Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Vilhelm fon Humboldt (Tam adı: alm. Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand Freiherr von Humboldt; 22 iyun 1767[…] – 8 aprel 1835[…], Berlin) — alman dilçisi.
| Vilhelm fon Humboldt | |
|---|---|
| alm. Wilhelm von Humboldt | |
 | |
| Doğum adı | Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand von Humboldt |
| Doğum tarixi | 22 iyun 1767[…] |
| Vəfat tarixi | 8 aprel 1835[…](67 yaşında) |
| Vəfat yeri |
|
| Elm sahələri | fəlsəfə, siyasət, diplomatiya, dilçilik, tərcüməçilik fəaliyyəti[d] |
| İş yeri | |
| Təhsili | |
| Üzvlüyü |
|
| Mükafatları |   |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Vilhelm fon Humboldt 22 iyun 1767-ci ildə Almaniyanın Potsdam şəhərində anadan olmuşdu. O, klassik təhsil almış, müxtəlif mədəniyyətlərə maraq göstərmiş, təkcə Avropa dillərini deyil, həm də bask, Amerika, Çin, habelə malay dillərini dərindən öyrənmiş və özünün dil fəlsəfəsini məhz çoxsaylı dillərin materiallarından bəhrələnərək işləyib hazırlamışdır.Ona G. V. Laybnisin (1646-1716) təsiri böyük olmuşdur. İ. Kantın (1724 -1804) əsərləri onun yetişməsində mühüm rol oynamışdı.O, tənqidi realizmdə Y.V. fon Göte (1749-1829) və F. Şillerlə (1759-1805) razılaşırdı. Bu istiqamətin Vilhelm fon Humboldtda dərin iz buraxmasında onun Parisdə keçirdiyi illər (1797-1801) xüsusi qeyd edilməlidir.
Vilhelm fon Humboldt 8 aprel 1835-ci ildə Berlin şəhərində vəfat edib.
Dilçilik nəzəriyyəsi
Alman filosofu Vilhelm fon Humboldt (1767-1835) XIX əsrin əvvəllərində belə bir tezisi müdafiə edirdi ki, “bir birliyin dili ilə o birlikdə yaşayan fərd(lər)in zehni yönümləri arasında o dərəcədə yaxın bağlar var ki, bunlardan birinə dair məlumat əldə etsəniz o biri ilə bağlı məlumatları da tamamilə əldə etmiş olacaqsınız. Çünki dil və zehni fəaliyyət (intellectuality) birlikdə meydana gəlir və formalaşır. Cəmiyyəti dilində görər, dilində anlarıq. Bir cəmiyyətin dili o cəmiyyətin ruhu, ruhu isə dilidir. Bu dərəcədə eyni olan başqa bir şeyi düşünmək həqiqətən çətindir. Humbolt dil və mədəniyyəti sadəcə qarşılıqlı əlaqə və təsirdə olan iki fenomen kimi deyil, onları köklü bir eyniliyə malik olan iki sosial fenomen kimi təhlil edir. Əslində dil və mədəniyyət arasındakı əlaqəni və təsiri kimsə inkar etmir. Lakin bu əlaqə müdafiə olunmaqla yanaşı, eyni zamanda, mədəniyyətlərin dillər tərəfindən şərtlənib idarə olunduğu tezisi və təsirlənmənin tək istiqamətli olduğu iddiası mübahisələrə gətirib çıxarır.
Vilhelm fon Humboldtun əsas əsərləri
- Ideen zu einem Versuch, die Gränzen der Wirksamkeit des Staats zu bestimmen (1792) (рус. пер.: О пределах государственной деятельности. — Çelyabinsk: "Социум", 2009. — 287 с. — )
- «Fikir və nitq haqqında»(1795)
- «О влиянии различного характера языков на литературу и духовное развитие» (1821)
- «Tarixçinin tapşırıqları haqqında» (1821)
- «О различии строения человеческих языков и его влиянии на духовное развитие человечества» (1830—1835).
