Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Səlimiyə məscidi (yun. Τέμενος Σελιμιγιέ Témenos Selimigié; türk. Selimiye Camii), tarixən Müqəddəs Sofiya kafedralı və ya Aya Sofya məscidi (türk. Ayasofya Camii) ― Şimali Nikosiyada yerləşən məscidə çevrilmiş keçmiş xristian kafedralı. Tarixən şəhərin əsas məscidi olmuşdur. Səlimiyə məscidi Bizans dövrünə aid olduğu ehtimal edilən və əvvəllər Kiprdə mövcud olan ən böyük və ən qədim qotik kilsəsinin yerində inşa edilmişdir.
| Sünni İslam (1570 - bu gün) | |
| Səlimiyə məscidi | |
|---|---|
 | |
| Din | |
| Xeyir-duası | 1326 |
| Statusu | aktiv |
| Ölkə | |
| Üslubu | qotika |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Məscid ümumilikdə 2500 nəfərin ibadəti üçün nəzərdə tutulmuş 1750 m²-lik sahəyə malikdir. Tikili Lefkoşada mövcud olan ən böyük tarixi binadır və mənbələrə görə "İslamın yüksəlişi ilə Osmanlı dövrünün sonları arasındakı minillikdə Şərqi Aralıq dənizində inşa edilmiş ən böyük kilsə ola bilər". Bura həm də Kipr kralları üçün tacqoyma kilsəsi idi.
Tarix
Əvvəllər Bizans kilsəsi
Kafedralın adı Yunan dilində "müqəddəs müdriklik" mənasını verən Aya Sofiya ifadəsindən götürülmüşdür. Kevork K. Keşişyana görə kafedralın belə adlandırılması əvvəllər eyni yerdə mövcud olmuş Bizans kafedralı ilə bağlıdır. Bununla belə Bizans mənbələrində belə bir kafedral yoxdur. Belə bir kafedralın varlığına dair yanlız bir dəlil var: 11-ci əsrə aid bir əlyazmada şəhərdə Aya Sofiya adlı episkop kilsəsinin mövcudluğundan bəhs edilir.
İnşaat və Frank dövrü
Kafedralın inşasının nə zaman başladığı müəyyən deyil. Tikiili tədricən Yunan sələfini əvəz etmiş və ya onun yanında tikilmiş ola bilər. Təməl daşının qoyulması üçün göstərilən tarix 1209-cu ildir və bunun üçün məsul olan Latın Lefkoşa arxiyepiskopu müxtəlif mənbələrdə Thierry və ya Albert olaraq adlandırılmışdır. Bununla birlikdə Daha erkən bir başlanğıc tarixini iddia edən fikirlər də mövcuddur. Hətta iddialara görə tampliyerlər ordeni 1191–1192-ci illərdəki hakimiyyəti dövründə yeni bir kafedralın inşası üçün bir az səy göstərmiş ola bilər. Bəzi mənbələrdə Fransa kralı IX Lüdovikin 1248-ci ildə Yeddinci Səlib yürüşü üçün Kiprə gəlişinin tikintiyə təkan verdiyi qeyd edilsə də, bu iddianı təsdiqləyən bir dəlil yoxdur.
1267 və 1303-cü illərdə baş verən zəlzələr nəticəsində kafedral iki dəfə ziyan görmüşdür 1267-ci zəlzələsi nefin inşasında əhəmiyyətli bir gecikməyə səbəb oldu. Baş yepiskop Covanni del Konte 1319-cu ilə qədər nef və narteksin tamamlanmasına nəzarət etdi. O həmçinin kafedralın freskalar, heykəllər, mərmər arakəsmələr və divar rəsmləri ilə bəzədilməsini də başlatdı. 1326-cı ildə kafedral nəhayət təqdis edildi və rəsmi olaraq açıldı.
Kipr krallığı dövründə kafedral Kipr krallarının tacqoyma kilsəsi kimi xidmət etmişdir.
