma olan Vredefort Qubbesi diametri 70 km 43 mil olan halqa formali enisden ibaretdir ve toqqusmadan sonra zerbe sahesinin altinda yaranan gunbez qaliqlaridir Kraterin yasinin 2 023 milyard il 4 milyon il oldugu ve Paleoproterozoy erasina aid oldugu dusunulur Bu Rusiyadaki Suavyarvi kraterinden 300 milyon yas kicikdir ve bu da onu yer uzundeki ikinci en qedim krater edir Kraterin merkezindeki qubbenin evvelce vulkanik partlayis neticesinde meydana geldiyi dusunulurdu lakin 1990 ci illerin ortalarinda subutlar bunun boyuk bir asteroid zerbesi olduguna delalet etdi bele ki yaxinligindaki Vaal cayinin yataginda zerbe menseli konuslar askar olundu Vredefort Gunes sisteminin basqa cisimlerinde daha cox rast gelinmesine baxmayaraq yer uzundeki azsayli coxhalqali zerbe kraterlerinden biridir Bu tip ucun belke de en meshur numune Yupiterin peyki Kallisto uzerindeki Valhalla krateridir Eroziya ve tektonik aktivlik kimi geoloji prosesler Yerdeki halqali kraterlerin boyuk hissesini mehv etmisdir QorumaUmumdunya irsi obyekti olan Vredefort Qubbesi hazirda mulki mudaxilelere meruz qalir ve yerli sakinler cirkab sularinin Vaal cayi ve krater sahesine axidilmasi ile bagli narahatliqlarini bildiribler Kraterin kenarlarinda kesfiyyat huquqlarinin verilmesi ekoloji maraqlarin destruktiv meden islerine getirmesine sebeb omusdur IstinadlarGEOnet Names Server 2018 Deep Impact The Vredefort Dome Hartebeesthoek Radio Astronomy Observatory 2006 08 01 2018 10 15 tarixinde Istifade tarixi 2007 09 19 McCarthy T Rubridge B 2005 The Story of Earth and Life p 89 90 102 107 134 136 Struik Publishers Cape Town Momberg Eleanor River heading for the rocks 23 August 2009 26 October 2013 tarixinde Istifade tarixi 22 March 2011