Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səma və ya Sama (Ərəbcə: سماع) — sufilərin musiqisi olub, onun dinləyərək rəqqasların ruha gəlib və fırlanaraq rəqs etməsi sayılır.
Ərəbcə "eşitmək" mənasını verən "səmi" sözü, məcazi olaraq "musiqi, nəğmə, rəqs" deməkdir. Zaman keçdikcə sufilər və din xadimləri bu nəğmələrə qulaq asaraq, ayaqüstə fırlanaraq Allaha zikr etməyə başlayırlır. 13-cü yüzillikdə Mevlanə tərəfindən dini nəğmə dünyada daha geniş miqyasda yayılmağa başlayır və ayin halına çevrilir.
2008-ci ildə UNESCO-nun Mədəniyyət irsinə daxil edilir.
Tarixi
Sufilər İslamı qəbul etdikdən sonra səmanı, vəhfi, musiqi və şeir dinləyərək qalxıb hərəkət etməyə dönməyə başlayır. İslam dünya meydana gəldikdən sonra onun səmavi din olub-olmaması çox sual meydana çıxartdı. Bu din gəlməmişdən öncə sufilər bir çox halal olanları haram qəbul etmişdilər. Sufilər bir yerə yığlıb, müzakirələr aparır, nəsihətlər verilir və Allah inam, etibar və sevgisinə dair şeir və ilahilər oxunurdu. Şeir və musiqilər gözəl səsə malik olan şəxslər tərəfindən söylənirdi. Səma rəqsini bir və ya bir neçə nəfər qrup halında rəqs edirdilər.
Səma rəqsini təbliğ edən Mevlanadən öncə Şems Təbrizi bu rəqsin təbliğinə başlamışdır. Zamanla onu Mevlanəyə öyrətmiş və onun əsas təbliğatçısı olmuşdur.
Mevlananin təbliğatı Sultan Veledin dövründən başlayır və 15-ci əsrdə bu işi onun nəvəsi Emir Alim Çelebinin oğlu Pir Adil Çelebi davam elətdirir. 17-ci əsrdə Pir Hüseyn Çelebinin xüsusi rolu olmuşdur.
Səma rəqsinin hissələri
Səmaxana
Galata Mevlevixana səmaxanası
Səmaxana Mevlevixanalar içində səma ayinin yerinə yetirildiyi yerin adıdır. Səmaxanada rəqsin yəni "dönmənin" baş verdiyi hissə meydan adlanır. Səmaxanya "cümlə qapısı" adlanan qağıdan daxil olurlar. Bu qapının qarşısında "mihrab" olur. Mihrab üzü qibləyə doğru qoyulur. Meydana daxil olarkən səmazaçılar sağ tərəfdə, ayini oxuyan Mevlanlar isə mihrab tərəfdə dururlar.
Meydanın ətrafı boyunca dairə formasında stullar qoyulur. Stulun üstünə ağ parça qoyulur. Bu parça cümlə qapısı yanından başlayaraq qoyulur.
Səmazan paltarları
Səmazan
Səmazan insanları pis işlərdən, vərdişlərdən yəni "nəfsinə məzara qədər" qorumağı təbliğ edir. Səmazanin səmaya başlarkən koftasını çıxarılması mənəvi təmizliyə çıxmasını ifadə edir.
Mutrib həyəti
Səma ayini oxunulan zaman musiqi alətlərində çalan ansambl nəzərdə tutulur.
Səmazənbaşçısı
Səmazənlərin ən başçısı səmazanbaşı adlanır. Səma mərasimi zamanı səmazanların arasında gəzərək, onların rahat səmanı yerinə yetirməsinə kömək edirlər.
Etik qaydaları
Etik qaydalara əsasən səma rəqsi yerinə yetirilərkən sakitçiliyə riayət etmək ən vacib şərtlərdən biridir. İştirakçılar dönmə hərəkətini edən zaman qışqırmaqdan və danışmaqdan vəcd bitənə qədər özlərini saxlamamılıdılar. Ən əsası isə vəcddi inamla həyata keçirməlidilər.
Şəkillər
Xarici keçid
- Səma mərasiminin şəkilləri
- Məvlanə səma mərasimi
İstinad
- Ceyhan, Semih. "Semâ". Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, yıl: 2009, cilt: 36. 25 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- During, Sellheim, 1995.
- Kara, Kerim. "Tasavvufta Sema". Kerimkara.com sitesi, 25 Aralık 2008. 3 mart 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Uludağ, Süleyman. "Tasavvufta Sema". Zuhur Dergisi, 11 Ağustos 2012. 28 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Menteş, Melih Ümt. "Sema Ayini: Semboller ve Anlamlar". Cinius Yayınları, Şubat 2011. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- The Mevlevi Sema Ceremony UNESCO.
- "Somut Olmayan Kültürel Miras Listelerinde Türkiye". UNESCO Türkiye Milli Komisyon web sitesi. 24 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Turan, Namık Sinan. "17. Yüzyılda Osmanlı Tasavvuf Ritüelinde Semâ, Deveran ve Müziğin Püritanizmle İmtihan". Akademik Porte, Tarih: Bahar 2016, Sayı:13. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Lewisohn, Leonard. "The Sacred Meditation of Islam: Sama' in the Persian Sufi Tradition." British Journal of Ethnomeditation 6 (1997): 1–33. JSTOR.
- Özcan, Nuri. "Mevlevi Ayini". Türk Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt 29, Yıl: 2004. 25 Şubat 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Gribetz, Arthur. "The Sama' Controversy: Sufi vs. Legalist." Studia Islamica 74 (1991): 43–62. JSTOR.
- Erbaş, Fatih. "Sema ve Semazen". Kubbealtı Akademi Mecmubası sayı 175, Temmuz 2015. Erişim tarihi: 24 Şubat 2018.
