Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Suxoy Su-24 (NATO kod adı: Fencer) — 1970 və 1980-ci illərdə Sovetlər Birliyinin hər cür hava şəraitində istifadə edilə bilən ən inkişaf etmiş havadan hücum təyyarəsi. İki kreslolu, iki motorlu təyyarə Rusiyanın ilk inteqrasiya edilmiş rəqəmsal naviqasiya/hücum sistemi ilə təchiz edilmiş təyyarəsidir. Su-24-ün konfiqurasiyasında F-111 ilə oxşarlıqlar var. Keçmiş Sovet respublikaları hava qüvvələri və eləcə də başqa bir neçə ölkədə hazırda istifadə edilir.
| Suxoy Su-24 | |
|---|---|
 | |
| Tipi | hücum təyyarəsi, bombardmançı |
| Hazırlayan | Suxoy Dizayn Bürosu[d] |
| İstehsalçı | Suxoy[d], Novosibirsk Aviasiya İstehsalat Birliyi[d] |
| İlk uçuş | 17 yanvar 1970 |
| İstismara verilmə tarixi | 4 fevral 1975 |
| İstismarçılar |
|
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Hazırlanması
1961-ci ildə Suxoy Su-7b nin xidmətə daxil olma səbəbi Suxoyun hər bir hava şəraitində nöqtə hava hücumlarını dəstəkləyəcək bir model inkişaf etdirmək ehtiyacından yaranmışdı. S-28 və S-32 üzərində aparılan ilkin araşdırmalar Suxoy Su-7 dizaynının bu vəzifə üçün lazımlı bütün avionik sistemləri daşımaq üçün çox aşağı olduğunu ortaya qoydu. konstruktor bürosuna yeni təyyarənin əsasını təşkil edən Puma kod adlı inkişaf etmiş bir naviqasiya/hücum sistemi yaratmaq tapşırıldı. 1962 və 1963-cü ildə Suxoy 2 ədəd Tumansky R-21 F-300 turboreaktiv mühərrikiylə təchiz edilmiş, 2 pilotlu bir S-6 prototipini istehsal etdi. Prototip araşdırıldı ancaq Puma avadanlığının inkişaf etdirilməsi istiqamətində əskikliklərdən ötəri hər hansı bir sifariş verilmədi. 1964-ci ildə Suxoy S-58 M üzərində işə başladı. Təyyarənin Suxoy Suxoy Su-15 önləmə təyyarəsinin bir modifikasiyası olması düşünülməkdə idi. Eyni dövrdə aktuallaşan tələbləri qısa uçuş zolaqlarına enmə-qalxma qabiliyətinə (ing. short take-off and landing(STOL)) sahib bir alçaq hündürlükdə hücum təyyarəsi tələbini doğurdu. Tələb olunan əhəmiyyətli bir xüsusiyyət düşmən hava müdafiə sistemlərini keçə bilmək üçün uzun müddət ərzində alçaq hündürlükdə səsdən yüksək sürətlə uçabilmə qabiliyyəti idi. Bu ehtiyaclara cavab verə bilmək üçün təyyarənin naviqasiya üçün 2 ədəd Tumansky R-27F-300 forsaj turboreaktiv və STOL qabiliyyəti üçün 4 ədəd Kolesov RD-36-25 turboreaktiv istifadə etməsi müəyyən edilirdi. Böyük Orion radar antennası geniş bir ön kəsiyi tələb etdiyindən pilot kresloları yan-yana yerləşdirildi. 6 motorlu dizaynı test etmək üçün ilk Su-15 prototipini S-58VD uçan laboratoriyasına çevrilib 1966-1969 illəri arasında uçuruldu.
