Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Samuel Finli Briz Morze (ing. Samuel Finley Breese Morse, 27 aprel 1791[…], Çarlztaun[d] – 2 aprel 1872[…], Nyu-York, Nyu-York ştatı) — amerikalı portret və tarixi səhnələr rəssamı, tək telli teleqraf sisteminin, Morze əlifbasının yaradıcısı.
| Samuel Morze | |
|---|---|
| ing. Samuel Finley Breese Morse | |
 | |
| Doğum tarixi | 27 aprel 1791[…] |
| Doğum yeri |
|
| Vəfat tarixi | 2 aprel 1872[…](80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Vəfat səbəbi | ürək tutması |
| Dəfn yeri |
|
| Təhsili | |
| Fəaliyyəti | ixtiraçı, fizik, heykəltaraş, rəssam, universitet müəllimi[d], fotoqraf, yazıçı |
| Fəaliyyət illəri | 1820–1871 |
| Üzvlüyü |
|
 | |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Haqqında
Samuel Morze 19 yaşında Yel Universitetini bitirib. Londona gedib geri döndükdən sonra portret janrı o dövrdə çox populyar olduğuna görə bu janrda rəsmlər çəkməyə başlayıb. "Köhnə millət məclisi", "Luvr qalereyası" "Heraklın sonu" onun ən məşhur tablolarındandır. 1826-cı ildə Milli İncəsənət Akademiyasının qurulmasında böyük rolu olub, bu qurumun ilk başçısı seçilib. 1832-ci ildə Nyu-York Universitetinin Rəsm və Heykəl Şöbəsinin professoru olub. Teleqraf sistemi ilə əlaqəli tədqiqata başlayandan sonra rəssamlıq fəaliyyətinə ara verib.
Morzenin mexaniki araşdırmalara marağı gənc yaşlarında başlamışdır. 1832-ci ildə etdiyi okean səyahətində, Charles Tomas Jacksonun elektriklə əlaqədar son inkişafları izah etməsi üzərinə, Nyu-York Universitetində elektromaqnetik mövzularında öyrəndikləri mövzular, başında elektrikli teleqraf fikrini doğurdu. Morzenin elektrikli teleqrafı, bir elektrik dövrəsində barabanın bir qolu çəkməsi ilə rulo kağızı üzərinə izlər buraxması əsasına söykən/dözürdü. Qısa və uzun çəkmələr, qısa və uzun izlər buraxırdı. 1835-ci ildə başlayan bu işlərinə dəstək tapmaq üçün Avropa dövlətlərinə müraciətlərdə ol/tapıldı. Ancaq bir nəticə əldə edə bilmədi. Bundan sonra yoldaşı Chamberlaini İstanbula göndərdi. Onlar elmə və elm adamlarına fövqəladə dəstək verən Osmanlı ölkəsindən çox ümidli idilər. Necə ki Chamberlain İstanbulda böyük bir maraq və dəstək gördü, lakin əlindəki alət hələ çox primitiv bir vəziyyətdə idi. Bu səbəblə aləti Vyanada yaxşı bir işçiliklə təkrar etmək və ondan sonra padşaha təqdim etmək üçün geri döndü. Ancaq Tuna Çayı yoluyla Vyanaya hərəkət edən Chamberlainin gəmisi yolda bataraq beş yoldaşı ilə birlikdə öldü. Beləcə Osmanlı Dövlətində teleqraf qurulması üçün edilmək istənən birinci təşəbbüs nəticəsiz qaldı.
Morze isə, ilk elektrikli teleqraf sınağını 1844 ildə Vaşinqton ilə Baltimor arasında 65 kilometrlik bir xətt çəkilişiylə etdi. Osmanlı Dövləti ilk dəfə 1855 ildə Krım Döyüşü əsnasında Morzenin teleqraf sistemini istifadə etmişdir.
