Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Amur çayı (çin. 黑龍江, rus. Амур) — Uzaq şərq və Şimali Asiya ərazisindən axan çay. Çay Rusiya və Çin sərhədi boyunca axır. Onun uzunluğu 2824 metr təşkil edir. Çay Oxot dənizi və Yapon dənizinə tökülür.
| Amur | |
|---|---|
| çin. 黑龙江, rus. Амур | |
 | |
| Ölkələr | |
| Mənbəyi | Onon çayı |
| • Yüksəkliyi | 304 m |
| Mənsəbi | Oxot dənizi |
| • Yüksəkliyi | 0 m |
| Uzunluğu | 2824 km |
| Su sərfi | 12.800 m³/s |
| Hövzəsinin sahəsi | 1855000 km² |
| | |
| [ru] | 20030300112118100000012 |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Adı
Çayın adı tunqus-mancur dillərində "amar", "damur" olaraq "böyük çay" mənasında işlədilir. Çinlilər Amuru "Xeyxe" (çin. 黑河) — "qara çay", sonra isə "Xeylunszyan" — (çin. 黑龙江) "Qara əjdaha çayı" adlandlrmışlar. Rəvayətə görə çayda yaşayan qara əjdaha xoşməramlı olaraq burada yaşaya ağ əjdagaya qalib gəlmişdir. Ağ əjdaha çayda gəmiləri batırır, insanların balıq tutmasına maneə olur və istənilən canlıya hücum edirdi. Qalib qara əjdaha çay dibində həyatını davam etdirirdi. Bu rəvayətə görə çayın adı Qara əjdağa çayı adlanır.
Qara əjdahanın quyruğu Monqolustan ərazisinə qədər uzanır. Bədəni isə Rusiyanın dörd, Çinin isə bir vilayətini əhatə edir. Ayaqıarı qərarlaşır. İki sol ətrafları Sunqari çayı və Ussuri çayıdır. Başı Oxot dənizindən (Tatar boğazı) su içir. Qara əjdahanın quyruğu ilə birlikdə uzunluğu 4 500 km, yerləşdiyi ərazi isə 1,8 mln km² təşkil edir. Monqollar çayı "Amur Xara-Muren" — "qara enli çay" adlandırırlar. Mancurlar isə çaya "Saxaliyan ula" (Qara su) deyirlər.
Coğrafi yerləşməsi
Çayın hövzəsi əsasən iynəyarpaqlı və enli yarpaqlı meşələrin geniş sahə tutduğu ərazidən axır. Bəzi bölgələrdə meşə çöl, çöl və hətta yarımsəhralarda vardır. Hövzəssinin cənub-qərbi nisbətən ariddir. Burada illik yağıntının miqdarı 250–300 mm, mənbədə isə 750 mm təşkil edir.
Amur özü Şilka və Arqun çaylarınln birləşməsindən əmələ gəlir. Bu iki çayın birləşməsindən sonra dənizə töküldüyü əraziyə 2824 km uzunluğa malikdir. Çayın hansı dənizinin hövzəsinə aid olmasında fikir ayrılıqları vardır. Bəziləri onu Oxot dənizinə, digərləri isə Yapon dənizinə aid edirlər. Beynəlxalq hidrologiya təşkilı çayı Oxot hövzəsinə aid edir.
Amur üç ölkənin ərazisindən axır. Onun hövzəsinin 995 min km² ərazisi Rusiyanın payına düşür. Bu isə ümumi hövzənin 54 % təşkil edir. Çin ərazisində 44,2 %, Monqolustanda 1,8 % yerləşir.
Hidrologiyası
Amurda orta aylıq su axını (м³/сек) Komsomolke-na-Amure məntəüəsində 1933–1990 illər. ərzində ölçülmüşdür.
Qolları
Əsas qolları: Zeya çayı, Bureya çayı, , , , .
Yaşayış məntəqəsi
Şəhərlər: , Blaqoveşensk, Xabarovsk, , (Rusiya), (Çin).
İstinadlar
- Охотское море. Энциклопедия. М. Международные отношения. 2009
- . 2013-09-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-11-11.
- "Limits of Oceans and Seas, 3rd edition" (PDF). International Hydrographic Organization. 1953. 2013-02-15 tarixində orijinalından (PDF) arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 11 February 2013.
- "Amur Basin, Station: Komsomolsk". 2017-06-07 tarixində . İstifadə tarixi: 2016-11-11.