1373-cü ildə genuyalıların Kiprə hücumu zamanı kafedral ziyan gördü.
Venesiya dövrü
1491-ci ildə baş verən zəlzələ nəticəsində kafedral ciddi ziyan gördü. Venesiya Senatı zərərin düzəldilməsini əmr etdi və arxiyepiskop illik 250 dukat vergi ödəyən xüsusi bir komissiya qurdu. Təmir çox geniş və hərtərəfli idi: 1507-ci ildə Pierre Meseng, binanın 20 və ya 22 il əvvəl "tamamilə yıxılmasına" baxmayaraq, o zaman çox gözəl göründüyünü qeyd etmişdir.
Venesiyalılar Lefkoşa divarlarını inşa etdikdən sonra Aya Sofiya kafedrali şəhərin mərkəzi oldu. Bura, ətrafında şəhərin formalaşdığı orta əsr Avropa kafedrallarinin mövqeyini əks etdirirdi.
Osmanlı dövrü
1570-ci ildə şəhərin 50 günlük Osmanlı mühasirəsi zamanı kafedral çox sayda insana sığınacaq verdi. 9 sentyabrda, şəhər işğal olunanda yepiskop Fransisko Kontarini binada son xristian xütbəsini verdi. Kafedralın qapısını sındıran və başqaları ilə birlikdə yepiskopu da öldürən Osmanlı əsgərləri buradakı xristian əşyalarını parçaladılar və ya atdılar və xorun yanında nefi məhv etdilər. Sonra komandir Lələ Mustafa Paşanın qatıldığı və kafedralın rəsmi olaraq məscidə çevrildiyi 15 sentyabr tarixində veriləcək ilk cümə namazına hazır olmaq üçün məscidin içini yudular. Həmin il binaya mehrab və minbər kimi digər İslam xüsusiyyətləri ilə birlikdə iki minarə də əlavə edildi.
Məscidin ilk imamı Osmanlı İmperiyasının Moreya vilayətindən olan Moravizadə Əhməd Əfəndi idi.
Bundan sonra məscid Sultan Səlim vəqfinin mülkiyyətinə çevrildi. Bundan əlavə mailiyyələşdirilməsi üçün bir sıra əlavə fondlar da yaradıldı. Səlimiyyə məscidi Osmanlı dövründə adadakı ən böyük məscid idi və həftəlik cümə namazı üçün Osmanlı valisi və elita tərəfindən istifadə edilirdi.
Cümə namazı Lefkoşa və ətraf kəndlərdən çox sayda müsəlmanı da cəlb edirdi. İzdihamın məscidə tez-tez gəlməsi səbəbindən yanında bir bazar inkişaf etdi və ərazi ticarət mərkəzinə çevrildi. Məscidin ətrafı yaxınlarda Böyük Mədrəsə və Kiçik Mədrəsə kimi mədrəsələr tikilərək təhsil mərkəzinə çevrildi.
20-ci əsr
1949-cu ildə imanlar azan oxumaq üçün minarəyə çıxmağı dayandırdılar və bunun yerinə səsgücləndiricilərdən istifadə etməyə başladılar. 13 avqust 1954-cü ildə Kipr müftisi Kiprin fəthi zamanı rəsmi olaraq imperatorluğa rəhbərlik edən Osmanlı sultanı II Səlimin şərəfinə məscidi "Səlimiyə çəscidi" adlandırdı.
Həmçinin bax
Mənbə
İstinadlar
- GeoNames (ing.). 2005.
- archINFORM (alm.). 1994.
- "Lefkoşa'ya 3657 mümin aranıyor". Haber Kıbrıs. 20 fevral 2011. 2018-12-24 tarixində . İstifadə tarixi: 9 yanvar 2016. (#empty_citation)
- Schabel, 2012
- Keshishian, Kevork K. Nicosia: Capital of Cyprus Then and Now (2nd). Nicosia: The Moufflon Book and Art Centre. 173–8. (#empty_citation)
- Papacostas, 2006
- Coureas, Nicholas. The Latin Church in Cyprus, 1195–1312 (illustrated). Ashgate. 1997. səh. 211. ISBN . 2022-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 17 mart 2015.
