Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalənin sonunda mənbə siyahısı var, lakin mətndaxili mənbələr heç və ya kifayət qədər istifadə edilmədiyi üçün bəzi məlumatların mənbəsi bilinmir. |
Sadıq xan Əli xan oğlu Şəqaqi (1746-1801) — Sərab xanı.
| Sadıq xan Şəqaqi | |
|---|---|
| Sadıq xan Əli xan oğlu Şəqaqi fars. صادق خان شقاقی | |
| 1786 – 1801 | |
| Əvvəlki | Əli xan Şəqaqi |
| Sonrakı | Cahangir xan Şəqaqi |
| Şəxsi məlumatlar | |
| Doğum tarixi | |
| Vəfat tarixi | |
| Atası | Əli xan Şəqaqi |
| Uşaqları | Cahangir xan, Kərim xan, Vəli bəy |
| Ailəsi | Əfşarlar sülaləsi |
| Dini | Şiə İslam |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Həyatı
Sadıq xan Səqaqi Kərim xan Zəndin 1400 nəfərlik tüfəngçilərinin rəislərindən biri olan Əli xanın oğludur. O, 1790-cı ildə Sərab böyüklərindən idi və həmin il Ağa Məhəmməd şah Qacarın ordusuna qarşı ağır döyuşlər aparmışdır. Lakin Ağaməhəmməd xanın müqabilində məğlub olmuş, Qarabağa çəkilmişdir. Burada İbrahimxəlil xan Cavanşirə pənah apardıqda, onun iltiması ilə Ağaməhəmməd xan tərəfindən bağışlanaraq cərimələrdən azad edilmişdir.
Ağaməhəmməd şah yenidən Azərbaycana qoşun çəkdiyi zaman Sadıq xan onun dəstəsinə daxil olmuş, tədricən etimad qazanmış və hətta onun bacarıqlı komandirlərindən biri olmuşdur. 1795-ci ildə kor Şahrux Ağaməhəmməd şah tərəfindən hakimiyyətdən salındıqdan sonra Xorasan ələ keçirildi və Ağaməhəmməd xan İranın digər ərazilərini birləşdirmək məqsədilə Əfqanıstan və Türkmənistana yola düşmək qərarına gəldi. O, əvvəllər İranın bir hissəsi olan həmin torpaqları geri almaq üçün Məşhəddə olarkən xəbər gəldi ki, ruslar Qafqazda və Azərbaycan sərhədlərindədir. Ona gorə də İranın şərqində və Şimali-şərqində olan torpaqlarını azad etmək planını yarımçıq qoyaraq rusların qarşısını kəsmək, eyni zamanda Qafqazın əmirlərini və xanlarını birləşdirərək özünə tabe etdirmək qərarına gəldi. Lakin məlum olduğu kimi İbrahimxəlil xan müqavimət göstərdi, bununla belə Qacar sahı ordunun bir hissəsini Adinəbazarda saxlayaraq bir hissəsi ilə, o cümlədən Sadıq xanla Şuşaya daxil oldu.
Bu zaman Ağaməhəmməd şahın nökərlərindən üç nəfərinin günah iş tutduqları məlum oldu və xan hər üçünün dərhal öldürülməsi barədə göstəriş verdi. Lakin Sadıq xan cümə günü olduğunu bildirdi və onların səhər öldürülməsini israr etdi. Ağaməhəmməd şah onun xahişini qəbul etdi, onları həbs etməkdənsə, azad buraxdı və onlar da öz cinayət əməllərini yerinə yetirdilər. Günahkarlar onu qətlə yetirdilər. Sonra onlar Sadıq xan Şəqaqini faciədən xəbərdar etdilər. Sadıq xan əvvəl onların dediklərinə inanmadı. Qatillər Ağaməhəmməd şahın həmisə özü ilə gəzdirdiyi qiymətli əşyaları gətirib Sadıq xana təslim etdikdə onu inandıra bildilər. Çox qüdrətli, həm də zəhmli şahın adi nökər əli ilə qətlə yetirilməsi heyrət doğurmaya bilməzdi.
Sadıq xan Səqaqi bu var-dövləti götürərək hadisəni heç kəsə deməmiş Şuşadan çıxıb öz doğulduğu yerə üz tutdu. Səraba çatdıqda qardaşlarına öz işlərini icra etmək ucun tapşırıqlar verdi. Qardaşlarından birini, Cəfərqulu xanı Qaracadağ hakimi təyin etdi, digər qardaşı Məhəmmədəli Soltanı isə Təbrizin darğası qoydu. Özu isə paytaxtı tutmaq ucun çoxsaylı ordu ilə Qəzvinə yola düşdü.