Həyatı
Morze əlifbası Samuel F. B. Morze coğrafiyaçı və keşiş Jedidiah Morze ilə Elizabeth Ann Breese Morzenin ilk uşaqları olaraq Massachusetts, Charlestownda doğuldu. Daha kiçik bir uşaqkən Phillips Akademiyasına qatıldı daha sonra 14 yaşında universitetə başladı. Özünü sənətə və çox tanınan bir Amerikan rəssam olan Vaşinqton Allstonun şagirdi olmağa həsr etdi. Yel Universitetində ikən, Benjamin Silliman və Jeremiah Dayın elektrik haqqındakı konfranslarına qatıldı. Portret şəkillər çəkərək pul qazandı. 1810-cu ildə Yel Universitetindən məzun oldu. Morze daha sonra 1811-ci ildə Allstona Avropaya gedərkən yoldaşlıq etdi.
Morze bir daşı ya da mərməri 3 fərqli ölçüdə yona bilən mərmər kəsmə maşınını icad etdi. Morze bunun patentini ala bilmədi, çünki 1820-ci ildə Tomas Blanchardın bənzər bir icadı vardı.
Morze xatirəsinə 1871-ci ildə hazırlanan, New York Central Parkdakı heykəl Morze 1837-cidə elektrikli teleqrafı icad etməsinə həsr olunur. Cozef Henry, bu gün Princeton Universitetində olan ilk prototipi etmişdi. Henry ayrıca, Morzenin O'Reilly'ye qarşı iddia açmasına baxmayaraq nəşr edə bilmədiyi elmi sənədlərə də sahib idi. Patent sınağı müddətində, Morzenin vəkili, Morzenin öz əl yazısıyla yazılmış olan elmi sənədlərin yandırıldığını iddia etdi. Cozef Henry zamanının açıq qaynaqlı təşəbbüs sahiblərindən idi və Morze gizlilik üstünlüklərini əlində tuturdu. 1837-c ildə Morze cihazın patentini aldı. 1832-ci ildə, Morze elektomanyetik teleqraf və Dr. Charles T. Jacksonla etdiyi teleqraf danışıqlarında istifadə etdiyi Morze Kodları olaraq bilinən siqnal əlifbası fikirlərini inkişaf etdirdi.
1830-cu ildə Romada təhsil görərkən, danimarkalı heykəltaraş Bertel Thorvaldsen tərəfindən öyrədildi; Bəzən bu iki sənətçi Qədim Roma xarabalıqlarında gedişə çıxardı. Morze ayrıca Thorvaldsenin portretini də hazırladı. 1835 payızında, Morze hərəkətli kağız lent üstünə qeyd edən bir teleqraf yaratdı və nümayiş etdirdi. 1836-nın əvvəllərində, Morze qeyd edən teleqrafını Dr. Leonard Galeyə təqdim etdi. Eyni il yığdığı 1496 səslə New York bələdiyyə başçılığı seçkilərində müvəffəqiyyətsiz oldu.
1836-cı ildə Morze çalışan ilk teleqraf nümunəsini bitirdi. Bu teleqraf tək elementli bir batareya və sadə bir maqnit istifadə edirdi. Bu nümunə 13 – 14 metr kimi çox qısa məsafələrdə çalışırdı. 1836-cı ilin qışında Morze ilk nümunəsini Leonard Galeyə göstərdi. Gale, Cozef Henryin elektromaqnetik rulonlarla bağlı işlərindən xəbərdar idi. Bu məlumatlara əsaslanan Gale, Morzeyə bir neçə inkişaf tövsiyəsi verdi və Henryin bu inkişafları izah edən 1831-ci il tarixli elmi nəşrlərini oxumasını məsləhət gördü. Bu inkişaflarla birlikdə Morze və Gale 16 kilometrlik bir sahədən gələn mesajları yaza biləcəkdi. Eyni ilin Sentyabr ayında, Alfred Vail New York Universitetində teleqrafın nümayişimində bələdçilik etdi. Vailin atası yaxşı əlaqələri olan ixtiraçı, vəkil, birlik lideri və texnologiya sərmayəçisi idi. Morzenin teleqraf üçün səylərini maliyyəyə etdi.
