Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Strateji bombardmançı təyyarə — düşmənin strateji əhəmiyyətli obyektlərini bombalamaq və ya raket zərbələri endirmək məqsədilə aviasiya silahlarının (aviabombalar, qanadlı və ballistik raketlər), o cümlədən nüvə silahlarının daşınması üçün nəzərdə tutulmuş hərbi təyyarədir. Düşmənin mobil və stasionar texnikasının, həmçinin taktiki bazalarının məhv edilməsi üçün nəzərdə tutulmuş taktiki bombardmançılardan fərqli olaraq, strateji bombardmançı təyyarələr aşağıdakı xüsusiyyətlərə malik olur:
- qitələrarası üçün məsafəsi və daha böyük partlayıcı gücə malik hərbi yük;
- Ekipajın uzun məsafəli uçuşlar zamanı əmək qabiliyyətinin saxlanması məqsədilə daha komportlu şəraitin mövcud olması
Taktiki bombardmaçılardan fərqli olaraq strateji bombardmançı təyyarələr daha universal və daha bahalıdır. Strateji bombardmançı təyyarələr müxtəlif qitələrdə düşmənə məxsus zavodları, elektrik stansiyalarını, maqistral yolları, körpüləri, su bəndlərini, vacib kənd təsərrüfatı və hərbi obyektləri və bütövlükdə şəhərləri məhv etməyə imkan verir. Hal-hazırda yalnız ABŞ, Rusiya və Çin bu cür döyüş təyyarələrinə malikdirlər.
Terminin istifadə olunması dairəsi
Bombardmançılar o zaman strateji adlandırılır ki, həmin təyyarələr qitələrarası ucuş məsafəsinə (5000 km-dan artıq) malik olmalı və nüvə silahı daşımağa imkan verməlidir. Məsələn, Tu -22M, Tu-16 və B-47 nüvə silahı daşımağa imkan versə də, qitələr arası uçuşu həyata keçirə bilmirlər. Buna görə də, həmin təyyarələri adətən uzunmənzilli bombardmançı adlandırırlar.
Əslində uzunmənzilli bombardmançı terminin istifdadə edilməsi bu cür tətbiq edilməsi dəqiq yanaşma deyil. Belə ki, bu cür təyyarələr qitələr arası uçuş məsafəsinə malik olmasalar da, texniki cəhətdən strateji bombardmançı təyyarələrdirlər. Yəni "qitələrarası" və "uzunmənzilli" təyyarələr strateji bombardmançı təyyarələrin iki növüdür.
Buna baxmayaraq, kriteriyaların dəqiq müəyyən edilməməsinə və ya bəzən siyasi səbəblərə görə, bir sıra ölkələr taktiki və taktiki-operativ bombardmançıları da strateji bombardmançı təyyarə adlandırırlar (Xian H-6A — Çin, Vickers 667 Valiant — Böyük Britaniya, Mirage 2000N — Fransa, FB-111 —ABŞ). Bunun səbəbi adətən taktiki və taktiki-operativ təyyarələrin strateji bombardmançı təyyarələr kimi istifadə edilməsi ilə bağlı ola bilər. Əgər düşmənin strateji hədəflərinin taktiki və operativ-taktiki avia zərbələrlə məhv edilməsi mümkündürsə, o zaman taktik aviasiyanın trateji bombardmançı təyyarə kimi istifadə edilməsi məqsədəuyğun hesab edilə bilər.
Tarix
Strateji aviasiya, o cümlədən strateji bombardmançı təyyarələr soyuq müharibənin ilk illərində sürətlə inkişaf etməyə başlamışdır. Bununla belə İkinci Dünya müraribəsində istifadə edilmiş aşağıdakı uzunmənzilli ağır bombardmançılar da strateji bombardmançı təyyarələrə aid edilir:
- B-17, B-24 и B-29 ABŞ HHQ,
- Lankaster, Böyük Britaniya HHQ.
- Sovet ittifaqına məxsus İl-4 və Pe-8.
Bu təyyarələr strateji bombardmançı təyyarələr kimi istifadə edilmişdir. Sovet istehsalı olan Tu-4 təyyarəsi döyüş xüsusiyyətlərinə görə strateji bombardmançı təyyarə hesab edilir.