- Schabel, 2012. səh. 155
- Riley-Smith, Jonathan. A History of the Crusades. Oxford University Press. 1999. ISBN . 2022-05-17 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-05-08.
- Güven, 2014
- Setton, 1977
- "Latin Cathedral of St. Sofia (Selimiye mosque)". Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus. 2018-10-02 tarixində . İstifadə tarixi: 18 mart 2015.
- "Latin Cathedral of St. Sofia (Selimiye mosque)". Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus. 2018-10-02 tarixində . İstifadə tarixi: 18 mart 2015.
- Enlart, Camille. Gothic art and the Renaissance in Cyprus (illustrated). Trigraph Limited. 1987. 88. ISBN .
- Erçin, Çilen. "The Physical Formation of Nicosia in the Turkish Republic of Northern Cyprus from 13th to 15th Century" (PDF). Megaron Journal (Turkish). Yıldız Teknik University. 9 (1). 2014: 34–44. doi:10.5505/megaron.2014.25733. 2015-04-02 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 15 mart 2015.
- Gürkan, Haşmet Muzaffer. Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (Turkish) (3rd). Galeri Kültür. 117–8. ISBN . (#empty_citation)
- Alasya, 2002
- Bağışkan, Tuncer. "Lefkoşa Şehidaları (1)". Yeni Düzen. 31 may 2014. 24 September 2016 tarixində . İstifadə tarixi: 18 mart 2015.
- Bağışkan, 2013
- Gürkan, Haşmet Muzaffer. Dünkü ve Bugünkü Lefkoşa (Turkish) (3rd). Galeri Kültür. 117–8. ISBN .
Ədəbiyyat
- Alasya, Halil Fikret. Kıbrıs // İslam Ansiklopedisi (Turkish). 25. Türk Diyanet Vakfı. 2012. 383–4.
- Andrews, Justine M. "Santa Sophia in Nicosia: the Sculpture of the Western Portals and Its Reception". Comitatus: A Journal of Medieval and Renaissance Studies. UCLA. 30 (1). 1999: 63–90. İstifadə tarixi: 15 mart 2015.
- Bağışkan, Tuncer. Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri (Turkish). Turkish Cypriot Association of Museum Lovers. 2005.
- Bağışkan, Tuncer. "Ayasofya (Selimiye) Meydanı ve Mahallesi" (Turkish). . 21 sentyabr 2013. İstifadə tarixi: 15 mart 2015.
- Güven, Suna. St Sophia in Nicosia, Cyprus: From a Lusignan Cathedral to an Ottoman Mosque // Mohammad, Gharipour (redaktor). Sacred Precincts: The Religious Architecture of Non-Muslim Communities Across the Islamic World. BRILL. 2014. 415–429. ISBN . İstifadə tarixi: 17 mart 2015.
- Olympios, Michalis. Bulding the Sacred in a Crusader Kingdom: Gothic Church Architecture in Lusignan Cyprus c. 1209 - c. 1373. Turnhout: Brepols. 2018. ISBN .
- Papacostas, Tassos. "In search of a lost Byzantine monument: Saint Sophia of Nicosia". Yearbook of Scientific Research Centers. Nicosia. 2006: 11–37. İstifadə tarixi: 15 mart 2015.
- Papacostas, Tasos. Byzantine Nicosia: 650-1191 // Michaelides, D. (redaktor). Historic Nicosia. Nicosia: Rimal Publications. 2012.
- Plagnieux, Philippe; Soulard, Thierry. Cathédrale Sainte-Sophie // de Vaivre, Jean-Bernard; Plagnieux, Philippe (redaktorlar ). L'art gothique en Chypre (French). Paris: L'Académie des inscriptions et belles-lettres. 2006.