Teleqraf alıcısı
1838-ci ildə, Morze hər hərfə bir rəqəmsal kod təyin edilmiş olan telgrafik lüğətini, telgrafik bir şifrəylə dəyişdirdi. Alfred Vail ilk günlərdən bəri mübahisə edilən bu sadə kodların əsl icadçısıdır. Bu mövzuda ki bir çox yazıya görə Vail gerçək ixtiraçı idi, buna qarşı Morze və tərəfdarları bunun əksini iddia etdi.
Morze teleqrafı 24 Yanvar universitetdə nümayiş etdirdi. Morze elektrikli teleqrafın ilk ictimai təqdimatını 8 fevral 1838-ci ildə Philadelphia Pensilvanyada olan Franklin İnstititunda bir elm komitəsinin qarşısında reallaşdırdı(İlk iş tarixi 6 Yanvardır). Morze 21 Fevralda teleqrafı başçı Martın Van Burana təqdim etdi. Qısa bir zaman sonra, Birləşmiş Ştatlar Ticarət Nümayəndələri Komitəsi başçısı F. O. J. Smith Maine, Morzenin yoldaşı oldu və Konqresdə 30,000 Amerikan Dollarını keçməyən teleqraf xətti proyektini təklif etdi. Morze ayrıca bir su kütləsi üstündən, dəmiryolu altından və ya keçirici hər hansı bir şeydən siqnal göndərə bilən radio teleqrafın icadına liderlik etdi.
1839-cu ildə Samuel Morze (Parisdən) Luis Daguerre tərəfindən Daugerreptype Fotoşəkilçiliyin ilk Amerikan təyin etməsini nəşr etdi. Morze Amerikan daugerreptypelara liderlik etdi. 24 may 1844-cü ildə Morze Vaşinqton D. C.da olan Ali Məhkəmə binasından Baltimor, Marylandda olan bələdçisi Alfred Vailə bu teleqraf mesajını göndərdi; "What hath God wrought" (İncildən götürmə, Maddə 23:23).
1850-ci illərdə Morze Kopenhagenə getdi və heykeltəraşın məzarının da olduğu Thorvaldsen muzeyini ziyarət etdi. Kral VII. Frederick tərəfindən qəbul edildi və Thorvaldsenin 1830-cu ildə etmiş olduğu portretini vəsiyyəti olduguna görə kral ailəsinə bağışladı. Thorvaldsenin portreti hələ də Danimarka Kraliçası II. Margaretdədir.
1872-ci ildə 80 yaşında Nyu-York 5 Vest 22-ci Küçədəki evində öldü və Bruklin, Nyu-Yorkda olan Qren-Vud qəbiristanlığında basdırıldı.
Maraqlı fakt
Samuel Morze 34 yaşınadək rəssam olub və texnika ilə maraqlanmayıb. 1825-ci ildə kuryer ona atasından məktub gətirir, məktubda qeyd olunur ki, onun yoldaşı ölüm ayağındadı. Morze dərhal Vaşinqtonu tərk edib, — ailəsinin yanına yola düşür, lakin o çatanda yoldaşı artıq dəfn edilmiş olur. Bu hadisədən sonra Morze rəssamlığı dayandırır və uzaq məsafələrə məlumatların dərhal çatdırılması üsullarının tədqiqatı ilə məşğul olmağa başlayır. Nəhayət, 1838-ci ildə o ""nı işləyib hazırlayır və bu da kəşfinə gətirib çıxarır.
-ci ildə təktelli teleqraf sisteminin, teleqrafda istifadə olunan Morze əlifbasının yaradıcısı, amerikalı ixtiraçı Samuel Finli Briz Morze (Samuel Finley Breese Morse) anadan olmuşdur. Onun teleqrafı ABŞ Milli Muzeyində saxlanılır, bağ evi isə tarixi abidə kimi qorunur. Morze həm də portret və tarixi səhnələr rəssamı idi.
İstinadlar
- Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
- Samuel Finley Breeze Morse (nid.).
- RKDartists (nid.).