- Socrates and Plato on the Divine (orig. Sokrates und Platon über die Gottheit). 1787—1790
- Humboldt. On the Limits of State Action, first seen in 1792. Ideen zu einem Versuch, die Grenzen der Wirksamkeit des Staates zu bestimmen, page ii. Published by E. Trewendt, 1851 (German)
- Über den Geschlechtsunterschied. 1794
- Über männliche und weibliche Form. 1795
- Outline of a Comparative Anthropology (orig. Plan einer vergleichenden Anthropologie). 1797.
- The Eighteenth Century (orig. Das achtzehnte Jahrhundert). 1797.
- Ästhetische Versuche I. — Über Goethe’s Hermann und Dorothea. 1799.
- Latium und Hellas (1806)
- Geschichte des Verfalls und Untergangs der griechischen Freistaaten. 1807—1808.
- Pindars «Olympische Oden». Translation from Greek, 1816.
- Aischylos' «Agamemnon». Translation from Greek, 1816.
- Über das vergleichende Sprachstudium in Beziehung auf die verschiedenen Epochen der Sprachentwicklung. 1820.
- Über die Aufgabe des Geschichtsschreibers. 1821.
- Researches into the Early Inhabitants of Spain with the help of the Basque language (orig. Prüfung der Untersuchungen über die Urbewohner Hispaniens vermittelst der vaskischen Sprache). 1821.
- Über die Entstehung der grammatischen Formen und ihren Einfluss auf die Ideenentwicklung. 1822.
- Upon Writing and its Relation to Speech (orig. Über die Buchstabenschrift und ihren Zusammenhang mit dem Sprachbau). 1824.
- «О двойственном числе» (Über den Dualis). 1827.
- On the languages of the South Seas (orig. Über die Sprache der Südseeinseln). 1828.
- On Schiller and the Path of Spiritual Development (orig. Über Schiller und den Gang seiner Geistesentwicklung). 1830.
- Rezension von Goethes Zweitem römischem Aufenthalt. 1830.
- The Heterogeneity of Language and its Influence on the Intellectual Development of Mankind (orig. Über die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und seinen Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts). 1836. New edition: On Language. On the Diversity of Human Language Construction and Its Influence on the Mental Development of the Human Species, Cambridge University Press, 2nd rev. edition, 1999.
- Вильгельм фон Гумбольдт. Избранные труды по языкознанию. — М.: Прогресс, 1984. — 400 с.
- Вильгельм фон Гумбольдт. Язык и философия культуры. — М.: Прогресс, 1985. — 452 с.
- Başqa müəlliflərin işləri
- Hegel, 1827. On The Episode of the Mahabharata Known by the Name Bhagavad-Gita by Wilhelm Von Humboldt.
- Joxe Azurmendi, Humboldt. Hizkuntza eta pentsamendua, UEU, 2007. .
- Elsina Stubb, Wilhelm Von Humboldt’s Philosophy of Language, Its Sources and Influence, Edwin Mellen Press, 2002
- John Roberts, German Liberalism and Wilhelm Von Humboldt: A Reassessment, Mosaic Press, 2002
- David Sorkin, Wilhelm Von Humboldt: The Theory and Practice of Self-Formation (Bildung), 1791—1810 in: Journal of the History of Ideas, Vol. 44, No. 1 (Jan. — Mar., 1983), pp. 55–73
- Trabant (Jürgen), Humboldt ou le sens du langage, Mardaga, 1995.
- Trabant (Jürgen), « Sprachsinn: le sens du langage, de la linguistique et de la philosophie du langage » in La pensée dans la langue. Humboldt et après, P.U.V., 1995.
- Trabant (Jürgen), « Du génie aux gènes des langues » in Et le génie des langues ? Essais et savoirs P.U.V., 2000
- Trabant (Jürgen), Traditions de Humboldt, Éditions de la Maison des Sciences de l'homme, Paris, 1999.
- Trabant, (Jürgen), « Quand l'Europe oublie Herder : Humboldt et les langues », Revue Germanique Internationale, 2003, 20, 153-165 (mise à jour avril 2005)
- Underhill, James W. « Humboldt, Worldview and Language », Edinburgh, Edinburgh University Press, 2009.
- Underhill, James W. "Ethnolinguistics and Cultural Concepts: truth, love, hate & war", Cambridge, Cambridge University Press, 2012.