İki dünya müharibəsi illərində qitələrarası bombardmançı təyyarə layihələri hazırlanmağa başlanıldır. Almaniyada və Yaponiya bu cür təyyarələrin ABŞ, Avropa və Asiya ölklərinin ərazilərində istifadə edilməsi üzrə planlar mövcud olmuşdur.
ABŞ öz növbəsində qitələrarası bombardmançı təyyarə layihələrini hazırlayırdı və Almaniyanın İngiltərə hücum edəcəyi təqdirdə Almaniyaya qarşı istifadə etməyi planlaşdırırdı. Bu layihə 40-cı illərin ikinci yarısında tamamlandı və ilk "həqiqi" strateji bombardmançı təyyarə olan B-36-nin kütləvi istehsalına başlanıldı. B-36 özünün yüksək uçuş sürətinə baxmayaraq, tezliklə reaktiv qırıcıların hədəfinə çevrildi. Bununla belə, B-36 bir müddət ABŞ-nin strateji nüvə arsenalının əsasını təşkil etmişdir.
Bu növ döyüş təyyarələrinin sonrakı inkişafı daha böyük sürət aldı. Tezliklə nüvə silahı ilə təchiz edilmiş strateji bombardmançı təyyarələr daimi döyüş növbətçiliyi aparmağa başladılar.
Aviakonstruktorların əsas məqsədi nüvə silahını düşmən əraziyə çatdırmağa və geri dönməyə imkan verən strateji bombardmançı təyyarələrin hazırlanması olmuşdur. Müharibə illərin əsas strateji bombardmançı təyyarələr Boeing B-52 Stratofortress və Ту-95 olmuşdur.
Əsas strateji bombardmançı təyyarə
Soyuq müharibə
- Ту-4
- Ту-16
- Ту-22М
- Ту-95
- 3М
- М-4
- B-29
- B-36
- B-52 Stratofortress
- Avro Vulcan
- Vickers Valiant
- Handley Page Victor
Reallaşdırılmamış lahiyələr
- М-50
- М-56
- Ту-96
- Т-4
- Т-60
- XB-70
Müasir
- Ту-95МС
- Ту-22М3
- Ту-160
- B-1B
- B-2 Spirit
- B-52H Stratofortress
- Xian-H6A
Gələcək
- PAK DA və modernləşdirilmiş Ту-160
- NGB (Next-Generation Bomber)
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Strateji bombardmanci teyyare dusmenin strateji ehemiyyetli obyektlerini bombalamaq ve ya raket zerbeleri endirmek meqsedile aviasiya silahlarinin aviabombalar qanadli ve ballistik raketler o cumleden nuve silahlarinin dasinmasi ucun nezerde tutulmus herbi teyyaredir Dusmenin mobil ve stasionar texnikasinin hemcinin taktiki bazalarinin mehv edilmesi ucun nezerde tutulmus taktiki bombardmancilardan ferqli olaraq strateji bombardmanci teyyareler asagidaki xususiyyetlere malik olur qitelerarasi ucun mesafesi ve daha boyuk partlayici guce malik herbi yuk Ekipajin uzun mesafeli ucuslar zamani emek qabiliyyetinin saxlanmasi meqsedile daha komportlu seraitin movcud olmasiAmerikaya mexsus strateji bombardmanci teyyare B 52 Stratofortress 1955 Sovet istehsahsali olan Tu 95 1956 Amerikaya mexsus strateji bombardmanci teyyare B 1B 1986 Sovet istehsahsali olan Tu 160 1987 Sovet istehsahsali olan uzaqmenzilli strateji bombardmanci teyyare Tu 22M3 Taktiki bombardmacilardan ferqli olaraq strateji bombardmanci teyyareler daha universal ve daha bahalidir Strateji bombardmanci teyyareler muxtelif qitelerde dusmene mexsus zavodlari elektrik stansiyalarini maqistral yollari korpuleri su bendlerini vacib kend teserrufati ve herbi obyektleri ve butovlukde seherleri mehv etmeye imkan verir Hal hazirda yalniz ABS Rusiya ve Cin bu cur doyus teyyarelerine malikdirler Terminin istifade olunmasi dairesiBombardmancilar o zaman strateji adlandirilir ki hemin teyyareler qitelerarasi ucus mesafesine 5000 km dan artiq malik olmali ve nuve silahi dasimaga imkan vermelidir Meselen Tu 22M Tu 16 