Fətəli şah Sadıq xan Şəqaqinin qarşısını kəsmək ücün özünün qullarağasıbaşı vəzifəsində olan (Rəisi- qulaman) Hüseyn xan Qacarın sərkərdəliyi ilə ordu göndərdi. Özü də qoşunla onun ardınca getdi. 1797-ci ilin oktyabr ayında Ağaməhəmməd şah Qacarın qətlindən 3 ay sonra Qəzvin yaxınlığındakı əli torpağı adlanan yerdə iki qoşun arasında qızğın döyüs baş verdi. Bu vuruşda Sadıq xan Şəqaqinin 25 min nəfərlik ordusu məğlub oldu, öldürüldü, əsir alındı, özü isə Səraba qaçdı.
Fətəli şah onun ardınca Azərbaycana üz tutdu, lakin Zəncan şəhərində eşitdikdə ki, o tərəflərdə taun xəstəliyi vardır, əlacsız Tehrana qayıtmalı oldu. Sadıq xan Qəzvində məğlub olduqdan sonra Sərabda öz vəziyyətini düşündü və etiraf etməyə məcbur oldu ki, Fətəli şahın qüdrəti müqabilində acizdir. Ona görə də özündə olan ləl-cəvahiratı götürərək tabe olmaqdan başqa bir yol görmədiyi üçün Fətəli şahın yanına gəldi. Bundan sonra o, Sərab və Gərmrud hakimi təyin olundu. Həmin il Sadıq xanla Xoy və Təbriz hakimi Cəfərqulu xan Dünbili arasında münaqişə yarandı. Onlar arasında döyüs baş verdi və Sadıq xan məğlub edilib, Muğana, oradan da Şirvana cəkildi. O, bir müddət keçdikdən sonra Urmiya hakimi Məhəmmədqulu xanı özünə həmrəy edib onunla birləşdi. Tarixçi Rzaqulu xan Hidayət "Rovzətus-səfa" əsərinin 9-cu cildində yazır ki, Məhəmmədqulu xan əfsar Urməvi də şahlıq iddiasında idi. O, Sadıq xanla Cəfərqulu Xan Dünbulini öz məqsədinə xidmət etdirmək istəyirdi. Fətəli şah onları dəf etmək ucun özünün sərkərdəsi Məhəmmədəli xan ərəb Bəstamini və Məhəmmədqulu xan Avşarın qardaşı oğlu Hüseynqulu xanı onların qarşısına göndərdi. Çox ziddiyyətli bir şəxsiyyət olan Sadıq xan müqavimət göstərə bilmədiyi üçün öz havadarı Süleyman xan Qacarı (Etizaduddovlə) vasitəçi etdi və bu dəfə onun köməyilə əfv olundu. Fətəli şah onu ordu basçısı təyin etdi.
Fətəli şah 1798-ci ildə Xorasana yola düşdü, məqsəd Məşhədi tutmaq və Şahrux şahın oğlu Nadir mirzəni aradan götürmək idi. O, Sadıq xan Şəqaqini də özü ilə apardı. Yolda Sadıq xanla Hüseyn xan Qullarağasıbaşını Cinaran adlanan məkanı tutmaq və onun hakimi Məmis xan Kürd Zəfəranlunu məğlub etmək üçün göndərdi. Sadıq xan burada da Fətəli şaha xəyanət etdi. O, Hüseyn xanı arxada qoyaraq tez irəli keçdi və xəlvəti, təklikdə Məmiş xanla danışdı, onu Nadir mirzənin tərəfində durmağa məcbur etdi və özünə tabe etdirdi. Məmiş xan isə Fətəli şahın havadarı rolunu oynayaraq, ona sədaqətini sübut etmək məqsədilə, xəlvəti Sadıq xanın məramını kiçik bir kağıza yazaraq, şaha catdırdı. Fətəli şah dərhal bu məsələyə məhəl qoymadı və Sadıq xanın xəyanətini üzə vurmadı. O, göstəriş verdi ki, Sadıq xan Canməhəmməd xan Qacar Dəvəlunun dəstəsinə birləşsin, bir-biri ilə ittifaqda Məşhədin mühasirəsinə başlasınlar. Sadıq xan isə hər şeydən xəbərsiz Fətəli Sahın əmirlərinə qarşı nifaq və ziddiyyət yaradırdı.
Fətəli şah 1799-cu ildə Sadıq xanı həbs etdirərək, hava daxil olmayan, qapalı bir otağa saldırdı. O, acından və havasızlıqdan öldü. Fətəli şah onun vəzifəsini və əmlakını onun qardaşları və oğulları arasında böldu.
