Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Saatlı məscidi — Şuşa şəhərinin Saatlı məhəlləsində yerləşən tarixi məsciddir. Məcid 1883-cü ildə memar Kərbəlayi Səfixan Qarabağinin layihəsi əsasında Pənah Əli xanın 1759-cu ildə Şuşada tikdirdiyi məscid və mədrəsənin yerində tikilib. Abidə memarın son əsərlərindən biri hesab edilir. Məscid Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət və Turizm Nazirliyi tərəfindən ölkə əhəmiyyətli tarix-mədəniyyət abidəsi kimi qeydiyyata alınmışdır. Saatlı məscidini Şuşanın digər məhəllə məscidlərindən fərqləndirən əsas xüsusiyyət onun minarəyə malik olmasıdır.
| Saatlı məscidi | |
|---|---|
 Məscidin fasadı 2023-cü ildə restavrasiya işlərindən sonra | |
 | |
| Ölkə |  Azərbaycan |
| Şəhər |  Şuşa |
| Yerləşir | M.F.Axundov küçəsi |
| Aidiyyatı | Şuşa Dövlət Tarix-Memarlıq Qoruğu |
| Memar | Kərbəlayi Səfixan Qarabaği |
| Tikilmə tarixi | 1883 |
| Üslubu | Arran memarlıq məktəbi |
| Minarələri | 1 |
| Vəziyyəti | 2022-2023-cü ildə restavrasiya olunub |
UNESCO Ehtiyat Siyahısı | |
| Tipi | Mədəni |
| Kriteriya | i,iv,v,vi |
| Təyin edilib | 2001 |
| İstinad nöm. | 1574 |
| Dövlət | Azərbaycan |
| Region | Avropa |
| İstinad nöm. | 355 |
| Kateqoriya | Məscid |
| Əhəmiyyəti | Ölkə əhəmiyyətli |
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar | |
Tarixi
Saatlı məscidi Qarabağda bir neçə monumental dini və mülki tikilinin, o cümlədən Şuşada Aşağı və Yuxarı Gövhər ağa məscidləri, Ağdamda cümə məscidi və Bərdə imamzadə türbəsinin müəllifi olan Azərbaycan memarı Kərbəlayi Səfixan Qarabağinin layihəsi əsasında 1883-cü ildə inşa edilmişdir. Bu haqqda məlumat məscidin əsas fasadında yerləşdirilmiş inşaat kitabəsində verilir.
Məscidin inşa ediliyi yerdə əvvəl Molla Pənah Vaqifin dərs keçdiyi bir-birinə bitişik mədrəsə və məscid binaları olmuşdur.
1980-ci illərdə məsciddə restavrasiya işləri aparılmışdır. Məscidin interyerlərinin işlənməsində qabartma və yapma bəzəklərdən bol istifadə olunmuşdurŞuşanın işğalından sonra məscid xarabalığa çevirilmiş, onun zəngin interyerləri tamamilə, minarəsi isə qismən dağıdılmışdır. Araşdırmalara görə, Saatlı məscidinin yerində 1759-cu ildə Qarabağ xanı Pənahəli xanın tikdirdiyi məscid və mədrəsə olub, məhz bu mədrəsədə böyük Azərbaycan şairi Molla Pənah Vaqif dərs deyib.
Saatlı məscidində sonuncu dəfə XX əsrin 80-ci illərində təmir-bərpa işləri aparılıb. 1992-ci il mayın 8-də Şuşanın Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin nəzarətində keçməsindən sonra Saatlı məscidi talan edilmiş, minarəsi dağıdılmışdı. 2020-ci ildə Şuşanın azad edilməsindən sonra, 2021-2023-cü illərdə məsciddə əsaslı bərpa işlər aparılıb, 2023-cü ildə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin iştirakı ilə məscidin əsaslı bərpa işlərindən sonra açılışı baş tutmuşdur.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin minarələrinin ümumi quruluşu Yuxarı Gövhərağa və Ağdam cümə məscidinin minarələrinə bənzəyir. Şuşanın məhəllə məscidləri sırasında kompozisiya həllinə və xüsusilə minarəsinin olması ilə seçilən Saatlı məscidi Kərbəlayı Səfixanın Qarabağda tikdiyi minarəli məscidlərin sonuncusu hesab olunur. Şuşanın düz fasadlı məcidlərindən olan Saatlı məscidi əsas fasadında assimetrik girişə malikdir.