Təyyarə 24 Avqust 1965-ci ildə T-6 kod adıyla rəsmi olaraq qeydiyyatdan keçib. İlk prototip May 1967-ci ildə tamamlandı və 2 İyulda tərəfindən uçuş həyata keçirildi. İlk uçuş sınaqları Oktyabr 1967-ci ildə montaj ediləcək olan 4 qaldırma mühərriki olmadan keçirildi. Eyni dövrdə R-27 motorları Lyulka AL-21F ilə dəyişdirildi. S-58VD üzərində edilən STOL testləri qısa-uçuş zolağı performansı üçün lazımlı olan qaldırma mühərriklərinin normalda yanacaq üçün istifadə ediləcək sahənin böyük hissəsini örtərək əhəmiyyətli dərəcədə uçuş məsafəsi itkisinə səbəb olduğunu göstərdi. Bundan başqa təyyarənin STOL-dan normal uçuşa keçərkən idarəsinin çətin olması gövdə altına daşıyıcı təchizat yerləşdirilməsinə mane olurdu. 7 Avqust 1968-ci ildə OKB rəsmi olaraq T6 üçün dəyişən qanad bucaqlarını araşdırmaqla vəzifələndirildi. Nəticədə meydana çıxan T-6-2I ilə 17 Yanvar 1970-ci ildə ilk olaraq İlyuşin tərəfindən uçuş həyata keçirildi. Hökumətin təyyarə üzərində etdiyi sınaqlar təyyarə üzərində olduqca kompleks sistemlərin olması səbəbiylə 1974-cü ilə qədər davam etdi. Hər cür hava şəraitində tapşırıq yerinə yetirə bilmə qabiliyyəti hədəfinə Orion-A hücum radarı, Relyef ərazi radarı və Orbita-10-58 hədəf komputeri ilə birlikdə işləyə bilən Puma naviqasiya / hücum sistemi sayəsində çatıldı. Heyəti üçün Zvezda K-36D katapult kresloları da yerləşdirildi. İlk istehsal modelində 31 dekabr 1971-ci ildə V.T. Vylomov tərəfindən uçuş həyata keçirildi və 4 Fevral 1975-ci ildə T-6 Su-24 adıyla rəsmi olaraq xidmətə qəbul edilib.
Dizayn
Su-24, 69 ° dönə bilən kiçik ölçülü dəyişən bucaqlı qanad quruluşuna malikdir. Qanadların dörd bucaq nizamı vardır: Cəhd və eniş üçün 16 °, fərqli irtifalarda seyr üçün 35 ° ilə 45 ° və aşağı-hündürlükdə manevrlər üçün 69 ° minimum en-uzunluq nisbəti. Dəyişən bucaqlı qanad təyyarəyə Sukhoi Su-17-yə nisbətən qalxma ağırlığı daha çox olmasına baxmayaraq 230 km / s (143 mi / s) kimi daha aşağı eniş sürətinə icazə verən qüsursuz bir STOL performansı təmin edər. Yüksək qanad yüklənməsi sabit bir aşağı-hündürlükdə uçuşu və minimal külək təsirini təmin edir. Su-24 hər biri 109.8 kN itələmə təmin edən iki ədəd Saturn / Lyulka AL-21F-3A forsaj mühərrikə malikdir.
Su-24-ün sabit silahı gövdə altına quraşdırılmış, 500 güllə tutumlu ardıcıl atəş açan bir ədəd Qryazev-Shipunov topudur. 'Fencer'-də bu silah istifadə edilmədiyi vaxtlarda bir qapağın arxasındadır. Qanad bağlantısında iki ədəd, xarici qanad altında iki ədəd fırlanan pilon, gövdəyə quraşdırılmış dörd ədəd olmaq üzrə müxtəlif nüvə silahları da daşıya bilən ümumi 8,000 kq (17,600 lb) tutumlu səkkiz ədəd silah daşıyıcı mövcuddur. Ümumiyyətlə, müdafiə məqsədli iki ya da dörd ədəd Molniya R-60 infraqırmızı mərmi daşınır.
