Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Tetis (yun. Θέτις, ing. Thetis) — qədim okean olaraq Mezozoy erası dövründə mövcud olmuş, Qondvana və Lavrasiya kimi materiklərin arasında yerləşmişdir. Aralıq dənizi, Qara dəniz, Xəzər dənizi və Aral gölü bu okeanın qalıqlarıdır.
Tarixi
Avropanın hündür nöqtələri Alp, Karpat dağlarında və Asiyanın Himalay dağlarının zirvələrində dəniz canlılarının qalıqları aşkarlanır. Bu isə onu deməyə əsas verir ki, bu ərazilər tarixən suyun altında olmuşdur. Bunu əsas gətirən Zyoss Eduard 1893-ci ildə bu qədim okeanı Tetis adlandırmışdır. Bu ad yunan ilahəsinin adıdır. Bəzən isə bu okeanı Sarmat dənizi və ya Ponti dənizi adlandırılır.
Müasir baxış
Tetis okeanı milyard il önçə Qondvana və Lavraziya qitələrinin arasında meydana gəlmişdir. Materiklərin daim öz yerini dəyişməsi öz növbəsində okeanında sahəsinə və quruluşuna öz təsirini göstəsirdi. Onun konfiqurasiyası tez-tez dəyişirdi. Tetis okeanı bu səbəblərdən irəli gələrək nisbətən kiçik hissələrə bölünürdü:
- Prototetis alimlərin fikirncə bu hissə 850 milyon il əvvəl meydana gəlir. Bu okean 6-10 min km enə malik olmuşdur.
- Paleotetis 320—260 milyon il əvvəl yaranıb və Sakit okeanın böyük körfəzi rolunu oynayır.
- Mezotetis 200—66,5 milyon il əvvəl mövcud olmuş və Karib dənizi hövzəsindən Tibet dağları ərazisinə qədər uzanırmış.
- Neo tetis 66—13 milyon il əvvəl Qondvananın bölünməsi zamanı yaranır. 50 milyon il öncə isə İndontan Asiya ilə birləşir. Bundan sonra Qafqaz, Himalay, Pamir və Karpat dağları yaranır.
- Sarmat dənizi Krım və Qafqaz adaya bənzər şəkildə 13—10 milyon əvvəl yaranır. 5—4 milyon il əvvəl Qara dənizin səviyəsi qalxır və Xəzər dənizi, Türkmənistan ərazilərinə dolur.
İstinadlar
- "Tetis okeanının sahili". 2014-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-26.
- "Prototetis". 2014-01-04 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-26.
- "Xəzər hövzəsinin qısa tarixi". 2019-11-02 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-10-26.
Mənbə
- Tetis okeanının yerləşdiyi ərazi
- ТЕТИС — КРАТКАЯ ИСТОРИЯ СРЕДИЗЕМНОМОРСКОГО ПОЛИЦИКЛИЧЕСКОГО МЕЖКОНТИНЕНТАЛЬНОГО ПОДВИЖНОГО ПОЯСА
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Tetis yun 8etis ing Thetis qedim okean olaraq Mezozoy erasi dovrunde movcud olmus Qondvana ve Lavrasiya kimi materiklerin arasinda yerlesmisdir Araliq denizi Qara deniz Xezer denizi ve Aral golu bu okeanin qaliqlaridir Tetis okeani TarixiAvropanin hundur noqteleri Alp Karpat daglarinda ve Asiyanin Himalay daglarinin zirvelerinde deniz canlilarinin qaliqlari askarlanir Bu ise onu demeye esas verir ki bu eraziler tarixen suyun altinda olmusdur Bunu esas getiren Zyoss Eduard 1893 ci ilde bu qedim okeani Tetis adlandirmisdir Bu ad yunan ilahesinin adidir Bezen ise bu okeani Sarmat denizi ve ya Ponti denizi adlandirilir Muasir baxisTetis okeani milyard il once Qondvana ve Lavraziya qitelerinin arasinda meydana gelmisdir Materiklerin daim oz yerini deyismesi oz novbesinde okeaninda sahesine ve qurulusuna oz tesirini gostesirdi Onun konfiqurasiyasi tez tez deyisirdi Tetis okeani bu sebeblerden ireli gelerek nisbeten kicik hisselere bolunurdu Qitelerin ayrilmasiPrototetis alimlerin fikirnce bu hisse 850 milyon il evvel meydana gelir Bu okean 6 10 min km ene malik olmusdur Paleotetis 320 260 milyon il evvel yaranib ve Sakit okeanin boyuk korfezi rolunu oynayir Mezotetis 200 66 5 milyon il evvel movcud olmus ve Karib denizi hovzesinden Tibet daglari erazisine qeder uzanirmis Neo tetis 66 13 milyon il evvel Qondvananin bolunmesi zamani yaranir 50 milyon il once ise Indontan Asiya ile birlesir Bundan sonra Qafqaz Himalay Pamir ve Karpat daglari yaranir Sarmat denizi Krim ve Qafqaz adaya benzer sekilde 13 10 milyon evvel yaranir 5 4 milyon il evvel Qara denizin seviyesi qalxir ve Xezer denizi Turkmenistan erazilerine dolur Istinadlar Tetis okeaninin sahili 2014 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 26 Prototetis 2014 01 04 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 26 Xezer hovzesinin qisa tarixi 2019 11 02 tarixinde Istifade tarixi 2015 10 26 MenbeTetis okeaninin yerlesdiyi erazi TETIS KRATKAYa ISTORIYa SREDIZEMNOMORSKOGO POLICIKLIChESKOGO MEZhKONTINENTALNOGO PODVIZhNOGO POYaSA