Saatlı məscidini Şuşanın digər məhəllə məscidlərindən fərqləndirən əsas xüsusiyyət onun minarəyə malik olmasıdır. Belə ki, şəhərdəki bu tipli digər məscidlərin damında müəzzin üçün kiçik köşk yerləşdirilsə də, Saatlı məscidi üçün rəngarəng kərpiclərdən istifadə ilə zəngin naxışlarla bəzədilmiş minarə inşa edilmişdir.
Aşağı və Yuxarı Gövhər ağa məscidlərindən fərqli olaraq Saatlı məscidinin minarəsi məscid binası ilə birləşik deyil və minarəyə giriş məscidin daxilindən yox həyətindən həyata keçirilir. Saatlı məscidinin Divanxana meydanından effektiv görünən, ifadəli rəngarəng vertikalı ilə özünəməxsus kompozisiya silueti yaradan minarəsi yerləşdiyi küçənin memarlıq ansamblında tamamlayıcı rol oynayır. Minarənin üstü çadır formalı gümbəzlə tamamlanır. Məscidin interyerlərinin işlənməsində qabartma və yapma bəzəklərdən bol istifadə olunmuşdur.
Məscidin interyer həlli bədii kamillik nümunəsi də hesab oluna bilər. Tavana dayaq olan dörd səkkizbucaqlı daş sütunlara sahib olan ibadət zalı üçnefli məkana malikdir. Bunun nəticəsində zalda sanki sonsuz sayda tağ keçidlər yaranır. Divarların səthi həndəsi fiqurlar və nəbati naxışlarla tərtib olunub. Məscidin tək minarəsi binanın arxa tərəfində inşa olunub. Belə güman edilir ki, minarə məscidlə eyni vaxtda deyil, bir qədər sonrakı illərdə ucaldılıb.Şuşanın düz fasadlı məcidlərindən olan Saatlı məscidi əsas fasadında assimetrik girişə malikdir. Saatlı məscidini Şuşanın digər məhəllə məscidlərindən fərqləndirən əsas xüsusiyyət onun minarəyə malik olmasıdır. Saatlı məscidi üçün rəngarəng kərpiclərdən istifadə ilə zəngin naxışlarla bəzədilmiş minarə inşa edilmişdir.
İstinadlar
- "İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva və ailə üzvləri Şuşada Heydər Əliyev Fondu tərəfindən aparılan bərpa işlərindən sonra Saatlı məscidinin açılışında iştirak ediblər » Azərbaycan Prezidentinin Rəsmi internet səhifəsi". president.az (az.). president.az. 10 may 2023. 11 May 2023 tarixində . İstifadə tarixi: 11 may 2023.
- "Şuşanın Saatlı məscidi". medeniyyet.az. 2022-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 23 avq 2022.
- Авалов, 1977. səh. 79
- Авалов, 1977. səh. 80
- Каджар, Чингиз. Старая Шуша. Баку: Шерг-Герб. 2007. səh. 344.
- "Saatlı məscidi". www.azerbaijan-news.az. 2022-08-23 tarixində . İstifadə tarixi: 23 avq 2022.
- Саламзаде, А. В. Проблемы сохранения и реконструкции исторических городов Азербайджана. Баку: Элм. 1979. səh. 37.
Архитектурно-композиционная трактовка главных фасадов мечетей Шуши в основном включает два типа: объемно-пространственный и плоскостной. Объемно-пространственный тип представлен эйваном с широкими арками разнообразных очертаний, составляющим органическое целое с молитвенным залом. В пример можно привести мечети кварталов Мердинли, Гуюлуг, Ходжа Мирджанлы, Кечарли. Второй тип — плоское решение фасада с асимметричным входом. Например, мечети Чёл гала, Сеидли, Джульфалар, Саатлы, Мамаи.
- "Şuşanın Saatlı məscidi". medeniyyet.az. 2022-08-17 tarixində . İstifadə tarixi: 17 avq 2022.
- "Saatlı məscidi". portal.azertag.az. İstifadə tarixi: 23 avq 2022.