İstifadə tarixi
Sovetlər 1984-cü ildə Su-24-ləri Əfqanıstanda və 1990-cı illərdə Çeçenistan müharibəsində istifadə edirdilər. Su-24 təxminən 1400 ədəd istehsal edilmişdir. Azərbaycan, Belarus, Qazaxıstan, Rusiya, Özbəkistan və Ukraynada hal-hazırda çox sayda Su-24 istifadə olunur. 321 ədəd Rusiya Hərbi Hava Qüvvələrində 94 ədəd olmaq üzrə təxminən 415 ədəd Su-24 hələ də Rusiya tərəfindən istifadə edilməkdədir.
Su-24-lərin Rusiya tərəfindən 2008 Cənubi Osetiya müharibəsində Gürcüstan hədəflərinə qarşı istifadə edildiklərinə dair hesabatlar var. Moscow Defense Brief jurnalı iki ədəd Su-24-ün Gürcüstan yerdən hava müdafiə qüvvəsi tərəfindən vurulduğunu bildirmişdir. 19 dekabr 2008-ci ildə bir Su-24M bombardman təyyarədən cənub-qərb Rusiyada Voronej şəhəri yaxınlığında qəzaya uğradı. Rusiya Müdafiə Nazirliyi ilk gələn məlumatlara görə qazanın uçuş kontrollarındaki bir qəzadan qaynaqlandığını və pilotların atlayaraq təyyarədən azad olduğunu bildirmişdir.
Rusiya iqtisadiyyatının şəraitindən asılı olaraq Su-24-lərin Suxoy Su-34 və ya daha üstün bir təyyarə ilə dəyişdirilməsi planlaşdırılır.
İstifadəçilər
![image]()
Əfqanıstan- 1980-ci illərdə Əfqanıstan Hava Qüvvələri tərkibində 15 ədəd Su-24MK məlumat edilib, ancaq 1989-ci ildə ölkə silahlı qüvvətləri tərəfindən qeydin silinmiş olması ehtimal olunur.
![image]()
Əlcəzair- Əlcəzair Hava Qüvvələri 39 ədəd satın almışdır. 32 ədəd Su-24M2'yə yenilənmiş Su-24MK və 4 ədəd Su-24MR hələ də xidmətdədir.
- Anqola Hava Qüvvələrinin Belorusiya olduğu zənn edilən bir qaynaqdan 12 ədəd Su-24 satın aldığı istiqamətində təsdiqlənməmiş kəşfiyyat hesabatları mövcuddur. Bir ədəd Su-24 2008-ci ildə Catumbela Hava bazasında müşahidə edilib.
![image]()
Azərbaycan- Noyabr 2008-ci il etibarilə Azərbaycan Hava Qüvvələrində 11 ədəd Su-24 xidmətdədir.
![image]()
Belarus- Sovetlər Birliyindən qalan 22 ədəd Su-24MK və 12 ədəd Su-24MR olmaq üzrə 34 ədəd Su-24 Belorusiya Hava Qüvvələrində xidmətdədir.
![image]()
İran- İran-İraq müharibəsi sonrasında İran İslam Respublikası Hava Qüvvələri tərəfindən 24 ilə 36 ədəd Su-24 satın alınmışdır.
![image]()
İraq- İraq Hava Qüvvələri tərəfindən 24 ədəd alınmışdır ancaq 2003 Amerika İşğalında xilas olmamışdır. İlk körfəz müharibəsi əsnasında 24 təyyarənin hamısı İrana göndərilmiş və İran İslam Respublikası Hava Qüvvələri 'ndə xidmətə girmişdir.
![image]()
Qazaxıstan- Qazaxıstan Ordusunda 25 ədəd xidmətdədir.
![image]()
Liviya- Liviya Hava Qüvvələri 8 ədəd Su-24MK satın almışdır. 6 'sı hələ də inventarındadır, bir dənəsi yanğında məhv olmuşdur.
![image]()
Rusiya- Noyabr 2008-ci il etibarilə 415 ədəd xidmətdədir.
- Rusiya Hava Qüvvələri - Noyabr 2008-ci il etibarilə 321 təyyarə xidmətdədir.
- Rus Donanması Hava Gücü - Noyabr 2008-ci il etibarilə 94 təyyarə xidmətdədir.
