Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Talış regionu — Səfəvi imperiyasının (1501-1736) bölgəsi, böyük [en] yerləşən, hazırda İran və Azərbaycan arasında bölünüb. Mahalın ərazisi əsasən iki tabe vilayətdən - Astara və Lənkərandan ibarət idi. Astara şəhəri onun inzibati mərkəzi, bölgədə Səfəvi hakimiyyətinin dayağı idi.
Tarixi
XVI əsr
Səfəvilərin Talışların hakim sülaləsi ilə qohumluğu onun bir neçə əsrlər boyu ictimai-siyasi həyatına ciddi təsir göstərmişdir. Görünür, gənc İsmayıl Səfəvinin (1501-1524-cü illər) 1500-cü ilin qışını Astara rayonunun Ərçivan kəndində keçirməsinin səbəbi də bu münasibət olub. Bu, Səfəvi tərəfdarlarının sayının artmasında mühüm rol oynadı. Səfəvilərlə qohumluğun Talış hökmdarları üçün daha faydalı olduğunu güman etmək olardı. Onlar bu qohumluğa arxalanaraq xeyli gücləniblər; 1540-1590-cı illərdə Səfəvilərə qarşı üsyan etsələr də, öz hakimiyyətlərini qoruyub saxlaya bildilər.
1500-cü ildə Gilandan köçərkən İsmayılın yeddi səhabəsi arasında Talışın öndə gələn şəxsləri də var idi. Talışların miras qalmış hökmdarları XV əsrin ikinci yarısı və XVI əsrin əvvəllərində siyasi proseslərin fəal iştirakçılarına çevrildilər. Ağqoyunlu konfederasiyasına və Şirvanşahlar dövlətinə qarşı mübarizədə Səfəvilərə kömək etdilər. Onların köməyini yüksək qiymətləndirən Səfəvi hökmdarları talışları qızılbaş tayfalarının sıralarına daxil etdilər. İkinci dərəcəli vəzifələrdə talış başçılarının olması qızılbaş sistemində bu fiqurların nisbi əhəmiyyətini təsdiqləyir. Məsələn, 1508-ci ildə Bağdadın fəthi zamanı talış şəhərin və bütün ərəb İraqının valisi oldular. Talışlardan başqa bir hökmdar Astarabadın valisi idi.
Heydər (1554-1576) I Şah Təhmaspın oğlu (1514-1576). Atasının ölümündən sonra Heydərin varisliyi şah sarayında bəzi talış elementlərinin daxil olduğu mürəkkəb koalisiya tərəfindən qorunurdu. Bu koalisiyaya heç də az mürəkkəb olmayan qruplar qarşı çıxdı. Tezliklə bu sonuncu dəstə Heydəri ələ keçirərək öldürdü və onun böyük qardaşı II İsmayılı (hökmdarlıq 1576-1577) azad etdi. Sonradan I Abbasın (1587-1629-cu illər) Qəzvində taxta çıxmasına Astaralı talışlar dəstək verdilər.
Babagil türbəsi ilə bağlı sənədə görə, Bayandur xan 1551-ci ildə Astara bölgəsinin indiki hakimi olub. Bayandur xan I Təhmasp (1524-1576), II İsmayıl (1576-1577) və Məhəmməd Xodabəndənin (1578-1587) hakimiyyəti illərində uzun müddət Astara bölgəsinin böyük hökmdarı olmuş və burada yaşamışdır. Astara. Osmanlı-Səfəvi müharibəsi zamanı Əmir Xamze xan atası Bayandur xana qarşı üsyan qaldıraraq Astara bölgəsini nəzarətə götürür.