Mənbə
- Amurun şəkilləri
- "Сказание о великой реке Амуре которое разгранила русское селение с Китайцы".
- Чертёж течения Амура по " Хорографической чертежной книге" С. У. Ремезова начала XVIII в.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Amur cayi cin 黑龍江 rus Amur Uzaq serq ve Simali Asiya erazisinden axan cay Cay Rusiya ve Cin serhedi boyunca axir Onun uzunlugu 2824 metr teskil edir Cay Oxot denizi ve Yapon denizine tokulur Amurcin 黑龙江 rus AmurOlkeler Rusiya CXR MonqolustanMenbeyi Onon cayi Yuksekliyi 304 mMensebi Oxot denizi Yuksekliyi 0 mUzunlugu 2824 kmSu serfi 12 800 m sHovzesinin sahesi 1855000 km menbeyi mensebiAmur Rusiyanin fiziki xeritesinde 50 20 00 sm e 121 28 53 s u 52 59 28 sm e 141 02 48 s u ru 20030300112118100000012 Vikianbarda elaqeli mediafayllarAdiCayin adi tunqus mancur dillerinde amar damur olaraq boyuk cay menasinda isledilir Cinliler Amuru Xeyxe cin 黑河 qara cay sonra ise Xeylunszyan cin 黑龙江 Qara ejdaha cayi adlandlrmislar Revayete gore cayda yasayan qara ejdaha xosmeramli olaraq burada yasaya ag ejdagaya qalib gelmisdir Ag ejdaha cayda gemileri batirir insanlarin baliq tutmasina manee olur ve istenilen canliya hucum edirdi Qalib qara ejdaha cay dibinde heyatini davam etdirirdi Bu revayete gore cayin adi Qara ejdaga cayi adlanir Qara ejdahanin quyrugu Monqolustan erazisine qeder uzanir Bedeni ise Rusiyanin dord Cinin ise bir vilayetini ehate edir Ayaqiari qerarlasir Iki sol etraflari Sunqari cayi ve Ussuri cayidir Basi Oxot denizinden Tatar bogazi su icir Qara ejdahanin quyrugu ile birlikde uzunlugu 4 500 km yerlesdiyi erazi ise 1 8 mln km teskil edir Monqollar cayi Amur Xara Muren qara enli cay adlandirirlar Mancurlar ise caya Saxaliyan ula Qara su deyirler Cografi yerlesmesiAmurun hovzesi source source source source source source Cayin hovzesi esasen iyneyarpaqli ve enli yarpaqli meselerin genis sahe tutdugu eraziden axir Bezi bolgelerde mese col col ve hetta yarimsehralarda vardir Hovzessinin cenub qerbi nisbeten ariddir Burada illik yagintinin miqdari 250 300 mm menbede ise 750 mm teskil edir Amur ozu Silka ve Arqun caylarinln birlesmesinden emele gelir Bu iki cayin birlesmesinden sonra denize tokulduyu eraziye 2824 km uzunluga malikdir Cayin hansi denizinin hovzesine aid olmasinda fikir ayriliqlari vardir Bezileri onu Oxot denizine digerleri ise Yapon denizine aid edirler Beynelxalq hidrologiya teskili cayi Oxot hovzesine aid edir Amur uc olkenin erazisinden axir Onun hovzesinin 995 min km erazisi Rusiyanin payina dusur Bu ise umumi hovzenin 54 teskil edir Cin erazisinde 44 2 Monqolustanda 1 8 yerlesir HidrologiyasiAmurda orta ayliq su axini m sek Komsomolke na Amure menteuesinde 1933 1990 iller erzinde olculmusdur QollariEsas qollari Zeya cayi Bureya cayi Yasayis menteqesiSeherler Blaqovesensk Xabarovsk Rusiya Cin IstinadlarOhotskoe more Enciklopediya M Mezhdunarodnye otnosheniya 2009 ISBN 978 5 7133 1354 8 2013 09 02 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 11 11 Limits of Oceans and Seas 3rd edition PDF International Hydrographic Organization 1953 2013 02 15 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 11 February 2013 Amur Basin Station Komsomolsk 2017 06 07 tarixinde Istifade tarixi 2016 11 11 MenbeAmurun sekilleri Skazanie o velikoj reke Amure kotoroe razgranila russkoe selenie s Kitajcy Chertyozh techeniya Amura po Horograficheskoj chertezhnoj knige S U Remezova nachala XVIII v Vikianbarda Amur cayi ile elaqeli mediafayllar var