![image]()
SSRİ- Yeni qurulan dövlətlərə təhvil verilmişdir.
![image]()
Suriya- 20-yə qədər təyyarənin Suriya Hava Qüvvələrində xidmətdə olduğu məlumat edilib.
![image]()
Ukrayna- Noyabr 2008-ci il etibarilə 230 Su-24 xidmətdədir.
![image]()
Özbəkistan- Sovetlər Birliyindən qalan bəzi təyyarələrin xidmətdə olması ehtimal olunur.
Silahları
Su-24 silahlanmasına daxildir:
- 1 ədəd GSh-6-23mm topu
- 4 ədəd X-25ML (AS-10 'Karen')
- 3 ədəd Raduga Kh-31P
- 2 ədəd X-29L/T (AS-14 'Kedge')
- 2 ədəd X-59
- 2 ədəd R-60 (AA-8 'Aphid')
- 2 ədəd R-73 (AA-11 'Archer')
İdarə olunan raket silahına X-23 tipli "hava-səth" tipli taktiki idarə olunan raketlər və X-28 və X-58 raketləri daxildir.
- 4 ədəd X-23 (AS-7 'Kerry')
- 2 ədəd X-28 (AS-9 'Kyle')
- 2 ədəd Raduga Kh-58 (AS-11 'Kilter')
Bombardman silahları 1500, 500, 250 və 100 kq-lıq idarə edilməyən Aviasiya bombalarından ibarətdir:
- 2 ədəd KAB-500KR
- 2 ədəd KAB-500L
İstinadlar
- World Air Forces 2014. 2014.
- Frawley G. The International Directory of Military Aircraft 2002/03: The thoroughly revised fourth edition of the only biennial directoy of the world's military aircraft. Features over 320 individual aircraft types currently in service or under development and a fleet inventory of the world's air arms, plus significant UAVs and aircraft carriers.. Aerospace Publications, 2002.
- . 2015-12-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- "Directory: World Air Forces" 2016-03-21 at the Wayback Machine. Flight International, 11-17 Kasım 2008.
- "Arxivlənmiş surət". 2008-10-26 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- "Georgia's Air Defense in the War with South Ossetia". 2009-05-28 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- "Arxivlənmiş surət". 2010-06-28 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- . 2011-06-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-11-28.
- Picture of the Angolan Su-24, approx. July 2008 at the blog of El Hangar de TJ http://2.bp.blogspot.com/_2BBc6-JDVWY/SeRF-9tgcFI/AAAAAAAAF0U/i30NGOK9ONM/s1600-h/SU-24+ANGOLE%C3%83%E2%80%98O+CATUMBELA+Y+COLA+MIG-23.JPG 2010-05-30 at the Wayback Machine
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Suxoy Su 24 NATO kod adi Fencer 1970 ve 1980 ci illerde Sovetler Birliyinin her cur hava seraitinde istifade edile bilen en inkisaf etmis havadan hucum teyyaresi Iki kreslolu iki motorlu teyyare Rusiyanin ilk inteqrasiya edilmis reqemsal naviqasiya hucum sistemi ile techiz edilmis teyyaresidir Su 24 un konfiqurasiyasinda F 111 ile oxsarliqlar var Kecmis Sovet respublikalari hava quvveleri ve elece de basqa bir nece olkede hazirda istifade edilir Suxoy Su 24Tipi hucum teyyaresi bombardmanciHazirlayan Suxoy Dizayn Burosu d Istehsalci Suxoy d Novosibirsk Aviasiya Istehsalat Birliyi d Ilk ucus 17 yanvar 1970Istismara verilme tarixi 4 fevral 1975Istismarcilar Elcezair Vikianbarda elaqeli mediafayllarRusiya Herbi Hava Quvvelerine aid olan Suxoy Su 24M 2009 cu il may ayi Hazirlanmasi1961 ci ilde Suxoy Su 7b nin