İstinadlar
- Çex Milli Hakimiyyət Məlumat bazası.
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Wilhelm, baron von Humboldt // Encyclopædia Britannica (ing.).
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vilhelm fon Humboldt Tam adi alm Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand Freiherr von Humboldt 22 iyun 1767 8 aprel 1835 Berlin alman dilcisi Vilhelm fon Humboldtalm Wilhelm von Humboldt Dogum adi Friedrich Wilhelm Christian Karl Ferdinand von HumboldtDogum tarixi 22 iyun 1767 1767 06 22 Vefat tarixi 8 aprel 1835 1835 04 08 67 yasinda Vefat yeri Berlin Brendenburq eyaleti d Prussiya Almaniya ittifaqiElm saheleri felsefe siyaset diplomatiya dilcilik tercumecilik fealiyyeti d Is yeri Humboldt adina Berlin UniversitetiTehsili Gottingen UniversitetiUzvluyu Prussiya Elmler Akademiyasi d Bavariya Elmler Akademiyasi d Peterburq Elmler Akademiyasi Macaristan Elmler Akademiyasi Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Rusiya Elmler AkademiyasiMukafatlari Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiVilhelm fon Humboldt 22 iyun 1767 ci ilde Almaniyanin Potsdam seherinde anadan olmusdu O klassik tehsil almis muxtelif medeniyyetlere maraq gostermis tekce Avropa dillerini deyil hem de bask Amerika Cin habele malay dillerini derinden oyrenmis ve ozunun dil felsefesini mehz coxsayli dillerin materiallarindan behrelenerek isleyib hazirlamisdir Ona G V Laybnisin 1646 1716 tesiri boyuk olmusdur I Kantin 1724 1804 eserleri onun yetismesinde muhum rol oynamisdi O tenqidi realizmde Y V fon Gote 1749 1829 ve F Sillerle 1759 1805 razilasirdi Bu istiqametin Vilhelm fon Humboldtda derin iz buraxmasinda onun Parisde kecirdiyi iller 1797 1801 xususi qeyd edilmelidir Vilhelm fon Humboldt 8 aprel 1835 ci ilde Berlin seherinde vefat edib Dilcilik nezeriyyesiAlman filosofu Vilhelm fon Humboldt 1767 1835 XIX esrin evvellerinde bele bir tezisi mudafie edirdi ki bir birliyin dili ile o birlikde yasayan ferd ler in zehni yonumleri arasinda o derecede yaxin baglar var ki bunlardan birine dair melumat elde etseniz o biri ile bagli melumatlari da tamamile elde etmis olacaqsiniz Cunki dil ve zehni fealiyyet intellectuality birlikde meydana gelir ve formalasir Cemiyyeti dilinde gorer dilinde anlariq Bir cemiyyetin dili o cemiyyetin ruhu ruhu ise dilidir Bu derecede eyni olan basqa bir seyi dusunmek heqiqeten cetindir Humbolt dil ve medeniyyeti sadece qarsiliqli elaqe ve tesirde olan iki fenomen kimi deyil onlari koklu bir eyniliye malik olan iki sosial fenomen kimi tehlil edir Eslinde dil ve medeniyyet arasindaki elaqeni ve tesiri kimse inkar etmir Lakin bu elaqe mudafie olunmaqla yanasi eyni zamanda medeniyyetlerin diller terefinden sertlenib idare olundugu tezisi ve tesirlenmenin tek istiqametli oldugu iddiasi mubahiselere getirib cixarir Vilhelm fon Humboldtun esas eserleriIdeen zu einem Versuch die Granzen der Wirksamkeit des Staats zu bestimmen 1792 rus per O predelah gosudarstvennoj deyatelnosti Celyabinsk Socium 2009 287 s ISBN 978 5 91603 025 9 Fikir ve nitq haqqinda 1795 O vliyanii razlichnogo haraktera yazykov na literaturu i duhovnoe razvitie 1821 Tarixcinin tapsiriqlari haqqinda 1821 O razlichii stroeniya chelovecheskih yazykov i ego vliyanii na duhovnoe razvitie chelovechestva 1830 1835 Socrates and Plato on the Divine orig Sokrates und Platon uber die Gottheit 1787 1790 Humboldt On the Limits of State Action first seen in 1792 Ideen zu einem Versuch die Grenzen der