1590-1591-ci illərdə Ərdəbil hakimi təyin edilən Zülfuqar-xan Karamanlu qardaşı Əlvənd Sultanı Lənkərana hakim təyin etdi. Əlvəndin Lənkərana vali təyin olunmasından xəbər tutan Həmzə Xan Talış onun vəzifəsini tutmasına mane olmağa çalışdı və hökumət qoşunlarına qarşı çıxdı. Lakin o, Talış dağlarında yerləşən Şindan qalasında məğlub və müqavimət göstərmiş, bu hadisə hicri 1000-ci ildə (1591-ci ilin oktyabrı – 1592-ci ilin oktyabrı) baş vermişdir. Qala bir neçə ay mühasirədə qaldı, müqavimət qırıldı və Xəmzə xan Osmanlının işğalı altında olan Şirvana sürgün edildi. Həmzə xan Şirvanda qaldı və orada şahın məxfi agentləri tərəfindən öldürüldü. Əmir Xamzənin üsyanından iki il sonra Şah Abbas oğulları II Bayandur və Sərə mərhəmət göstərərək Astaranın hakimiyyətini II Bayandura verdi, ondan sonra isə irsi ərazini Saru xana verdi. Nəhayət, Ərdəbilin Səfəvi məmurlarının, Şeyxavəndlərin və Şahsevənlərin köməyi ilə Əlvənd Sultan Karamanlu bərpa olundu.
İstinadlar
- Newman, Andrew J. (2006). Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-830-3.
- Muradov, Vidadi (2019). «Political and socio-economic history of Lankaran-Astara region of Azerbaijan (18th and early 20th centuries)». Azərbaycan Xalçaları [Azerbaijani Carpets]. Baku: Azer-Ilme. 9 (28-29): 118—139. ISSN 2304-330X.
- Muradov, Vidadi (2019). «Political and socio-economic history of Lankaran-Astara region of Azerbaijan (18th and early 20th centuries)». Azərbaycan Xalçaları [Azerbaijani Carpets]. Baku: Azer-Ilme. 9 (28-29): 118—139. ISSN 2304-330X.
- Newman, Andrew J. (2006). Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-830-3.
- Newman, Andrew J. (2006). Safavid Iran: Rebirth of a Persian Empire. London: I.B. Tauris. ISBN 978-1-84511-830-3.
- Мамедова, Ирада (2007). «Lənkəran xanlığının yaranmasına dair» (О происхождении Ленкоранского ханства). Elmi Əsərlər (in Azerbaijani). Баку: Институт истории, NAS of Azerbaijan. стр. 49-63.
- Мамедова, Ирада (2007). «Lənkəran xanlığının yaranmasına dair» (О происхождении Ленкоранского ханства). Elmi Əsərlər (in Azerbaijani). Баку: Институт истории, NAS of Azerbaijan. стр. 49-63.
- Tapper, Richard (1997). Frontier Nomads of Iran: A Political and Social History of the Shahsevan. Cambridge: Cambridge University Press. ISBN 0-521-58336-5.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Talis regionu Sefevi imperiyasinin 1501 1736 bolgesi boyuk en yerlesen hazirda Iran ve Azerbaycan arasinda bolunub Mahalin erazisi esasen iki tabe vilayetden Astara ve Lenkerandan ibaret idi Astara seheri onun inzibati merkezi bolgede Sefevi hakimiyyetinin dayagi idi TarixiTalislarin erazisi efsarlarin dovrunde XVI esr Sefevilerin Talislarin hakim sulalesi ile qohumlugu onun bir nece esrler boyu ictimai siyasi heyatina ciddi tesir gostermisdir Gorunur genc Ismayil Sefevinin 1501 1524 cu iller 1500 cu ilin qisini Astara rayonunun Ercivan kendinde kecirmesinin sebebi de bu munasibet olub Bu Sefevi terefdarlarinin sayinin artmasinda muhum rol oynadi Sefevilerle qohumlugun Talis hokmdarlari ucun daha faydali oldugunu guman etmek olardi Onlar bu qohumluga arxalanaraq xeyli guclenibler 1540 1590 ci illerde Sefevilere qarsi usyan etseler de oz hakimiyyetlerini qoruyub saxlaya bildiler 1500 cu ilde Gilandan kocerken Ismayilin yeddi sehabesi arasinda Talisin onde gelen sexsleri de var idi Talislarin miras qalmis hokmdarlari XV esrin ikinci yarisi ve XVI esrin evvellerinde siyasi proseslerin feal istirakcilarina cevrildiler Agqoyunlu konfederasiyasina ve Sirvansahlar dovletine qarsi