xidmete daxil olma sebebi Suxoyun her bir hava seraitinde noqte hava hucumlarini destekleyecek bir model inkisaf etdirmek ehtiyacindan yaranmisdi S 28 ve S 32 uzerinde aparilan ilkin arasdirmalar Suxoy Su 7 dizayninin bu vezife ucun lazimli butun avionik sistemleri dasimaq ucun cox asagi oldugunu ortaya qoydu konstruktor burosuna yeni teyyarenin esasini teskil eden Puma kod adli inkisaf etmis bir naviqasiya hucum sistemi yaratmaq tapsirildi 1962 ve 1963 cu ilde Suxoy 2 eded Tumansky R 21 F 300 turboreaktiv muherrikiyle techiz edilmis 2 pilotlu bir S 6 prototipini istehsal etdi Prototip arasdirildi ancaq Puma avadanliginin inkisaf etdirilmesi istiqametinde eskikliklerden oteri her hansi bir sifaris verilmedi 1964 ci ilde Suxoy S 58 M uzerinde ise basladi Teyyarenin Suxoy Suxoy Su 15 onleme teyyaresinin bir modifikasiyasi olmasi dusunulmekde idi Eyni dovrde aktuallasan telebleri qisa ucus zolaqlarina enme qalxma qabiliyetine ing short take off and landing STOL sahib bir alcaq hundurlukde hucum teyyaresi telebini dogurdu Teleb olunan ehemiyyetli bir xususiyyet dusmen hava mudafie sistemlerini kece bilmek ucun uzun muddet erzinde alcaq hundurlukde sesden yuksek suretle ucabilme qabiliyyeti idi Bu ehtiyaclara cavab vere bilmek ucun teyyarenin naviqasiya ucun 2 eded Tumansky R 27F 300 forsaj turboreaktiv ve STOL qabiliyyeti ucun 4 eded Kolesov RD 36 25 turboreaktiv istifade etmesi mueyyen edilirdi Boyuk Orion radar antennasi genis bir on kesiyi teleb etdiyinden pilot kreslolari yan yana yerlesdirildi 6 motorlu dizayni test etmek ucun ilk Su 15 prototipini S 58VD ucan laboratoriyasina cevrilib 1966 1969 illeri arasinda ucuruldu Teyyare 24 Avqust 1965 ci ilde T 6 kod adiyla resmi olaraq qeydiyyatdan kecib Ilk prototip May 1967 ci ilde tamamlandi ve 2 Iyulda terefinden ucus heyata kecirildi Ilk ucus sinaqlari Oktyabr 1967 ci ilde montaj edilecek olan 4 qaldirma muherriki olmadan kecirildi Eyni dovrde R 27 motorlari Lyulka AL 21F ile deyisdirildi S 58VD uzerinde edilen STOL testleri qisa ucus zolagi performansi ucun lazimli olan qaldirma muherriklerinin normalda yanacaq ucun istifade edilecek sahenin boyuk hissesini orterek ehemiyyetli derecede ucus mesafesi itkisine sebeb oldugunu gosterdi Bundan basqa teyyarenin STOL dan normal ucusa kecerken idaresinin cetin olmasi govde altina dasiyici techizat yerlesdirilmesine mane olurdu 7 Avqust 1968 ci ilde OKB resmi olaraq T6 ucun deyisen qanad bucaqlarini arasdirmaqla vezifelendirildi Neticede meydana cixan T 6 2I ile 17 Yanvar 1970 ci ilde ilk olaraq Ilyusin terefinden ucus heyata kecirildi Hokumetin teyyare uzerinde etdiyi sinaqlar teyyare uzerinde olduqca kompleks sistemlerin olmasi sebebiyle 1974 cu ile qeder davam etdi Her cur hava seraitinde tapsiriq yerine yetire bilme qabiliyyeti hedefine Orion A hucum radari Relyef erazi radari ve Orbita 10 58 hedef komputeri ile birlikde isleye bilen Puma naviqasiya hucum sistemi sayesinde catildi Heyeti ucun Zvezda K 36D katapult kreslolari da yerlesdirildi Ilk istehsal modelinde 