Türkeş (əvvəlki adı: Tirkeş) — Azərbaycan Respublikası Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunda kənd. Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı ilə Naxçıvan Muxtar Respublikasının Şahbuz rayonunun Sələsüz kənd inzibati ərazi dairəsi tərkibindəki Tirkeş kəndi Türkeş kəndi adlandırılmışdır.
Türkeş | |
---|---|
Ölkə | |
Tarixi və coğrafiyası | |
Saat qurşağı | |
Tarixi
Əhalisi
Əhalisi 403 nəfərdir.
Toponimikası
VII-VIII əsrlərdə Qərbi türk xanlığına daxil olan bir tayfa Qurqəş (Tirqəş) adlanırdı. VIII əsrin sonlarında bu tayfa türk xanlığına son qoymuş və bir müddət öz xaqanlığını yaratmışdır. Sonrakı əsrlərdə siyasi hadisələrlə əlaqədar olaraq müxtəlif ərazilərə köçmüşlər. Tatarların və başqırdların içərisində tirkoş adlı tayfalar vardır. Dağlıq Altayda bir türkdilli etnoqrafik qrup indi də Tirkoş adlanır. Ehtimal ki, tirkəşlər monqolların tərkibində Azərbaycana gəlmişlər. Tirkəşəvənd (Kəlbəcər rayonu) və Tərkəş (Oğuz rayonu) kənd adları ilə mənşəcə eynidir.
- Şahbuz r-nunun Sələsuz i.ə.v.-də kənd. Dağətəyi ərazidə, Naxçıvan çayı ilə onun qolu olan Sələsüz çayının qovuşduğu yerdədir. Oykonimin əsli Tirkeşdir. 2003-cü ildən kəndin adı Türkeş kimi rəsmiləşdirilmişdir. R-nun ərazisindən Tirkeş adlı çay da axır. Mənbələrdə ili və İrtış çayları arasında (Sibir ərazisində) erkən orta əsrlərdə türkdilli qəd. tirkeş (türkəş) adlı tayfanın yaşaması haqqmda məlumat var. VII-VIII əsrlərdə türkəşlər tulu/dulu tayfa ittifaqına daxil idilər. 704-cü ildə Qərbi Türk xaqanlığına son qoyan türkəşlər öz dövlətlərini yaratmışdılar. VIII əsrdə uy¬ğurlar və karluldar tirkeşləri məğlub etdilər. Müasir başqırd və tatarlar arasında türkəş (türgəş) tayfası qeydə alınmışdır. Dağlıq Altayda tirkəş adlı etnoqrafik qrup var. Təd¬qiqatçılar IX-X əsr ərəb mənbələrinə əsaslanaraq belə güman edirlər ki, Qəbələ mahalında yerləşən xəzərlərin tərkibində tirkeşlər də olmuşdur. Mahmud Qaşqarlının “Divanu- lüğat-it-türk” əsərində tirkeş sözünün "iki çayın qovuşduğu yer" mənası olduğu göstərilir. Qeyd etmək lazımdır ki, Tirkeş adı ilə bağlı olan coğrafi obyektlərin demək olar ki, hamısı iki çayın qovuşduğu yerdə və ya iki çayın arasında yerləşir.
Tarixi abidələri
İstinadlar
- Azərbaycan Respublikasının inzibati - ərazi bölgüsü. Məlumat toplusu. Bakı – 2013. 488 səh.
- "Naxçıvan Muxtar Respublikası şəhər və rayonlarının inzibati ərazi bölgüsündə qismən dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinin 1 mart 2003-cü il tarixli, 423-IIQ saylı Qərarı". 2022-03-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2022-06-29.
- Azərbaycan Respublikası əhalisinin siyahıyaalınması 2009-cu il. I cild. Bakı - 2010.
