Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Sex (rus. цех, dolayı yolla pol. сесh sözündən, o da alm. zunft; mənası – "eyni sinifdən olan şəxslərin birliyi") — feodalizm cəmiyyətində şəhərlərdə iqtisadi cəhətdən müstəqil olan xırda istehsalçıların – sənətkarların peşə təşkilatları.
Tarixi
Sexlər XI–XII əsrlərdə Qərbi Avropa ölkələrindən Fransa, Almaniya və İngiltərədə (İtaliyada ola bilsin daha əvvəl) meydana gəlmiş, XIII–XIV əsrlərdə tam inkişaf etmişdir. Bu ölkələrin iri şəhərlərində müxtəlif ixtisaslı sənətkarlar sexlərdə birləşirdi (toxucular, çəkməcilər, yağçılar sexi və başqa sexlər əmələ gəlirdi). Şəhər əhalisinin digər təbəqələri də (məsəsələn, balıqçılar, musiqiçilər, həkimlər və b.) sexlər yaradırdılar. Sexlərin fəaliyyəti ilk növbədə şəhər sənətkarlarının istehsal mənafeyini güdürdü. Hər bir sexin əmək aləti təsvir olunmuş emblemi, sex möhürü, kassası olurdu. Sexlər şəhərdaxili sosial mübarizədə böyuk rol oynamışlar. Sexlər xırda sənət istehsalını müdafiə və mühafizə etməklə sənayenin inkişafını ləngidir, yeni kapitalist təsərrüfat formalarının inkişaf edib artmasına maneçilik törədirdi. Buna görə də inkişaf etmiş kapitalist münasibətlərinin bərqərar olması sex sistemini dağıtmışdır. XVIII əsrin sonu XIX əsrin əvvəllərində inkişaf etmiiş kapitalist ölkələrində sexlər qanunvericiliklə ləğv olunmuşdur.
Azərbaycanda
Azərbaycanda sənətkar birləşmələri hələ Sasanilər dövrundən mövcud olmuşdur. IX–XII əsrlərdə Gəncə, Şamaxı, Dərbənd və s. Azərbaycan şəhərlərində sənət sahələrinin xüsusi birləşmələri (sərrac, dabbaq, nəccar və s.) var idi. XIII–XVIII əsrlərdə sənətkar təşkilatları möhtərifə, ozan, əsnaf adlanırdı. XVII–XIX əsrlərdə sənətkarlar arasında dini-əxlaqi normalar xüsusi risalə və nizamnamələr (fütuvvətnamələr) əsasında təsbit edilirdi. Əsnaf daxilində inkişaf etmiş sosial iyerarxiya olmadığına görə sex inhisarı da mövcud deyildi. Ustalar istədiyi qədər şagird yetişdirə bilərdi. Ustalığa keçmə "qurşama" mərasimi ilə başa şatdırılırdı. Ustalığa keçənlər fərdi dükan-emalatxana acmaq ixtiyarına malik idi. Feodalların şəhərlərdə hakim olmaları əsnafların daxili özunuidarə hüququnu xeyli məhdudlaşdırırdı.
İstinadlar
- Сехләр // Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası: [10 ҹилддә]. VIII ҹилд: Прадо—Спринт. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1984. С. 364.
Əlavə ədəbiyyat
- Цехи / Е. Н. Кириллова // Большая российская энциклопедия : [в 35 т.] / гл. ред. Ю. С. Осипов. — М. : Большая российская энциклопедия, 2004—2017.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seks ile sehv salmayin Sex rus ceh dolayi yolla pol sesh sozunden o da alm zunft menasi eyni sinifden olan sexslerin birliyi feodalizm cemiyyetinde seherlerde iqtisadi cehetden musteqil olan xirda istehsalcilarin senetkarlarin pese teskilatlari TarixiSexler XI XII esrlerde Qerbi Avropa olkelerinden Fransa Almaniya ve Ingilterede Italiyada ola bilsin daha evvel meydana gelmis XIII XIV esrlerde tam inkisaf etmisdir Bu olkelerin iri seherlerinde muxtelif ixtisasli senetkarlar sexlerde birlesirdi toxucular cekmeciler yagcilar sexi ve basqa sexler emele gelirdi Seher ehalisinin diger tebeqeleri de meseselen baliqcilar musiqiciler hekimler ve b sexler yaradirdilar Sexlerin fealiyyeti ilk novbede seher senetkarlarinin istehsal menafeyini gudurdu Her bir sexin emek aleti tesvir olunmus emblemi sex mohuru kassasi olurdu Sexler seherdaxili sosial mubarizede boyuk rol oynamislar Sexler xirda senet istehsalini mudafie ve muhafize etmekle senayenin inkisafini lengidir yeni kapitalist teserrufat formalarinin inkisaf edib artmasina manecilik toredirdi Buna gore de inkisaf etmis kapitalist munasibetlerinin berqerar olmasi sex sistemini dagitmisdir XVIII esrin sonu XIX esrin evvellerinde inkisaf etmiis kapitalist olkelerinde sexler qanunvericilikle legv olunmusdur Azerbaycanda Azerbaycanda senetkar birlesmeleri hele Sasaniler dovrunden movcud olmusdur IX XII esrlerde Gence Samaxi Derbend ve s Azerbaycan seherlerinde senet sahelerinin xususi birlesmeleri serrac dabbaq neccar ve s var idi XIII XVIII esrlerde senetkar teskilatlari mohterife ozan esnaf adlanirdi XVII XIX esrlerde senetkarlar arasinda dini exlaqi normalar xususi risale ve nizamnameler futuvvetnameler esasinda tesbit edilirdi Esnaf daxilinde inkisaf etmis sosial iyerarxiya olmadigina gore sex inhisari da movcud deyildi Ustalar istediyi qeder sagird yetisdire bilerdi Ustaliga kecme qursama merasimi ile basa satdirilirdi Ustaliga kecenler ferdi dukan emalatxana acmaq ixtiyarina malik idi Feodallarin seherlerde hakim olmalari esnaflarin daxili ozunuidare huququnu xeyli mehdudlasdirirdi IstinadlarSehlәr Azerbaycan Sovet Ensiklopediyasi 10 ҹilddә VIII ҹild Prado Sprint Baky Azәrbaјҹan Sovet Ensiklopediјasynyn Bash Redaksiјasy Bash redaktor Ҹ B Guliјev 1984 S 364 Elave edebiyyatCehi E N Kirillova Bolshaya rossijskaya enciklopediya v 35 t gl red Yu S Osipov M Bolshaya rossijskaya enciklopediya 2004 2017