Həmçinin bax
Xarici keçidlər
- "Saatlı məscidi". karabakh.center. İstifadə tarixi: 17 avq 2022.
Ədəbiyyat
- Авалов, Э. В. Архитектура города Шуши и проблемы сохранения его исторического облика. Баку: Элм. 1977.
- Фатуллаев, Ш. С. Памятники Шуши. Баку. 1970.
- Саламзаде, А. В. Архитектура Азербайджана XVI-XIX вв. Баку. 1964.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Saatli mescidi Susa seherinin Saatli mehellesinde yerlesen tarixi mesciddir Mecid 1883 cu ilde memar Kerbelayi Sefixan Qarabaginin layihesi esasinda Penah Eli xanin 1759 cu ilde Susada tikdirdiyi mescid ve medresenin yerinde tikilib Abide memarin son eserlerinden biri hesab edilir Mescid Azerbaycan Respublikasi Medeniyyet ve Turizm Nazirliyi terefinden olke ehemiyyetli tarix medeniyyet abidesi kimi qeydiyyata alinmisdir Saatli mescidini Susanin diger mehelle mescidlerinden ferqlendiren esas xususiyyet onun minareye malik olmasidir Saatli mescidiMescidin fasadi 2023 cu ilde restavrasiya islerinden sonra39 45 46 sm e 46 45 03 s u Olke AzerbaycanSeher Susa SusaYerlesir M F Axundov kucesiAidiyyati Susa Dovlet Tarix Memarliq QoruguMemar Kerbelayi Sefixan QarabagiTikilme tarixi 1883Uslubu Arran memarliq mektebiMinareleri 1Veziyyeti 2022 2023 cu ilde restavrasiya olunubUNESCO Ehtiyat SiyahisiTipiMedeniKriteriyai iv v viTeyin edilib2001Istinad nom 1574DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 355KateqoriyaMescidEhemiyyetiOlke ehemiyyetli Vikianbarda elaqeli mediafayllarTarixiSaatli mescidi Qarabagda bir nece monumental dini ve mulki tikilinin o cumleden Susada Asagi ve Yuxari Govher aga mescidleri Agdamda cume mescidi ve Berde imamzade turbesinin muellifi olan Azerbaycan memari Kerbelayi Sefixan Qarabaginin layihesi esasinda 1883 cu ilde insa edilmisdir Bu haqqda melumat mescidin esas fasadinda yerlesdirilmis insaat kitabesinde verilir Mescidin insa ediliyi yerde evvel Molla Penah Vaqifin ders kecdiyi bir birine bitisik medrese ve mescid binalari olmusdur 1980 ci illerde mescidde restavrasiya isleri aparilmisdir Mescidin interyerlerinin islenmesinde qabartma ve yapma bezeklerden bol istifade olunmusdurSusanin isgalindan sonra mescid xarabaliga cevirilmis onun zengin interyerleri tamamile minaresi ise qismen dagidilmisdir Arasdirmalara gore Saatli mescidinin yerinde 1759 cu ilde Qarabag xani Penaheli xanin tikdirdiyi mescid ve medrese olub mehz bu medresede boyuk Azerbaycan sairi Molla Penah Vaqif ders deyib Saatli mescidinde sonuncu defe XX esrin 80 ci illerinde temir berpa isleri aparilib 1992 ci il mayin 8 de Susanin Ermenistan Silahli Quvvelerinin nezaretinde kecmesinden sonra Saatli mescidi talan edilmis minaresi dagidilmisdi 2020 ci ilde Susanin azad edilmesinden sonra 2021 2023 cu illerde mescidde esasli berpa isler aparilib 2023 cu ilde Azerbaycan Prezidenti Ilham Eliyevin istiraki ile mescidin esasli berpa islerinden sonra acilisi bas tutmusdur Memarliq xususiyyetleriMescidin minarelerinin umumi qurulusu Yuxari Govheraga ve Agdam cume mescidinin minarelerine benzeyir Susanin mehelle mescidleri sirasinda kompozisiya helline ve xususile minaresinin olmasi ile secilen Saatli mescidi Kerbelayi Sefixanin Qarabagda tikdiyi minareli mescidlerin sonuncusu hesab olunur Susanin duz fasadli mecidlerinden olan Saatli mescidi esas fasadinda assimetrik girise malikdir