31 dekabr 1971 ci ilde V T Vylomov terefinden ucus heyata kecirildi ve 4 Fevral 1975 ci ilde T 6 Su 24 adiyla resmi olaraq xidmete qebul edilib DizaynSu 24 69 done bilen kicik olculu deyisen bucaqli qanad qurulusuna malikdir Qanadlarin dord bucaq nizami vardir Cehd ve enis ucun 16 ferqli irtifalarda seyr ucun 35 ile 45 ve asagi hundurlukde manevrler ucun 69 minimum en uzunluq nisbeti Deyisen bucaqli qanad teyyareye Sukhoi Su 17 ye nisbeten qalxma agirligi daha cox olmasina baxmayaraq 230 km s 143 mi s kimi daha asagi enis suretine icaze veren qusursuz bir STOL performansi temin eder Yuksek qanad yuklenmesi sabit bir asagi hundurlukde ucusu ve minimal kulek tesirini temin edir Su 24 her biri 109 8 kN iteleme temin eden iki eded Saturn Lyulka AL 21F 3A forsaj muherrike malikdir Su 24 un sabit silahi govde altina qurasdirilmis 500 gulle tutumlu ardicil ates acan bir eded Qryazev Shipunov topudur Fencer de bu silah istifade edilmediyi vaxtlarda bir qapagin arxasindadir Qanad baglantisinda iki eded xarici qanad altinda iki eded firlanan pilon govdeye qurasdirilmis dord eded olmaq uzre muxtelif nuve silahlari da dasiya bilen umumi 8 000 kq 17 600 lb tutumlu sekkiz eded silah dasiyici movcuddur Umumiyyetle mudafie meqsedli iki ya da dord eded Molniya R 60 infraqirmizi mermi dasinir Istifade tarixiSovetler 1984 cu ilde Su 24 leri Efqanistanda ve 1990 ci illerde Cecenistan muharibesinde istifade edirdiler Su 24 texminen 1400 eded istehsal edilmisdir Azerbaycan Belarus Qazaxistan Rusiya Ozbekistan ve Ukraynada hal hazirda cox sayda Su 24 istifade olunur 321 eded Rusiya Herbi Hava Quvvelerinde 94 eded olmaq uzre texminen 415 eded Su 24 hele de Rusiya terefinden istifade edilmekdedir Su 24 lerin Rusiya terefinden 2008 Cenubi Osetiya muharibesinde Gurcustan hedeflerine qarsi istifade edildiklerine dair hesabatlar var Moscow Defense Brief jurnali iki eded Su 24 un Gurcustan yerden hava mudafie quvvesi terefinden vuruldugunu bildirmisdir 19 dekabr 2008 ci ilde bir Su 24M bombardman teyyareden cenub qerb Rusiyada Voronej seheri yaxinliginda qezaya ugradi Rusiya Mudafie Nazirliyi ilk gelen melumatlara gore qazanin ucus kontrollarindaki bir qezadan qaynaqlandigini ve pilotlarin atlayaraq teyyareden azad oldugunu bildirmisdir Rusiya iqtisadiyyatinin seraitinden asili olaraq Su 24 lerin Suxoy Su 34 ve ya daha ustun bir teyyare ile deyisdirilmesi planlasdirilir IstifadecilerSu 24 istifadecileri Hal hazirki istifadeciler Kecmis istifadecilerEfqanistan 1980 ci illerde Efqanistan Hava Quvveleri terkibinde 15 eded Su 24MK melumat edilib ancaq 1989 ci ilde olke silahli quvvetleri terefinden qeydin silinmis olmasi ehtimal olunur Elcezair Elcezair Hava Quvveleri 39 eded satin almisdir 32 eded Su 24M2 ye yenilenmis Su 24MK ve 4 eded Su 24MR hele de xidmetdedir Anqola Hava Quvvelerinin Belorusiya oldugu zenn edilen bir qaynaqdan 12 eded Su 24 satin aldigi istiqametinde tesdiqlenmemis kesfiyyat hesabatlari movcuddur Bir eded Su 24 2008 ci ilde Catumbela Hava bazasinda musahide