- Schabel, Chris. Frankish & Venetian Nicosia 1191-1570: Ecclesiastical Monuments and Topography // Michaelides, Demetrios (redaktor). Historic Nicosia. Nicosia: Rimal Publications. 2012. ISBN .
- Setton, Kenneth M.; Hazard, Harry W. The Arts in Cyprus // A History of the Crusades: The Art and Architecture of the Crusader States (PDF). University of Wisconsin Press. 1977. 165–207. ISBN . İstifadə tarixi: 18 mart 2015.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Selimiye mescidi yun Temenos Selimigie Temenos Selimigie turk Selimiye Camii tarixen Muqeddes Sofiya kafedrali ve ya Aya Sofya mescidi turk Ayasofya Camii Simali Nikosiyada yerlesen mescide cevrilmis kecmis xristian kafedrali Tarixen seherin esas mescidi olmusdur Selimiye mescidi Bizans dovrune aid oldugu ehtimal edilen ve evveller Kiprde movcud olan en boyuk ve en qedim qotik kilsesinin yerinde insa edilmisdir Sunni Islam 1570 bu gun Selimiye mescidiDinXeyir duasi 1326Statusu aktivOlke Kipr RespublikasiUslubu qotikaSelimiye mescidi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mescid umumilikde 2500 neferin ibadeti ucun nezerde tutulmus 1750 m lik saheye malikdir Tikili Lefkosada movcud olan en boyuk tarixi binadir ve menbelere gore Islamin yukselisi ile Osmanli dovrunun sonlari arasindaki minillikde Serqi Araliq denizinde insa edilmis en boyuk kilse ola biler Bura hem de Kipr krallari ucun tacqoyma kilsesi idi TarixEvveller Bizans kilsesi Kafedralin adi Yunan dilinde muqeddes mudriklik menasini veren Aya Sofiya ifadesinden goturulmusdur Kevork K Kesisyana gore kafedralin bele adlandirilmasi evveller eyni yerde movcud olmus Bizans kafedrali ile baglidir Bununla bele Bizans menbelerinde bele bir kafedral yoxdur Bele bir kafedralin varligina dair yanliz bir delil var 11 ci esre aid bir elyazmada seherde Aya Sofiya adli episkop kilsesinin movcudlugundan behs edilir Insaat ve Frank dovru Kafedralin insasinin ne zaman basladigi mueyyen deyil Tikiili tedricen Yunan selefini evez etmis ve ya onun yaninda tikilmis ola biler Temel dasinin qoyulmasi ucun gosterilen tarix 1209 cu ildir ve bunun ucun mesul olan Latin Lefkosa arxiyepiskopu muxtelif menbelerde Thierry ve ya Albert olaraq adlandirilmisdir Bununla birlikde Daha erken bir baslangic tarixini iddia eden fikirler de movcuddur Hetta iddialara gore tampliyerler ordeni 1191 1192 ci illerdeki hakimiyyeti dovrunde yeni bir kafedralin insasi ucun bir az sey gostermis ola biler Bezi menbelerde Fransa krali IX Ludovikin 1248 ci ilde Yeddinci Selib yurusu ucun Kipre gelisinin tikintiye tekan verdiyi qeyd edilse de bu iddiani tesdiqleyen bir delil yoxdur 1267 ve 1303 cu illerde bas veren zelzeler neticesinde kafedral iki defe ziyan gormusdur 1267 ci zelzelesi nefin insasinda ehemiyyetli bir gecikmeye sebeb oldu Bas yepiskop Covanni del Konte 1319 cu ile qeder nef ve narteksin tamamlanmasina nezaret etdi O hemcinin kafedralin freskalar heykeller mermer arakesmeler ve divar resmleri ile bezedilmesini de baslatdi 1326 ci ilde kafedral nehayet teqdis edildi ve resmi olaraq acildi Kipr kralligi dovrunde kafedral