Saatli mescidini Susanin diger mehelle mescidlerinden ferqlendiren esas xususiyyet onun minareye malik olmasidir Bele ki seherdeki bu tipli diger mescidlerin daminda muezzin ucun kicik kosk yerlesdirilse de Saatli mescidi ucun rengareng kerpiclerden istifade ile zengin naxislarla bezedilmis minare insa edilmisdir Asagi ve Yuxari Govher aga mescidlerinden ferqli olaraq Saatli mescidinin minaresi mescid binasi ile birlesik deyil ve minareye giris mescidin daxilinden yox heyetinden heyata kecirilir Saatli mescidinin Divanxana meydanindan effektiv gorunen ifadeli rengareng vertikali ile ozunemexsus kompozisiya silueti yaradan minaresi yerlesdiyi kucenin memarliq ansamblinda tamamlayici rol oynayir Minarenin ustu cadir formali gumbezle tamamlanir Mescidin interyerlerinin islenmesinde qabartma ve yapma bezeklerden bol istifade olunmusdur Mescidin interyer helli bedii kamillik numunesi de hesab oluna biler Tavana dayaq olan dord sekkizbucaqli das sutunlara sahib olan ibadet zali ucnefli mekana malikdir Bunun neticesinde zalda sanki sonsuz sayda tag kecidler yaranir Divarlarin sethi hendesi fiqurlar ve nebati naxislarla tertib olunub Mescidin tek minaresi binanin arxa terefinde insa olunub Bele guman edilir ki minare mescidle eyni vaxtda deyil bir qeder sonraki illerde ucaldilib Susanin duz fasadli mecidlerinden olan Saatli mescidi esas fasadinda assimetrik girise malikdir Saatli mescidini Susanin diger mehelle mescidlerinden ferqlendiren esas xususiyyet onun minareye malik olmasidir Saatli mescidi ucun rengareng kerpiclerden istifade ile zengin naxislarla bezedilmis minare insa edilmisdir Istinadlar Ilham Eliyev birinci xanim Mehriban Eliyeva ve aile uzvleri Susada Heyder Eliyev Fondu terefinden aparilan berpa islerinden sonra Saatli mescidinin acilisinda istirak edibler Azerbaycan Prezidentinin Resmi internet sehifesi president az az president az 10 may 2023 11 May 2023 tarixinde Istifade tarixi 11 may 2023 Susanin Saatli mescidi medeniyyet az 2022 08 17 tarixinde Istifade tarixi 23 avq 2022 Avalov 1977 seh 79 Avalov 1977 seh 80 Kadzhar Chingiz Staraya Shusha Baku Sherg Gerb 2007 seh 344 Saatli mescidi www azerbaijan news az 2022 08 23 tarixinde Istifade tarixi 23 avq 2022 Salamzade A V Problemy sohraneniya i rekonstrukcii istoricheskih gorodov Azerbajdzhana Baku Elm 1979 seh 37 Arhitekturno kompozicionnaya traktovka glavnyh fasadov mechetej Shushi v osnovnom vklyuchaet dva tipa obemno prostranstvennyj i ploskostnoj Obemno prostranstvennyj tip predstavlen ejvanom s shirokimi arkami raznoobraznyh ochertanij sostavlyayushim organicheskoe celoe s molitvennym zalom V primer mozhno privesti mecheti kvartalov Merdinli Guyulug Hodzha Mirdzhanly Kecharli Vtoroj tip ploskoe reshenie fasada s asimmetrichnym vhodom Naprimer mecheti Chyol gala Seidli Dzhulfalar Saatly Mamai Susanin Saatli mescidi medeniyyet az 2022 08 17 tarixinde Istifade tarixi 17 avq 2022 Saatli mescidi portal azertag az Istifade tarixi 23 avq 2022 Hemcinin baxSusa Dovlet Tarix Memarliq Qorugu Azerbaycanda IslamXarici kecidler Saatli mescidi karabakh center Istifade tarixi 17 avq 2022 EdebiyyatAvalov E V Arhitektura goroda Shushi i problemy sohraneniya ego istoricheskogo oblika Baku Elm 1977 Fatullaev Sh S Pamyatniki Shushi Baku 1970 Salamzade A V Arhitektura Azerbajdzhana XVI XIX vv Baku 1964