Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sixote-Alin — Rusiyanın Uzaq Şərqindəki Xabarovsk və Primorsk ərazilərində, qərbdə Amur hövzəsinin və şərqdə Yapon dənizi, Tatar boğazı çayları üçün su ayrıcı funksiyası oynayan Mezozoy qatlama zonasının vulkanik sahəsi. Dağlar cənub Primorskdan (Naxodka), Xabarovsk diyarının şimalındakı Amur çayının mənsəbinə () qədər uzanır.
| Sixote-Alin | |
|---|---|
| Сихотэ-Алин | |
 | |
| Ümumi məlumatlar | |
| Mütləq hündürlüyü | 2.090 m |
| Uzunluğu | ~1200 km |
| Eni | ~250 km |
| Hündür nöqtəsi | |
| Yaranma dövrü | Təbaşir dövrü |
| Yerləşməsi | |
| Ölkə |  Rusiya |
| | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Sixote-Alin dağlarında Anyuy Milli Parkı, Botniç Dövlət Təbiət Qoruğu, Lazovski adına Dövlət Təbiət Qoruğu və Sıxote-Alin Dövlət Biosfer Qoruğuda daxil olmaqla bir neçə böyük qoruq zonaları mövcuddur.
Fauna və flora
Sixote-Alinin bitki örtüyü müxtəlifdir: bu dağlıq vilayətin cənub və mərkəzi hissəsi təxminən 500 m yüksəkliklərə qədər iynəyarpaqlı-enliyarpaqlı meşələrlə örtülüdür. Şimal hissəsində Ayan küknarı və Ağqabıq ağ şam ağacları ilə zəngin olan meşələrdən ibarətdir. Yüksək Yüksəkl dağlıq ərazilərdə dağ tundrası qeydə alınır. Dağların düzənliklərində otlar 3,5 m hündürlüyə çata bilər.
Sixote-Alinin ətəkləri endemik canlılarla zəngindir: Uzaq Şərq bəbiri.
Son bir neçə onillikdə meşə mütəxəssisləri Sixote-Alin meşələrinin quruduğunu qeydə alırlar. Bunun bir neçə səbəbi var: viral xəstəliklər nəticəsində ağacın zədələnməsi, yeraltı su rejiminin dəyişməsi. Ancaq bu fenomenin əsas səbəbi qlobal iqlim dəyişikliyi hesab edilməlidir.
İqlimi
Şərq yamaclarında qış iqlimi olduqca mülayim və qarlıdır, bu Yapon dənizindən siklonların tez-tez daxil olması ilə müəyyən edilir. Qərb yamaclarında iqlim daha kəskin kontinental və az qarlıdır. Yanvar ayının ortalama gündəlik temperaturu cənub-şərqdə −8 °C, mərkəzi və şimal bölgələrində −15 … −22 °C-dir. Bununla birlikdə Sixote-Alinin mərkəzi və şimal hissəsindəki dağlarda gecə temperatur −45 dərəcədən aşağı düşə bilər.
Cənub bölgələrində qar 4–5 ay, dekabrdan aprel ayına qədər, şimal bölgələrdə isə oktyabrın əvvəlindən mayın sonuna qədər, yəni səkkiz aya yaxındır. Qış dövründə yağıntının paylanması qeyri-bərabərdir — mart ayında maksimum qar müşahidə olunur. Qış dövründə bütün şərq yamacında (sahil) bol qar yağır, intensiv qar fırtınaları müşahidə olunur. İl ərzində yağıntının miqdarı böyük olsa da (800–1000 mm-ə qədər), əksəriyyəti yaz-yay dövründə düşür.
Primorskın cənub bölgələri istisna olmaqla ümumiyyətlə iqlim insanlar üçün olduqca ağırdır.
Uçqun təhlükəsi olan ərazilərin əksəriyyətində, həcmi 10 min m³-dən az olan uçqunlara rast gəlinir. Yalnız Sİxote-Alinin mərkəzi hissəsinin silsilə hissələrində 30–50 min m³-ə çatması mümkündür.
Araşdırma
1900-cü və 1920-ci illərdə Sixote-Alin V. Arsenyevin (1906, 1907, 1908–1910, 1927) bir neçə ekspedisiyasının obyekti olmuşdur.
1902–1910-cu illərdəki bir sıra ekspedisiyaların nəticələrinə görə əvvəllər coğrafi xəritədə "ağ ləkə" sayılan Sixote-Alin dağ bölgəsi araşdırılmışdır. V. Arsenyev "Böyük meşə" olaraq təyin etdiyi Sixote-Alin dağ meşələrinin bənzərsizliyini, müxtəlifliyini və mozaika xüsusiyyətini qeyd edir.
1971-ci ildə Ümumrusiya Üzümçülük və Şərabçılıq İnstitutu "Sıxote-Alində yabanı üzüm üçün Tayqya" adlı elmi ekspedisiya təşkil etdi (15 sentyabr — 5 oktyabr 1971). Ekspedisiyanın rəhbəri H. Anxin idi.
2001-ci ildə Sixote-Alin Qoruğu təbii bir yer kimi YUNESKO-nun Ümumdünya İrs Siyahısına daxil edildi və bununla da Rusiyada on dördüncü Ümumdünya irsi oldu.