edilib Azerbaycan Noyabr 2008 ci il etibarile Azerbaycan Hava Quvvelerinde 11 eded Su 24 xidmetdedir Belarus Sovetler Birliyinden qalan 22 eded Su 24MK ve 12 eded Su 24MR olmaq uzre 34 eded Su 24 Belorusiya Hava Quvvelerinde xidmetdedir Iran Iran Iraq muharibesi sonrasinda Iran Islam Respublikasi Hava Quvveleri terefinden 24 ile 36 eded Su 24 satin alinmisdir Iraq Iraq Hava Quvveleri terefinden 24 eded alinmisdir ancaq 2003 Amerika Isgalinda xilas olmamisdir Ilk korfez muharibesi esnasinda 24 teyyarenin hamisi Irana gonderilmis ve Iran Islam Respublikasi Hava Quvveleri nde xidmete girmisdir Qazaxistan Qazaxistan Ordusunda 25 eded xidmetdedir Liviya Liviya Hava Quvveleri 8 eded Su 24MK satin almisdir 6 si hele de inventarindadir bir denesi yanginda mehv olmusdur Rusiya Noyabr 2008 ci il etibarile 415 eded xidmetdedir Rusiya Hava Quvveleri Noyabr 2008 ci il etibarile 321 teyyare xidmetdedir Rus Donanmasi Hava Gucu Noyabr 2008 ci il etibarile 94 teyyare xidmetdedir SSRI Yeni qurulan dovletlere tehvil verilmisdir Suriya 20 ye qeder teyyarenin Suriya Hava Quvvelerinde xidmetde oldugu melumat edilib Ukrayna Noyabr 2008 ci il etibarile 230 Su 24 xidmetdedir Ozbekistan Sovetler Birliyinden qalan bezi teyyarelerin xidmetde olmasi ehtimal olunur SilahlariSukhoi Su 24MR Kubinka Herbi Hava poliqonu Su 24 silahlanmasina daxildir 1 eded GSh 6 23mm topu 4 eded X 25ML AS 10 Karen 3 eded Raduga Kh 31P 2 eded X 29L T AS 14 Kedge 2 eded X 59 2 eded R 60 AA 8 Aphid 2 eded R 73 AA 11 Archer Idare olunan raket silahina X 23 tipli hava seth tipli taktiki idare olunan raketler ve X 28 ve X 58 raketleri daxildir 4 eded X 23 AS 7 Kerry 2 eded X 28 AS 9 Kyle 2 eded Raduga Kh 58 AS 11 Kilter Bombardman silahlari 1500 500 250 ve 100 kq liq idare edilmeyen Aviasiya bombalarindan ibaretdir 2 eded KAB 500KR 2 eded KAB 500LIstinadlarWorld Air Forces 2014 2014 Frawley G The International Directory of Military Aircraft 2002 03 The thoroughly revised fourth edition of the only biennial directoy of the world s military aircraft Features over 320 individual aircraft types currently in service or under development and a fleet inventory of the world s air arms plus significant UAVs and aircraft carriers Aerospace Publications 2002 ISBN 978 1 875671 55 7 2015 12 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 28 Directory World Air Forces 2016 03 21 at the Wayback Machine Flight International 11 17 Kasim 2008 Arxivlenmis suret 2008 10 26 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 28 Georgia s Air Defense in the War with South Ossetia 2009 05 28 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 28 Arxivlenmis suret 2010 06 28 tarixinde Istifade tarixi 2015 11 28 2011 06 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2015 11 28 Picture of the Angolan Su 24 approx July 2008 at the blog of El Hangar de TJ http 2 bp blogspot com 2BBc6 JDVWY SeRF 9tgcFI AAAAAAAAF0U i30NGOK9ONM s1600 h SU 24 ANGOLE C3 83 E2 80 98O CATUMBELA Y COLA MIG 23 JPG 2010 05 30 at the Wayback Machine