mubarizede Sefevilere komek etdiler Onlarin komeyini yuksek qiymetlendiren Sefevi hokmdarlari talislari qizilbas tayfalarinin siralarina daxil etdiler Ikinci dereceli vezifelerde talis bascilarinin olmasi qizilbas sisteminde bu fiqurlarin nisbi ehemiyyetini tesdiqleyir Meselen 1508 ci ilde Bagdadin fethi zamani talis seherin ve butun ereb Iraqinin valisi oldular Talislardan basqa bir hokmdar Astarabadin valisi idi Heyder 1554 1576 I Sah Tehmaspin oglu 1514 1576 Atasinin olumunden sonra Heyderin varisliyi sah sarayinda bezi talis elementlerinin daxil oldugu murekkeb koalisiya terefinden qorunurdu Bu koalisiyaya hec de az murekkeb olmayan qruplar qarsi cixdi Tezlikle bu sonuncu deste Heyderi ele kecirerek oldurdu ve onun boyuk qardasi II Ismayili hokmdarliq 1576 1577 azad etdi Sonradan I Abbasin 1587 1629 cu iller Qezvinde taxta cixmasina Astarali talislar destek verdiler Babagil turbesi ile bagli senede gore Bayandur xan 1551 ci ilde Astara bolgesinin indiki hakimi olub Bayandur xan I Tehmasp 1524 1576 II Ismayil 1576 1577 ve Mehemmed Xodabendenin 1578 1587 hakimiyyeti illerinde uzun muddet Astara bolgesinin boyuk hokmdari olmus ve burada yasamisdir Astara Osmanli Sefevi muharibesi zamani Emir Xamze xan atasi Bayandur xana qarsi usyan qaldiraraq Astara bolgesini nezarete goturur 1590 1591 ci illerde Erdebil hakimi teyin edilen Zulfuqar xan Karamanlu qardasi Elvend Sultani Lenkerana hakim teyin etdi Elvendin Lenkerana vali teyin olunmasindan xeber tutan Hemze Xan Talis onun vezifesini tutmasina mane olmaga calisdi ve hokumet qosunlarina qarsi cixdi Lakin o Talis daglarinda yerlesen Sindan qalasinda meglub ve muqavimet gostermis bu hadise hicri 1000 ci ilde 1591 ci ilin oktyabri 1592 ci ilin oktyabri bas vermisdir Qala bir nece ay muhasirede qaldi muqavimet qirildi ve Xemze xan Osmanlinin isgali altinda olan Sirvana surgun edildi Hemze xan Sirvanda qaldi ve orada sahin mexfi agentleri terefinden olduruldu Emir Xamzenin usyanindan iki il sonra Sah Abbas ogullari II Bayandur ve Sere merhemet gostererek Astaranin hakimiyyetini II Bayandura verdi ondan sonra ise irsi erazini Saru xana verdi Nehayet Erdebilin Sefevi memurlarinin Seyxavendlerin ve Sahsevenlerin komeyi ile Elvend Sultan Karamanlu berpa olundu IstinadlarNewman Andrew J 2006 Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire London I B Tauris ISBN 978 1 84511 830 3 Muradov Vidadi 2019 Political and socio economic history of Lankaran Astara region of Azerbaijan 18th and early 20th centuries Azerbaycan Xalcalari Azerbaijani Carpets Baku Azer Ilme 9 28 29 118 139 ISSN 2304 330X Muradov Vidadi 2019 Political and socio economic history of Lankaran Astara region of Azerbaijan 18th and early 20th centuries Azerbaycan Xalcalari Azerbaijani Carpets Baku Azer Ilme 9 28 29 118 139 ISSN 2304 330X Newman Andrew J 2006 Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire London I B Tauris ISBN 978 1 84511 830 3 Newman Andrew J 2006 Safavid Iran Rebirth of a Persian Empire London I B Tauris ISBN 978 1 84511 830 3 Mamedova Irada 2007 Lenkeran xanliginin yaranmasina dair O proishozhdenii Lenkoranskogo hanstva Elmi Eserler in Azerbaijani Baku Institut istorii NAS of Azerbaijan str 49 63 Mamedova Irada 2007 Lenkeran xanliginin yaranmasina dair O proishozhdenii Lenkoranskogo hanstva Elmi Eserler in Azerbaijani Baku Institut istorii NAS of Azerbaijan str 49 63 Tapper Richard 1997 Frontier Nomads of Iran A Political and Social History of the Shahsevan Cambridge Cambridge University Press ISBN 0 521 58336 5