Kipr krallarinin tacqoyma kilsesi kimi xidmet etmisdir 1373 cu ilde genuyalilarin Kipre hucumu zamani kafedral ziyan gordu Venesiya dovru Lefkosanin 1597 ci ilde yaradilan xeritesinde merkezi bir xususiyyet olaraq gosterilen Aya Sofiya kafedrali 1491 ci ilde bas veren zelzele neticesinde kafedral ciddi ziyan gordu Venesiya Senati zererin duzeldilmesini emr etdi ve arxiyepiskop illik 250 dukat vergi odeyen xususi bir komissiya qurdu Temir cox genis ve herterefli idi 1507 ci ilde Pierre Meseng binanin 20 ve ya 22 il evvel tamamile yixilmasina baxmayaraq o zaman cox gozel gorunduyunu qeyd etmisdir Venesiyalilar Lefkosa divarlarini insa etdikden sonra Aya Sofiya kafedrali seherin merkezi oldu Bura etrafinda seherin formalasdigi orta esr Avropa kafedrallarinin movqeyini eks etdirirdi Osmanli dovru Ingilislerin seheri ele kecirmesinden derhal sonra 1878 ci ilde Selimiye mescidi 1570 ci ilde seherin 50 gunluk Osmanli muhasiresi zamani kafedral cox sayda insana siginacaq verdi 9 sentyabrda seher isgal olunanda yepiskop Fransisko Kontarini binada son xristian xutbesini verdi Kafedralin qapisini sindiran ve basqalari ile birlikde yepiskopu da olduren Osmanli esgerleri buradaki xristian esyalarini parcaladilar ve ya atdilar ve xorun yaninda nefi mehv etdiler Sonra komandir Lele Mustafa Pasanin qatildigi ve kafedralin resmi olaraq mescide cevrildiyi 15 sentyabr tarixinde verilecek ilk cume namazina hazir olmaq ucun mescidin icini yudular Hemin il binaya mehrab ve minber kimi diger Islam xususiyyetleri ile birlikde iki minare de elave edildi Mescidin ilk imami Osmanli Imperiyasinin Moreya vilayetinden olan Moravizade Ehmed Efendi idi Bundan sonra mescid Sultan Selim veqfinin mulkiyyetine cevrildi Bundan elave mailiyyelesdirilmesi ucun bir sira elave fondlar da yaradildi Selimiyye mescidi Osmanli dovrunde adadaki en boyuk mescid idi ve heftelik cume namazi ucun Osmanli valisi ve elita terefinden istifade edilirdi Cume namazi Lefkosa ve etraf kendlerden cox sayda muselmani da celb edirdi Izdihamin mescide tez tez gelmesi sebebinden yaninda bir bazar inkisaf etdi ve erazi ticaret merkezine cevrildi Mescidin etrafi yaxinlarda Boyuk Medrese ve Kicik Medrese kimi medreseler tikilerek tehsil merkezine cevrildi 20 ci esr 1949 cu ilde imanlar azan oxumaq ucun minareye cixmagi dayandirdilar ve bunun yerine sesguclendiricilerden istifade etmeye basladilar 13 avqust 1954 cu ilde Kipr muftisi Kiprin fethi zamani resmi olaraq imperatorluga rehberlik eden Osmanli sultani II Selimin serefine mescidi Selimiye cescidi adlandirdi Hemcinin baxLele Mustafa Pasa MescidiMenbeIstinadlar GeoNames ing 2005 archINFORM alm 1994 Lefkosa ya 3657 mumin araniyor Haber Kibris 20 fevral 2011 2018 12 24 tarixinde Istifade tarixi 9 yanvar 2016 empty citation Schabel 2012 Keshishian Kevork K Nicosia Capital of Cyprus Then and Now 2nd Nicosia The Moufflon Book and Art Centre 173 8 empty citation Papacostas 2006 Coureas Nicholas The Latin Church in Cyprus 1195 1312 illustrated Ashgate 1997 seh 211 ISBN 9781859284476 2022 05 17 tarixinde Istifade tarixi 17 mart 2015 