Ailəsi
Sadıq xan Mehrəli bəy Sarıcalı-Cavanşirin qızı ilə ailə qurmuşdu. Cahangir xan, Kərim xan, Vəli bəy adlı oğlanları vardı.
Mənbə
- Ənvər Çingizoğlu, Sərab xanlığı, Bakı:Mütərcim, 2013,212 səh.
İstinadlar
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- http://www.ranjpour.blogfa.com/post-16.aspx[ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu meqalenin sonunda menbe siyahisi var lakin metndaxili menbeler hec ve ya kifayet qeder istifade edilmediyi ucun bezi melumatlarin menbesi bilinmir Lutfen menbeleri uygun sekilde metnin daxilinde yerlesdirerek meqalenin tekmillesdirilmesine komek edin Sadiq xan Eli xan oglu Seqaqi 1746 1801 Serab xani Sadiq xan SeqaqiSadiq xan Eli xan oglu Seqaqi fars صادق خان شقاقی Serab xani1786 1801EvvelkiEli xan SeqaqiSonrakiCahangir xan SeqaqiSexsi melumatlarDogum tarixi 1746Vefat tarixi 1801Atasi Eli xan SeqaqiUsaqlari Cahangir xan Kerim xan Veli beyAilesi Efsarlar sulalesiDini Sie Islam Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyatiSadiq xan Seqaqi Kerim xan Zendin 1400 neferlik tufengcilerinin reislerinden biri olan Eli xanin ogludur O 1790 ci ilde Serab boyuklerinden idi ve hemin il Aga Mehemmed sah Qacarin ordusuna qarsi agir doyusler aparmisdir Lakin Agamehemmed xanin muqabilinde meglub olmus Qarabaga cekilmisdir Burada Ibrahimxelil xan Cavansire penah apardiqda onun iltimasi ile Agamehemmed xan terefinden bagislanaraq cerimelerden azad edilmisdir Agamehemmed sah yeniden Azerbaycana qosun cekdiyi zaman Sadiq xan onun destesine daxil olmus tedricen etimad qazanmis ve hetta onun bacariqli komandirlerinden biri olmusdur 1795 ci ilde kor Sahrux Agamehemmed sah terefinden hakimiyyetden salindiqdan sonra Xorasan ele kecirildi ve Agamehemmed xan Iranin diger erazilerini birlesdirmek meqsedile Efqanistan ve Turkmenistana yola dusmek qerarina geldi O evveller Iranin bir hissesi olan hemin torpaqlari geri almaq ucun Meshedde olarken xeber geldi ki ruslar Qafqazda ve Azerbaycan serhedlerindedir Ona gore de Iranin serqinde ve Simali serqinde olan torpaqlarini azad etmek planini yarimciq qoyaraq ruslarin qarsisini kesmek eyni zamanda Qafqazin emirlerini ve xanlarini birlesdirerek ozune tabe etdirmek qerarina geldi Lakin melum oldugu kimi Ibrahimxelil xan muqavimet gosterdi bununla bele Qacar sahi ordunun bir hissesini Adinebazarda saxlayaraq bir hissesi ile o cumleden Sadiq xanla Susaya daxil oldu Bu zaman Agamehemmed sahin nokerlerinden uc neferinin gunah is tutduqlari melum oldu ve xan her ucunun derhal oldurulmesi barede gosteris verdi Lakin Sadiq xan cume gunu oldugunu bildirdi ve onlarin seher oldurulmesini israr etdi Agamehemmed sah onun xahisini qebul etdi onlari hebs etmekdense azad buraxdi ve onlar da oz cinayet emellerini yerine yetirdiler Gunahkarlar onu qetle yetirdiler Sonra onlar Sadiq xan Seqaqini facieden xeberdar etdiler Sadiq xan evvel onlarin dediklerine inanmadi Qatiller Agamehemmed sahin hemise ozu ile gezdirdiyi qiymetli esyalari getirib Sadiq xana teslim etdikde onu inandira bildiler Cox qudretli hem de zehmli sahin adi noker eli ile qetle yetirilmesi heyret dogurmaya bilmezdi Sadiq xan Seqaqi bu var dovleti goturerek hadiseni hec kese dememis Susadan cixib oz doguldugu yere uz tutdu Seraba catdiqda qardaslarina oz islerini icra etmek ucun tapsiriqlar verdi Qardaslarindan birini Ceferqulu xani Qaracadag hakimi teyin etdi diger qardasi