- Staiti P. J. Morse, Samuel F(inley) B(reese) (ing.). // Grove Art Online / J. Turner [Oxford, England], Houndmills, Basingstoke, England, New York: OUP, 2017. doi:10.1093/GAO/9781884446054.ARTICLE.T059745
- Mabee C. Samuel F.B. Morse // Encyclopædia Britannica (ing.).
- Morze kimdir? [ölü keçid]
- Əliquliyev R. M., Salmanova P. M. İnformasiya cəmiyyəti: maraqlı xronoloji faktlar. Bakı: "İnformasiya Texnologiyaları" nəşriyyatı, 2013, 169 səh.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Samuel Finli Briz Morze ing Samuel Finley Breese Morse 27 aprel 1791 Carlztaun d 2 aprel 1872 Nyu York Nyu York stati amerikali portret ve tarixi sehneler ressami tek telli teleqraf sisteminin Morze elifbasinin yaradicisi Samuel Morzeing Samuel Finley Breese MorseDogum tarixi 27 aprel 1791 1791 04 27 Dogum yeri Carlztaun d Boston Saffolk dairesi d Massacusets ABSVefat tarixi 2 aprel 1872 1872 04 02 80 yasinda Vefat yeri Nyu York Nyu York stati ABSVefat sebebi urek tutmasiDefn yeri Qrin Vud qebiristanligi d Tehsili Yel KolleciFealiyyeti ixtiraci fizik heykeltaras ressam universitet muellimi d fotoqraf yaziciFealiyyet illeri 1820 1871Uzvluyu Isvec Kral Elmler Akademiyasi Amerika Felsefe Cemiyyeti d Amerika Incesenet ve Elmler Akademiyasi Vikianbarda elaqeli mediafayllarHaqqindaTeleqraf Samuel Morze 19 yasinda Yel Universitetini bitirib Londona gedib geri dondukden sonra portret janri o dovrde cox populyar olduguna gore bu janrda resmler cekmeye baslayib Kohne millet meclisi Luvr qalereyasi Heraklin sonu onun en meshur tablolarindandir 1826 ci ilde Milli Incesenet Akademiyasinin qurulmasinda boyuk rolu olub bu qurumun ilk bascisi secilib 1832 ci ilde Nyu York Universitetinin Resm ve Heykel Sobesinin professoru olub Teleqraf sistemi ile elaqeli tedqiqata baslayandan sonra ressamliq fealiyyetine ara verib Morzenin mexaniki arasdirmalara maragi genc yaslarinda baslamisdir 1832 ci ilde etdiyi okean seyahetinde Charles Tomas Jacksonun elektrikle elaqedar son inkisaflari izah etmesi uzerine Nyu York Universitetinde elektromaqnetik movzularinda oyrendikleri movzular basinda elektrikli teleqraf fikrini dogurdu Morzenin elektrikli teleqrafi bir elektrik dovresinde barabanin bir qolu cekmesi ile rulo kagizi uzerine izler buraxmasi esasina soyken dozurdu Qisa ve uzun cekmeler qisa ve uzun izler buraxirdi 1835 ci ilde baslayan bu islerine destek tapmaq ucun Avropa dovletlerine muracietlerde ol tapildi Ancaq bir netice elde ede bilmedi Bundan sonra yoldasi Chamberlaini Istanbula gonderdi Onlar elme ve elm adamlarina fovqelade destek veren Osmanli olkesinden cox umidli idiler Nece ki Chamberlain Istanbulda boyuk bir maraq ve destek gordu lakin elindeki alet hele cox primitiv bir veziyyetde idi Bu sebeble aleti Vyanada yaxsi bir iscilikle tekrar etmek ve ondan sonra padsaha teqdim etmek ucun geri dondu Ancaq Tuna Cayi yoluyla Vyanaya hereket eden Chamberlainin gemisi yolda bataraq bes yoldasi ile birlikde oldu Belece Osmanli Dovletinde teleqraf qurulmasi ucun edilmek istenen birinci tesebbus neticesiz qaldi Morze ise ilk elektrikli teleqraf sinagini 1844 ilde Vasinqton ile Baltimor arasinda 65 