Qalereya
İstinadlar
- Сихотэ-Алинь / С. С. Воскресенский // Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. — М. : Советская энциклопедия, 1969–1978.
- "А. В. Галанин, А. В. Беликович Сихотэ-Алинская ботанико-географическая подобласть". 2021-09-17 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-11-30.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Sixote Alin Rusiyanin Uzaq Serqindeki Xabarovsk ve Primorsk erazilerinde qerbde Amur hovzesinin ve serqde Yapon denizi Tatar bogazi caylari ucun su ayrici funksiyasi oynayan Mezozoy qatlama zonasinin vulkanik sahesi Daglar cenub Primorskdan Naxodka Xabarovsk diyarinin simalindaki Amur cayinin mensebine qeder uzanir Sixote AlinSihote AlinUmumi melumatlarMutleq hundurluyu 2 090 mUzunlugu 1200 kmEni 250 kmHundur noqtesiYaranma dovru Tebasir dovruYerlesmesi45 19 59 sm e 136 10 01 s u Olke RusiyaSixote Alin Vikianbarda elaqeli mediafayllar Sixote Alin daglarinda Anyuy Milli Parki Botnic Dovlet Tebiet Qorugu Lazovski adina Dovlet Tebiet Qorugu ve Sixote Alin Dovlet Biosfer Qoruguda daxil olmaqla bir nece boyuk qoruq zonalari movcuddur Fauna ve floraUzaq Serq bebiri Sixote Alinin bitki ortuyu muxtelifdir bu dagliq vilayetin cenub ve merkezi hissesi texminen 500 m yuksekliklere qeder iyneyarpaqli enliyarpaqli meselerle ortuludur Simal hissesinde Ayan kuknari ve Agqabiq ag sam agaclari ile zengin olan meselerden ibaretdir Yuksek Yuksekl dagliq erazilerde dag tundrasi qeyde alinir Daglarin duzenliklerinde otlar 3 5 m hundurluye cata biler Sixote Alinin etekleri endemik canlilarla zengindir Uzaq Serq bebiri Son bir nece onillikde mese mutexessisleri Sixote Alin meselerinin qurudugunu qeyde alirlar Bunun bir nece sebebi var viral xestelikler neticesinde agacin zedelenmesi yeralti su rejiminin deyismesi Ancaq bu fenomenin esas sebebi qlobal iqlim deyisikliyi hesab edilmelidir IqlimiSerq yamaclarinda qis iqlimi olduqca mulayim ve qarlidir bu Yapon denizinden siklonlarin tez tez daxil olmasi ile mueyyen edilir Qerb yamaclarinda iqlim daha keskin kontinental ve az qarlidir Yanvar ayinin ortalama gundelik temperaturu cenub serqde 8 C merkezi ve simal bolgelerinde 15 22 C dir Bununla birlikde Sixote Alinin merkezi ve simal hissesindeki daglarda gece temperatur 45 dereceden asagi duse biler Cenub bolgelerinde qar 4 5 ay dekabrdan aprel ayina qeder simal bolgelerde ise oktyabrin evvelinden mayin sonuna qeder yeni sekkiz aya yaxindir Qis dovrunde yagintinin paylanmasi qeyri beraberdir mart ayinda maksimum qar musahide olunur Qis dovrunde butun serq yamacinda sahil bol qar yagir intensiv qar firtinalari musahide olunur Il erzinde yagintinin miqdari boyuk olsa da 800 1000 mm e qeder ekseriyyeti yaz yay dovrunde dusur Primorskin cenub bolgeleri istisna olmaqla umumiyyetle iqlim insanlar ucun olduqca agirdir Ucqun tehlukesi olan erazilerin ekseriyyetinde hecmi 10 min m den az olan ucqunlara rast gelinir Yalniz SIxote Alinin merkezi hissesinin silsile hisselerinde 30 50 min m e catmasi mumkundur Arasdirma1900 cu ve 1920 ci illerde Sixote Alin V Arsenyevin 1906 1907 1908 1910 1927 bir nece ekspedisiyasinin obyekti olmusdur 1902 1910 cu illerdeki bir sira ekspedisiyalarin neticelerine gore evveller cografi xeritede ag leke sayilan Sixote Alin dag bolgesi arasdirilmisdir V Arsenyev Boyuk mese olaraq teyin etdiyi Sixote Alin dag meselerinin benzersizliyini muxtelifliyini ve mozaika xususiyyetini qeyd edir 1971 ci ilde Umumrusiya Uzumculuk ve Serabciliq Institutu Sixote Alinde yabani uzum ucun Tayqya adli elmi ekspedisiya teskil etdi 15 sentyabr 5 oktyabr 1971 Ekspedisiyanin rehberi H Anxin idi 2001 ci ilde Sixote Alin Qorugu tebii bir yer kimi YUNESKO nun Umumdunya Irs Siyahisina daxil edildi ve bununla da Rusiyada on dorduncu Umumdunya irsi oldu QalereyaIstinadlarSihote Alin S S Voskresenskij Bolshaya sovetskaya enciklopediya v 30 t gl red A M Prohorov 3 e izd M Sovetskaya enciklopediya 1969 1978 A V Galanin A V Belikovich Sihote Alinskaya botaniko geograficheskaya podoblast 2021 09 17 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2019 11 30