- Langlois, Tony. "Untitled." Ethnomeditation Forum 13.2 (2004): 309–11. JSTOR.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu adin diger istifade formalari ucun bax Sema ve ya Sama Erebce سماع sufilerin musiqisi olub onun dinleyerek reqqaslarin ruha gelib ve firlanaraq reqs etmesi sayilir Erebce esitmek menasini veren semi sozu mecazi olaraq musiqi negme reqs demekdir Zaman kecdikce sufiler ve din xadimleri bu negmelere qulaq asaraq ayaquste firlanaraq Allaha zikr etmeye baslayirlir 13 cu yuzillikde Mevlane terefinden dini negme dunyada daha genis miqyasda yayilmaga baslayir ve ayin halina cevrilir 2008 ci ilde UNESCO nun Medeniyyet irsine daxil edilir TarixiSufiler Islami qebul etdikden sonra semani vehfi musiqi ve seir dinleyerek qalxib hereket etmeye donmeye baslayir Islam dunya meydana geldikden sonra onun semavi din olub olmamasi cox sual meydana cixartdi Bu din gelmemisden once sufiler bir cox halal olanlari haram qebul etmisdiler Sufiler bir yere yiglib muzakireler aparir nesihetler verilir ve Allah inam etibar ve sevgisine dair seir ve ilahiler oxunurdu Seir ve musiqiler gozel sese malik olan sexsler terefinden soylenirdi Sema reqsini bir ve ya bir nece nefer qrup halinda reqs edirdiler Sema reqsini teblig eden Mevlanaden once Sems Tebrizi bu reqsin tebligine baslamisdir Zamanla onu Mevlaneye oyretmis ve onun esas tebligatcisi olmusdur Mevlananin tebligati Sultan Veledin dovrunden baslayir ve 15 ci esrde bu isi onun nevesi Emir Alim Celebinin oglu Pir Adil Celebi davam eletdirir 17 ci esrde Pir Huseyn Celebinin xususi rolu olmusdur Sema reqsinin hisseleriSemaxana Galata Mevlevixana semaxanasi Semaxana Mevlevixanalar icinde sema ayinin yerine yetirildiyi yerin adidir Semaxanada reqsin yeni donmenin bas verdiyi hisse meydan adlanir Semaxanya cumle qapisi adlanan qagidan daxil olurlar Bu qapinin qarsisinda mihrab olur Mihrab uzu qibleye dogru qoyulur Meydana daxil olarken semazacilar sag terefde ayini oxuyan Mevlanlar ise mihrab terefde dururlar Meydanin etrafi boyunca daire formasinda stullar qoyulur Stulun ustune ag parca qoyulur Bu parca cumle qapisi yanindan baslayaraq qoyulur Semazan paltarlari Semazan Semazan insanlari pis islerden verdislerden yeni nefsine mezara qeder qorumagi teblig edir Semazanin semaya baslarken koftasini cixarilmasi menevi temizliye cixmasini ifade edir Mutrib heyeti Sema ayini oxunulan zaman musiqi aletlerinde calan ansambl nezerde tutulur Semazenbascisi Semazenlerin en bascisi semazanbasi adlanir Sema merasimi zamani semazanlarin arasinda gezerek onlarin rahat semani yerine yetirmesine komek edirler Etik qaydalariEtik qaydalara esasen sema reqsi yerine yetirilerken sakitciliye riayet etmek en vacib sertlerden biridir Istirakcilar donme hereketini eden zaman qisqirmaqdan ve danismaqdan vecd bitene qeder ozlerini saxlamamilidilar En esasi ise vecddi inamla heyata kecirmelidiler SekillerGalata Mevlevihanesi nin semahanesi1893 yilinda Chicago da duzenlenen Dunya Dinleri Parlamentosu nda semazenlerKonya da semazenlerSemazenler 1887Xarici kecidSema merasiminin sekilleri Mevlane sema merasimiIstinadCeyhan Semih Sema Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi yil 2009 cilt 36 25 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 During Sellheim 1995 Kara Kerim Tasavvufta Sema Kerimkara com sitesi 25 Aralik 2008 3 mart 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 Uludag Suleyman Tasavvufta Sema Zuhur Dergisi 11 Agustos 2012 28 Agustos 2017 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 Mentes Melih Umt Sema Ayini Semboller ve Anlamlar Cinius Yayinlari Subat 2011 24 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 The Mevlevi Sema Ceremony UNESCO Somut Olmayan Kulturel Miras Listelerinde Turkiye UNESCO Turkiye Milli Komisyon web sitesi 24 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 Turan Namik Sinan 17 Yuzyilda Osmanli Tasavvuf Rituelinde Sema Deveran ve Muzigin Puritanizmle Imtihan Akademik Porte Tarih Bahar 2016 Sayi 13 Erisim tarihi 24 Subat 2018 Lewisohn Leonard The Sacred Meditation of Islam Sama in the Persian Sufi Tradition British Journal of Ethnomeditation 6 1997 1 33 JSTOR Ozcan Nuri Mevlevi Ayini Turk Diyanet Vakfi Islam Ansiklopedisi Cilt 29 Yil 2004 25 Subat 2018 tarihinde kaynagindan arsivlendi Erisim tarihi 24 Subat 2018 Gribetz Arthur The Sama Controversy Sufi vs Legalist Studia Islamica 74 1991 43 62 JSTOR Erbas Fatih Sema ve Semazen Kubbealti Akademi Mecmubasi sayi 175 Temmuz 2015 Erisim tarihi 24 Subat 2018 Langlois Tony Untitled Ethnomeditation Forum 13 2 2004 309 11 JSTOR