kilometrlik bir xett cekilisiyle etdi Osmanli Dovleti ilk defe 1855 ilde Krim Doyusu esnasinda Morzenin teleqraf sistemini istifade etmisdir HeyatiMorze elifbasi Samuel F B Morze cografiyaci ve kesis Jedidiah Morze ile Elizabeth Ann Breese Morzenin ilk usaqlari olaraq Massachusetts Charlestownda doguldu Daha kicik bir usaqken Phillips Akademiyasina qatildi daha sonra 14 yasinda universitete basladi Ozunu senete ve cox taninan bir Amerikan ressam olan Vasinqton Allstonun sagirdi olmaga hesr etdi Yel Universitetinde iken Benjamin Silliman ve Jeremiah Dayin elektrik haqqindaki konfranslarina qatildi Portret sekiller cekerek pul qazandi 1810 cu ilde Yel Universitetinden mezun oldu Morze daha sonra 1811 ci ilde Allstona Avropaya gederken yoldasliq etdi Morze bir dasi ya da mermeri 3 ferqli olcude yona bilen mermer kesme masinini icad etdi Morze bunun patentini ala bilmedi cunki 1820 ci ilde Tomas Blanchardin benzer bir icadi vardi Morze xatiresine 1871 ci ilde hazirlanan New York Central Parkdaki heykel Morze 1837 cide elektrikli teleqrafi icad etmesine hesr olunur Cozef Henry bu gun Princeton Universitetinde olan ilk prototipi etmisdi Henry ayrica Morzenin O Reilly ye qarsi iddia acmasina baxmayaraq nesr ede bilmediyi elmi senedlere de sahib idi Patent sinagi muddetinde Morzenin vekili Morzenin oz el yazisiyla yazilmis olan elmi senedlerin yandirildigini iddia etdi Cozef Henry zamaninin aciq qaynaqli tesebbus sahiblerinden idi ve Morze gizlilik ustunluklerini elinde tuturdu 1837 c ilde Morze cihazin patentini aldi 1832 ci ilde Morze elektomanyetik teleqraf ve Dr Charles T Jacksonla etdiyi teleqraf danisiqlarinda istifade etdiyi Morze Kodlari olaraq bilinen siqnal elifbasi fikirlerini inkisaf etdirdi 1830 cu ilde Romada tehsil gorerken danimarkali heykeltaras Bertel Thorvaldsen terefinden oyredildi Bezen bu iki senetci Qedim Roma xarabaliqlarinda gedise cixardi Morze ayrica Thorvaldsenin portretini de hazirladi 1835 payizinda Morze hereketli kagiz lent ustune qeyd eden bir teleqraf yaratdi ve numayis etdirdi 1836 nin evvellerinde Morze qeyd eden teleqrafini Dr Leonard Galeye teqdim etdi Eyni il yigdigi 1496 sesle New York belediyye basciligi seckilerinde muveffeqiyyetsiz oldu 1836 ci ilde Morze calisan ilk teleqraf numunesini bitirdi Bu teleqraf tek elementli bir batareya ve sade bir maqnit istifade edirdi Bu numune 13 14 metr kimi cox qisa mesafelerde calisirdi 1836 ci ilin qisinda Morze ilk numunesini Leonard Galeye gosterdi Gale Cozef Henryin elektromaqnetik rulonlarla bagli islerinden xeberdar idi Bu melumatlara esaslanan Gale Morzeye bir nece inkisaf tovsiyesi verdi ve Henryin bu inkisaflari izah eden 1831 ci il tarixli elmi nesrlerini oxumasini meslehet gordu Bu inkisaflarla birlikde Morze ve Gale 16 kilometrlik bir saheden gelen mesajlari yaza bilecekdi Eyni ilin Sentyabr ayinda Alfred Vail New York Universitetinde teleqrafin numayisiminde beledcilik etdi Vailin atasi yaxsi elaqeleri olan ixtiraci vekil birlik lideri ve texnologiya sermayecisi idi Morzenin teleqraf ucun seylerini maliyyeye etdi Teleqraf alicisi1838 ci ilde Morze her herfe bir reqemsal kod teyin edilmis