Ussuri Mancur dilində Qara Primorsk diyarı və Xabarovsk diyarı ərazisindən və çinin ərazisindən axır Amur çayının sağ qo

Ussuri (Mancur dilində - Qara) — Primorsk diyarı və Xabarovsk diyarı ərazisindən və Çinin ərazisindən axır. Amur çayının sağ qolunu təşkil edir. Çay böyük məsafədə Rusiya və Çin sərhəddindən keçir.

Ussuri çayı
ᡠᠰᡠᡵᡳ ᡠᠯᠠ 乌苏里江 река Уссури

Ölkə	Rusiya

Mənbəyi
• Yüksəkliyi	1682 m

Mənsəbi	Amur çayı
• Yüksəkliyi	42 m
Uzunluğu	km
Su sərfi	1.150 m³/s
Hövzəsinin sahəsi	193.000 km²
mənbəyi mənsəbi Ussuri çayı Rusiyanın fiziki xəritəsində:
^[ru]	20030700212118100051424
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

1972-ci ildə Ussuri çayı Arxipovka kəndinə qədər YanmutXouza (Yan-Mut-Xouza) adlanırdı. Sonra isə Verxnaya Breevka kəndinə qədər isə Sandaqao, buradan yuxarıya doğru isə Ulaxe adlanır. Ümumilikdə isə çay Ussuri adlandırılmışdır. sonra uzaq şərqdə yerləşən Çin dilində olan coğrafi obyektlərin adı dəyişdirilir

Coğrafiyası

Uzunluğu 897 km, hövzəsinin sahəsi 193 000 km² təşkil edir. Çayın mənbəyi Olqinski rayonu ərazisində yerləşir. Çayın mərkəzində çoxlu sayda kiçik adalar vardır.

Kazakeviçevi kəndi (Xabarovskiy rayonu) ərazisində dayaz Kazakeviçeva axarına tökülür. Burada isə axar Amur axarı adı altında tökülür. Xanka gölü ilə Ussuri çayını birləşdirir. Çayın mərkəzində ən iri ada Kutuzov adasıdır.

Hindrologiyası

Çayın qidalanmasında 60 % yağış, 30-35% qar suları iştirak edir. Musson yağışlarının təsiri ilə yağıntılar əsasən mart-avqust ayları düşür. Orta illik sərfiyyat 143 m³/s təşkil edir. Noyabr ayında çay donur və aprel ayında isə donu açılır.

Qolları

Sol qolları: Arsenevka, Draquçina, , , .

Sağ qolları: , , , Şivki, Bira, Xor, , .

Ussuri hövzəsində olan yaşayış məntəqələri

Rusiya

Olqinski rayonu ərazisindən keçən hissədə sahilində yaşayış məntəqəsi yoxdur.
Çuquev rayonu: Topoleviy, İzvilinka, Arxipovka, Bulıqa-Fadeevo, Svetovka, Sokolovka, Novomixaylovka;
Bikinskiy rayonu: Pokrovka, Vasilevka, Lonçakovo;
Vyazemski rayonu: Vidnoye, Şeremetovo, Vinoqradovka, Venyakovo, Zabaykalski, Kukelevo;
Lazo adına rayon: Arquskoye, Nevelskoye;
Xabarovsk rayonu: Kazakeviçevo;

Çinə aid hövzədə Xutou və Jaoxe yaşayış məntəqələri vardır

Əhəmiyyəti

Çaydan su təhcizatında istifadə edilir. Sahillərinfə meşə tədarükünü həyata keçirən zavod fəaliyyət göstərir. İstər Sovet istərsə Rusiya dönəmində gəmiçilikdə istifadə edilməmişdir.

Tarixi hadisələr

1655-ci ildə avropalılar və onun başında Onufriya Stepanov çayın axarı ilə yuxarıya qalxmışlar.
1969-ci ildə SSRİ və Çin arasında Damansk adası uğrunda konflikt baş vermişdir. 14 may 1991-ci ildə ada üzərində Çinin hakimiyyəti tanınır.

İstinadlar

"Бохайские топонимы и гидронимы Приморья и их идентификация с современными географическими названиями". 2019-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.
"Постановление Совета Министров РСФСР № 753 от 29 декабря 1972 г." 2013-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.
"Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 26 декабря 1972 г. и Постановление Совета Министров РСФСР № 753 от 29 декабря 1972 г." (PDF). 2011-07-17 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2015-11-27.
"В. К. Арсеньев. По Уссурийскому краю". 2007-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.
Карта Приморского края, масштаб 1 : 1250000, Главное управление геодезии и картографии МВД СССР, 1958 год, отпечатана Новосибирской картографической фабрикой ГУГК, заказ № 66, тираж 17 500 экз. (цена карты 2 руб. 15 коп. «» деньгами)

Mənbə

"Государственный водный реестр РФ: Уссури". 2012-11-19 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2019-08-15.
Уссури в «Словаре современных географических названий» 2009-02-09 at the Wayback Machine
Поход отряда Онуфрия Степанова
Ussuri çayı

Həmçinin bax

[1] "Бохайские топонимы и гидронимы Приморья и их идентификация с современными географическими названиями". 2019-05-30 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.

[2] "Постановление Совета Министров РСФСР № 753 от 29 декабря 1972 г." 2013-12-03 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.

[3] "Указ Президиума Верховного Совета РСФСР от 26 декабря 1972 г. и Постановление Совета Министров РСФСР № 753 от 29 декабря 1972 г." (PDF). 2011-07-17 tarixində (PDF). İstifadə tarixi: 2015-11-27.

[4] "В. К. Арсеньев. По Уссурийскому краю". 2007-01-13 tarixində . İstifadə tarixi: 2015-11-27.

[5] Карта Приморского края, масштаб 1 : 1250000, Главное управление геодезии и картографии МВД СССР, 1958 год, отпечатана Новосибирской картографической фабрикой ГУГК, заказ № 66, тираж 17 500 экз. (цена карты 2 руб. 15 коп. «» деньгами)