- B.Budaqov, Q.Qeybullayev. Naxçıvan diyarının yer yaddaşı. Bakı, "Nafta-Press", 2004
- Azərbaycan Toponimlərinin Ensiklopedik Lüğəti. Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası. Nəsimi adına Dilçilik İnstitutu. Şərq-qərb Bakı-2007. səh.427
Həmçinin bax
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Turkes evvelki adi Tirkes Azerbaycan Respublikasi Naxcivan Muxtar Respublikasinin Sahbuz rayonunda kend Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 1 mart 2003 cu il tarixli 423 IIQ sayli Qerari ile Naxcivan Muxtar Respublikasinin Sahbuz rayonunun Selesuz kend inzibati erazi dairesi terkibindeki Tirkes kendi Turkes kendi adlandirilmisdir Turkes39 25 21 sm e 45 28 27 s u Olke AzerbaycanTarixi ve cografiyasiSaat qursagi UTC 04 00Xeriteni goster gizle TurkesTarixiEhalisiEhalisi 403 neferdir ToponimikasiVII VIII esrlerde Qerbi turk xanligina daxil olan bir tayfa Qurqes Tirqes adlanirdi VIII esrin sonlarinda bu tayfa turk xanligina son qoymus ve bir muddet oz xaqanligini yaratmisdir Sonraki esrlerde siyasi hadiselerle elaqedar olaraq muxtelif erazilere kocmusler Tatarlarin ve basqirdlarin icerisinde tirkos adli tayfalar vardir Dagliq Altayda bir turkdilli etnoqrafik qrup indi de Tirkos adlanir Ehtimal ki tirkesler monqollarin terkibinde Azerbaycana gelmisler Tirkesevend Kelbecer rayonu ve Terkes Oguz rayonu kend adlari ile mensece eynidir Sahbuz r nunun Selesuz i e v de kend Dageteyi erazide Naxcivan cayi ile onun qolu olan Selesuz cayinin qovusdugu yerdedir Oykonimin esli Tirkesdir 2003 cu ilden kendin adi Turkes kimi resmilesdirilmisdir R nun erazisinden Tirkes adli cay da axir Menbelerde ili ve Irtis caylari arasinda Sibir erazisinde erken orta esrlerde turkdilli qed tirkes turkes adli tayfanin yasamasi haqqmda melumat var VII VIII esrlerde turkesler tulu dulu tayfa ittifaqina daxil idiler 704 cu ilde Qerbi Turk xaqanligina son qoyan turkesler oz dovletlerini yaratmisdilar VIII esrde uy gurlar ve karluldar tirkesleri meglub etdiler Muasir basqird ve tatarlar arasinda turkes turges tayfasi qeyde alinmisdir Dagliq Altayda tirkes adli etnoqrafik qrup var Ted qiqatcilar IX X esr ereb menbelerine esaslanaraq bele guman edirler ki Qebele mahalinda yerlesen xezerlerin terkibinde tirkesler de olmusdur Mahmud Qasqarlinin Divanu lugat it turk eserinde tirkes sozunun iki cayin qovusdugu yer menasi oldugu gosterilir Qeyd etmek lazimdir ki Tirkes adi ile bagli olan cografi obyektlerin demek olar ki hamisi iki cayin qovusdugu yerde ve ya iki cayin arasinda yerlesir Tarixi abideleriTurkes nekropoluIstinadlar Azerbaycan Respublikasinin inzibati erazi bolgusu Melumat toplusu Baki 2013 488 seh Naxcivan Muxtar Respublikasi seher ve rayonlarinin inzibati erazi bolgusunde qismen deyisiklikler edilmesi haqqinda Azerbaycan Respublikasi Milli Meclisinin 1 mart 2003 cu il tarixli 423 IIQ sayli Qerari 2022 03 26 tarixinde Istifade tarixi 2022 06 29 Azerbaycan Respublikasi ehalisinin siyahiyaalinmasi 2009 cu il I cild Baki 2010 B Budaqov Q Qeybullayev Naxcivan diyarinin yer yaddasi Baki Nafta Press 2004 Azerbaycan Toponimlerinin Ensiklopedik Lugeti Azerbaycan Milli Elmler Akademiyasi Nesimi adina Dilcilik Institutu Serq qerb Baki 2007 seh 427Hemcinin baxTurkes qebiristanligi Selesuz