Schabel 2012 seh 155 Riley Smith Jonathan A History of the Crusades Oxford University Press 1999 ISBN 9780191579271 2022 05 17 tarixinde Istifade tarixi 2021 05 08 Guven 2014 Setton 1977 Latin Cathedral of St Sofia Selimiye mosque Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus 2018 10 02 tarixinde Istifade tarixi 18 mart 2015 Latin Cathedral of St Sofia Selimiye mosque Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Cyprus 2018 10 02 tarixinde Istifade tarixi 18 mart 2015 Enlart Camille Gothic art and the Renaissance in Cyprus illustrated Trigraph Limited 1987 88 ISBN 9780947961015 Ercin Cilen The Physical Formation of Nicosia in the Turkish Republic of Northern Cyprus from 13th to 15th Century PDF Megaron Journal Turkish Yildiz Teknik University 9 1 2014 34 44 doi 10 5505 megaron 2014 25733 2015 04 02 tarixinde PDF Istifade tarixi 15 mart 2015 Gurkan Hasmet Muzaffer Dunku ve Bugunku Lefkosa Turkish 3rd Galeri Kultur 117 8 ISBN 9963660037 empty citation Alasya 2002 Bagiskan Tuncer Lefkosa Sehidalari 1 Yeni Duzen 31 may 2014 24 September 2016 tarixinde Istifade tarixi 18 mart 2015 Bagiskan 2013 Gurkan Hasmet Muzaffer Dunku ve Bugunku Lefkosa Turkish 3rd Galeri Kultur 117 8 ISBN 9963660037 Edebiyyat Alasya Halil Fikret Kibris Islam Ansiklopedisi Turkish 25 Turk Diyanet Vakfi 2012 383 4 Andrews Justine M Santa Sophia in Nicosia the Sculpture of the Western Portals and Its Reception Comitatus A Journal of Medieval and Renaissance Studies UCLA 30 1 1999 63 90 Istifade tarixi 15 mart 2015 Bagiskan Tuncer Kibris ta Osmanli Turk Eserleri Turkish Turkish Cypriot Association of Museum Lovers 2005 Bagiskan Tuncer Ayasofya Selimiye Meydani ve Mahallesi Turkish 21 sentyabr 2013 Istifade tarixi 15 mart 2015 Guven Suna St Sophia in Nicosia Cyprus From a Lusignan Cathedral to an Ottoman Mosque Mohammad Gharipour redaktor Sacred Precincts The Religious Architecture of Non Muslim Communities Across the Islamic World BRILL 2014 415 429 ISBN 9789004280229 Istifade tarixi 17 mart 2015 Olympios Michalis Bulding the Sacred in a Crusader Kingdom Gothic Church Architecture in Lusignan Cyprus c 1209 c 1373 Turnhout Brepols 2018 ISBN 978 2 503 53606 4 Papacostas Tassos In search of a lost Byzantine monument Saint Sophia of Nicosia Yearbook of Scientific Research Centers Nicosia 2006 11 37 Istifade tarixi 15 mart 2015 Papacostas Tasos Byzantine Nicosia 650 1191 Michaelides D redaktor Historic Nicosia Nicosia Rimal Publications 2012 Plagnieux Philippe Soulard Thierry Cathedrale Sainte Sophie de Vaivre Jean Bernard Plagnieux Philippe redaktorlar L art gothique en Chypre French Paris L Academie des inscriptions et belles lettres 2006 Schabel Chris Frankish amp Venetian Nicosia 1191 1570 Ecclesiastical Monuments and Topography Michaelides Demetrios redaktor Historic Nicosia Nicosia Rimal Publications 2012 ISBN 9789963610440 Setton Kenneth M Hazard Harry W The Arts in Cyprus A History of the Crusades The Art and Architecture of the Crusader States PDF University of Wisconsin Press 1977 165 207 ISBN 9780299068240 Istifade tarixi 18 mart 2015