Wirksamkeit des Staates zu bestimmen page ii Published by E Trewendt 1851 German Uber den Geschlechtsunterschied 1794 Uber mannliche und weibliche Form 1795 Outline of a Comparative Anthropology orig Plan einer vergleichenden Anthropologie 1797 The Eighteenth Century orig Das achtzehnte Jahrhundert 1797 Asthetische Versuche I Uber Goethe s Hermann und Dorothea 1799 Latium und Hellas 1806 Geschichte des Verfalls und Untergangs der griechischen Freistaaten 1807 1808 Pindars Olympische Oden Translation from Greek 1816 Aischylos Agamemnon Translation from Greek 1816 Uber das vergleichende Sprachstudium in Beziehung auf die verschiedenen Epochen der Sprachentwicklung 1820 Uber die Aufgabe des Geschichtsschreibers 1821 Researches into the Early Inhabitants of Spain with the help of the Basque language orig Prufung der Untersuchungen uber die Urbewohner Hispaniens vermittelst der vaskischen Sprache 1821 Uber die Entstehung der grammatischen Formen und ihren Einfluss auf die Ideenentwicklung 1822 Upon Writing and its Relation to Speech orig Uber die Buchstabenschrift und ihren Zusammenhang mit dem Sprachbau 1824 O dvojstvennom chisle Uber den Dualis 1827 On the languages of the South Seas orig Uber die Sprache der Sudseeinseln 1828 On Schiller and the Path of Spiritual Development orig Uber Schiller und den Gang seiner Geistesentwicklung 1830 Rezension von Goethes Zweitem romischem Aufenthalt 1830 The Heterogeneity of Language and its Influence on the Intellectual Development of Mankind orig Uber die Verschiedenheit des menschlichen Sprachbaus und seinen Einfluss auf die geistige Entwicklung des Menschengeschlechts 1836 New edition On Language On the Diversity of Human Language Construction and Its Influence on the Mental Development of the Human Species Cambridge University Press 2nd rev edition 1999 Vilgelm fon Gumboldt Izbrannye trudy po yazykoznaniyu M Progress 1984 400 s Vilgelm fon Gumboldt Yazyk i filosofiya kultury M Progress 1985 452 s Basqa muelliflerin isleriHegel 1827 On The Episode of the Mahabharata Known by the Name Bhagavad Gita by Wilhelm Von Humboldt Joxe Azurmendi Humboldt Hizkuntza eta pentsamendua UEU 2007 ISBN 978 84 8438 099 3 Elsina Stubb Wilhelm Von Humboldt s Philosophy of Language Its Sources and Influence Edwin Mellen Press 2002 John Roberts German Liberalism and Wilhelm Von Humboldt A Reassessment Mosaic Press 2002 David Sorkin Wilhelm Von Humboldt The Theory and Practice of Self Formation Bildung 1791 1810 in Journal of the History of Ideas Vol 44 No 1 Jan Mar 1983 pp 55 73 Trabant Jurgen Humboldt ou le sens du langage Mardaga 1995 Trabant Jurgen Sprachsinn le sens du langage de la linguistique et de la philosophie du langage in La pensee dans la langue Humboldt et apres P U V 1995 Trabant Jurgen Du genie aux genes des langues in Et le genie des langues Essais et savoirs P U V 2000 Trabant Jurgen Traditions de Humboldt Editions de la Maison des Sciences de l homme Paris 1999 Trabant Jurgen Quand l Europe oublie Herder Humboldt et les langues Revue Germanique Internationale 2003 20 153 165 mise a jour avril 2005 Underhill James W Humboldt Worldview and Language Edinburgh Edinburgh University Press 2009 Underhill James W Ethnolinguistics and Cultural Concepts truth love hate amp war Cambridge Cambridge University Press 2012 IstinadlarCex Milli Hakimiyyet Melumat bazasi Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Wilhelm baron von Humboldt Encyclopaedia Britannica ing