olan telgrafik lugetini telgrafik bir sifreyle deyisdirdi Alfred Vail ilk gunlerden beri mubahise edilen bu sade kodlarin esl icadcisidir Bu movzuda ki bir cox yaziya gore Vail gercek ixtiraci idi buna qarsi Morze ve terefdarlari bunun eksini iddia etdi Morze teleqrafi 24 Yanvar universitetde numayis etdirdi Morze elektrikli teleqrafin ilk ictimai teqdimatini 8 fevral 1838 ci ilde Philadelphia Pensilvanyada olan Franklin Instititunda bir elm komitesinin qarsisinda reallasdirdi Ilk is tarixi 6 Yanvardir Morze 21 Fevralda teleqrafi basci Martin Van Burana teqdim etdi Qisa bir zaman sonra Birlesmis Statlar Ticaret Numayendeleri Komitesi bascisi F O J Smith Maine Morzenin yoldasi oldu ve Konqresde 30 000 Amerikan Dollarini kecmeyen teleqraf xetti proyektini teklif etdi Morze ayrica bir su kutlesi ustunden demiryolu altindan ve ya kecirici her hansi bir seyden siqnal gondere bilen radio teleqrafin icadina liderlik etdi 1839 cu ilde Samuel Morze Parisden Luis Daguerre terefinden Daugerreptype Fotosekilciliyin ilk Amerikan teyin etmesini nesr etdi Morze Amerikan daugerreptypelara liderlik etdi 24 may 1844 cu ilde Morze Vasinqton D C da olan Ali Mehkeme binasindan Baltimor Marylandda olan beledcisi Alfred Vaile bu teleqraf mesajini gonderdi What hath God wrought Incilden goturme Madde 23 23 1850 ci illerde Morze Kopenhagene getdi ve heykelterasin mezarinin da oldugu Thorvaldsen muzeyini ziyaret etdi Kral VII Frederick terefinden qebul edildi ve Thorvaldsenin 1830 cu ilde etmis oldugu portretini vesiyyeti olduguna gore kral ailesine bagisladi Thorvaldsenin portreti hele de Danimarka Kralicasi II Margaretdedir 1872 ci ilde 80 yasinda Nyu York 5 Vest 22 ci Kucedeki evinde oldu ve Bruklin Nyu Yorkda olan Qren Vud qebiristanliginda basdirildi Maraqli faktSamuel Morze 34 yasinadek ressam olub ve texnika ile maraqlanmayib 1825 ci ilde kuryer ona atasindan mektub getirir mektubda qeyd olunur ki onun yoldasi olum ayagindadi Morze derhal Vasinqtonu terk edib ailesinin yanina yola dusur lakin o catanda yoldasi artiq defn edilmis olur Bu hadiseden sonra Morze ressamligi dayandirir ve uzaq mesafelere melumatlarin derhal catdirilmasi usullarinin tedqiqati ile mesgul olmaga baslayir Nehayet 1838 ci ilde o ni isleyib hazirlayir ve bu da kesfine getirib cixarir ci ilde tektelli teleqraf sisteminin teleqrafda istifade olunan Morze elifbasinin yaradicisi amerikali ixtiraci Samuel Finli Briz Morze Samuel Finley Breese Morse anadan olmusdur Onun teleqrafi ABS Milli Muzeyinde saxlanilir bag evi ise tarixi abide kimi qorunur Morze hem de portret ve tarixi sehneler ressami idi IstinadlarBibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 Samuel Finley Breeze Morse nid RKDartists nid Staiti P J Morse Samuel F inley B reese ing Grove Art Online J Turner Oxford England Houndmills Basingstoke England New York OUP 2017 ISBN 978 1 884446 05 4 doi 10 1093 GAO 9781884446054 ARTICLE T059745 Mabee C Samuel F B Morse Encyclopaedia Britannica ing Morze kimdir olu kecid Eliquliyev R M Salmanova P M Informasiya cemiyyeti maraqli xronoloji faktlar Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2013 169 seh