Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Topal Əhməd Gəray (krımtat. Topal Ahmed Geray)(v. mart 1519) — Krım xanı I Məngli Gərayın oğlu, Krım kalqayı.
| Topal Əhməd Gəray | |
|---|---|
 | |
| 17 aprel 1515 – mart 1519 | |
| Əvvəlki | Mehmed Gəray |
| Sonrakı | Bahadır Gəray |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Vəfat tarixi | mart 1519 |
| Atası | I Mənqli Gəray |
| Ailəsi | Gəraylar |
Həyatı
Doğum tarixi bilinmir. Krım xanı I Məngli Gərayın ikinci oğlu olaraq ehtimal ki, Bağçasarayda dünyaya gəldi. Haqqındakı ilk məlumat qardaşı Burnat Gərayla birlikdə atasının əmrindəki birliklərlə səfərə qatılmasıyla bağlıdır. 1512-ci ildə rus torpaqlarına tərtiblənən bu səfər əsnasında Odoyev və Belyov bölgələri yağmalandı. Rus boyarlarının bölgəyə gəlişiylə geri çəkilən Topal Əhməd Gəray ertəsi il Ryazan bölgəsinə tərtiblənən hücumlara qatıldı.
Atasının vəfatının ardından 17 aprel 1515-ci ildə böyük qardaşı I Mehmed Gəray taxta çıxdı və yaşca ən böyük xanzadə olan Əhməd Gəray kalqay elan edildi. Ancaq doğuşdan və ya qatıldığı səfərlərdə aldığı yaralardan fiziki qüsurlu olan Əhməd Gəray topallayırdı. Bu səbəblə gələcəkdə taxta çıxması gözlənilmirdi. Ancaq taxt iddiasını davam etdirən Əhməd Gəray qardaşına qarşı tərəfdar toplamaq məqsədilə Moskva knyazı III Vasiliyə elçi göndərdi. İlk başda ona verilən Oçakov bölgəsində qalsa da, daha sonra Litva knyazlığı ərazisinə hücumlar tərtibləməyə başladı. Moskva knyazı III Vasili ilə məktublaşaraq, onu Kiyev və Vilna üzərinə səfərə dəvət etdi. Digər yandan oğlu Hümmət Gərayı 1519-cu ilin yanvarında İstanbula göndərərək qardaşı ilə olan taxt mübarizəsində Osmanlı padşahı Yavuz Sultan Səlimdən kömək istədi.
1519-cu ilin martında I Mehmed Gəray oğulları Bahadır və Alp Gərayı, üsyankar qardaşını məğlub etmək üçün Perekop qalasına göndərdi. Bahadır Gəray Perekop qalasında qalaraq Krımdan qaçış yolunu bağladı. Alp Gəray isə əmisiylə açıq meydanda döyüşdü və Əhməd Gəray döyüş meydanında öldürüldü.
Hümmət, Yusif, Bucaq adlı üç oğlunun olduğu bilinir.
İstinadlar
- Яз. Ахматъ-Гирей (rus.). // Энциклопедический лексикон СПб: 1835. Т. 3. С. 496–497.
- Fisher, Alan, Kırım Tatarları, Çev: Eşref B. Özbilen, Selenge Yayınları, 2009
- Halim Giray Han, Gülbün-i Hanan, Osman Cudi Neşri, 1327
Mənbə
- Kırım Hanlığı’nda Kalgaylık ve Nureddinlik Üzerine Bir İnceleme. Furkan Cem Tosun. Yüksek Lisans Tezi. İzmir 2022
- Von Hammer Purgstall, Kırım Hanlığı Tarihi, İnsan Yayınlar, 3. Baskı, 2020
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Topal Ehmed Geray krimtat Topal Ahmed Geray v mart 1519 Krim xani I Mengli Gerayin oglu Krim kalqayi Topal Ehmed GerayKrim kalqayi17 aprel 1515 mart 1519EvvelkiMehmed GeraySonrakiBahadir GeraySexsi melumatlarVefat tarixi mart 1519Atasi I Menqli GerayAilesi GeraylarHeyatiDogum tarixi bilinmir Krim xani I Mengli Gerayin ikinci oglu olaraq ehtimal ki Bagcasarayda dunyaya geldi Haqqindaki ilk melumat qardasi Burnat Gerayla birlikde atasinin emrindeki birliklerle sefere qatilmasiyla baglidir 1512 ci ilde rus torpaqlarina tertiblenen bu sefer esnasinda Odoyev ve Belyov bolgeleri yagmalandi Rus boyarlarinin bolgeye gelisiyle geri cekilen Topal Ehmed Geray ertesi il Ryazan bolgesine tertiblenen hucumlara qatildi Atasinin vefatinin ardindan 17 aprel 1515 ci ilde boyuk qardasi I Mehmed Geray taxta cixdi ve yasca en boyuk xanzade olan Ehmed Geray kalqay elan edildi Ancaq dogusdan ve ya qatildigi seferlerde aldigi yaralardan fiziki qusurlu olan Ehmed Geray topallayirdi Bu sebeble gelecekde taxta cixmasi gozlenilmirdi Ancaq taxt iddiasini davam etdiren Ehmed Geray qardasina qarsi terefdar toplamaq meqsedile Moskva knyazi III Vasiliye elci gonderdi Ilk basda ona verilen Ocakov bolgesinde qalsa da daha sonra Litva knyazligi erazisine hucumlar tertiblemeye basladi Moskva knyazi III Vasili ile mektublasaraq onu Kiyev ve Vilna uzerine sefere devet etdi Diger yandan oglu Hummet Gerayi 1519 cu ilin yanvarinda Istanbula gondererek qardasi ile olan taxt mubarizesinde Osmanli padsahi Yavuz Sultan Selimden komek istedi 1519 cu ilin martinda I Mehmed Geray ogullari Bahadir ve Alp Gerayi usyankar qardasini meglub etmek ucun Perekop qalasina gonderdi Bahadir Geray Perekop qalasinda qalaraq Krimdan qacis yolunu bagladi Alp Geray ise emisiyle aciq meydanda doyusdu ve Ehmed Geray doyus meydaninda olduruldu Hummet Yusif Bucaq adli uc oglunun oldugu bilinir IstinadlarYaz Ahmat Girej rus Enciklopedicheskij leksikonSPb 1835 T 3 S 496 497 Fisher Alan Kirim Tatarlari Cev Esref B Ozbilen Selenge Yayinlari 2009 Halim Giray Han Gulbun i Hanan Osman Cudi Nesri 1327MenbeKirim Hanligi nda Kalgaylik ve Nureddinlik Uzerine Bir Inceleme Furkan Cem Tosun Yuksek Lisans Tezi Izmir 2022 Von Hammer Purgstall Kirim Hanligi Tarihi Insan Yayinlar 3 Baski 2020