Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suyab və ya Ordukənd - Qırğızıstan ərazisində erkən orta əsrlərdə Böyük ipək yolu üzərində yerləşən Çuy vadisində şəhər.
Haqqında
Suyab şəhərinin xarabalıqları Tokmak şəhərindən 6 km cənub-qərbdə Ak-Beşim kəndi yaxınlığında yerləşir.
Suyab türk tacirləri tərəfindən Böyük ipək yolu üzərində ən şərq yaşayış məskəni kimi V-VI əsrlərdə meydana gəlmişdir. Suyab Çu çayının İran dilində adıdır. 629-cu ildə Suyaba gələn Çin buddist monarxı Syunszyan burada münbit torpaqlar, çəltik və üzüm yetişdirmək üçün əlverişli şəraitin olduğunu qeyd etmişdir. Sartların dövründə türk tacirləri xaqana xərac ödəyirdilər.
Suyab şəhəri Qərbi-türk xaqanlığının paytaxtı olmuşdur. Yayda xaqan Talas vadisindəki Navaketdə öz qərargahına çəkilirdi. Türklər dövlətin təklükəsizliyini, sartlar isə ölkənin iqtisadi rifahını təmin edirdilər.
648-719-cu illərdə Suyab Tan imperiyasının ən qərb qalası rolunu oynayırdı. Əsas dinləri Tanrıçılıq idi. Burada həmçinin buddizm, nestorianlıq, zərdüştlük dinləri də yayılmışdı. Suyabda Qırğızıstan ərazisindəki ən qədim xristian abidəsinin - VII-VIII əsrlərə aid nestorian kilsəsinin qalıqları aşkar edilmişdir . . Görkəmli şair Li Bo məhz burada anadan olmuşdu.
719-cu ildən sonra Suyab onlarla ittifaqda olan türkeşləri məğlub edən çinlilərə verildi. Əsrin ortalarında Çin-Tibet müharibələri zamanı Suyabda Tan imperiyasının qarnizonu yerləşdirilmişdi. 766-cı ildən sonra Suyab şəhəri Uyğur xaqanlığının tərkibində olan qarluqların əlinə keçdi.
VIII əsrin ortalarında Suyab şəhərindən bəhs edən Çin səyyahı Du Xuan xarabalığa çevrilən bu şəhərdə hələ də buddist monastrının fəaliyyət göstərdiyini qeyd etmişdir. 787-ci ildə çinlilər Suyabı tərk etdilər, bundan sonra şəhər haqqında yazılı məlumatlar çox azdır. "Xudud al-alam" əsərində Suyab şəhərində 20 min əhalinin yaşadığı göstərilmişdir.
Suyab şəhəri XI əsrdə Balasaqunda tikinti işlərinin aparılması ilə əlaqədar tamamilə tərk edildi. XIX əsrin sonlarında Vasili Vladimiroviç Bartold səhvən Ak-Beşimdəki Balasaqun xarabalıqlarını Suyab şəhəri kimi qəbul etmişdir. Qədim Suyabın arxeoloji zonası 30 hektar sahəni əhatə edir. Arxeoloji qazıntılar zamanı burada çoxsaylı xristianlıq və buddist dini tikili qalıqları da aşkar olunmuşdur.
Mənbə
- Кызласов Л. Р. // Тр. КАЭЭ. Т. II. Фрунзе, 1958. С. 155—242.
- Зуев Ю. А. Китайские известия о Суябе // Известия АН КазССР. – Сер. ист., археол. и этногр. – 1960. – Вып. 3(14). – С. 87-96.
Xarici keçid
- [1][ölü keçid]Ак-Бешим — статья из Большой советской энциклопедии (3-е издание)
- Суяб или городище Ак-Бешим 2012-03-26 at the Wayback Machine // Сайт tokmok.info
İstinadlar
- "Раннее христианство и тюркский мир Центральной Азии". 2016-03-06 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-14.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suyab ve ya Ordukend Qirgizistan erazisinde erken orta esrlerde Boyuk ipek yolu uzerinde yerlesen Cuy vadisinde seher HaqqindaSuyab seherinin xarabaliqlari Tokmak seherinden 6 km cenub qerbde Ak Besim kendi yaxinliginda yerlesir Suyab turk tacirleri terefinden Boyuk ipek yolu uzerinde en serq yasayis meskeni kimi V VI esrlerde meydana gelmisdir Suyab Cu cayinin Iran dilinde adidir 629 cu ilde Suyaba gelen Cin buddist monarxi Syunszyan burada munbit torpaqlar celtik ve uzum yetisdirmek ucun elverisli seraitin oldugunu qeyd etmisdir Sartlarin dovrunde turk tacirleri xaqana xerac odeyirdiler Suyab seheri Qerbi turk xaqanliginin paytaxti olmusdur Yayda xaqan Talas vadisindeki Navaketde oz qerargahina cekilirdi Turkler dovletin teklukesizliyini sartlar ise olkenin iqtisadi rifahini temin edirdiler 648 719 cu illerde Suyab Tan imperiyasinin en qerb qalasi rolunu oynayirdi Esas dinleri Tanriciliq idi Burada hemcinin buddizm nestorianliq zerdustluk dinleri de yayilmisdi Suyabda Qirgizistan erazisindeki en qedim xristian abidesinin VII VIII esrlere aid nestorian kilsesinin qaliqlari askar edilmisdir Gorkemli sair Li Bo mehz burada anadan olmusdu 719 cu ilden sonra Suyab onlarla ittifaqda olan turkesleri meglub eden cinlilere verildi Esrin ortalarinda Cin Tibet muharibeleri zamani Suyabda Tan imperiyasinin qarnizonu yerlesdirilmisdi 766 ci ilden sonra Suyab seheri Uygur xaqanliginin terkibinde olan qarluqlarin eline kecdi VIII esrin ortalarinda Suyab seherinden behs eden Cin seyyahi Du Xuan xarabaliga cevrilen bu seherde hele de buddist monastrinin fealiyyet gosterdiyini qeyd etmisdir 787 ci ilde cinliler Suyabi terk etdiler bundan sonra seher haqqinda yazili melumatlar cox azdir Xudud al alam eserinde Suyab seherinde 20 min ehalinin yasadigi gosterilmisdir Suyab seheri XI esrde Balasaqunda tikinti islerinin aparilmasi ile elaqedar tamamile terk edildi XIX esrin sonlarinda Vasili Vladimirovic Bartold sehven Ak Besimdeki Balasaqun xarabaliqlarini Suyab seheri kimi qebul etmisdir Qedim Suyabin arxeoloji zonasi 30 hektar saheni ehate edir Arxeoloji qazintilar zamani burada coxsayli xristianliq ve buddist dini tikili qaliqlari da askar olunmusdur MenbeKyzlasov L R Tr KAEE T II Frunze 1958 S 155 242 Zuev Yu A Kitajskie izvestiya o Suyabe Izvestiya AN KazSSR Ser ist arheol i etnogr 1960 Vyp 3 14 S 87 96 Xarici kecid 1 olu kecid Ak Beshim statya iz Bolshoj sovetskoj enciklopedii 3 e izdanie Suyab ili gorodishe Ak Beshim 2012 03 26 at the Wayback Machine Sajt tokmok infoIstinadlar Rannee hristianstvo i tyurkskij mir Centralnoj Azii 2016 03 06 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 14