Mehemmedeli Soltani ise Tebrizin dargasi qoydu Ozu ise paytaxti tutmaq ucun coxsayli ordu ile Qezvine yola dusdu Feteli sah Sadiq xan Seqaqinin qarsisini kesmek ucun ozunun qullaragasibasi vezifesinde olan Reisi qulaman Huseyn xan Qacarin serkerdeliyi ile ordu gonderdi Ozu de qosunla onun ardinca getdi 1797 ci ilin oktyabr ayinda Agamehemmed sah Qacarin qetlinden 3 ay sonra Qezvin yaxinligindaki eli torpagi adlanan yerde iki qosun arasinda qizgin doyus bas verdi Bu vurusda Sadiq xan Seqaqinin 25 min neferlik ordusu meglub oldu olduruldu esir alindi ozu ise Seraba qacdi Feteli sah onun ardinca Azerbaycana uz tutdu lakin Zencan seherinde esitdikde ki o tereflerde taun xesteliyi vardir elacsiz Tehrana qayitmali oldu Sadiq xan Qezvinde meglub olduqdan sonra Serabda oz veziyyetini dusundu ve etiraf etmeye mecbur oldu ki Feteli sahin qudreti muqabilinde acizdir Ona gore de ozunde olan lel cevahirati goturerek tabe olmaqdan basqa bir yol gormediyi ucun Feteli sahin yanina geldi Bundan sonra o Serab ve Germrud hakimi teyin olundu Hemin il Sadiq xanla Xoy ve Tebriz hakimi Ceferqulu xan Dunbili arasinda munaqise yarandi Onlar arasinda doyus bas verdi ve Sadiq xan meglub edilib Mugana oradan da Sirvana cekildi O bir muddet kecdikden sonra Urmiya hakimi Mehemmedqulu xani ozune hemrey edib onunla birlesdi Tarixci Rzaqulu xan Hidayet Rovzetus sefa eserinin 9 cu cildinde yazir ki Mehemmedqulu xan efsar Urmevi de sahliq iddiasinda idi O Sadiq xanla Ceferqulu Xan Dunbulini oz meqsedine xidmet etdirmek isteyirdi Feteli sah onlari def etmek ucun ozunun serkerdesi Mehemmedeli xan ereb Bestamini ve Mehemmedqulu xan Avsarin qardasi oglu Huseynqulu xani onlarin qarsisina gonderdi Cox ziddiyyetli bir sexsiyyet olan Sadiq xan muqavimet gostere bilmediyi ucun oz havadari Suleyman xan Qacari Etizaduddovle vasiteci etdi ve bu defe onun komeyile efv olundu Feteli sah onu ordu bascisi teyin etdi Feteli sah 1798 ci ilde Xorasana yola dusdu meqsed Meshedi tutmaq ve Sahrux sahin oglu Nadir mirzeni aradan goturmek idi O Sadiq xan Seqaqini de ozu ile apardi Yolda Sadiq xanla Huseyn xan Qullaragasibasini Cinaran adlanan mekani tutmaq ve onun hakimi Memis xan Kurd Zeferanlunu meglub etmek ucun gonderdi Sadiq xan burada da Feteli saha xeyanet etdi O Huseyn xani arxada qoyaraq tez ireli kecdi ve xelveti teklikde Memis xanla danisdi onu Nadir mirzenin terefinde durmaga mecbur etdi ve ozune tabe etdirdi Memis xan ise Feteli sahin havadari rolunu oynayaraq ona sedaqetini subut etmek meqsedile xelveti Sadiq xanin meramini kicik bir kagiza yazaraq saha catdirdi Feteli sah derhal bu meseleye mehel qoymadi ve Sadiq xanin xeyanetini uze vurmadi O gosteris verdi ki Sadiq xan Canmehemmed xan Qacar Develunun destesine birlessin bir biri ile ittifaqda Meshedin muhasiresine baslasinlar Sadiq xan ise her seyden xebersiz Feteli Sahin emirlerine qarsi nifaq ve ziddiyyet yaradirdi Feteli sah 1799 cu ilde Sadiq xani hebs etdirerek hava daxil olmayan qapali bir otaga saldirdi O acindan ve havasizliqdan oldu Feteli sah onun vezifesini ve emlakini onun qardaslari ve ogullari arasinda boldu AilesiSadiq xan Mehreli bey Saricali Cavansirin qizi ile aile qurmusdu Cahangir xan Kerim xan Veli bey adli oglanlari vardi MenbeEnver Cingizoglu Serab xanligi Baki Mutercim 2013 212 seh IstinadlarHemcinin baxSerab xanligiXarici kecidlerhttp www ranjpour blogfa com post 16 aspx olu kecid