ve B 47 nuve silahi dasimaga imkan verse de qiteler arasi ucusu heyata kecire bilmirler Buna gore de hemin teyyareleri adeten uzunmenzilli bombardmanci adlandirirlar Eslinde uzunmenzilli bombardmanci terminin istifdade edilmesi bu cur tetbiq edilmesi deqiq yanasma deyil Bele ki bu cur teyyareler qiteler arasi ucus mesafesine malik olmasalar da texniki cehetden strateji bombardmanci teyyarelerdirler Yeni qitelerarasi ve uzunmenzilli teyyareler strateji bombardmanci teyyarelerin iki novudur Buna baxmayaraq kriteriyalarin deqiq mueyyen edilmemesine ve ya bezen siyasi sebeblere gore bir sira olkeler taktiki ve taktiki operativ bombardmancilari da strateji bombardmanci teyyare adlandirirlar Xian H 6A Cin Vickers 667 Valiant Boyuk Britaniya Mirage 2000N Fransa FB 111 ABS Bunun sebebi adeten taktiki ve taktiki operativ teyyarelerin strateji bombardmanci teyyareler kimi istifade edilmesi ile bagli ola biler Eger dusmenin strateji hedeflerinin taktiki ve operativ taktiki avia zerbelerle mehv edilmesi mumkundurse o zaman taktik aviasiyanin trateji bombardmanci teyyare kimi istifade edilmesi meqsedeuygun hesab edile biler TarixAmerika istehsali B 2 Spirit 1997 Strateji aviasiya o cumleden strateji bombardmanci teyyareler soyuq muharibenin ilk illerinde suretle inkisaf etmeye baslamisdir Bununla bele Ikinci Dunya muraribesinde istifade edilmis asagidaki uzunmenzilli agir bombardmancilar da strateji bombardmanci teyyarelere aid edilir B 17 B 24 i B 29 ABS HHQ Lankaster Boyuk Britaniya HHQ Sovet ittifaqina mexsus Il 4 ve Pe 8 Bu teyyareler strateji bombardmanci teyyareler kimi istifade edilmisdir Sovet istehsali olan Tu 4 teyyaresi doyus xususiyyetlerine gore strateji bombardmanci teyyare hesab edilir Iki dunya muharibesi illerinde qitelerarasi bombardmanci teyyare layiheleri hazirlanmaga baslanildir Almaniyada ve Yaponiya bu cur teyyarelerin ABS Avropa ve Asiya olklerinin erazilerinde istifade edilmesi uzre planlar movcud olmusdur ABS oz novbesinde qitelerarasi bombardmanci teyyare layihelerini hazirlayirdi ve Almaniyanin Ingiltere hucum edeceyi teqdirde Almaniyaya qarsi istifade etmeyi planlasdirirdi Bu layihe 40 ci illerin ikinci yarisinda tamamlandi ve ilk heqiqi strateji bombardmanci teyyare olan B 36 nin kutlevi istehsalina baslanildi B 36 ozunun yuksek ucus suretine baxmayaraq tezlikle reaktiv qiricilarin hedefine cevrildi Bununla bele B 36 bir muddet ABS nin strateji nuve arsenalinin esasini teskil etmisdir Bu nov doyus teyyarelerinin sonraki inkisafi daha boyuk suret aldi Tezlikle nuve silahi ile techiz edilmis strateji bombardmanci teyyareler daimi doyus novbetciliyi aparmaga basladilar Aviakonstruktorlarin esas meqsedi nuve silahini dusmen eraziye catdirmaga ve geri donmeye imkan veren strateji bombardmanci teyyarelerin hazirlanmasi olmusdur Muharibe illerin esas strateji bombardmanci teyyareler Boeing B 52 Stratofortress ve Tu 95 olmusdur Esas strateji bombardmanci teyyareSoyuq muharibe Tu 4 Tu 16 Tu 22M Tu 95 3M M 4 B 29 B 36 B 52 Stratofortress Avro Vulcan Vickers Valiant Handley Page VictorReallasdirilmamis lahiyeler M 50 M 56 Tu 96 T 4 T 60 XB 70Muasir Tu 95MS Tu 22M3 Tu 160 B 1B B 2 Spirit B 52H Stratofortress Xian H6AGelecek PAK DA ve modernlesdirilmis Tu 160 NGB Next Generation Bomber